مودت اهل بیت در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'ذکر' به 'ذکر') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
{{امامت}} | {{امامت}} | ||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | ||
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[اهل بیت]]''' و '''[[وظایف امت نسبت به اهل بیت]]''' است. "'''مودت اهل بیت'''" از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:</div> | : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[اهل بیت]]''' و '''[[وظایف امت نسبت به اهل بیت]]''' است. "'''[[مودت اهل بیت]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:</div> | ||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | ||
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[مودت اهل بیت در قرآن]] | [[مودت اهل بیت در حدیث]] | [[مودت اهل بیت در کلام اسلامی]] | [[مودت اهل بیت در گفتگوهای بین‌المذاهب]]</div> | : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[مودت اهل بیت در قرآن]] | [[مودت اهل بیت در حدیث]] | [[مودت اهل بیت در کلام اسلامی]] | [[مودت اهل بیت در گفتگوهای بین‌المذاهب]]</div> | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
==چیستی معنای [[مودت اهل بیت]]{{ع}}== | ==چیستی معنای [[مودت اهل بیت]]{{ع}}== | ||
*یکی از [[وظایف]] مهم [[مسلمانان]] در هر زمانی، [[مودت]] [[اهل بیت پیامبر]]{{صل}} است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۲۲۲- ۲۲۸؛ [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص ۲۰۱-۲۰۹؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[بایسته‌های عصر چشم به راهی (مقاله)|بایسته‌های عصر چشم به راهی]]،؟؟؟</ref>. [[مودت]] به معنای [[محبّت]] شدیدی است که آثار آن در [[احساسات]]، گفتار و [[رفتار انسان]] [[آشکار]] و نمایان شود؛ به عبارت دیگر، [[مودت]]، محبتی است که ابراز میشود و به [[اطاعت]] و الگوبرداری از [[محبوب]] منجر میشود و نقطه مقابل آن، [[عداوت]] است<ref>{{متن حدیث|وَ الْمَوَدَّةُ وَ ضِدَّهَا الْعَدَاوَةَ}}؛ کافی، ج۱، ص۲۰.</ref>.<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۸۱.</ref> منظور از [[مودت اهل بیت]]{{ع}} همان [[پذیرش ولایت]] آن بزرگواران است؛ لذا [[دوستداران]] [[اهل بیت]]، همان [[شیعیان]] ایشان و منظور از مبغضان همان‌هایند که [[ولایت]] ایشان را ترک کرده‌اند<ref>ر.ک: [[سید محمد حسین میرباقری|میرباقری، سید محمد حسین]]، [[وظایف منتظران (کتاب)|وظایف منتظران]] ص ۷۹-۹۱.</ref>. اساساٌ در [[مکتب]] [[شیعه]]، [[دین]] چیزی جز [[معرفت]] [[اهل بیت]]{{ع}} و قبول [[ولایت]] ایشان نیست و [[تجلی]] این امر هم در شدت [[محبت]] به ایشان است؛ به طوری که هر چه [[محبت]] بیشتر باشد، [[تبعیت]] و [[پیروی]] از ایشان بیشتر و کامل‌تر است. از همین رو، [[خداوند]] به پیامبرش [[دستور]] می‌‌دهد: {{متن قرآن|قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ}}<ref>«بگو اگر خداوند را دوست می‌دارید از من پیروی کنید تا خداوند شما را دوست بدارد» سوره آل عمران، آیه ۳۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[مهناز فرحمند|فرحمند، مهناز]]، [[جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت (مقاله)|جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت]]، ص؟؟؟</ref> | *یکی از [[وظایف]] مهم [[مسلمانان]] در هر زمانی، [[مودت]] [[اهل بیت پیامبر]]{{صل}} است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۲۲۲- ۲۲۸؛ [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص ۲۰۱-۲۰۹؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[بایسته‌های عصر چشم به راهی (مقاله)|بایسته‌های عصر چشم به راهی]]،؟؟؟</ref>. [[مودت]] به معنای [[محبّت]] شدیدی است که آثار آن در [[احساسات]]، گفتار و [[رفتار انسان]] [[آشکار]] و نمایان شود؛ به عبارت دیگر، [[مودت]]، محبتی است که ابراز میشود و به [[اطاعت]] و الگوبرداری از [[محبوب]] منجر میشود و نقطه مقابل آن، [[عداوت]] است<ref>{{متن حدیث|وَ الْمَوَدَّةُ وَ ضِدَّهَا الْعَدَاوَةَ}}؛ کافی، ج۱، ص۲۰.</ref>.<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۸۱.</ref> منظور از [[مودت اهل بیت]]{{ع}} همان [[پذیرش ولایت]] آن بزرگواران است؛ لذا [[دوستداران]] [[اهل بیت]]، همان [[شیعیان]] ایشان و منظور از مبغضان همان‌هایند که [[ولایت]] ایشان را ترک کرده‌اند<ref>ر.ک: [[سید محمد حسین میرباقری|میرباقری، سید محمد حسین]]، [[وظایف منتظران (کتاب)|وظایف منتظران]] ص ۷۹-۹۱.</ref>. اساساٌ در [[مکتب]] [[شیعه]]، [[دین]] چیزی جز [[معرفت]] [[اهل بیت]]{{ع}} و قبول [[ولایت]] ایشان نیست و [[تجلی]] این امر هم در شدت [[محبت]] به ایشان است؛ به طوری که هر چه [[محبت]] بیشتر باشد، [[تبعیت]] و [[پیروی]] از ایشان بیشتر و کامل‌تر است. از همین رو، [[خداوند]] به پیامبرش [[دستور]] می‌‌دهد: {{متن قرآن|قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ}}<ref>«بگو اگر خداوند را دوست می‌دارید از من پیروی کنید تا خداوند شما را دوست بدارد» سوره آل عمران، آیه ۳۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[مهناز فرحمند|فرحمند، مهناز]]، [[جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت (مقاله)|جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت]]، ص؟؟؟</ref> | ||
*[[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: {{متن حدیث|هَلِ الْإِیمَانُ إِلَّا الْحُبُّ وَ الْبُغْضُ؟}}<ref>آیا ایمان چیزی جز حبّ و بغض می‌‌باشد؟؛ اصول کافی، کتاب ایمان و کفر، باب الحب فی الله و...، ح ۵.</ref>[[ایمان]] هر کس به اندازه {{متن حدیث|حُبٌّ فِی اللَّهِ}} و {{متن حدیث|بُغْضٌ فِی اللَّهِ}} در اوست. هر اندازه [[حب]] و [[بغض]] [[انسان]] منطبق بر محبوب‌ها و مبغوض‌های [[پروردگار]] باشد، به همان اندازه از [[ایمان]] بهره‌مند شده است. {{متن حدیث|حُبٌّ فِی اللَّهِ}}، یعنی همه [[دوستی‌ها]] به خاطر [[خدا]] باشد و هر کس و یا هر چیزی را که [[محبوب]] خداست، [[دوست]] داشته باشد و از آنچه که مبغوض خداست، بدش بیاید. حال که چنین است، باید دید چه چیز و چه کسانی [[محبوب]] [[خدا]] و یا مبغوض او هستند تا [[انسان]] محور [[حب]] و [[بغض]] [[الهی]] را بشناسد و بتواند [[ایمان]] خود را به آن [[وسیله]] محک بزند. مطابق [[روایات شیعه]] و [[سنی]]، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} [[حبیب]] خداست و به دنبال ایشان [[اهل بیت]] آن [[حضرت]] در این ویژگی جدا نیستند؛ زیرا همه آنان [[نور]] واحدند. فردی از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} سؤال کرد: [[دوست]] [[خدا]] کیست تا با او [[دوستی]] کنم و [[دشمن]] او کیست تا با او [[دشمنی]] کنم؟ [[حضرت]] در پاسخ به [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} اشاره کرد و فرمود: «[[دوست]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} [[دوست]] خداست، پس با او [[دوستی]] کن و [[دشمن]] ایشان [[دشمن]] خداست، پس با او [[دشمن]] باش»<ref>{{متن حدیث|وَلِیُّ هَذَا وَلِیُّ اللَّهِ فَوَالِهِ وَ عَدُوُّ هَذَا عَدُوُّ اللَّهِ فَعَادِهِ}}؛ بحارالانوار، ج ۶۹، ص ۲۳۶؛ وسائل الشیعه، ج ۱۶، ص ۱۷۸.</ref>؛ پس محور {{متن حدیث|حُبٌّ فِی اللَّهِ}} و {{متن حدیث|بُغْضٌ فِی اللَّهِ}}، [[حب]] و [[بغض]] در راه [[اهل بیت]] است و این همان چیزی است که به عنوان [[اجر]] [[رسالت پیامبر]]{{صل}} در [[قرآن کریم]] معرفی شده است: {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}<ref>«بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمی‌خواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را» سوره شوری، آیه ۲۳.</ref>.<ref>ر.ک: [[مهناز فرحمند|فرحمند، مهناز]]، [[جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت (مقاله)|جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت]]، ص؟؟؟؟.</ref> | * [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: {{متن حدیث|هَلِ الْإِیمَانُ إِلَّا الْحُبُّ وَ الْبُغْضُ؟}}<ref>آیا ایمان چیزی جز حبّ و بغض می‌‌باشد؟؛ اصول کافی، کتاب ایمان و کفر، باب الحب فی الله و...، ح ۵.</ref>[[ایمان]] هر کس به اندازه {{متن حدیث|حُبٌّ فِی اللَّهِ}} و {{متن حدیث|بُغْضٌ فِی اللَّهِ}} در اوست. هر اندازه [[حب]] و [[بغض]] [[انسان]] منطبق بر محبوب‌ها و مبغوض‌های [[پروردگار]] باشد، به همان اندازه از [[ایمان]] بهره‌مند شده است. {{متن حدیث|حُبٌّ فِی اللَّهِ}}، یعنی همه [[دوستی‌ها]] به خاطر [[خدا]] باشد و هر کس و یا هر چیزی را که [[محبوب]] خداست، [[دوست]] داشته باشد و از آنچه که مبغوض خداست، بدش بیاید. حال که چنین است، باید دید چه چیز و چه کسانی [[محبوب]] [[خدا]] و یا مبغوض او هستند تا [[انسان]] محور [[حب]] و [[بغض]] [[الهی]] را بشناسد و بتواند [[ایمان]] خود را به آن [[وسیله]] محک بزند. مطابق [[روایات شیعه]] و [[سنی]]، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} [[حبیب]] خداست و به دنبال ایشان [[اهل بیت]] آن [[حضرت]] در این ویژگی جدا نیستند؛ زیرا همه آنان [[نور]] واحدند. فردی از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} سؤال کرد: [[دوست]] [[خدا]] کیست تا با او [[دوستی]] کنم و [[دشمن]] او کیست تا با او [[دشمنی]] کنم؟ [[حضرت]] در پاسخ به [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} اشاره کرد و فرمود: «[[دوست]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} [[دوست]] خداست، پس با او [[دوستی]] کن و [[دشمن]] ایشان [[دشمن]] خداست، پس با او [[دشمن]] باش»<ref>{{متن حدیث|وَلِیُّ هَذَا وَلِیُّ اللَّهِ فَوَالِهِ وَ عَدُوُّ هَذَا عَدُوُّ اللَّهِ فَعَادِهِ}}؛ بحارالانوار، ج ۶۹، ص ۲۳۶؛ وسائل الشیعه، ج ۱۶، ص ۱۷۸.</ref>؛ پس محور {{متن حدیث|حُبٌّ فِی اللَّهِ}} و {{متن حدیث|بُغْضٌ فِی اللَّهِ}}، [[حب]] و [[بغض]] در راه [[اهل بیت]] است و این همان چیزی است که به عنوان [[اجر]] [[رسالت پیامبر]]{{صل}} در [[قرآن کریم]] معرفی شده است: {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}<ref>«بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمی‌خواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را» سوره شوری، آیه ۲۳.</ref>.<ref>ر.ک: [[مهناز فرحمند|فرحمند، مهناز]]، [[جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت (مقاله)|جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت]]، ص؟؟؟؟.</ref> | ||
