فرزندان امام حسین: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۹:۱۱

برای امام حسین (ع) شش فرزند نام برده شده است: حضرت علی اکبر (ع)؛ امام سجاد (ع)؛ علی اصغر (ع)؛ جعفر بن الحسین بن علی؛ محمد بن الحسین بن علی؛ فاطمه دختر امام حسین و سکینه بنت الحسین بن علی.

مقدمه

شیخ مفید، در کتاب الإرشاد، فرزندان امام حسین (ع) را شش تن، نام می‌بَرَد: علی بن الحسین الأکبر، علی بن الحسین الأصغر، جعفر، عبدالله، سَکینه و فاطمه^[۱]. در عین حال ابن طلحه، در کتاب مطالب السؤول، از نُه، و ابن فُندُق در لباب الأنساب از ده فرزند نام برده است^[۲].

در کتاب الإرشاد آمده است که: امام حسین (ع)، شش فرزند داشت: علی اکبر، که کنیه‌اش ابو محمد و مادرش شاه زنان دختر یزدگرد، شاه ایران بود. علی اصغر^[۳]، که با پدرش در کربلا کشته شد... و مادرش لیلا دختر ابو مرة بن عروة بن مسعود ثقفی بود. جعفر بن حسین، که فرزندی از او نماند و مادرش از قبیله قُضاعه بود و در همان روزگارِ زندگانی امام حسین (ع) در گذشت. عبدالله بن حسین، که در کودکی با پدرش کشته شد. تیری آمد و او را در دامان پدرش ذبح کرد.... سکینه دختر امام حسین (ع)، که مادرش رَباب، دختر امرِؤ القیس بن عَدی کلبی است. رَباب، مادر عبدالله بن حسین نیز بود. فاطمه، دختر امام حسین (ع)، که مادرش اُم اسحاق، دختر طلحة بن عبید الله تَیمی است^[۴].

از عبد الرحمان بن محمد عَزرَمی اینگونه نقل شده: معاویه، مروان بن حکم را بر مدینه گمارد و به او فرمان داد که برای جوانان قریش، عطایی مقرر بدارد و او هم مقرر کرد. امام زین العابدین (ع) می‌فرماید: من نزد او رفتم. گفت: نامت چیست؟ گفتم: علی بن الحسین. گفت: نام برادرت چیست؟ گفتم: علی. گفت: علی و علی؟! پدرت چه می‌خواهد بکند؟ می‌خواهد نام همه فرزندانش را علی بگذارد؟! سپس، سهم مرا معلوم کرد و من، نزد پدرم باز گشتم و ماجرا را گفتم. [پدرم] فرمود: «وای بر پسر زن کبودْچشمِ^[۵] دباغ چرم‌ها. اگر صد فرزند برایم متولد شود، دوست دارم جز نام علی، بر آنها نگذارم»^[۶].^[۷]

علی اکبر

علی اکبر فرزند بزرگ امام حسین (ع) و شبیه پیامبر است. مادر او، لیلا دختر ابی مرّه نام داشت و روز عاشورا در سن ٢٥ سالگی بعد از فداکاری بسیار شهید شد. او اوّلین شهید عاشورا از بنی هاشم بود. ایشان نزدیک‌ترین شهیدی است که با امام حسین (ع) دفن شده است و به این خاطر ضریح امام، شش گوشه دارد^[۸].

علی اوسط

امام سجاد (ع) فرزند امام حسین (ع)، پنجم شعبان سال ۳۸ ﻫ. در مدینه به دنیا آمد و در حادثه کربلا حضور داشت اما به دلیل بیماری در جنگ شرکت نکرد. سجاد (ع) و زین‌العابدین از القاب و ابوالحسن و ابومحمد کنیه ایشان است. دارای خُلق و خویی الهی و انسانی و از آشکارترین ویژگی‌های اخلاقی ایشان عبادت و طاعت فراوان است، لذا معروف به زین‌العابدین است.

بیان حقایق دین در قالب دعا؛ حفظ دستاوردهای قیام عاشورا و جلوگیری از وقوع انحرافات اساسی در اصول و مبانی فرهنگ اسلام و پاسخ‌گویی به شبهات از جمله فعالیت‌های ایشان است. صحیفه سجادیه و رساله حقوق از جمله آثار حضرت است. سرانجام امام در روز ۱۲ یا ۲۵ محرم سال ۹۵ه‍ در ۵۷ توسط ولید بن عبدالملک مسموم و به شهادت رسید و در قبرستان بقیع مدینه دفن شد^[۹].

علی اصغر

برای امام حسین (ع) فرزندی به نام علی اصغر نام برده شده است که در روز عاشورا در دامان پدر شهید شده است و نام مادر او رباب بوده است. درباره سن این کودک و چگونگی شهادت در منابع گوناگون، اختلاف وجود دارد^[۱۰].

