اشاعره: تفاوت میان نسخهها
(←منابع) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | ||
==تاریخچه | ==تاریخچه اشاعره== | ||
* | *اشاعره [[مذهب]] [[کلامی]] است که به [[علی بن اسماعیل]] مشهور به [[ابوالحسن اشعری]] منسوب است و از مهمترین [[مذاهب کلامی]] [[اهل سنت]] به شمار میرود. نَسَب [[ابوالحسن]] به [[ابوموسی اشعری]] میرسد. وی در ابتدا بر [[مذهب]] [[معتزله]] بود؛ اما در اواخر [[قرن سوم]] و اوائل قرن چهارم هجری، از [[مکتب]] اعتزال رو گرداند و به [[مذهب]] "اهل السنه"گرایید. گفتهاند از دلایلی که منجر به جدایی [[ابوالحسن اشعری]] از [[معتزله]] شد، این بود که در [[مناظره]] با استاد خویش، ابوعلی جبائی، بسیاری از [[عقاید]] [[معتزله]] را با [[توحید]] و [[عدل]] ناسازگار یافت؛ اما علاوه بر [[ناتوانی]] [[معتزله]] از [[پاسخگویی به سؤالات]] او، میتوان به [[دلایل]] دیگری همچون [[مخالفت]] [[حکومت]] [[متوکل]] با عقلگرایی معتزلی، [[اصلاح]] [[عقاید]] [[اهل حدیث]] و جمع میان [[کلام]]، [[فقه]] و [[حدیث]] نیز اشاره کرد<ref>ر.ک. [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۷۶.</ref>. | ||
==تفاوت | ==تفاوت اشاعره با قدمای [[اهل حدیث]]== | ||
*[[ابوالحسن اشعری]] برخلاف قدمای [[اهل حدیث]]، مانند [[احمد بن حنبل]]، بحث و [[استدلال]] و به کار بردن [[منطق]] را در [[اصول دین]] جایز شمرد و از [[قرآن]] و [[سنت]] بر مدعای خود [[دلیل]] آورد. او در این باره کتابی به نام "رسالة فی [[استحسان]] الخوض فی [[علم]] الکلام" نوشت<ref>ر.ک. | *[[ابوالحسن اشعری]] برخلاف قدمای [[اهل حدیث]]، مانند [[احمد بن حنبل]]، بحث و [[استدلال]] و به کار بردن [[منطق]] را در [[اصول دین]] جایز شمرد و از [[قرآن]] و [[سنت]] بر مدعای خود [[دلیل]] آورد. او در این باره کتابی به نام "رسالة فی [[استحسان]] الخوض فی [[علم]] الکلام" نوشت<ref>ر.ک. [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۷۶.</ref>. | ||
==[[متکلمان]] بزرگ [[اشعری]]== | ==[[متکلمان]] بزرگ [[اشعری]]== | ||
*پس از [[ابوالحسن اشعری]]، [[متکلمان]] بزرگی در [[مذهب اشعری]] [[ظهور]] کردند که مشهورترین آنان عبارتاند از: [[قاضی ابوبکر باقلانی]] نویسندۀ کتاب التمهید؛ ابو [[منصور]] عبدالقاهر بن [[طاهر]] [[بغدادی]] مؤلف کتاب الفَرْق بین الفِرَق در [[علم]] [[ملل و نحل]]؛ [[عبدالملک]] جوینی مؤلف کتاب [[الإرشاد]]؛ [[ابو حامد غزالی]] مؤلف [[احیاء]] العلوم و قواعد العقائد؛ [[محمد]] بن [[عبدالکریم شهرستانی]] مؤلف الملل والنحل که از کتب [[مرجع]] [[ملل و نحل]] است و [[فخر رازی]] مؤلف مفاتیح الغیب<ref>ر.ک. فرهنگ | *پس از [[ابوالحسن اشعری]]، [[متکلمان]] بزرگی در [[مذهب اشعری]] [[ظهور]] کردند که مشهورترین آنان عبارتاند از: [[قاضی ابوبکر باقلانی]] نویسندۀ کتاب التمهید؛ ابو [[منصور]] عبدالقاهر بن [[طاهر]] [[بغدادی]] مؤلف کتاب الفَرْق بین الفِرَق در [[علم]] [[ملل و نحل]]؛ [[عبدالملک]] جوینی مؤلف کتاب [[الإرشاد]]؛ [[ابو حامد غزالی]] مؤلف [[احیاء]] العلوم و قواعد العقائد؛ [[محمد]] بن [[عبدالکریم شهرستانی]] مؤلف الملل والنحل که از کتب [[مرجع]] [[ملل و نحل]] است و [[فخر رازی]] مؤلف مفاتیح الغیب<ref>ر.ک. [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۸۱-۸۲.</ref>. | ||