*بنابراین اگر کسی میخواهد مورد توجه و [[عنایت الهی]] قرار گیرد، باید نسبت به [[پیامبر]] و [[اهل بیت]] او [[مودت]] داشته باشد. با این دیدگاه، [[مودت]] می‌‌تواند زمینه ساز [[اطاعت]] بوده و سختی‌های مسیر [[بندگی]] را هموار سازد<ref>ر.ک: [[مهناز فرحمند|فرحمند، مهناز]]، [[جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت (مقاله)|جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت]]، ص؟؟؟؟.</ref>. | *بنابراین اگر کسی میخواهد مورد توجه و [[عنایت الهی]] قرار گیرد، باید نسبت به [[پیامبر]] و [[اهل بیت]] او [[مودت]] داشته باشد. با این دیدگاه، [[مودت]] می‌‌تواند زمینه ساز [[اطاعت]] بوده و سختی‌های مسیر [[بندگی]] را هموار سازد<ref>ر.ک: [[مهناز فرحمند|فرحمند، مهناز]]، [[جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت (مقاله)|جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت]]، ص؟؟؟؟.</ref>. | ||
*مفهوم [[مودت]] هر چند با مفاهیم دیگر از جمله [[محبت]] [[ارتباط]] دارد اما از جهاتی مانند اینکه [[محبت]] بدون عمل هم میشود، ولی [[مودّت]]، همیشه همراه با عمل و [[تبعیت]] است، متفاوت است<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۸۱.</ref>. به همین جهت می‌‌توان گفت، [[مودت]] از دو عنصر اساسی [[محبت]] و [[تبعیت]] تشکیل شده است. از سوی دیگر، [[مودت]]، واسطه‌ای میان [[معرفت]] و [[اطاعت]] است؛ زیرا [[مودت]] از سویی معلول [[معرفت]] و از سوی دیگر، علّت [[اطاعت]] است. بنابراین، [[مودت]]، بدون معرفت به دست نمی‌آید، همانطور که [[اطاعت]] نیز بی‌مودت، محقق نمی‌شود<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۹۵.</ref>. | *مفهوم [[مودت]] هر چند با مفاهیم دیگر از جمله [[محبت]] [[ارتباط]] دارد اما از جهاتی مانند اینکه [[محبت]] بدون عمل هم میشود، ولی [[مودّت]]، همیشه همراه با عمل و [[تبعیت]] است، متفاوت است<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۸۱.</ref>. به همین جهت می‌‌توان گفت، [[مودت]] از دو عنصر اساسی [[محبت]] و [[تبعیت]] تشکیل شده است. از سوی دیگر، [[مودت]]، واسطه‌ای میان [[معرفت]] و [[اطاعت]] است؛ زیرا [[مودت]] از سویی معلول [[معرفت]] و از سوی دیگر، علّت [[اطاعت]] است. بنابراین، [[مودت]]، بدون معرفت به دست نمی‌آید، همانطور که [[اطاعت]] نیز بی‌مودت، محقق نمی‌شود<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۹۵.</ref>. | ||
==[[مودت]] [[اهل بیت در قرآن]]== | ==[[مودت]] [[اهل بیت در قرآن]]== | ||
*از مسائلی که در [[آیات]] متعددی از [[قرآن کریم]] [[یادآوری]] شده است، [[محبت]] [[امت]] به [[خاندان]] [[پیامبران]] است<ref>ر.ک: [[یحیی کبیر|کبیر، یحیی]]، [[جهان‌بینی و معارف تطبیقی (کتاب)|جهان‌بینی و معارف تطبیقی]]، ص ۳۰۵-۳۰۷.</ref>. بنابر [[نص]] [[قرآن کریم]]، [[مودت اهل بیت]] بر هر [[مسلمانی]] [[واجب]] است: {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}<ref>سوره شوری، آیه ۲۳.</ref>. دو [[شأن نزول]] برای [[آیه]] بیان شده است، در [[شأن نزول]] اول که [[آیه]] مکی محسوب میشود، آمده است که روزی [[مشرکان]] [[مکه]] در جایی گرد آمدند و گفتند: «آیا [[محمد]] در برابر آنچه آورده است، مزدی میخواهد؟» این [[آیه]] در پاسخ آنان فرود آمد و [[مردم]] را بر [[مودت]] [[پیامبر]] و [[خویشاوندان]] [[مأمور]] ساخت<ref>ر.ک: تفسیر آیة المودة، ص۲۵؛ روح المعانی، ج۲۵، ص۳۰؛ المیزان، ج۱۸، ص ۴۳.</ref>. در [[شأن نزول]] دوم که [[مدنی]] بودن [[آیه]] از آن فهمیده میشود، [[نقل]] شده زمانی که [[پیامبر]]{{صل}} [[حکومت اسلامی]] را در [[مدینه]] برقرار رکد به دشواری‌های [[مالی]] دچار شد.[[انصار]] نزد او آمدند و [[اموال]] خویش را به [[حضرت]] عرضه کردند. در این هنگام [[آیه]] نازل<ref>مجمع البیان، ج۹، ص۲۹؛ تفسیر نمونه، ج۲۰، ص ۴۰۲</ref>.<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۵۱.</ref> | *از مسائلی که در [[آیات]] متعددی از [[قرآن کریم]] [[یادآوری]] شده است، [[محبت]] [[امت]] به [[خاندان]] [[پیامبران]] است<ref>ر.ک: [[یحیی کبیر|کبیر، یحیی]]، [[جهان‌بینی و معارف تطبیقی (کتاب)|جهان‌بینی و معارف تطبیقی]]، ص ۳۰۵-۳۰۷.</ref>. بنابر [[نص]] [[قرآن کریم]]، [[مودت اهل بیت]] بر هر [[مسلمانی]] [[واجب]] است: {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}<ref>سوره شوری، آیه ۲۳.</ref>. دو [[شأن نزول]] برای [[آیه]] بیان شده است، در [[شأن نزول]] اول که [[آیه]] مکی محسوب میشود، آمده است که روزی [[مشرکان]] [[مکه]] در جایی گرد آمدند و گفتند: «آیا [[محمد]] در برابر آنچه آورده است، مزدی میخواهد؟» این [[آیه]] در پاسخ آنان فرود آمد و [[مردم]] را بر [[مودت]] [[پیامبر]] و [[خویشاوندان]] [[مأمور]] ساخت<ref>ر.ک: تفسیر آیة المودة، ص۲۵؛ روح المعانی، ج۲۵، ص۳۰؛ المیزان، ج۱۸، ص ۴۳.</ref>. در [[شأن نزول]] دوم که [[مدنی]] بودن [[آیه]] از آن فهمیده میشود، [[نقل]] شده زمانی که [[پیامبر]]{{صل}} [[حکومت اسلامی]] را در [[مدینه]] برقرار رکد به دشواری‌های [[مالی]] دچار شد. [[انصار]] نزد او آمدند و [[اموال]] خویش را به [[حضرت]] عرضه کردند. در این هنگام [[آیه]] نازل<ref>مجمع البیان، ج۹، ص۲۹؛ تفسیر نمونه، ج۲۰، ص ۴۰۲</ref>.<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۵۱.</ref> | ||
*مراد از "[[مودت به قربی]]" که در [[آیه]] ذکر شده است [[دوستی]] با [[خویشاوندان پیامبر]]{{صل}} یعنی [[عترت]] و [[اهل بیت]] است<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۵۳.</ref>. این [[خویشاوندان]] همان کسانی‌اند که [[آیۀ تطهیر]]<ref>{{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}«جز این نیست که خداوند میخواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گردان» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref> در مورد آنان نازل شده است<ref>ر.ک: [[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ص۹۴.</ref>. [[روایات]] فراوانی از طریق [[شیعه]] و [[سنی]] [[نقل]] شده است که بر [[درستی]] این نظریه [[گواهی]] می‌دهند، از جمله آنکه، پس از [[نزول]] [[ | *مراد از "[[مودت به قربی]]" که در [[آیه]] ذکر شده است [[دوستی]] با [[خویشاوندان پیامبر]]{{صل}} یعنی [[عترت]] و [[اهل بیت]] است<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۵۳.</ref>. این [[خویشاوندان]] همان کسانی‌اند که [[آیۀ تطهیر]]<ref>{{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}«جز این نیست که خداوند میخواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گردان» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref> در مورد آنان نازل شده است<ref>ر.ک: [[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ص۹۴.</ref>. [[روایات]] فراوانی از طریق [[شیعه]] و [[سنی]] [[نقل]] شده است که بر [[درستی]] این [[نظریه]] [[گواهی]] می‌دهند، از جمله آنکه، پس از [[نزول]] ### [[313]]### از [[پیامبر]]{{صل}} پرسیدند: "یا [[رسول الله]]! [[خویشاوندان]] تو کیانند که [[مودت]] آنان بر ما [[واجب]] است؟ فرمود: «[[علی]] و [[فاطمه]] و دو [[فرزند]] آنان" و این پاسخ را سه بار بر زبان آورد»<ref>{{متن حدیث|لَمَّا نَزَلَتْ قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً الْآیَةَ قَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ مَنْ هَؤُلَاءِ الَّذِینَ أُمِرْنَا بِمَوَدَّتِهِمْ قَالَ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَةُ وَ وُلْدُهُمَا}}؛ احقاق الحق، ج۳، ص۲؛ ج ۱۴، ص ۱۰۶؛ تفسیر قرطبی، ج۸، ص۵۸۴۳؛ تفسیر نمونه، ج۲۰، ص۴۱۰؛ الدرّ المنثور، ج ۶، ص ۷؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ۲۳، ص ۲۳۰؛ فضائل الخمسة من الصحاح الستّه، ج ۱، ص۲۵۹"</ref>.<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۵۴؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸.</ref> | ||