جعفر

جعفر بن الحسین بن علی در زمان حیات امام حسین (ع) از دنیا رفت. مادرش از قبیله قُضاعه بود و اطلاع بیشتری از وی، در دست نیست. امام حسین (ع)، شش فرزند داشت: ... و جعفر بن حسین، نسلی ندارد. مادرش قضاعی بود. وی در حیات امام حسین (ع) در گذشت^[۱۱].^[۱۲]

محمد

از محمد به عنوان یکی از فرزندان امام حسین (ع) نام برده شده است و در برخی منابع، او را در زمره اسیران آورده‌اند. البته قولی بر شهادت ایشان نیز وجود دارد. العِقد الفرید - در یادکردِ اسیران -: و دوازده نوجوان از بنی هاشم، اسیر شدند که محمد بن حسین هم در میان آنان بود^[۱۳].^[۱۴]

فاطمه

فاطمه دختر امام حسین (ع)، نام مادرش ام اسحاق بود. او از زنان با فضیلت و نمونه در روزگار خویش به شمار می‌آمد. ایشان با عموزاده‌اش، حسن مثنی، فرزند امام حسن مجتبی (ع) ازدواج کرد. فاطمه همراه پدر و همسرش در کربلا حضور داشت و بعد از شهادت امام و یارانش به اسارت درآمد و با خواندن خطبه همراه عمه‌اش زینب کبری (س) در کوفه و شام به افشاگری علیه حکومت دست زد^[۱۵].

سکینه

نام سکینه، آمنه است. مادرش رباب است. وی در مدینه به دنیا آمد. سکینه، زنی خوش‌خو، عفیف، اهل شعر و ادب و از راویان حدیث بود. ایشان در حادثه عاشورا حضور داشت و به همراه اسیران، به کوفه و شام و از آنجا به مدینه رفت. درگذشت وی، در منابع تاریخی، در ربیع اول سال ۱۱۷ هجری ثبت شده است. مکان دفن وی، بنا بر مشهور، مدینه است^[۱۶].

منابع

پانویس

↑ الإرشاد، ج۲، ص۱۳۵.
↑ ر. ک: مطالب السؤول، ص۷۳؛ لباب الأنساب، ج۱، ص۳۴۹.
↑ مقصود از علی اکبر در این عبارت امام سجاد (ع) و مراد از علی اصغر برادر شهید اوست که به علی اکبر معروف است.
↑ «كَانَ لِلْحُسَيْنِ (ع) سِتَّةُ أَوْلَادٍ عَلِيُ‏ بْنُ‏ الْحُسَيْنِ‏ الْأَكْبَرُ كُنْيَتُهُ أَبُو مُحَمَّدٍ وَ أُمُّهُ شَاهْ‏زَنَانُ بِنْتُ كِسْرَى يَزْدَجَرْدَ. وَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ الْأَصْغَرُ قُتِلَ مَعَ أَبِيهِ بِالطَّفِّ وَ قَدْ تَقَدَّمَ ذِكْرُهُ فِيمَا سَلَفَ وَ أُمُّهُ لَيْلَى بِنْتُ أَبِي مُرَّةَ بْنِ عُرْوَةَ بْنِ مَسْعُودٍ الثَّقَفِيَّةُ. وَ جَعْفَرُ بْنُ الْحُسَيْنِ لَا بَقِيَّةَ لَهُ وَ أُمُّهُ قُضَاعِيَّةٌ وَ كَانَتْ وَفَاتُهُ فِي حَيَاةِ الْحُسَيْنِ (ع). وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْحُسَيْنِ قُتِلَ مَعَ أَبِيهِ صَغِيراً جَاءَهُ سَهْمٌ وَ هُوَ فِي حَجْرِ أَبِيهِ فَذَبَحَهُ وَ قَدْ تَقَدَّمَ ذِكْرُهُ فِيمَا مَضَى. وَ سُكَيْنَةُ بِنْتُ الْحُسَيْنِ وَ أُمُّهَا الرَّبَابُ بِنْتُ إِمْرِئِ الْقَيْسِ بْنِ عَدِيٍّ كَلْبِيَّةٌ وَ هِيَ أُمُّ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحُسَيْنِ. وَ فَاطِمَةُ بِنْتُ الْحُسَيْنِ وَ أُمُّهَا أُمُّ إِسْحَاقَ بِنْتُ طَلْحَةَ بْنِ عُبَيْدِ اللَّهِ تَيْمِيَّةٌ»، الإرشاد، ج۲، ص۱۳۵.
↑ کبودْچشمی، صفتی رایج است و چه بسا مراد، بد یُمنی آن باشد. عرب، کبودچشمی را علامت شومی می‌دانستند... و کبودی، بدترین نوع رنگ چشم و مبغوض ترینِ آن در نزد عرب بوده است؛ زیرا رومیان، که کبودچشم بودند، سرسخت‌ترین دشمن آنان بودند.
↑ «اسْتَعْمَلَ مُعَاوِيَةُ مَرْوَانَ بْنَ الْحَكَمِ عَلَى الْمَدِينَةِ وَ أَمَرَهُ أَنْ‏ يَفْرِضَ‏ لِشَبَابِ‏ قُرَيْشٍ‏ فَفَرَضَ لَهُمْ فَقَالَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ (ع) فَأَتَيْتُهُ فَقَالَ مَا اسْمُكَ فَقُلْتُ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ فَقَالَ مَا اسْمُ أَخِيكَ فَقُلْتُ عَلِيٌّ قَالَ عَلِيٌّ وَ عَلِيٌّ مَا يُرِيدُ أَبُوكَ أَنْ يَدَعَ أَحَداً مِنْ وُلْدِهِ إِلَّا سَمَّاهُ عَلِيّاً ثُمَّ فَرَضَ لِي فَرَجَعْتُ إِلَى أَبِي فَأَخْبَرْتُهُ فَقَالَ وَيْلِي عَلَى ابْنِ الزَّرْقَاءِ دَبَّاغَةِ الْأَدَمِ لَوْ وُلِدَ لِي مِائَةٌ لَأَحْبَبْتُ أَنْ لَا أُسَمِّيَ أَحَداً مِنْهُمْ إِلَّا عَلِيّاً» (الکافی، ج۶، ص۱۹، ح۷؛ بحار الأنوار، ج۴۴، ص۲۱۱، ح۸).
↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۹۰.
↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام حسین، ص۲۱۴-۲۱۵؛ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۳۴۹.
↑ میرزاپور، محسن، امامت امام زین العابدین، دانشنامه کلام اسلامی، ج۱، ص ۴۳۵؛ خالقیان، فضل‌الله، مقاله «امام سجاد»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۷۸؛ اکبر ذاکری، علی، درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه، ص ۲۵۴.
↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۹۶؛ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام حسین، ص۲۰۹.
↑ ر. ک: الإرشاد، ج۲، ص۱۳۵.
↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۹۶.
↑ العقد الفرید، ج۳، ص۳۷۰؛ الإمامة و السیاسة، ج۲، ص۱۲.
↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۹۶.
↑ مزینانی، محمد صادق، نقش زنان در حماسه عاشورا، ص۲۲۴-۲۳۲؛ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۹۷.
↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۹۸.

