حقیقت نبوت

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

مقدمه

واژه‌شناسی لغوی

  • واژه حقیقت در لغت نامه‌های فارسی، عبارت است از آنچه وجود خارجی و واقعی دارد، آنچه با واقعیت سازگاری داشته باشد، هر نوع سخن و اطلاعاتی که واقعیت را بیان می کند، امر مسلّمِ غیر قابل انکار، مانند سوزندگی برای آتش[۲].
  • اما در لغتنامه‌های عربی که به شکل "حقیقة" نوشته می‌شود نیز معانی مشابه آنچه ذکر شد، برای آن ذکر شده است؛ مثلاً، چیزی که ثبات و وجود دارد[۳]، کُنه شی[۴] منتهی و اصل شی و ثبوت و مطابقت با واقع [۵]حق و وجوب و یقین شأن امری و آنچه بر اصل وضعش استعمال شود در مقابل مجاز[۶]

تعریف اصطلاحی

تعریف نبوت در نزد اهل طریقت

نبوت تعریف

نبوت تشریع

حقیقت محمدیه خاستگاه نبوت

تعریف نبوت در نزد اهل حقیقت

فرق بین نبوت و رسالت و ولایت

نبی نزد اهل شریعت

فرق بین نبی و رسول و ولی

دلیل و معنای برتری ولی از نبی

ولایت مطلقه یا عامّه و ولایت مقیّده یا خاصّه

مقام قاب قوسین و حقیقت نبوت

گستره وجودی رسول اکرم (ص) در نگاه امام خمینی

ضرورت و ماهیت پیامبری و نبوت

نگاه برخی از متکلمان

دیدگاه برخی از حکما

استدلال شیخ الرئیس

  1. انسان به تنهایی قادر به ادامه حیات نیست بلکه حیات وی وابسته به زندگی اجتماعی است؛
  2. زندگی اجتماعی نیازمند قانونگذاری عالم و عادل است؛
  3. شارع و قانونگذار باید دارای ویژگی باشد که مردم از قانون وی اطاعت کنند؛ یعنی باید از امتیاز معجزه برخوردار باشد تا معلوم گردد، این قوانین از سوی خداست[۳۷].

دیدگاه امام خمینی

تبیین حقیقت نبوت

دیدگاه امام خمینی درباره حقیقت نبوت

  1. اینکه پیامبر و نبی و رسول کسی است که بی‌واسطه یا با واسطه ملائکه از جانب خدای متعال بر انگیخته شده باشد.
  2. این انگیزش برای تأسیس شریعت و احکام و برای قانونگذاری در بین مردم باشد.

نبوت تعریفی و تشریعی در عرفان

مراتب نبوت

  • حقیقت نبوت و خبر دادن و تعلیم توسط انبیای الهی را دارای مراتب مختلف است که هر کدام با دیگری متفاوت‌اند و بررسی هر کدام زبان خاص خودش را دارد.

ولایت و نبوت

رابطه نبوت و ولایت در نگاه امام خمینی

ولایت باطنی پیامبر و واسطه فیض بودن آن حضرت

رابطه ولایت با رسالت

تلازم شرعی ولایت و رسالت

ولایت، روح و باطن قرآن

ولایت باطن نبوت

پیامبر خاتم مصدر و مقصد تمام نبوت‌ها

  • برای هر موجودی جهت ربوبیتی است که ظهور حضرت ربوبی در اوست جز اینکه مرائی در ظهور ربوبیت متفاوتند، پس بسیار باشد که مرائی مظهر ربوبیت مقیده محدوده بود بر حسب مرتبه محیطی و محاطی‌اش تا اینکه در نهایت به مرآت اتم احمدی که دارای ربوبیت مطلقه و خلافت کلیه الهی ازلاً و ابداً می‌باشد برسد. پس تمام مراتب خلافت و "ولایت" از مظاهر خلافت کبرای اوست هُوَ الأَوَّلُ وَالآخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ [۶۳] و جمیع دعوات دعوت به اوست که مصدر و مبدأ کل و مرجع و منتهای جلّ است: وَاللَّهُ مِن وَرَائِهِم مُّحِيطٌ [۶۴][۶۵].