*[[ابن عباس]] میگوید: زمانی که آیۀ {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}} نازل شد، از [[پیامبر]]{{صل}} سؤال شد: [[خویشاوندان]] تو که [[مودت]] آنان بر ما [[واجب]] شده، چه کسانی‌اند؟ [[حضرت]] فرمودند: «[[علی]]{{ع}}، [[فاطمه]]{{س}} و دو پسر آنها»<ref>المناقب، حدیث ۲۶۳.</ref>.<ref>ر.ک: [[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ص۹۴.</ref> این [[تفسیر]] از [[آیه]] زمانی نمایان میشود که این دسته از [[روایات]] را به روایاتی که [[مردم]] را در [[فهم قرآن]] به [[اهل بیت]] ارجاع می‌دهند پیوند دهیم. در این صورت، شکی نمی‌ماند که مراد از [[مزد رسالت]]، محبتی است که با آن [[مردم]] به [[اهل بیت]] مراجعه می‌نمایند و آنها را [[مرجع]] [[علمی]] و عملی خود قرار می‌دهند و از این گذر با راهنمایان [[راستین]] خویش پیوند می‌خورند و به [[سعادت دنیوی]] و [[اخروی]] می‌رسند<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۵۳.</ref>. | * [[ابن عباس]] میگوید: زمانی که آیۀ {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}} نازل شد، از [[پیامبر]]{{صل}} سؤال شد: [[خویشاوندان]] تو که [[مودت]] آنان بر ما [[واجب]] شده، چه کسانی‌اند؟ [[حضرت]] فرمودند: «[[علی]]{{ع}}، [[فاطمه]]{{س}} و دو پسر آنها»<ref>المناقب، حدیث ۲۶۳.</ref>.<ref>ر.ک: [[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ص۹۴.</ref> این [[تفسیر]] از [[آیه]] زمانی نمایان میشود که این دسته از [[روایات]] را به روایاتی که [[مردم]] را در [[فهم قرآن]] به [[اهل بیت]] ارجاع می‌دهند پیوند دهیم. در این صورت، شکی نمی‌ماند که مراد از [[مزد رسالت]]، محبتی است که با آن [[مردم]] به [[اهل بیت]] مراجعه می‌نمایند و آنها را [[مرجع]] [[علمی]] و عملی خود قرار می‌دهند و از این گذر با [[راهنمایان]] [[راستین]] خویش پیوند می‌خورند و به [[سعادت دنیوی]] و [[اخروی]] می‌رسند<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۵۳.</ref>. | ||
==[[مودت اهل بیت]] از منظر [[روایات]]== | ==[[مودت اهل بیت]] از منظر [[روایات]]== | ||
*در [[روایات]] [[فریقین]] نیز همانند [[قرآن کریم]] به طور صریح بر [[محبت اهل بیت]]{{ع}} تأکید شده است مانند: | *در [[روایات]] [[فریقین]] نیز همانند [[قرآن کریم]] به طور صریح بر [[محبت اهل بیت]]{{ع}} تأکید شده است مانند: | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
#همچنین در روایتی دیگر فرمودند: «من دوست دارم هر کس را که آنان را [[دوست]] بدارد و دشمنم با کسی که آنان را [[دشمن]] بدارد»<ref>ذخائر العقبی، طبری/ ۱/ ۲۳.</ref>.<ref>ر.ک. [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۴۴.</ref> | #همچنین در روایتی دیگر فرمودند: «من دوست دارم هر کس را که آنان را [[دوست]] بدارد و دشمنم با کسی که آنان را [[دشمن]] بدارد»<ref>ذخائر العقبی، طبری/ ۱/ ۲۳.</ref>.<ref>ر.ک. [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۴۴.</ref> | ||
# [[امیرمؤمنان]]{{ع}} فرمود: شنیدم [[رسول خدا]]{{صل}} میفرماید: «من [[سرور]] [[فرزندان حضرت]] [[آدم]] هستم و تو ای [[علی]] و [[امامان]] پس از تو سروران [[امت]] من هستید. هرکس ما را [[دوست]] بدارد [[خدا]] را [[دوست]] داشته است و هرکس [[بغض]] و [[کینه]] ما را داشته باشد [[بغض]] و [[کینه]] [[خدا]] را دارد و هرکس [[ولایت]] ما را دارد [[ولایت]] [[خدا]] را داشته است و هرکس ما را [[دشمن]] بدارد [[خدا]] را [[دشمن]] داشته است و هرکس از ما [[اطاعت]] کند [[خدا]] را [[اطاعت]] کرده است و هرکس [[عصیان]] ما کند [[خدا]] را [[عصیان]] کرده است»<ref>"الأمالی للصدوق: {{متن حدیث|الْوَرَّاقُ عَنْ سَعْدٍ عَنِ النَّهْدِیِّ عَنِ ابْنِ عُلْوَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ خَالِدٍ عَنِ ابْنِ طَرِیفٍ عَنِ ابْنِ نُبَاتَةَ قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ{{ع}} سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ{{صل}} یَقُولُ: أَنَا سَیِّدُ وُلْدِ آدَمَ وَ أَنْتَ یَا عَلِیُّ وَ الْأَئِمَّةُ مِنْ بَعْدِکَ سَادَاتُ أُمَّتِی مَنْ أَحَبَّنَا فَقَدْ أَحَبَّ اللَّهَ وَ مَنْ أَبْغَضَنَا فَقَدْ أَبْغَضَ اللَّهَ وَ مَنْ وَالانَا فَقَدْ وَالَی اللَّهَ وَ مَنْ عَادَانَا فَقَدْ عَادَی اللَّهَ وَ مَنْ أَطَاعَنَا فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ وَ مَنْ عَصَانَا فَقَدْ عَصَی اللَّهَ}}؛ الأمالی للصدوق، ص۴۷۶؛ بحارالأنوار، ج۲۷، ص۸۸، ح۳۸.</ref>.<ref>ر.ک. [[سید محمد حسین میرباقری|میرباقری، سید محمد حسین]]، [[وظایف منتظران (کتاب)|وظایف منتظران]] ص ۷۹-۹۱.</ref> | # [[امیرمؤمنان]]{{ع}} فرمود: شنیدم [[رسول خدا]]{{صل}} میفرماید: «من [[سرور]] [[فرزندان حضرت]] [[آدم]] هستم و تو ای [[علی]] و [[امامان]] پس از تو سروران [[امت]] من هستید. هرکس ما را [[دوست]] بدارد [[خدا]] را [[دوست]] داشته است و هرکس [[بغض]] و [[کینه]] ما را داشته باشد [[بغض]] و [[کینه]] [[خدا]] را دارد و هرکس [[ولایت]] ما را دارد [[ولایت]] [[خدا]] را داشته است و هرکس ما را [[دشمن]] بدارد [[خدا]] را [[دشمن]] داشته است و هرکس از ما [[اطاعت]] کند [[خدا]] را [[اطاعت]] کرده است و هرکس [[عصیان]] ما کند [[خدا]] را [[عصیان]] کرده است»<ref>"الأمالی للصدوق: {{متن حدیث|الْوَرَّاقُ عَنْ سَعْدٍ عَنِ النَّهْدِیِّ عَنِ ابْنِ عُلْوَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ خَالِدٍ عَنِ ابْنِ طَرِیفٍ عَنِ ابْنِ نُبَاتَةَ قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ{{ع}} سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ{{صل}} یَقُولُ: أَنَا سَیِّدُ وُلْدِ آدَمَ وَ أَنْتَ یَا عَلِیُّ وَ الْأَئِمَّةُ مِنْ بَعْدِکَ سَادَاتُ أُمَّتِی مَنْ أَحَبَّنَا فَقَدْ أَحَبَّ اللَّهَ وَ مَنْ أَبْغَضَنَا فَقَدْ أَبْغَضَ اللَّهَ وَ مَنْ وَالانَا فَقَدْ وَالَی اللَّهَ وَ مَنْ عَادَانَا فَقَدْ عَادَی اللَّهَ وَ مَنْ أَطَاعَنَا فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ وَ مَنْ عَصَانَا فَقَدْ عَصَی اللَّهَ}}؛ الأمالی للصدوق، ص۴۷۶؛ بحارالأنوار، ج۲۷، ص۸۸، ح۳۸.</ref>.<ref>ر.ک. [[سید محمد حسین میرباقری|میرباقری، سید محمد حسین]]، [[وظایف منتظران (کتاب)|وظایف منتظران]] ص ۷۹-۹۱.</ref> | ||
# [[رسول اکرم]]{{صل}} می‌فرمایند: «[[اولاد]] خود را بر سه [[خصلت]] [[تربیت]] کنید:[[دوستی]] پیامبرتان، [[دوستی]] اهل بیتش و [[قرائت قرآن]]»<ref>{{متن حدیث|أَدِّبُوا أَوْلَادَکُم عَلَی ثَلَاثِ خِصَال: حُبُّ نَبِیِّکُمْ، وَ حُبَّ أَهْلِ بَیْتِه، وَ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ}}؛ متقی هندی، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج۱۶، ص ۴۵۶، ح ۴۵۴۰۹؛ مناوی، فیض القدیر، ج۱، ص ۲۲۵، ح ۳۳۱.</ref>.<ref>ر.ک. [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۴۴.</ref> | # [[رسول اکرم]]{{صل}} می‌فرمایند: «[[اولاد]] خود را بر سه [[خصلت]] [[تربیت]] کنید: [[دوستی]] پیامبرتان، [[دوستی]] [[اهل]] بیتش و [[قرائت قرآن]]»<ref>{{متن حدیث|أَدِّبُوا أَوْلَادَکُم عَلَی ثَلَاثِ خِصَال: حُبُّ نَبِیِّکُمْ، وَ حُبَّ أَهْلِ بَیْتِه، وَ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ}}؛ متقی هندی، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج۱۶، ص ۴۵۶، ح ۴۵۴۰۹؛ مناوی، فیض القدیر، ج۱، ص ۲۲۵، ح ۳۳۱.</ref>.<ref>ر.ک. [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۴۴.</ref> | ||
==همسانی [[مودت اهل بیت]] با [[مودت]] [[خداوند]]== | ==همسانی [[مودت اهل بیت]] با [[مودت]] [[خداوند]]== | ||
*مودت اهل بیت{{ع}} با [[مودت]] [[خداوند]] و بالعکس رابطۀ یکسانی دارند. عبارت {{متن حدیث|مَنْ أَحَبَّکُمْ فَقَدْ أَحَبَّ اللَّهَ}} در [[زیارت جامعه]]، به این همسانی و یکسان بودن [[مودت]]، اشاره دارد که موضوع [[دوستی]] [[خدا]] و اهل بیتِ [[پیامبر]]، یکی است و نمی‌توان به [[خداوند]] [[عشق]] ورزید و [[اهل بیت]] او را [[دشمن]] دانست<ref>ر.ک. [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص۴۷۷ ـ ۴۷۸.</ref>، به همین جهت در [[روایات]]، [[اطاعت از پیامبر]] و [[اهل بیت]]، [[اطاعت خدا]] و [[نافرمانی]] از آنان، [[عصیان]] [[خداوند]] شمرده شده است. در روایتی [[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: «[[خدا]] را [[دوست]] بدارید، به [[دلیل]] نعمت‌هایی که به شما خورانده است و مرا [[دوست]] بدارید به [[دلیل]] [[محبت]] [[خداوند عزوجل]] و اهل بیتم را [[دوست]] بدارید به [[دلیل]] [[محبت]] من»<ref>{{متن حدیث|أَحِبُّوا اللَّهَ لِمَا یَغْذُوکُمْ بِهِ مِنْ نِعَمِهِ وَ أَحِبُّونِی لِحُبِّ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَحِبُّوا أَهْلَ بَیْتِی لِحُبِّی}}؛ الامالی للصدوق، ص۳۶۴؛ بحارالأنوار، ج۲۷، ص۷۶ و ص۱۴۲، ص۴۰۲، عن المناقب لابن المغازلی بإسناده إلی سنن أبی داود عن ابن‌عباس و ص۱۱۱ عن الطرائف، ج۱، ص۱۵۹ عن الجمع بین الصحاح الستة؛ الأمالی للطوسی، ص۲۷۸.</ref>.<ref>ر.ک. [[سید محمد حسین میرباقری|میرباقری، سید محمد حسین]]، [[وظایف منتظران (کتاب)|وظایف منتظران]] ص ۷۹-۹۱.</ref> در روایتی دیگر، فرمودند: «اگر بنده‌ای هزار سال میان [[صفا و مروه]]، [[خدا]] را [[عبادت]] کند و هزار سال دیگر و هزار سال دیگر، اما [[محبت]] ما را نداشته باشد، [[خداوند]]، او را در [[آتش]] ([[دوزخ]])، سرنگون می‌سازد»، سپس این [[آیه]] را [[تلاوت]] کردند: {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}<ref>{{متن حدیث|وَ لَوْ أَنَّ عَبْداً عَبَدَ اللَّهَ بَیْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ أَلْفَ عَامٍ، ثُمَّ أَلْفَ عَامٍ، ثُمَّ أَلْفَ عَامٍ وَ لَمْ یُدْرِکْ مَحَبَّتَنَا لَأَکَبَّهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی مَنْخِرَیْهِ فِی النَّارِ}}؛ بحارالانوار، ج۲۳، ص۲۳۰.</ref>. | * [[مودت اهل بیت]]{{ع}} با [[مودت]] [[خداوند]] و بالعکس رابطۀ یکسانی دارند. عبارت {{متن حدیث|مَنْ أَحَبَّکُمْ فَقَدْ أَحَبَّ اللَّهَ}} در [[زیارت جامعه]]، به این همسانی و یکسان بودن [[مودت]]، اشاره دارد که موضوع [[دوستی]] [[خدا]] و [[اهل]] بیتِ [[پیامبر]]، یکی است و نمی‌توان به [[خداوند]] [[عشق]] ورزید و [[اهل بیت]] او را [[دشمن]] دانست<ref>ر.ک. [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص۴۷۷ ـ ۴۷۸.