[1] الإرشاد، ج۲، ص۱۳۵.

[2] ر. ک: مطالب السؤول، ص۷۳؛ لباب الأنساب، ج۱، ص۳۴۹.

[3] مقصود از علی اکبر در این عبارت امام سجاد (ع) و مراد از علی اصغر برادر شهید اوست که به علی اکبر معروف است.

[4] «كَانَ لِلْحُسَيْنِ (ع) سِتَّةُ أَوْلَادٍ عَلِيُ‏ بْنُ‏ الْحُسَيْنِ‏ الْأَكْبَرُ كُنْيَتُهُ أَبُو مُحَمَّدٍ وَ أُمُّهُ شَاهْ‏زَنَانُ بِنْتُ كِسْرَى يَزْدَجَرْدَ. وَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ الْأَصْغَرُ قُتِلَ مَعَ أَبِيهِ بِالطَّفِّ وَ قَدْ تَقَدَّمَ ذِكْرُهُ فِيمَا سَلَفَ وَ أُمُّهُ لَيْلَى بِنْتُ أَبِي مُرَّةَ بْنِ عُرْوَةَ بْنِ مَسْعُودٍ الثَّقَفِيَّةُ. وَ جَعْفَرُ بْنُ الْحُسَيْنِ لَا بَقِيَّةَ لَهُ وَ أُمُّهُ قُضَاعِيَّةٌ وَ كَانَتْ وَفَاتُهُ فِي حَيَاةِ الْحُسَيْنِ (ع). وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْحُسَيْنِ قُتِلَ مَعَ أَبِيهِ صَغِيراً جَاءَهُ سَهْمٌ وَ هُوَ فِي حَجْرِ أَبِيهِ فَذَبَحَهُ وَ قَدْ تَقَدَّمَ ذِكْرُهُ فِيمَا مَضَى. وَ سُكَيْنَةُ بِنْتُ الْحُسَيْنِ وَ أُمُّهَا الرَّبَابُ بِنْتُ إِمْرِئِ الْقَيْسِ بْنِ عَدِيٍّ كَلْبِيَّةٌ وَ هِيَ أُمُّ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحُسَيْنِ. وَ فَاطِمَةُ بِنْتُ الْحُسَيْنِ وَ أُمُّهَا أُمُّ إِسْحَاقَ بِنْتُ طَلْحَةَ بْنِ عُبَيْدِ اللَّهِ تَيْمِيَّةٌ»، الإرشاد، ج۲، ص۱۳۵.