==[[عقاید]] | ==[[عقاید]] اشاعره== | ||
*برخی از [[عقاید]] | *برخی از [[عقاید]] اشاعره<ref>از آنجا که اشاعره از ابتدا با یک رویکرد سیاسی به زعامت خلفای عباسی در مخالفت با معتزلیان سر برآورده، اکثر عقاید آنها رویکرد سلبی و در مخالفت با اعتقادات معترله است. </ref> عبارتند از: زیادت صفات بر ذات؛ [[عمومیت]] [[اراده]] و [[قضا و قدر الهی]] در همه حوادث؛ [[شرور]]، مانند خیرات از جانب خداست؛ [[بشر]] در [[اعمال]] خود مختار نیست و [[اعمال]] او مخلوق خداست؛ [[حسن و قبح افعال]] ذاتی نیست، بلکه شرعی است. همچنین [[عدل]]، شرعی است نه [[عقلی]]؛ [[انسان]] آفریننده عمل خود نیست، اکتسابکننده آن است؛ [[خداوند]] در [[قیامت]] با چشم دیده میشود و...<ref>ر.ک. [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۷۷-۲۷۸.</ref>. | ||
==[[اعتقادات]] متمایز کنندۀ | ==[[اعتقادات]] متمایز کنندۀ اشاعره== | ||
*اما مهمترین معتقدات | *اما مهمترین معتقدات اشاعره که موجب [[اختلاف]] با دیگر [[مذاهب کلامی]] شده است، عبارتاند از: [[کافر]] نبودن مرتکب کبیره، صفات خبری، [[افعال]] [[بندگان]]، ارادۀ باری تعالی، رؤیت [[خداوند]] در [[آخرت]]، [[تکلیف]] به مُحال، [[حسن و قبح عقلی]]، [[صفات ]][[خداوند]]، و [[کلام الهی]]<ref>ر.ک. [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۸۱.</ref>. | ||
==نتیجه گیری== | ==نتیجه گیری== | ||
*در مجموع، | *در مجموع، اشاعره یکی از مهمترین [[مذاهب کلامی]] [[اهل سنت]] به شمار میرود که به [[ابوالحسن اشعری]] منسوب است. وی ابتدا بر [[مذهب]] [[معتزله]] بود؛ اما در ادامه چون بسیاری از [[عقاید]] [[معتزله]] را با [[توحید]] و [[عدل]] ناسازگار یافت، از [[مکتب]] اعتزال رو گرداند و به [[مذهب]] "اهل السنه"گرایید. مهمترین مشخصۀ اشاعره، جواز به کار بردن بحث و [[استدلال]] در [[اصول دین]] است. زیادت صفات بر ذات، [[جبر]] در [[افعال]] [[بندگان]]، [[حسن و قبح]] شرعی [[افعال]]، برخی از [[عقاید]] این [[مذهب]] [[کلامی]] هستند. | ||
==منابع== | ==منابع== |
نسخهٔ ۳ فوریهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۰۸:۴۷
اسلام |
شخصیتهای محوری
|
اعیاد و مناسبتها
|
- اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسشهای عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل اشاعره (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
تاریخچه اشاعره
- اشاعره مذهب کلامی است که به علی بن اسماعیل مشهور به ابوالحسن اشعری منسوب است و از مهمترین مذاهب کلامی اهل سنت به شمار میرود. نَسَب ابوالحسن به ابوموسی اشعری میرسد. وی در ابتدا بر مذهب معتزله بود؛ اما در اواخر قرن سوم و اوائل قرن چهارم هجری، از مکتب اعتزال رو گرداند و به مذهب "اهل السنه"گرایید. گفتهاند از دلایلی که منجر به جدایی ابوالحسن اشعری از معتزله شد، این بود که در مناظره با استاد خویش، ابوعلی جبائی، بسیاری از عقاید معتزله را با توحید و عدل ناسازگار یافت؛ اما علاوه بر ناتوانی معتزله از پاسخگویی به سؤالات او، میتوان به دلایل دیگری همچون مخالفت حکومت متوکل با عقلگرایی معتزلی، اصلاح عقاید اهل حدیث و جمع میان کلام، فقه و حدیث نیز اشاره کرد[۱].