</ref>، به همین جهت در [[روایات]]، [[اطاعت از پیامبر]] و [[اهل بیت]]، [[اطاعت خدا]] و [[نافرمانی]] از آنان، [[عصیان]] [[خداوند]] شمرده شده است. در روایتی [[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: «[[خدا]] را [[دوست]] بدارید، به [[دلیل]] نعمت‌هایی که به شما خورانده است و مرا [[دوست]] بدارید به [[دلیل]] [[محبت]] [[خداوند عزوجل]] و [[اهل]] بیتم را [[دوست]] بدارید به [[دلیل]] [[محبت]] من»<ref>{{متن حدیث|أَحِبُّوا اللَّهَ لِمَا یَغْذُوکُمْ بِهِ مِنْ نِعَمِهِ وَ أَحِبُّونِی لِحُبِّ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَحِبُّوا أَهْلَ بَیْتِی لِحُبِّی}}؛ الامالی للصدوق، ص۳۶۴؛ بحارالأنوار، ج۲۷، ص۷۶ و ص۱۴۲، ص۴۰۲، عن المناقب لابن المغازلی بإسناده إلی سنن أبی داود عن ابن‌عباس و ص۱۱۱ عن الطرائف، ج۱، ص۱۵۹ عن الجمع بین الصحاح الستة؛ الأمالی للطوسی، ص۲۷۸.</ref>.<ref>ر.ک. [[سید محمد حسین میرباقری|میرباقری، سید محمد حسین]]، [[وظایف منتظران (کتاب)|وظایف منتظران]] ص ۷۹-۹۱.</ref> در روایتی دیگر، فرمودند: «اگر بنده‌ای هزار سال میان [[صفا و مروه]]، [[خدا]] را [[عبادت]] کند و هزار سال دیگر و هزار سال دیگر، اما [[محبت]] ما را نداشته باشد، [[خداوند]]، او را در [[آتش]] ([[دوزخ]])، سرنگون می‌سازد»، سپس این [[آیه]] را [[تلاوت]] کردند: {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}<ref>{{متن حدیث|وَ لَوْ أَنَّ عَبْداً عَبَدَ اللَّهَ بَیْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ أَلْفَ عَامٍ، ثُمَّ أَلْفَ عَامٍ، ثُمَّ أَلْفَ عَامٍ وَ لَمْ یُدْرِکْ مَحَبَّتَنَا لَأَکَبَّهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی مَنْخِرَیْهِ فِی النَّارِ}}؛ بحارالانوار، ج۲۳، ص۲۳۰.</ref>. | ||
*مسئلۀ همسانی مودت اهل بیت با [[مودت]] [[خداوند]] از آن روست که مودت اهل بیت{{ع}}، تنها یک [[احساس]] نیست؛ بلکه برخاسته از نگرش [[حقیقی]] [[انسان]] به [[خدا]] و [[جهان]] [[خلقت]] است. [[شیعه]]، پیش از آنکه به [[امام]] [[عشق]] بورزد، [[خدا]] را شناخته است و بر اساس [[دستورهای الهی]]، [[محبت]] خود را برای [[دوستان]] [[خدا]] و [[کینه]] خود را برای [[دشمنان]] او، نثار می‌کند<ref>ر.ک. [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص۴۷۷ ـ ۴۷۸.</ref>. | *مسئلۀ همسانی [[مودت اهل بیت]] با [[مودت]] [[خداوند]] از آن روست که [[مودت اهل بیت]]{{ع}}، تنها یک [[احساس]] نیست؛ بلکه برخاسته از نگرش [[حقیقی]] [[انسان]] به [[خدا]] و [[جهان]] [[خلقت]] است. [[شیعه]]، پیش از آنکه به [[امام]] [[عشق]] بورزد، [[خدا]] را شناخته است و بر اساس [[دستورهای الهی]]، [[محبت]] خود را برای [[دوستان]] [[خدا]] و [[کینه]] خود را برای [[دشمنان]] او، نثار می‌کند<ref>ر.ک. [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص۴۷۷ ـ ۴۷۸.</ref>. | ||
==آثار [[مودت اهل بیت]]== | ==آثار [[مودت اهل بیت]]== | ||
*[[مودت]] نسبت به [[خاندان پیامبر]]{{صل}} نوعی تشکر از زحمات [[پیامبر خاتم]] در ادای [[رسالت الهی]] است<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸.</ref>. این [[مودت]] دارای ثمرات مختلفی است که مهمترین آنها [[سعادت دنیا]] و [[آخرت]] است<ref>ر.ک. [[سید محمد حسین میرباقری|میرباقری، سید محمد حسین]]، [[وظایف منتظران (کتاب)|وظایف منتظران]] ص ۷۹-۹۱.</ref>. [[پیامبران الهی]] از [[امت]] خود [[اجر]] و پاداشی نمی‌خواسته‌اند؛ زیرا [[اجر]] آنان با خداست. بنابراین، اگر [[اجر]] و [[پاداش]] زحمات [[پیامبران]] به خصوص [[پیامبر خاتم]] در [[مودت]] نسبت به [[اهل بیت]] آن [[حضرت]] قرار داده شده، درواقع چیزی بوده که [[منفعت]] آن به خود [[امت]] برمی‌گشته است. [[امت]] با [[محبت]] به [[خاندان عصمت]]، به آنها نزدیک شده و بر اثر نزدیکی، [[کمالات]]، [[علم]] و هدایتشان را [[درک]] میکنند و به [[امامت]] و [[ولایت]] آنها پی برده و راه کامل [[عبودیت]] را می‌‌یابند<ref>ر.ک. [[یحیی کبیر|کبیر، یحیی]]، [[جهان‌بینی و معارف تطبیقی (کتاب)|جهان‌بینی و معارف تطبیقی]]، ص ۳۰۵-۳۰۷.</ref>، به طور کلی، با مودت اهل | * [[مودت]] نسبت به [[خاندان پیامبر]]{{صل}} نوعی تشکر از زحمات [[پیامبر خاتم]] در ادای [[رسالت الهی]] است<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸.</ref>. این [[مودت]] دارای ثمرات مختلفی است که مهمترین آنها [[سعادت دنیا]] و [[آخرت]] است<ref>ر.ک. [[سید محمد حسین میرباقری|میرباقری، سید محمد حسین]]، [[وظایف منتظران (کتاب)|وظایف منتظران]] ص ۷۹-۹۱.</ref>. [[پیامبران الهی]] از [[امت]] خود [[اجر]] و پاداشی نمی‌خواسته‌اند؛ زیرا [[اجر]] آنان با خداست. بنابراین، اگر [[اجر]] و [[پاداش]] زحمات [[پیامبران]] به خصوص [[پیامبر خاتم]] در [[مودت]] نسبت به [[اهل بیت]] آن [[حضرت]] قرار داده شده، درواقع چیزی بوده که [[منفعت]] آن به خود [[امت]] برمی‌گشته است. [[امت]] با [[محبت]] به [[خاندان عصمت]]، به آنها نزدیک شده و بر اثر نزدیکی، [[کمالات]]، [[علم]] و هدایتشان را [[درک]] میکنند و به [[امامت]] و [[ولایت]] آنها پی برده و راه کامل [[عبودیت]] را می‌‌یابند<ref>ر.ک. [[یحیی کبیر|کبیر، یحیی]]، [[جهان‌بینی و معارف تطبیقی (کتاب)|جهان‌بینی و معارف تطبیقی]]، ص ۳۰۵-۳۰۷.</ref>، به طور کلی، با [[مودت اهل بیت]]، [[راه کمال]] [[انسان]] به سوی [[خداوند]] هموار میشود<ref>ر.ک. [[علی نقی فقیهی|فقیهی، علی نقی]]، [[شعله امیری|امیری، شعله]] و [[فاطمه شریفی|شریفی، فاطمه]]، [[تبیین هویت اخلاقی فرد منتظر و راهکارهای پرورش آن در نوجوانان (مقاله)|تبیین هویت اخلاقی فرد منتظر و راهکارهای پرورش آن در نوجوانان]]، ص ۱۱۰.</ref>. در نتیجه این [[مهرورزی]] از یک سو موجب [[هدایت]] هر چه بیشتر [[مردم]] به [[دین]] [[خداوند]] و از سوی دیگر عامل [[گرایش]] به [[خوبی‌ها]] و فضیلت‌های [[اهل بیت]] از طریق [[پذیرش]] الگوهای کمال است. از همین رو، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرموده است: «[[فرزندان]] خود را با [[محبت]] [[خاندان]] من [[تربیت]] کنید»<ref>{{متن حدیث|أَدِّبُوا أَوْلَادَکُم عَلَی حُبِّی وَ حُبَّ أَهْلِ بَیْتِی وَ الْقُرْآنِ}}؛ ر.ک: اهل البیت فی الکتاب و السنّه، ص ۴۱۳؛ بحار الانوار، ج ۲۳، ص ۲۲۸.</ref>؛ چراکه این [[مودّت]]، مایۀ [[نجات]] [[انسان]] در [[آخرت]] بوده و موجب جلب [[رحمت]] و [[لطف الهی]] به [[دوستداران]] این [[خاندان]] است<ref>ر.ک. [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸.</ref>. | ||
==جلوه‌های عملی [[مودت اهل بیت]]== | ==جلوه‌های عملی [[مودت اهل بیت]]== | ||
*همانطور که در توضیح معنای [[مودت]] گفته شد، صرف [[دوستی با اهل بیت]] نمی‌تواند [[مودت]] به حساب آید. از این رو، فردی که [[دوست]] دار [[اهل بیت]] است، باید در [[مقام عمل]] نیز آن را به [[اثبات]] برساند. به همین جهت، [[مودت]] به [[اهل بیت]]{{ع}} از جلوه‌های عملی متعددی برخوردار است، همچون: | *همانطور که در توضیح معنای [[مودت]] گفته شد، [[صرف]] [[دوستی با اهل بیت]] نمی‌تواند [[مودت]] به حساب آید. از این رو، فردی که [[دوست]] دار [[اهل بیت]] است، باید در [[مقام عمل]] نیز آن را به [[اثبات]] برساند. به همین جهت، [[مودت]] به [[اهل بیت]]{{ع}} از جلوه‌های عملی متعددی برخوردار است، همچون: | ||
# [[ترویج]] [[فضایل اهل بیت]]{{ع}}: [[ترویج]] [[فضایل اهل بیت]]{{ع}} از جلوه‌های [[مودت]] به آنهاست. [[امام صادق]]{{ع}} به [[عبدالله بن جندب]] می‌فرمایند: «[[خدا]] [[رحمت]] کند قومی‌را که چراغ و مشعل بودند. [[مردمان]] را، با [[اعمال]] خود و تلاش خود، به سوی ما [[دعوت]] می‌کردند و همه [[قدرت]] خویش را بکار می‌بردند و از کسانی نبودند که [[اسرار]] ما را فاش نمایند»<ref>{{متن حدیث|رَحِمَ اللَّهُ قَوْماً کَانُوا سِرَاجاً وَ مَنَاراً کَانُوا دُعَاةً إِلَیْنَا بِأَعْمَالِهِمْ وَ مَجْهُودِ طَاقَتِهِمْ لَیْسُوا کَمَنْ یُذِیعُ أَسْرَارَنَا}}؛ تحف العقول، ص۳۰۱.</ref>. ما [[شیعیان]] منسوب به [[پیروی از اهل بیت]]{{ع}} هستیم از این رو، باید موجب [[زینت]] [[اهل بیت]]{{ع}} باشیم، نه مایه [[شرمساری]] آنان<ref>{{متن حدیث|إِنَّکُمْ قَدْ نُسِبْتُمْ إِلَیْنَا کُونُوا لَنَا زَیْناً وَ لَا تَکُونُوا شَیْناً}}</ref> و باید میان [[مردم]] مانند [[اصحاب]] [[امیرمؤمنان]]{{ع}} باشیم<ref>{{متن حدیث|کُونُوا مِثْلَ أَصْحَابِ عَلِیٍّ{{ع}} فِی النَّاسِ}}؛بحارالأنوار، ج۸۵، ص۱۱۹.</ref>.<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۸۳-۸۴.</ref> البته، در [[ترویج]] [[فضائل اهل بیت]]{{ع}} و [[دعوت]] [[مردم]] به سوی آنها نباید از حد [[اعتدال]] بیرون برویم و به [[غلو]] برسیم؛ همان‌گونه که [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: «مبادا درباره ما غلوّ کنید بدانید ما [[بندگان]] مورد توجه خداییم و در [[فضل]] ما هر چه خواستید بگویید. هر که ما را [[دوست]] می‌دارد، عمل ما را انجام دهد و باید از [[ورع]] کمک بگیرد<ref>{{متن حدیث|إِیَّاکُمْ وَ الْغُلُوَّ فِینَا قُولُوا إِنَّا عَبِیدٌ مَرْبُوبُونَ وَ قُولُوا فِی فَضْلِنَا مَا شِئْتُمْ مَنْ أَحَبَّنَا فَلْیَعْمَلْ بِعَمَلِنَا وَ لْیَسْتَعِنْ بِالْوَرَعِ}}؛ بحارالأنوار، ج۱۰، ص۹۲.</ref>.<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۸۴.</ref> | # [[ترویج]] [[فضایل اهل بیت]]{{ع}}: [[ترویج]] [[فضایل اهل بیت]]{{ع}} از جلوه‌های [[مودت]] به آنهاست. [[امام صادق]]{{ع}} به [[عبدالله بن جندب]] می‌فرمایند: «[[خدا]] [[رحمت]] کند قومی‌را که چراغ و مشعل بودند. [[مردمان]] را، با [[اعمال]] خود و تلاش خود، به سوی ما [[دعوت]] می‌کردند و همه [[قدرت]] خویش را بکار می‌بردند و از کسانی نبودند که [[اسرار]] ما را فاش نمایند»<ref>{{متن حدیث|رَحِمَ اللَّهُ قَوْماً کَانُوا سِرَاجاً وَ مَنَاراً کَانُوا دُعَاةً إِلَیْنَا بِأَعْمَالِهِمْ وَ مَجْهُودِ طَاقَتِهِمْ لَیْسُوا کَمَنْ یُذِیعُ أَسْرَارَنَا}}؛ تحف العقول، ص۳۰۱.