[5] کبودْچشمی، صفتی رایج است و چه بسا مراد، بد یُمنی آن باشد. عرب، کبودچشمی را علامت شومی می‌دانستند... و کبودی، بدترین نوع رنگ چشم و مبغوض ترینِ آن در نزد عرب بوده است؛ زیرا رومیان، که کبودچشم بودند، سرسخت‌ترین دشمن آنان بودند.

[6] «اسْتَعْمَلَ مُعَاوِيَةُ مَرْوَانَ بْنَ الْحَكَمِ عَلَى الْمَدِينَةِ وَ أَمَرَهُ أَنْ‏ يَفْرِضَ‏ لِشَبَابِ‏ قُرَيْشٍ‏ فَفَرَضَ لَهُمْ فَقَالَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ (ع) فَأَتَيْتُهُ فَقَالَ مَا اسْمُكَ فَقُلْتُ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ فَقَالَ مَا اسْمُ أَخِيكَ فَقُلْتُ عَلِيٌّ قَالَ عَلِيٌّ وَ عَلِيٌّ مَا يُرِيدُ أَبُوكَ أَنْ يَدَعَ أَحَداً مِنْ وُلْدِهِ إِلَّا سَمَّاهُ عَلِيّاً ثُمَّ فَرَضَ لِي فَرَجَعْتُ إِلَى أَبِي فَأَخْبَرْتُهُ فَقَالَ وَيْلِي عَلَى ابْنِ الزَّرْقَاءِ دَبَّاغَةِ الْأَدَمِ لَوْ وُلِدَ لِي مِائَةٌ لَأَحْبَبْتُ أَنْ لَا أُسَمِّيَ أَحَداً مِنْهُمْ إِلَّا عَلِيّاً» (الکافی، ج۶، ص۱۹، ح۷؛ بحار الأنوار، ج۴۴، ص۲۱۱، ح۸).

[7] محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۹۰.

[8] ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام حسین، ص۲۱۴-۲۱۵؛ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۳۴۹.

[9] میرزاپور، محسن، امامت امام زین العابدین، دانشنامه کلام اسلامی، ج۱، ص ۴۳۵؛ خالقیان، فضل‌الله، مقاله «امام سجاد»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۷۸؛ اکبر ذاکری، علی، درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه، ص ۲۵۴.

[10] محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۹۶؛ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام حسین، ص۲۰۹.

[11] ر. ک: الإرشاد، ج۲، ص۱۳۵.

[12] محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۹۶.

[13] العقد الفرید، ج۳، ص۳۷۰؛ الإمامة و السیاسة، ج۲، ص۱۲.

[14] محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۹۶.

[15] مزینانی، محمد صادق، نقش زنان در حماسه عاشورا، ص۲۲۴-۲۳۲؛ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۹۷.

[16] محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۹۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

@@ خط ۱۲: / خط ۱۲: @@
 {{اصلی|حضرت علی اکبر}}
-[[علی اکبر]] [[فرزند]] بزرگ [[امام حسین]] {{ع}} و شبیه [[پیامبر]] است. مادر او، لیلا دختر ابی مرّه نام داشت و [[روز عاشورا]] در سن ٢٥ سالگی بعد از فداکاری بسیار [[شهید]] شد. او اوّلین [[شهید]] [[عاشورا]] از [[بنی هاشم]] بود. ایشان نزدیک‌ترین شهیدی است که با [[امام حسین]] {{ع}} دفن شده است و به این خاطر [[ضریح]] [[امام]]، شش گوشه دارد<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام حسین - ناظم‌زاده (کتاب)|اصحاب امام حسین]]، ص۲۱۴-۲۱۵؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۳۴۹.</ref>.
+[[علی اکبر]] [[فرزند]] بزرگ [[امام حسین]] {{ع}} و شبیه [[پیامبر]] است. مادر او، [[لیلا دختر ابی مرّه]] نام داشت و [[روز عاشورا]] در سن ٢٥ سالگی بعد از فداکاری بسیار [[شهید]] شد. او اوّلین [[شهید عاشورا]] از [[بنی هاشم]] بود. ایشان نزدیک‌ترین شهیدی است که با [[امام حسین]] {{ع}} دفن شده است و به این خاطر [[ضریح امام حسین|ضریح امام]]، شش گوشه دارد<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام حسین - ناظم‌زاده (کتاب)|اصحاب امام حسین]]، ص۲۱۴-۲۱۵؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۳۴۹.</ref>.
 == علی اوسط ==