خاتمه

جستارهای وابسته

منبع‌شناسی جامع نبوت

منابع

پانویس

  1. مصباح الهدایه، ص۱۶۴.
  2. فرهنگ بزرگ سخن، ص ۲۵۶۰ – ۲۵۶۱؛ لغتنامه دهخدا، ج ۶، ص ۸۰۳۶.
  3. المفردات، ص ۲۴۷ – ۲۴۸.
  4. مجمع البحرین، ج ۵، ص ۱۴۸.
  5. التحقیق فی کلمات القرآن، ج ۲، ص ۲۱۶ – ۲۶۲.
  6. لسان العرب، ج ۱۰، ص ۵۲؛ کتاب العین، پیشین، ج ۳، ص ۶
  7. کشف المحجوب، ص۴۹۸.
  8. کشف المحجوب، ص۴۹۸.
  9. جامع الاسرار و منبع الانوار، ص ۳۵۴– ۳۵۵.
  10. جامع الاسرار و منبع الانوار، ص۳۴۶ ـ۳۴۷.
  11. آملی سید حیدر، انوار الحقیقه و اطوار الطریقه و اسرار الشریعه، ص۲۶۹.
  12. انوارالحقیقه، ص ۲۷۳-۲۷۴؛ جامع الاسرار و منبع الانوار، ص ۳۷۹.
  13. مجموعه آثار حکیم صهبا، ص۷؛ نیز ر. ک، ممدالهمم در شرح فصوص الحکم، ص ۹۳ و ۲۳۶
  14. آملی، سید حیدر، انوارالحقیقه، ص ۲۷۷.
  15. آملی، سید حیدر، انوارالحقیقه، ص ۲۷۶ ـ ۲۷۷.
  16. آملی، سید حیدر، انوارالحقیقه، ص ۲۹ ـ ۳۰.
  17. المقدمات من کتاب نص النصوص، ص۱۶۸.
  18. المقدمات من کتاب نص النصوص، ص۲۶۹ ـ۲۷۰.
  19. المقدمات من کتاب نص النصوص، ص ۱۶۸ ـ ۱۷۰؛ جامع الاسرار و منبع الانوار، ص ۳۸۵ - ۳۸۸.
  20. المقدمات من کتاب نص النصوص، ص ۱۴۵
  21. المقدمات من کتاب نص النصوص، ص ۱۸۰.
  22. و او سرور ستوده است؛ سوره شوری، آیه:۲۸.
  23. ممدالهمم در شرح فصوص الحکم، ص۳۴۲.
  24. مجموعه آثار حکیم صهبا، ص ۱۴۵.
  25. المقدمات من کتاب نص النصوص، ص۱۷۴.
  26. شرح فصوص الحکم قیصری رومی، پیش گفتار، ص۲۴.
  27. مشارق الدراری، شرح تائیه ابن فارض، ص۵۲۳ - ۵۲۴.
  28. بگو: جز این نیست که من هم بشری چون شمایم (جز اینکه) به من وحی می‌شود؛ سوره کهف، آیه:۱۱۰.
  29. خوراک می‌خورد و در بازارها راه می‌رود؟!؛ سوره فرقان، آیه:۷.
  30. سپس نزدیک شد و فروتر آمد؛ سوره نجم، آیه:۸.
  31. امام خمینی، تقریرات فلسفه، ج:۱، ص۲۹۳.
  32. النکت الاعتقادیه، چاپ شده در مؤلفات الشیخ المفید، ج ۱۰، ص ۳۵.
  33. تجرید الاعتقاد، چاپ شده در کشف المراد، ص۳۷۵.
  34. کشف المراد، شرح تجرید الاعتقاد، مقصد ۴، مسأله ۱، ص ۴۸۱.
  35. سعید، جایگاه مبانی کلامی در اجتهاد، ص۳۷۲.
  36. الشفاء، الهیات، مقاله ۱۰، فصل ۲، ص ۴۴۱؛ ر. ک. آموزه‌های عرفانی از منظر امام علی (ع)، ص ۱۷۲.
  37. الاشارات و التنبیهات، ج ۳ ص ۳۷۱؛ الهیات شفا ص۴۴۱؛ النجاه، ص ۷۰۸.
  38. نزدیک است روغن آن هر چند آتشی بدان نرسیده برفروزد، نوری است فرا نوری؛ سوره نور، آیه:۳۵.
  39. الشفاء الطبیعیات، ج ۲، کتاب نفس، مقاله ۵، فصل ۶، ص۲۲۱.
  40. آموزه‌های عرفانی، ص۱۷۴.
  41. نصوص الحکم بر فصوص الحکم، فصل ۳۳، ص ۱۸۸.
  42. الرسائل، ج ۲، ص ۱۰۰.
  43. پیامبر بر مؤمنان از خودشان سزاوارتر است؛ سوره احزاب، آیه:۶.
  44. الرسائل، ج ۲، ص ۱۰۰.
  45. المکاسب المحرمه، ج ۲، ص۱۰۵.
  46. جایگاه مبانی کلامی در اجتهاد، ص ۳۷۳.
  47. جایگاه مبانی کلامی در اجتهاد، ص ۳۷۳
  48. انوار العرفان فی تفسیر القرآن، ج ۱۳، ص ۲۴؛ انوار درخشان، ج ۶، ص ۱۵.
  49. شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۵.
  50. مصباح الهدایه، ص ۱۷.
  51. کشف اسرار، ص ۱۲۶؛ نبوت از دیدگاه امام خمینی، ص ۲۵.
  52. پیامبر اعظم در نگاه عرفانی امام خمینی، ص۲۲۶.
  53. تقریرات فلسفه امام خمینی، ج ۳، ص ۳۵۲.
  54. تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۳، ص ۳۵۱.
  55. ابوالفضل کیاشمشکی، ولایت در عرفان، ص ۳۰۹.
  56. ابوالفضل کیاشمشکی، ولایت در عرفان، ص۳۱۲.
  57. و ما هیچ پیامبری را نفرستادیم مگر برای آنکه به اذن خداوند از او فرمانبرداری کنند؛ سوره نساء، آیه:۶۴.
  58. ولایت سیاسی پیامبر اعظم (ص)، چاپ شده در مجموعه سیره سیاسی پیامبر اعظم (ص)، ص ۱۸.
  59. ولایت سیاسی پیامبر اعظم (ص)، چاپ شده در مجموعه سیره سیاسی پیامبر اعظم (ص)، ص۳۱۱۸.
  60. التعلیقه علی الفوائد الرضویة، ص ۵۸
  61. المیزان، ج۶، ص ۱۴
  62. مصباح الهدایه، ص ۳۸.
  63. او، آغاز و انجام و آشکار و نهان است و به هر چیزی داناست؛ سوره حدید، آیه:۳.
  64. و خداوند از همه سو فراگیر آنان است؛ سوره بروج، آیه:۲۰.
  65. تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس، ص ۳۸ ـ ۳۹.
  66. بگو: جز این نیست که من هم بشری چون شمایم (جز اینکه) به من وحی می‌شود؛ سوره کهف، آیه:۱۱۰.
  67. سپس نزدیک شد و فروتر آمد. آنگاه (میان او و پیامبر) به اندازه دو کمان یا نزدیک‌تر رسید؛ سوره نجم، آیه: ۸ - ۹.