</ref>. ما [[شیعیان]] منسوب به [[پیروی از اهل بیت]]{{ع}} هستیم از این رو، باید موجب [[زینت]] [[اهل بیت]]{{ع}} باشیم، نه مایه [[شرمساری]] آنان<ref>{{متن حدیث|إِنَّکُمْ قَدْ نُسِبْتُمْ إِلَیْنَا کُونُوا لَنَا زَیْناً وَ لَا تَکُونُوا شَیْناً}}</ref> و باید میان [[مردم]] مانند [[اصحاب]] [[امیرمؤمنان]]{{ع}} باشیم<ref>{{متن حدیث|کُونُوا مِثْلَ أَصْحَابِ عَلِیٍّ{{ع}} فِی النَّاسِ}}؛بحارالأنوار، ج۸۵، ص۱۱۹.</ref>.<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۸۳-۸۴.</ref> البته، در [[ترویج]] [[فضائل اهل بیت]]{{ع}} و [[دعوت]] [[مردم]] به سوی آنها نباید از حد [[اعتدال]] بیرون برویم و به [[غلو]] برسیم؛ همان‌گونه که [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: «مبادا درباره ما [[غلوّ]] کنید بدانید ما [[بندگان]] مورد توجه خداییم و در [[فضل]] ما هر چه خواستید بگویید. هر که ما را [[دوست]] می‌دارد، عمل ما را انجام دهد و باید از [[ورع]] کمک بگیرد<ref>{{متن حدیث|إِیَّاکُمْ وَ الْغُلُوَّ فِینَا قُولُوا إِنَّا عَبِیدٌ مَرْبُوبُونَ وَ قُولُوا فِی فَضْلِنَا مَا شِئْتُمْ مَنْ أَحَبَّنَا فَلْیَعْمَلْ بِعَمَلِنَا وَ لْیَسْتَعِنْ بِالْوَرَعِ}}؛ بحارالأنوار، ج۱۰، ص۹۲.</ref>.<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۸۴.</ref> | ||
# [[احساس]] تألم و [[اندوه]] در [[مصایب]] [[اهل بیت]]{{ع}}:ذکر [[مناقب اهل بیت]]{{ع}} و [[احساس]] تألم و [[اندوه]] در [[مصایب]] آنان از جلوهای [[مودت]] به آنها و [[بغض به دشمنان]] آنهاست. [[عزاداری]] سیّد [[شهیدان]] [[حضرت]] [[اباعبدالله الحسین]]{{ع}} نمونه برجسته این ماجراست. در روایتی از [[امیرمؤمنان]] آمده است که فرمودند: «[[خداوند]] شیعیانی برای ما [[برگزیده]] است که در [[شادی]] ما شاد و در [[غم]] ما غمگین‌اند و [[مال]] و جانشان را در راه ما هزینه میکنند. آنان از ما و به‌سوی مایند»<ref>{{متن حدیث|وَ یَفْرَحُونَ بِفَرَحِنَا وَ یَحْزَنُونَ لِحُزْنِنَا وَ یَبْذُلُونَ أَمْوَالَهُمْ وَ أَنْفُسَهُمْ فِینَا أُولَئِکَ مِنَّا وَ إِلَیْنَا}}؛ بحارالأنوار، ج۶۵، ص۱۷.</ref>.<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۸۴.</ref> [[حضرت رضا]]{{ع}} در [[حدیثی]] می‌فرمایند: «هر که یاد [[مصیبت]] ما کند و بگرید و بداند با ما چه کردند [[روز قیامت]] با ما و در [[درجه]] ما است و هر که یاد [[مصیبت]] ما کند و بگرید و بگریاند دیده‌اش گریان نشود؛ روزی که همه دیده‌ها گریانست و هر که بنشیند در [[مجلسی]] که امر ما در آن زنده میشود، دلش نمیرد؛ روزی که [[دل‌ها]] بمیرد»<ref>{{متن حدیث|مَنْ تَذَکَّرَ مُصَابَنَا وَ بَکَی لِمَا ارْتُکِبَ مِنَّا کَانَ مَعَنَا فِی دَرَجَتِنَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ مَنْ ذُکِّرَ بِمُصَابِنَا فَبَکَی وَ أَبْکَی لَمْ تَبْکِ عَیْنُهُ یَوْمَ تَبْکِی الْعُیُونُ وَ مَنْ جَلَسَ مَجْلِساً یُحْیَا فِیهِ أَمْرُنَا لَمْ یَمُتْ قَلْبُهُ یَوْمَ تَمُوتُ الْقُلُوبُ}}؛ الأمالی، ص۷۳.</ref>. | # [[احساس]] تألم و [[اندوه]] در [[مصایب]] [[اهل بیت]]{{ع}}:ذکر [[مناقب اهل بیت]]{{ع}} و [[احساس]] تألم و [[اندوه]] در [[مصایب]] آنان از جلوهای [[مودت]] به آنها و [[بغض به دشمنان]] آنهاست. [[عزاداری]] سیّد [[شهیدان]] [[حضرت]] [[اباعبدالله الحسین]]{{ع}} نمونه برجسته این ماجراست. در روایتی از [[امیرمؤمنان]] آمده است که فرمودند: «[[خداوند]] شیعیانی برای ما [[برگزیده]] است که در [[شادی]] ما شاد و در [[غم]] ما غمگین‌اند و [[مال]] و جانشان را در راه ما هزینه میکنند. آنان از ما و به‌سوی مایند»<ref>{{متن حدیث|وَ یَفْرَحُونَ بِفَرَحِنَا وَ یَحْزَنُونَ لِحُزْنِنَا وَ یَبْذُلُونَ أَمْوَالَهُمْ وَ أَنْفُسَهُمْ فِینَا أُولَئِکَ مِنَّا وَ إِلَیْنَا}}؛ بحارالأنوار، ج۶۵، ص۱۷.</ref>.<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۸۴.</ref> [[حضرت رضا]]{{ع}} در [[حدیثی]] می‌فرمایند: «هر که یاد [[مصیبت]] ما کند و بگرید و بداند با ما چه کردند [[روز قیامت]] با ما و در [[درجه]] ما است و هر که یاد [[مصیبت]] ما کند و بگرید و بگریاند دیده‌اش گریان نشود؛ روزی که همه دیده‌ها گریانست و هر که بنشیند در [[مجلسی]] که امر ما در آن زنده میشود، دلش نمیرد؛ روزی که [[دل‌ها]] بمیرد»<ref>{{متن حدیث|مَنْ تَذَکَّرَ مُصَابَنَا وَ بَکَی لِمَا ارْتُکِبَ مِنَّا کَانَ مَعَنَا فِی دَرَجَتِنَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ مَنْ ذُکِّرَ بِمُصَابِنَا فَبَکَی وَ أَبْکَی لَمْ تَبْکِ عَیْنُهُ یَوْمَ تَبْکِی الْعُیُونُ وَ مَنْ جَلَسَ مَجْلِساً یُحْیَا فِیهِ أَمْرُنَا لَمْ یَمُتْ قَلْبُهُ یَوْمَ تَمُوتُ الْقُلُوبُ}}؛ الأمالی، ص۷۳.</ref>. | ||
# [[تبعیت]] و [[اطاعت از اهل بیت]]{{ع}}: [[محب]] هرگز درباره [[محبوب]] خود [[عصیان]] نمی‌ورزد. همانطور که [[محب]] [[خدا]] بودن، در همه جوانب محقق میشود، [[مودت]] نسبت به [[اهل بیت]] نیز به همین نحو است. به همین جهت، [[فرمانبرداری]] کامل، [[محبت]] کامل می‌زاید و [[اطاعت]] ناقص، [[محبت]] ناقص؛ و تنها [[راه کمال]] [[محبت]]، [[پیروی]] است<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۹۵.</ref>. نمی‌توان ادعای [[محبت]] و [[مودت]] [[ذوی القربی]] را داشت و از سوی دیگر از آنها [[تبعیت]] نکرد و بلکه با آنها درگیر شد<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۹۵.</ref>؛ زیرا [[مودّت]]، تنها [[محبت]] [[قلبی]] نیست، بلکه [[فرمانبرداری محبّانه]] و [[اطاعت]] مطلق از [[مقام ولایت]] آنان است و تنها امر تشریفاتی و [[اخلاقی]] نیست، بلکه [[فریضۀ الهی]] است<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸.</ref>. بنابراین، بزرگترین جلوۀ ابراز [[مودّت]] نسبت به ایشان، [[پذیرش رهبری]] و [[امامت]] آنان و مقدم داشتن ایشان بر دیگران و [[حجّت]] شمردن [[قول و فعل]] آنان است و وقتی [[مودّت]]، [[واجب الهی]] باشد، [[اطاعت]] نیز [[تکلیف الهی]] است و [[شایستگی]] و [[برتری]] همه جانبۀ آنان معیار [[لزوم اطاعت]] است<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸.</ref>. | # [[تبعیت]] و [[اطاعت از اهل بیت]]{{ع}}: [[محب]] هرگز درباره [[محبوب]] خود [[عصیان]] نمی‌ورزد. همانطور که [[محب]] [[خدا]] بودن، در همه جوانب محقق میشود، [[مودت]] نسبت به [[اهل بیت]] نیز به همین نحو است. به همین جهت، [[فرمانبرداری]] کامل، [[محبت]] کامل می‌زاید و [[اطاعت]] ناقص، [[محبت]] ناقص؛ و تنها [[راه کمال]] [[محبت]]، [[پیروی]] است<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۹۵.</ref>. نمی‌توان ادعای [[محبت]] و [[مودت]] [[ذوی القربی]] را داشت و از سوی دیگر از آنها [[تبعیت]] نکرد و بلکه با آنها درگیر شد<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۹۵.</ref>؛ زیرا [[مودّت]]، تنها [[محبت]] [[قلبی]] نیست، بلکه [[فرمانبرداری محبّانه]] و [[اطاعت]] مطلق از [[مقام ولایت]] آنان است و تنها امر تشریفاتی و [[اخلاقی]] نیست، بلکه [[فریضۀ الهی]] است<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸.</ref>. بنابراین، بزرگترین جلوۀ ابراز [[مودّت]] نسبت به ایشان، [[پذیرش رهبری]] و [[امامت]] آنان و مقدم داشتن ایشان بر دیگران و [[حجّت]] شمردن [[قول و فعل]] آنان است و وقتی [[مودّت]]، [[واجب الهی]] باشد، [[اطاعت]] نیز [[تکلیف الهی]] است و [[شایستگی]] و [[برتری]] همه جانبۀ آنان معیار [[لزوم اطاعت]] است<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸.</ref>. | ||
==تأکید بر [[مودت]] خاص نسبت به [[امام عصر]]{{ع}}== | ==تأکید بر [[مودت]] خاص نسبت به [[امام عصر]]{{ع}}== | ||
*گرچه [[شیعیان]] [[وظیفه]] دارند تمام [[ائمه]]{{ع}} را [[دوست]] بدارند و به آنها [[عشق]] بورزند، اما نسبت به [[دوستی]] و [[محبت به امام]] عصر{{ع}} به خصوص تأکید شده است؛ زیرا او | *گرچه [[شیعیان]] [[وظیفه]] دارند تمام [[ائمه]]{{ع}} را [[دوست]] بدارند و به آنها [[عشق]] بورزند، اما نسبت به [[دوستی]] و [[محبت به امام]] عصر{{ع}} به خصوص تأکید شده است؛ زیرا او صاحب، [[سرور]] و [[امام زمان]] ماست و شخصیتی است که همۀ [[ائمه]]{{ع}} دربارۀ او، به [[عظمت]] و بزرگی سخن‌ها گفته و تأکیدها کرده‌اند<ref>ر.ک: [[عبدالرحمان انصاری|انصاری، عبدالرحمان]]، [[وظایف منتظران امام عصر (کتاب)|وظایف منتظران امام عصر]]، ص ۵۱ ـ ۵۵.</ref> و اساساً [[ایمان]] با [[محبت]] و [[ولایت امام]] عصر{{ع}} کامل میشود<ref>ر.ک: [[محمد سبحانی نیا|سبحانی نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص ۴۲.</ref>. اصولاً تا زمانی که [[محبت به امام زمان]]{{ع}} در وجود [[انسان]] شکل نگرفته و شعله ور نشده باشد، او نمی‌تواند به [[وظایف]] [[منتظر واقعی]] عمل نماید. [[منتظران واقعی]] کسانی هستند که وضعیت [[روحی]] و [[عاطفی]] خود را به گونه‌ای سامان می‌دهند که با [[حضرت مهدی]]{{ع}} بیشترین سنخیت را داشته باشند؛ زیرا فقط در صورتی که [[امیال]] [[انسان]]، مطابق میل [[امام زمان]]{{ع}} باشد، [[آتش]] [[محبت]] آن [[امام]] فرزانه در [[دل]] [[منتظر]] زبانه خواهد کشید و دوری‌اش را بر او سخت و ناگوار خواهد ساخت. پر واضح است که ایجاد سنخیت با [[امام زمان]]{{ع}} از طریق تقویت [[ایمان]]، تثبیت [[تقوا]]، تحکیم [[فضایل اخلاقی]] و توسعه درجات [[معنوی]] حاصل میشود <ref>ر.ک: [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]، ص ۱۲۲-۱۲۴.</ref>. | ||