تفاوت اشاعره با قدمای اهل حدیث
- ابوالحسن اشعری برخلاف قدمای اهل حدیث، مانند احمد بن حنبل، بحث و استدلال و به کار بردن منطق را در اصول دین جایز شمرد و از قرآن و سنت بر مدعای خود دلیل آورد. او در این باره کتابی به نام "رسالة فی استحسان الخوض فی علم الکلام" نوشت[۲].
متکلمان بزرگ اشعری
- پس از ابوالحسن اشعری، متکلمان بزرگی در مذهب اشعری ظهور کردند که مشهورترین آنان عبارتاند از: قاضی ابوبکر باقلانی نویسندۀ کتاب التمهید؛ ابو منصور عبدالقاهر بن طاهر بغدادی مؤلف کتاب الفَرْق بین الفِرَق در علم ملل و نحل؛ عبدالملک جوینی مؤلف کتاب الإرشاد؛ ابو حامد غزالی مؤلف احیاء العلوم و قواعد العقائد؛ محمد بن عبدالکریم شهرستانی مؤلف الملل والنحل که از کتب مرجع ملل و نحل است و فخر رازی مؤلف مفاتیح الغیب[۳].
عقاید اشاعره
- برخی از عقاید اشاعره[۴] عبارتند از: زیادت صفات بر ذات؛ عمومیت اراده و قضا و قدر الهی در همه حوادث؛ شرور، مانند خیرات از جانب خداست؛ بشر در اعمال خود مختار نیست و اعمال او مخلوق خداست؛ حسن و قبح افعال ذاتی نیست، بلکه شرعی است. همچنین عدل، شرعی است نه عقلی؛ انسان آفریننده عمل خود نیست، اکتسابکننده آن است؛ خداوند در قیامت با چشم دیده میشود و...[۵].
اعتقادات متمایز کنندۀ اشاعره
- اما مهمترین معتقدات اشاعره که موجب اختلاف با دیگر مذاهب کلامی شده است، عبارتاند از: کافر نبودن مرتکب کبیره، صفات خبری، افعال بندگان، ارادۀ باری تعالی، رؤیت خداوند در آخرت، تکلیف به مُحال، حسن و قبح عقلی، صفات خداوند، و کلام الهی[۶].
نتیجه گیری
- در مجموع، اشاعره یکی از مهمترین مذاهب کلامی اهل سنت به شمار میرود که به ابوالحسن اشعری منسوب است. وی ابتدا بر مذهب معتزله بود؛ اما در ادامه چون بسیاری از عقاید معتزله را با توحید و عدل ناسازگار یافت، از مکتب اعتزال رو گرداند و به مذهب "اهل السنه"گرایید. مهمترین مشخصۀ اشاعره، جواز به کار بردن بحث و استدلال در اصول دین است. زیادت صفات بر ذات، جبر در افعال بندگان، حسن و قبح شرعی افعال، برخی از عقاید این مذهب کلامی هستند.
منابع
جستارهای وابسته
- اشاعره
پانویس
- ↑ ر.ک. محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۷۶.
- ↑ ر.ک. محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۷۶.
- ↑ ر.ک. فرهنگ شیعه، ص ۸۱-۸۲.
- ↑ از آنجا که اشاعره از ابتدا با یک رویکرد سیاسی به زعامت خلفای عباسی در مخالفت با معتزلیان سر برآورده، اکثر عقاید آنها رویکرد سلبی و در مخالفت با اعتقادات معترله است.
- ↑ ر.ک. محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۷۷-۲۷۸.
- ↑ ر.ک. فرهنگ شیعه، ص ۸۱.