*سال‌ها پیش از آنکه [[امام زمان]]{{ع}}، [[زندگی]] [[دنیایی]] خود را آغاز کند، [[انسان‌های پاک]] به او ابراز [[محبت]] کرده‌اند. [[رسول اکرم]]{{صل}} زمانی که سخن از [[آخرین وصی]] خود به میان می‌آورد، در نهایت [[احترام]]، از بزرگترین واژگان [[محبت]] یعنی "بابی و [[امی]]؛ [[پدر]] و مادرم فدای او" بهره برده است؛ آنجا که میفرماید: {{متن حدیث|بِأَبِی وَ أُمِّی سَمِیی وَ شَبِیهِی وَ شَبِیهُ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ عَلَیهِ جُیوبُ النُّور}}<ref>پدر و مادرم فدایش باد! که او هم نام من و شبیه من و شبیه موسی بن عمران است که بر او نورهایی احاطه دارد...؛ خزاز قمی، کفایة الاثر، ص ۱۵۶.</ref>. همچنین [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} فرمایند: {{متن حدیث|فانْظُرُوا أَهْلَ بَیْتِ نَبِیِّکُمْ، فَإِنْ لَبَدُوا فَالْبُدُوا وَ إِنِ اسْتَنْصَرُوکُمْ فَانْصُرُوهُمْ، فَلَیُفَرِّجَنَّ اللَّهُ الْفِتْنَةَ بِرَجُلٍ مِنَّا أَهْلَ الْبَیْتِ بِأَبِی ابْنُ خِیَرَةِ الْإِمَاء}}<ref>به اهل بیت پیامبرتان بنگرید؛ اگر آنها ساکت شدند و در خانه نشستند، شما نیز سکوت کرده به زمین بچسبید و اگر از شما یاری‌طلبیدند، به یاری آنها بشتابید که البته خدای متعال، به دست مردی از ما اهل بیت، گشایش می‌بخشد. پدرم فدای او باد! که فرزند بهترین کنیزان است؛ بحار الانوار، ج ۳۴، ص۱۱۸ وج۲۱، ص ۳۵۳ و ج۵۱، ص ۱۲۱.</ref>. خلاد بن صفار میگوید: از [[امام صادق]]{{ع}} سؤال شد: «آیا [[قائم]] به [[دنیا]] آمده است؟ [[حضرت]] فرمود: نه؛ اگر او را [[درک]] کنم، روزهای زندگانیم را [[خدمت]] گزار او خواهم بود»<ref>{{متن حدیث|سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}هَلْ وُلِدَ الْقَائِمُ{{ع}}فَقَالَ لَا وَ لَوْ أَدْرَکْتُهُ لَخَدَمْتُهُ أَیَّامَ حَیَاتِی}}؛ الغیبه نعمانی، ص ۲۴۵. </ref>. با توجه به روایت‌های یاد شده، جای تردیدی نیست که [[مودت]] نسبت به [[آخرین حجت الهی]] در [[دوران غیبت]]، کاری بس مهم و [[ارزشمند]] است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۲۲۲- ۲۲۸؛ [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص ۲۰۱-۲۰۹.</ref>. | *سال‌ها پیش از آنکه [[امام زمان]]{{ع}}، [[زندگی]] [[دنیایی]] خود را آغاز کند، [[انسان‌های پاک]] به او ابراز [[محبت]] کرده‌اند. [[رسول اکرم]]{{صل}} زمانی که سخن از [[آخرین وصی]] خود به میان می‌آورد، در نهایت [[احترام]]، از بزرگترین واژگان [[محبت]] یعنی "بابی و [[امی]]؛ [[پدر]] و مادرم فدای او" بهره برده است؛ آنجا که میفرماید: {{متن حدیث|بِأَبِی وَ أُمِّی سَمِیی وَ شَبِیهِی وَ شَبِیهُ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ عَلَیهِ جُیوبُ النُّور}}<ref>پدر و مادرم فدایش باد! که او هم نام من و شبیه من و شبیه موسی بن عمران است که بر او نورهایی احاطه دارد...؛ خزاز قمی، کفایة الاثر، ص ۱۵۶.</ref>. همچنین [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} فرمایند: {{متن حدیث|فانْظُرُوا أَهْلَ بَیْتِ نَبِیِّکُمْ، فَإِنْ لَبَدُوا فَالْبُدُوا وَ إِنِ اسْتَنْصَرُوکُمْ فَانْصُرُوهُمْ، فَلَیُفَرِّجَنَّ اللَّهُ الْفِتْنَةَ بِرَجُلٍ مِنَّا أَهْلَ الْبَیْتِ بِأَبِی ابْنُ خِیَرَةِ الْإِمَاء}}<ref>به اهل بیت پیامبرتان بنگرید؛ اگر آنها ساکت شدند و در خانه نشستند، شما نیز سکوت کرده به زمین بچسبید و اگر از شما یاری‌طلبیدند، به یاری آنها بشتابید که البته خدای متعال، به دست مردی از ما اهل بیت، گشایش می‌بخشد. پدرم فدای او باد! که فرزند بهترین کنیزان است؛ بحار الانوار، ج ۳۴، ص۱۱۸ وج۲۱، ص ۳۵۳ و ج۵۱، ص ۱۲۱.</ref>. خلاد بن صفار میگوید: از [[امام صادق]]{{ع}} سؤال شد: «آیا [[قائم]] به [[دنیا]] آمده است؟ [[حضرت]] فرمود: نه؛ اگر او را [[درک]] کنم، روزهای زندگانیم را [[خدمت]] گزار او خواهم بود»<ref>{{متن حدیث|سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}هَلْ وُلِدَ الْقَائِمُ{{ع}}فَقَالَ لَا وَ لَوْ أَدْرَکْتُهُ لَخَدَمْتُهُ أَیَّامَ حَیَاتِی}}؛ الغیبه نعمانی، ص ۲۴۵. </ref>. با توجه به روایت‌های یاد شده، جای تردیدی نیست که [[مودت]] نسبت به [[آخرین حجت الهی]] در [[دوران غیبت]]، کاری بس مهم و [[ارزشمند]] است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۲۲۲- ۲۲۸؛ [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص ۲۰۱-۲۰۹.</ref>. | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
نسخهٔ ۸ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۵:۱۰
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
- این مدخل از زیرشاخه‌های بحث اهل بیت و وظایف امت نسبت به اهل بیت است. "مودت اهل بیت" از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل مودت اهل بیت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
چیستی معنای مودت اهل بیت(ع)
- یکی از وظایف مهم مسلمانان در هر زمانی، مودت اهل بیت پیامبر(ص) است[۱]. مودت به معنای محبّت شدیدی است که آثار آن در احساسات، گفتار و رفتار انسان آشکار و نمایان شود؛ به عبارت دیگر، مودت، محبتی است که ابراز میشود و به اطاعت و الگوبرداری از محبوب منجر میشود و نقطه مقابل آن، عداوت است[۲].[۳] منظور از مودت اهل بیت(ع) همان پذیرش ولایت آن بزرگواران است؛ لذا دوستداران اهل بیت، همان شیعیان ایشان و منظور از مبغضان همان‌هایند که ولایت ایشان را ترک کرده‌اند[۴]. اساساٌ در مکتب شیعه، دین چیزی جز معرفت اهل بیت(ع) و قبول ولایت ایشان نیست و تجلی این امر هم در شدت محبت به ایشان است؛ به طوری که هر چه محبت بیشتر باشد، تبعیت و پیروی از ایشان بیشتر و کامل‌تر است. از همین رو، خداوند به پیامبرش دستور می‌‌دهد: ﴿قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ﴾[۵].[۶]
- امام صادق(ع) فرمودند: «هَلِ الْإِیمَانُ إِلَّا الْحُبُّ وَ الْبُغْضُ؟»[۷]ایمان هر کس به اندازه «حُبٌّ فِی اللَّهِ» و «بُغْضٌ فِی اللَّهِ» در اوست. هر اندازه حب و بغض انسان منطبق بر محبوب‌ها و مبغوض‌های پروردگار باشد، به همان اندازه از ایمان بهره‌مند شده است. «حُبٌّ فِی اللَّهِ»، یعنی همه دوستی‌ها به خاطر خدا باشد و هر کس و یا هر چیزی را که محبوب خداست، دوست داشته باشد و از آنچه که مبغوض خداست، بدش بیاید. حال که چنین است، باید دید چه چیز و چه کسانی محبوب خدا و یا مبغوض او هستند تا انسان محور حب و بغض الهی را بشناسد و بتواند ایمان خود را به آن وسیله محک بزند. مطابق روایات شیعه و سنی، پیامبر اکرم(ص) حبیب خداست و به دنبال ایشان اهل بیت آن حضرت در این ویژگی جدا نیستند؛ زیرا همه آنان نور واحدند. فردی از پیامبر اکرم(ص) سؤال کرد: دوست خدا کیست تا با او دوستی کنم و دشمن او کیست تا با او دشمنی کنم؟ حضرت در پاسخ به امیرالمؤمنین(ع) اشاره کرد و فرمود: «دوست امیرالمؤمنین(ع) دوست خداست، پس با او دوستی کن و دشمن ایشان دشمن خداست، پس با او دشمن باش»[۸]؛ پس محور «حُبٌّ فِی اللَّهِ» و «بُغْضٌ فِی اللَّهِ»، حب و بغض در راه اهل بیت است و این همان چیزی است که به عنوان اجر رسالت پیامبر(ص) در قرآن کریم معرفی شده است: ﴿قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى﴾[۹].[۱۰]
- بنابراین اگر کسی میخواهد مورد توجه و عنایت الهی قرار گیرد، باید نسبت به پیامبر و اهل بیت او مودت داشته باشد. با این دیدگاه، مودت می‌‌تواند زمینه ساز اطاعت بوده و سختی‌های مسیر بندگی را هموار سازد[۱۱].
- مفهوم مودت هر چند با مفاهیم دیگر از جمله محبت ارتباط دارد اما از جهاتی مانند اینکه محبت بدون عمل هم میشود، ولی مودّت، همیشه همراه با عمل و تبعیت است، متفاوت است[۱۲]. به همین جهت می‌‌توان گفت، مودت از دو عنصر اساسی محبت و تبعیت تشکیل شده است. از سوی دیگر، مودت، واسطه‌ای میان معرفت و اطاعت است؛ زیرا مودت از سویی معلول معرفت و از سوی دیگر، علّت اطاعت است. بنابراین، مودت، بدون معرفت به دست نمی‌آید، همانطور که اطاعت نیز بی‌مودت، محقق نمی‌شود[۱۳].
مودت اهل بیت در قرآن
- از مسائلی که در آیات متعددی از قرآن کریم یادآوری شده است، محبت امت به خاندان پیامبران است[۱۴]. بنابر نص قرآن کریم، مودت اهل بیت بر هر مسلمانی واجب است: ﴿قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى﴾[۱۵]. دو شأن نزول برای آیه بیان شده است، در شأن نزول اول که آیه مکی محسوب میشود، آمده است که روزی مشرکان مکه در جایی گرد آمدند و گفتند: «آیا محمد در برابر آنچه آورده است، مزدی میخواهد؟» این آیه در پاسخ آنان فرود آمد و مردم را بر مودت پیامبر و خویشاوندان مأمور ساخت[۱۶]. در شأن نزول دوم که مدنی بودن آیه از آن فهمیده میشود، نقل شده زمانی که پیامبر(ص) حکومت اسلامی را در مدینه برقرار رکد به دشواری‌های مالی دچار شد. انصار نزد او آمدند و اموال خویش را به حضرت عرضه کردند. در این هنگام آیه نازل[۱۷].[۱۸]
- مراد از "مودت به قربی" که در آیه ذکر شده است دوستی با خویشاوندان پیامبر(ص) یعنی عترت و اهل بیت است[۱۹]. این خویشاوندان همان کسانی‌اند که آیۀ تطهیر[۲۰] در مورد آنان نازل شده است[۲۱]. روایات فراوانی از طریق شیعه و سنی نقل شده است که بر درستی این نظریه گواهی می‌دهند، از جمله آنکه، پس از نزول ### 313### از پیامبر(ص) پرسیدند: "یا رسول الله! خویشاوندان تو کیانند که مودت آنان بر ما واجب است؟ فرمود: «علی و فاطمه و دو فرزند آنان" و این پاسخ را سه بار بر زبان آورد»[۲۲].[۲۳]
- ابن عباس میگوید: زمانی که آیۀ ﴿قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى﴾ نازل شد، از پیامبر(ص) سؤال شد: خویشاوندان تو که مودت آنان بر ما واجب شده، چه کسانی‌اند؟ حضرت فرمودند: «علی(ع)، فاطمه(س) و دو پسر آنها»[۲۴].[۲۵] این تفسیر از آیه زمانی نمایان میشود که این دسته از روایات را به روایاتی که مردم را در فهم قرآن به اهل بیت ارجاع می‌دهند پیوند دهیم. در این صورت، شکی نمی‌ماند که مراد از مزد رسالت، محبتی است که با آن مردم به اهل بیت مراجعه می‌نمایند و آنها را مرجع علمی و عملی خود قرار می‌دهند و از این گذر با راهنمایان راستین خویش پیوند می‌خورند و به سعادت دنیوی و اخروی می‌رسند[۲۶].
مودت اهل بیت از منظر روایات
- در روایات فریقین نیز همانند قرآن کریم به طور صریح بر محبت اهل بیت(ع) تأکید شده است مانند:
- فردی از پیامبر اکرم(ص) سؤال کرد: دوست خدا کیست تا با او دوستی کنم و دشمن او کیست تا با او دشمنی کنم؟ حضرت در پاسخ، به امیرالمؤمنین(ع) اشاره کرد و فرمود: «دوست امیرالمؤمنین(ع) دوست خداست، پس با او دوستی کن و دشمن ایشان دشمن خداست، پس با او دشمن باش»[۲۷].[۲۸]
- همچنین در روایتی دیگر فرمودند: «من دوست دارم هر کس را که آنان را دوست بدارد و دشمنم با کسی که آنان را دشمن بدارد»[۲۹].[۳۰]
- امیرمؤمنان(ع) فرمود: شنیدم رسول خدا(ص) میفرماید: «من سرور فرزندان حضرت آدم هستم و تو ای علی و امامان پس از تو سروران امت من هستید. هرکس ما را دوست بدارد خدا را دوست داشته است و هرکس بغض و کینه ما را داشته باشد بغض و کینه خدا را دارد و هرکس ولایت ما را دارد ولایت خدا را داشته است و هرکس ما را دشمن بدارد خدا را دشمن داشته است و هرکس از ما اطاعت کند خدا را اطاعت کرده است و هرکس عصیان ما کند خدا را عصیان کرده است»[۳۱].[۳۲]
- رسول اکرم(ص) می‌فرمایند: «اولاد خود را بر سه خصلت تربیت کنید: دوستی پیامبرتان، دوستی اهل بیتش و قرائت قرآن»[۳۳].[۳۴]
همسانی مودت اهل بیت با مودت خداوند
- مودت اهل بیت(ع) با مودت خداوند و بالعکس رابطۀ یکسانی دارند. عبارت «مَنْ أَحَبَّکُمْ فَقَدْ أَحَبَّ اللَّهَ» در زیارت جامعه، به این همسانی و یکسان بودن مودت، اشاره دارد که موضوع دوستی خدا و اهل بیتِ پیامبر، یکی است و نمی‌توان به خداوند عشق ورزید و اهل بیت او را دشمن دانست[۳۵]، به همین جهت در روایات، اطاعت از پیامبر و اهل بیت، اطاعت خدا و نافرمانی از آنان، عصیان خداوند شمرده شده است. در روایتی رسول خدا(ص) فرمود: «خدا را دوست بدارید، به دلیل نعمت‌هایی که به شما خورانده است و مرا دوست بدارید به دلیل محبت خداوند عزوجل و اهل بیتم را دوست بدارید به دلیل محبت من»[۳۶].[۳۷] در روایتی دیگر، فرمودند: «اگر بنده‌ای هزار سال میان صفا و مروه، خدا را عبادت کند و هزار سال دیگر و هزار سال دیگر، اما محبت ما را نداشته باشد، خداوند، او را در آتش (دوزخ)، سرنگون می‌سازد»، سپس این آیه را تلاوت کردند: ﴿قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى﴾[۳۸].
- مسئلۀ همسانی مودت اهل بیت با مودت خداوند از آن روست که مودت اهل بیت(ع)، تنها یک احساس نیست؛ بلکه برخاسته از نگرش حقیقی انسان به خدا و جهان خلقت است. شیعه، پیش از آنکه به امام عشق بورزد، خدا را شناخته است و بر اساس دستورهای الهی، محبت خود را برای دوستان خدا و کینه خود را برای دشمنان او، نثار می‌کند[۳۹].
آثار مودت اهل بیت
- مودت نسبت به خاندان پیامبر(ص) نوعی تشکر از زحمات پیامبر خاتم در ادای رسالت الهی است[۴۰]. این مودت دارای ثمرات مختلفی است که مهمترین آنها سعادت دنیا و آخرت است[۴۱]. پیامبران الهی از امت خود اجر و پاداشی نمی‌خواسته‌اند؛ زیرا اجر آنان با خداست. بنابراین، اگر اجر و پاداش زحمات پیامبران به خصوص پیامبر خاتم در مودت نسبت به اهل بیت آن حضرت قرار داده شده، درواقع چیزی بوده که منفعت آن به خود امت برمی‌گشته است. امت با محبت به خاندان عصمت، به آنها نزدیک شده و بر اثر نزدیکی، کمالات، علم و هدایتشان را درک میکنند و به امامت و ولایت آنها پی برده و راه کامل عبودیت را می‌‌یابند[۴۲]، به طور کلی، با مودت اهل بیت، راه کمال انسان به سوی خداوند هموار میشود[۴۳]. در نتیجه این مهرورزی از یک سو موجب هدایت هر چه بیشتر مردم به دین خداوند و از سوی دیگر عامل گرایش به خوبی‌ها و فضیلت‌های اهل بیت از طریق پذیرش الگوهای کمال است. از همین رو، پیامبر اکرم(ص) فرموده است: «فرزندان خود را با محبت خاندان من تربیت کنید»[۴۴]؛ چراکه این مودّت، مایۀ نجات انسان در آخرت بوده و موجب جلب رحمت و لطف الهی به دوستداران این خاندان است[۴۵].
جلوه‌های عملی مودت اهل بیت
- همانطور که در توضیح معنای مودت گفته شد، صرف دوستی با اهل بیت نمی‌تواند مودت به حساب آید. از این رو، فردی که دوست دار اهل بیت است، باید در مقام عمل نیز آن را به اثبات برساند. به همین جهت، مودت به اهل بیت(ع) از جلوه‌های عملی متعددی برخوردار است، همچون:
- ترویج فضایل اهل بیت(ع): ترویج فضایل اهل بیت(ع) از جلوه‌های مودت به آنهاست. امام صادق(ع) به عبدالله بن جندب می‌فرمایند: «خدا رحمت کند قومی‌را که چراغ و مشعل بودند. مردمان را، با اعمال خود و تلاش خود، به سوی ما دعوت می‌کردند و همه قدرت خویش را بکار می‌بردند و از کسانی نبودند که اسرار ما را فاش نمایند»[۴۶]. ما شیعیان منسوب به پیروی از اهل بیت(ع) هستیم از این رو، باید موجب زینت اهل بیت(ع) باشیم، نه مایه شرمساری آنان[۴۷] و باید میان مردم مانند اصحاب امیرمؤمنان(ع) باشیم[۴۸].[۴۹] البته، در ترویج فضائل اهل بیت(ع) و دعوت مردم به سوی آنها نباید از حد اعتدال بیرون برویم و به غلو برسیم؛ همان‌گونه که امام صادق(ع) فرمودند: «مبادا درباره ما غلوّ کنید بدانید ما بندگان مورد توجه خداییم و در فضل ما هر چه خواستید بگویید. هر که ما را دوست می‌دارد، عمل ما را انجام دهد و باید از ورع کمک بگیرد[۵۰].[۵۱]
- احساس تألم و اندوه در مصایب اهل بیت(ع):ذکر مناقب اهل بیت(ع) و احساس تألم و اندوه در مصایب آنان از جلوهای مودت به آنها و بغض به دشمنان آنهاست. عزاداری سیّد شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) نمونه برجسته این ماجراست. در روایتی از امیرمؤمنان آمده است که فرمودند: «خداوند شیعیانی برای ما برگزیده است که در شادی ما شاد و در غم ما غمگین‌اند و مال و جانشان را در راه ما هزینه میکنند. آنان از ما و به‌سوی مایند»[۵۲].[۵۳] حضرت رضا(ع) در حدیثی می‌فرمایند: «هر که یاد مصیبت ما کند و بگرید و بداند با ما چه کردند روز قیامت با ما و در درجه ما است و هر که یاد مصیبت ما کند و بگرید و بگریاند دیده‌اش گریان نشود؛ روزی که همه دیده‌ها گریانست و هر که بنشیند در مجلسی که امر ما در آن زنده میشود، دلش نمیرد؛ روزی که دل‌ها بمیرد»[۵۴].
- تبعیت و اطاعت از اهل بیت(ع): محب هرگز درباره محبوب خود عصیان نمی‌ورزد. همانطور که محب خدا بودن، در همه جوانب محقق میشود، مودت نسبت به اهل بیت نیز به همین نحو است. به همین جهت، فرمانبرداری کامل، محبت کامل می‌زاید و اطاعت ناقص، محبت ناقص؛ و تنها راه کمال محبت، پیروی است[۵۵]. نمی‌توان ادعای محبت و مودت ذوی القربی را داشت و از سوی دیگر از آنها تبعیت نکرد و بلکه با آنها درگیر شد[۵۶]؛ زیرا مودّت، تنها محبت قلبی نیست، بلکه فرمانبرداری محبّانه و اطاعت مطلق از مقام ولایت آنان است و تنها امر تشریفاتی و اخلاقی نیست، بلکه فریضۀ الهی است[۵۷]. بنابراین، بزرگترین جلوۀ ابراز مودّت نسبت به ایشان، پذیرش رهبری و امامت آنان و مقدم داشتن ایشان بر دیگران و حجّت شمردن قول و فعل آنان است و وقتی مودّت، واجب الهی باشد، اطاعت نیز تکلیف الهی است و شایستگی و برتری همه جانبۀ آنان معیار لزوم اطاعت است[۵۸].
تأکید بر مودت خاص نسبت به امام عصر(ع)
- گرچه شیعیان وظیفه دارند تمام ائمه(ع) را دوست بدارند و به آنها عشق بورزند، اما نسبت به دوستی و محبت به امام عصر(ع) به خصوص تأکید شده است؛ زیرا او صاحب، سرور و امام زمان ماست و شخصیتی است که همۀ ائمه(ع) دربارۀ او، به عظمت و بزرگی سخن‌ها گفته و تأکیدها کرده‌اند[۵۹] و اساساً ایمان با محبت و ولایت امام عصر(ع) کامل میشود[۶۰]. اصولاً تا زمانی که محبت به امام زمان(ع) در وجود انسان شکل نگرفته و شعله ور نشده باشد، او نمی‌تواند به وظایف منتظر واقعی عمل نماید. منتظران واقعی کسانی هستند که وضعیت روحی و عاطفی خود را به گونه‌ای سامان می‌دهند که با حضرت مهدی(ع) بیشترین سنخیت را داشته باشند؛ زیرا فقط در صورتی که امیال انسان، مطابق میل امام زمان(ع) باشد، آتش محبت آن امام فرزانه در دل منتظر زبانه خواهد کشید و دوری‌اش را بر او سخت و ناگوار خواهد ساخت. پر واضح است که ایجاد سنخیت با امام زمان(ع) از طریق تقویت ایمان، تثبیت تقوا، تحکیم فضایل اخلاقی و توسعه درجات معنوی حاصل میشود [۶۱].
- سال‌ها پیش از آنکه امام زمان(ع)، زندگی دنیایی خود را آغاز کند، انسان‌های پاک به او ابراز محبت کرده‌اند. رسول اکرم(ص) زمانی که سخن از آخرین وصی خود به میان می‌آورد، در نهایت احترام، از بزرگترین واژگان محبت یعنی "بابی و امی؛ پدر و مادرم فدای او" بهره برده است؛ آنجا که میفرماید: «بِأَبِی وَ أُمِّی سَمِیی وَ شَبِیهِی وَ شَبِیهُ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ عَلَیهِ جُیوبُ النُّور»[۶۲]. همچنین امیرالمؤمنین(ع) فرمایند: «فانْظُرُوا أَهْلَ بَیْتِ نَبِیِّکُمْ، فَإِنْ لَبَدُوا فَالْبُدُوا وَ إِنِ اسْتَنْصَرُوکُمْ فَانْصُرُوهُمْ، فَلَیُفَرِّجَنَّ اللَّهُ الْفِتْنَةَ بِرَجُلٍ مِنَّا أَهْلَ الْبَیْتِ بِأَبِی ابْنُ خِیَرَةِ الْإِمَاء»[۶۳]. خلاد بن صفار میگوید: از امام صادق(ع) سؤال شد: «آیا قائم به دنیا آمده است؟ حضرت فرمود: نه؛ اگر او را درک کنم، روزهای زندگانیم را خدمت گزار او خواهم بود»[۶۴]. با توجه به روایت‌های یاد شده، جای تردیدی نیست که مودت نسبت به آخرین حجت الهی در دوران غیبت، کاری بس مهم و ارزشمند است[۶۵].
منابع
- پرونده:34532.jpg مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت
دانشنامه نهج البلاغه ج۱
ربانی گلپایگانی، علی، دانشنامه کلام اسلامی ج۱
محدثی، جواد، فرهنگ غدیر
فرهنگ شیعه
فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی
سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت
میرباقری، سید محمد حسین، وظایف منتظران
کبیر، یحیی، جهان‌بینی و معارف تطبیقی
محمدی ری‌شهری، محمد، شرح زیارت جامعه کبیره
جستارهای وابسته
منبع‌شناسی جامع اهل بیت
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۲۲- ۲۲۸؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۱-۲۰۹؛ سلیمیان، خدامراد، بایسته‌های عصر چشم به راهی،؟؟؟
- ↑ «وَ الْمَوَدَّةُ وَ ضِدَّهَا الْعَدَاوَةَ»؛ کافی، ج۱، ص۲۰.
- ↑ ر.ک: مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۸۱.
- ↑ ر.ک: میرباقری، سید محمد حسین، وظایف منتظران ص ۷۹-۹۱.
- ↑ «بگو اگر خداوند را دوست می‌دارید از من پیروی کنید تا خداوند شما را دوست بدارد» سوره آل عمران، آیه ۳۱.
- ↑ ر.ک: فرحمند، مهناز، جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت، ص؟؟؟
- ↑ آیا ایمان چیزی جز حبّ و بغض می‌‌باشد؟؛ اصول کافی، کتاب ایمان و کفر، باب الحب فی الله و...، ح ۵.
- ↑ «وَلِیُّ هَذَا وَلِیُّ اللَّهِ فَوَالِهِ وَ عَدُوُّ هَذَا عَدُوُّ اللَّهِ فَعَادِهِ»؛ بحارالانوار، ج ۶۹، ص ۲۳۶؛ وسائل الشیعه، ج ۱۶، ص ۱۷۸.
- ↑ «بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمی‌خواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را» سوره شوری، آیه ۲۳.
- ↑ ر.ک: فرحمند، مهناز، جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت، ص؟؟؟؟.
- ↑ ر.ک: فرحمند، مهناز، جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت، ص؟؟؟؟.
- ↑ ر.ک: مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۸۱.
- ↑ ر.ک: مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۹۵.
- ↑ ر.ک: کبیر، یحیی، جهان‌بینی و معارف تطبیقی، ص ۳۰۵-۳۰۷.
- ↑ سوره شوری، آیه ۲۳.
- ↑ ر.ک: تفسیر آیة المودة، ص۲۵؛ روح المعانی، ج۲۵، ص۳۰؛ المیزان، ج۱۸، ص ۴۳.
- ↑ مجمع البیان، ج۹، ص۲۹؛ تفسیر نمونه، ج۲۰، ص ۴۰۲
- ↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۵۱.
- ↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۵۳.
- ↑ ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا﴾«جز این نیست که خداوند میخواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گردان» سوره احزاب، آیه ۳۳.
- ↑ ر.ک: ربانی گلپایگانی، علی، دانشنامه کلام اسلامی، ص۹۴.
- ↑ «لَمَّا نَزَلَتْ قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً الْآیَةَ قَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ مَنْ هَؤُلَاءِ الَّذِینَ أُمِرْنَا بِمَوَدَّتِهِمْ قَالَ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَةُ وَ وُلْدُهُمَا»؛ احقاق الحق، ج۳، ص۲؛ ج ۱۴، ص ۱۰۶؛ تفسیر قرطبی، ج۸، ص۵۸۴۳؛ تفسیر نمونه، ج۲۰، ص۴۱۰؛ الدرّ المنثور، ج ۶، ص ۷؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ۲۳، ص ۲۳۰؛ فضائل الخمسة من الصحاح الستّه، ج ۱، ص۲۵۹"
- ↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۵۴؛ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۳۸.
- ↑ المناقب، حدیث ۲۶۳.
- ↑ ر.ک: ربانی گلپایگانی، علی، دانشنامه کلام اسلامی، ص۹۴.
- ↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۵۳.
- ↑ «وَلِیُّ هَذَا وَلِیُّ اللَّهِ فَوَالِهِ وَ عَدُوُّ هَذَا عَدُوُّ اللَّهِ فَعَادِهِ»؛ بحارالانوار، ج ۶۹، ص ۲۳۶؛ وسائل الشیعه، ج ۱۶، ص ۱۷۸.
- ↑ ر.ک. فرحمند، مهناز، جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت، ص؟؟؟
- ↑ ذخائر العقبی، طبری/ ۱/ ۲۳.
- ↑ ر.ک. فرهنگ شیعه، ص ۱۴۴.
- ↑ "الأمالی للصدوق: «الْوَرَّاقُ عَنْ سَعْدٍ عَنِ النَّهْدِیِّ عَنِ ابْنِ عُلْوَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ خَالِدٍ عَنِ ابْنِ طَرِیفٍ عَنِ ابْنِ نُبَاتَةَ قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ(ع) سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ(ص) یَقُولُ: أَنَا سَیِّدُ وُلْدِ آدَمَ وَ أَنْتَ یَا عَلِیُّ وَ الْأَئِمَّةُ مِنْ بَعْدِکَ سَادَاتُ أُمَّتِی مَنْ أَحَبَّنَا فَقَدْ أَحَبَّ اللَّهَ وَ مَنْ أَبْغَضَنَا فَقَدْ أَبْغَضَ اللَّهَ وَ مَنْ وَالانَا فَقَدْ وَالَی اللَّهَ وَ مَنْ عَادَانَا فَقَدْ عَادَی اللَّهَ وَ مَنْ أَطَاعَنَا فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ وَ مَنْ عَصَانَا فَقَدْ عَصَی اللَّهَ»؛ الأمالی للصدوق، ص۴۷۶؛ بحارالأنوار، ج۲۷، ص۸۸، ح۳۸.
- ↑ ر.ک. میرباقری، سید محمد حسین، وظایف منتظران ص ۷۹-۹۱.
- ↑ «أَدِّبُوا أَوْلَادَکُم عَلَی ثَلَاثِ خِصَال: حُبُّ نَبِیِّکُمْ، وَ حُبَّ أَهْلِ بَیْتِه، وَ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ»؛ متقی هندی، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج۱۶، ص ۴۵۶، ح ۴۵۴۰۹؛ مناوی، فیض القدیر، ج۱، ص ۲۲۵، ح ۳۳۱.
- ↑ ر.ک. فرهنگ شیعه، ص ۱۴۴.
- ↑ ر.ک. محمدی ری‌شهری، محمد، شرح زیارت جامعه کبیره، ص۴۷۷ ـ ۴۷۸.
- ↑ «أَحِبُّوا اللَّهَ لِمَا یَغْذُوکُمْ بِهِ مِنْ نِعَمِهِ وَ أَحِبُّونِی لِحُبِّ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَحِبُّوا أَهْلَ بَیْتِی لِحُبِّی»؛ الامالی للصدوق، ص۳۶۴؛ بحارالأنوار، ج۲۷، ص۷۶ و ص۱۴۲، ص۴۰۲، عن المناقب لابن المغازلی بإسناده إلی سنن أبی داود عن ابن‌عباس و ص۱۱۱ عن الطرائف، ج۱، ص۱۵۹ عن الجمع بین الصحاح الستة؛ الأمالی للطوسی، ص۲۷۸.
- ↑ ر.ک. میرباقری، سید محمد حسین، وظایف منتظران ص ۷۹-۹۱.
- ↑ «وَ لَوْ أَنَّ عَبْداً عَبَدَ اللَّهَ بَیْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ أَلْفَ عَامٍ، ثُمَّ أَلْفَ عَامٍ، ثُمَّ أَلْفَ عَامٍ وَ لَمْ یُدْرِکْ مَحَبَّتَنَا لَأَکَبَّهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی مَنْخِرَیْهِ فِی النَّارِ»؛ بحارالانوار، ج۲۳، ص۲۳۰.
- ↑ ر.ک. محمدی ری‌شهری، محمد، شرح زیارت جامعه کبیره، ص۴۷۷ ـ ۴۷۸.
- ↑ ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۳۸.
- ↑ ر.ک. میرباقری، سید محمد حسین، وظایف منتظران ص ۷۹-۹۱.
- ↑ ر.ک. کبیر، یحیی، جهان‌بینی و معارف تطبیقی، ص ۳۰۵-۳۰۷.
- ↑ ر.ک. فقیهی، علی نقی، امیری، شعله و شریفی، فاطمه، تبیین هویت اخلاقی فرد منتظر و راهکارهای پرورش آن در نوجوانان، ص ۱۱۰.
- ↑ «أَدِّبُوا أَوْلَادَکُم عَلَی حُبِّی وَ حُبَّ أَهْلِ بَیْتِی وَ الْقُرْآنِ»؛ ر.ک: اهل البیت فی الکتاب و السنّه، ص ۴۱۳؛ بحار الانوار، ج ۲۳، ص ۲۲۸.
- ↑ ر.ک. محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۳۸.
- ↑ «رَحِمَ اللَّهُ قَوْماً کَانُوا سِرَاجاً وَ مَنَاراً کَانُوا دُعَاةً إِلَیْنَا بِأَعْمَالِهِمْ وَ مَجْهُودِ طَاقَتِهِمْ لَیْسُوا کَمَنْ یُذِیعُ أَسْرَارَنَا»؛ تحف العقول، ص۳۰۱.
- ↑ «إِنَّکُمْ قَدْ نُسِبْتُمْ إِلَیْنَا کُونُوا لَنَا زَیْناً وَ لَا تَکُونُوا شَیْناً»
- ↑ «کُونُوا مِثْلَ أَصْحَابِ عَلِیٍّ(ع) فِی النَّاسِ»؛بحارالأنوار، ج۸۵، ص۱۱۹.
- ↑ ر.ک: مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۸۳-۸۴.
- ↑ «إِیَّاکُمْ وَ الْغُلُوَّ فِینَا قُولُوا إِنَّا عَبِیدٌ مَرْبُوبُونَ وَ قُولُوا فِی فَضْلِنَا مَا شِئْتُمْ مَنْ أَحَبَّنَا فَلْیَعْمَلْ بِعَمَلِنَا وَ لْیَسْتَعِنْ بِالْوَرَعِ»؛ بحارالأنوار، ج۱۰، ص۹۲.
- ↑ ر.ک: مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۸۴.
- ↑ «وَ یَفْرَحُونَ بِفَرَحِنَا وَ یَحْزَنُونَ لِحُزْنِنَا وَ یَبْذُلُونَ أَمْوَالَهُمْ وَ أَنْفُسَهُمْ فِینَا أُولَئِکَ مِنَّا وَ إِلَیْنَا»؛ بحارالأنوار، ج۶۵، ص۱۷.
- ↑ ر.ک: مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۸۴.
- ↑ «مَنْ تَذَکَّرَ مُصَابَنَا وَ بَکَی لِمَا ارْتُکِبَ مِنَّا کَانَ مَعَنَا فِی دَرَجَتِنَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ مَنْ ذُکِّرَ بِمُصَابِنَا فَبَکَی وَ أَبْکَی لَمْ تَبْکِ عَیْنُهُ یَوْمَ تَبْکِی الْعُیُونُ وَ مَنْ جَلَسَ مَجْلِساً یُحْیَا فِیهِ أَمْرُنَا لَمْ یَمُتْ قَلْبُهُ یَوْمَ تَمُوتُ الْقُلُوبُ»؛ الأمالی، ص۷۳.
- ↑ ر.ک: مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۹۵.
- ↑ ر.ک: مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۹۵.
- ↑ ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۳۸.
- ↑ ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۳۸.
- ↑ ر.ک: انصاری، عبدالرحمان، وظایف منتظران امام عصر، ص ۵۱ ـ ۵۵.
- ↑ ر.ک: سبحانی نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص ۴۲.
- ↑ ر.ک: فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۲۲-۱۲۴.
- ↑ پدر و مادرم فدایش باد! که او هم نام من و شبیه من و شبیه موسی بن عمران است که بر او نورهایی احاطه دارد...؛ خزاز قمی، کفایة الاثر، ص ۱۵۶.
- ↑ به اهل بیت پیامبرتان بنگرید؛ اگر آنها ساکت شدند و در خانه نشستند، شما نیز سکوت کرده به زمین بچسبید و اگر از شما یاری‌طلبیدند، به یاری آنها بشتابید که البته خدای متعال، به دست مردی از ما اهل بیت، گشایش می‌بخشد. پدرم فدای او باد! که فرزند بهترین کنیزان است؛ بحار الانوار، ج ۳۴، ص۱۱۸ وج۲۱، ص ۳۵۳ و ج۵۱، ص ۱۲۱.
- ↑ «سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ(ع)هَلْ وُلِدَ الْقَائِمُ(ع)فَقَالَ لَا وَ لَوْ أَدْرَکْتُهُ لَخَدَمْتُهُ أَیَّامَ حَیَاتِی»؛ الغیبه نعمانی، ص ۲۴۵.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۲۲- ۲۲۸؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۱-۲۰۹.