نام سفیانی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۱: خط ۱۱:
| پاسخ‌دهندگان      = [[سید محمد صدر]]؛ [[محمد م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌]]؛ [[ نصرت‌الله آیتی]]؛ [[خدامراد سلیمیان]]؛ [[علی رضا رمضانیان]]؛ [[علی اکبر مهدی‌پور]]
| پاسخ‌دهندگان      = [[سید محمد صدر]]؛ [[محمد م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌]]؛ [[ نصرت‌الله آیتی]]؛ [[خدامراد سلیمیان]]؛ [[علی رضا رمضانیان]]؛ [[علی اکبر مهدی‌پور]]
}}
}}
'''نام [[سفیانی]] چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.
'''نام [[سفیانی]] چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این [[سؤال]] و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.


==عبارت‌های دیگری از این پرسش==
==عبارت‌های دیگری از این پرسش==
خط ۱۷: خط ۱۷:
== پاسخ نخست==
== پاسخ نخست==
[[پرونده:1368171.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[سید محمد صدر]]]]
[[پرونده:1368171.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[سید محمد صدر]]]]
::::::آیت‌ الله شهید '''[[سید محمد صدر]]''' در کتاب ''«[[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]»'' در این‌باره گفته‌ است:
::::::[[آیت‌ الله]] [[شهید]] '''[[سید محمد صدر]]''' در کتاب ''«[[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]»'' در این‌باره گفته‌ است:
::::::«از حضرت [[امیر المؤمنین]] {{ع}} نقل شده است‏ که آن حضرت فرمود: «خارج می‌‏شود فرزند خورنده جگرها از وادی یا بس - تا اینکه می‌‏فرماید: - اسمش عثمان و پدرش عنبسه و از اولاد ابو سفیان است.» [[شیخ طوسی]]‏<ref>غیبت شیخ طوسی، ۲۷۰.</ref> از حضرت [[امام سجاد|امام زین العابدین علی بن الحسین ]] {{ع}} روایت کرده که آن حضرت فرمود: «سپس [[سفیانی]] ملعون از وادی یا بس بیرون می‏‌آید وی از فرزندان عنبسة بن ابی سفیان است.» ثالثا: زمان خروجش به طور اجمال [[شیخ طوسی]]‏<ref>غیبت شیخ طوسی، ۲۷۱.</ref> از [[امام صادق|حضرت صادق]] نقل کرده است که آن حضرت فرمود: «خروج سه نفر: خراسانی و [[سفیانی]] و یمانی در یک سال و در یک ماه و در یک روز ...». [[شیخ صدوق]]‏<ref>کمال الدین، ۶۵۰.</ref> روایت کرده است که [[امام صادق|حضرت صادق]] {{ع}} فرموده است: امر [[سفیانی]] از مسائل حتمی است و خروجش در ماه رجب می‌‏باشد»<ref>[[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۶۴۵، ۶۴۶.</ref>.
::::::«از حضرت [[امیر المؤمنین]] {{ع}} [[نقل]] شده است‏ که آن حضرت فرمود: «خارج می‌‏شود فرزند خورنده جگرها از وادی یا بس - تا اینکه می‌‏فرماید: - اسمش [[عثمان]] و پدرش [[عنبسه]] و از اولاد [[ابو سفیان]] است.» [[شیخ طوسی]]‏<ref>غیبت شیخ طوسی، ۲۷۰.</ref> از حضرت [[امام سجاد|امام زین العابدین علی بن الحسین ]] {{ع}} [[روایت]] کرده که آن حضرت فرمود: «سپس [[سفیانی]] [[ملعون]] از وادی یا بس بیرون می‏‌آید وی از فرزندان عنبسة بن ابی سفیان است.» ثالثا: زمان خروجش به طور اجمال [[شیخ طوسی]]‏<ref>غیبت شیخ طوسی، ۲۷۱.</ref> از [[امام صادق|حضرت صادق]] [[نقل]] کرده است که آن حضرت فرمود: «[[خروج]] سه نفر: [[خراسانی]] و [[سفیانی]] و [[یمانی]] در یک سال و در یک ماه و در یک روز ...». [[شیخ صدوق]]‏<ref>کمال الدین، ۶۵۰.</ref> [[روایت]] کرده است که [[امام صادق|حضرت صادق]] {{ع}} فرموده است: [[امر]] [[سفیانی]] از مسائل حتمی است و خروجش در [[ماه رجب]] می‌‏باشد»<ref>[[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۶۴۵، ۶۴۶.</ref>.


==پاسخ‌های دیگر==
==پاسخ‌های دیگر==
خط ۲۴: خط ۲۴:
{{جمع شدن|۱.آیت‌الله قزوینی؛}}
{{جمع شدن|۱.آیت‌الله قزوینی؛}}
[[پرونده:13681099.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[سید محمد کاظم قزوینی]]]]
[[پرونده:13681099.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[سید محمد کاظم قزوینی]]]]
::::::آیت‌الله '''[[سید محمد کاظم قزوینی]]'''، در کتاب ''«[[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::[[آیت‌الله]] '''[[سید محمد کاظم قزوینی]]'''، در کتاب ''«[[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«نام و اوصاف [[سفیانی]] در احادیث زیادی آمده است و گروهی از این احادیث به این مطلب تصریح کرده‌اند که اسم او، [[عثمان بن عنبسه]] است؛ پس با این وصف، او فردی از افراد بشر است و این طور نیست که [[سفیانی]]، کشور "شوروی" باشد، همان طور که بعضی، چنین گمان کرده‌اند»<ref>[[سید محمد کاظم قزوینی|قزوینی، سید محمد کاظم]]، [[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور]]، ص ۳۱۴.</ref>.
::::::«نام و اوصاف [[سفیانی]] در [[احادیث]] زیادی آمده است و گروهی از این [[احادیث]] به این مطلب تصریح کرده‌اند که اسم او، [[عثمان بن عنبسه]] است؛ پس با این [[وصف]]، او فردی از افراد [[بشر]] است و این طور نیست که [[سفیانی]]، کشور "شوروی" باشد، همان طور که بعضی، چنین گمان کرده‌اند»<ref>[[سید محمد کاظم قزوینی|قزوینی، سید محمد کاظم]]، [[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور]]، ص ۳۱۴.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}


{{جمع شدن|۲. آیت‌الله ری‌ش‍ه‍ری‌؛}}
{{جمع شدن|۲. آیت‌الله ری‌ش‍ه‍ری‌؛}}
[[پرونده:11046759983.jpg||بندانگشتی|90px|right|[[محمد م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌]]]]
[[پرونده:11046759983.jpg||بندانگشتی|90px|right|[[محمد م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌]]]]
::::::آیت‌الله '''[[محمد م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌]]'''، در کتاب ''«[[دانشنامهٔ امام مهدی (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::[[آیت‌الله]] '''[[محمد م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌]]'''، در کتاب ''«[[دانشنامهٔ امام مهدی (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«جزئیات گزارش‌های مرتبط با سفیانی، از اختلاف فراوانی برخوردار است که اعتماد به این جزئیات را کاهش می‌دهد. دربارۀ نام سفیانی، اسامی: عبدالله، عثمان، عنبسه، معاویه، حرب، عتبه و عروه<ref>الفتن: ص۱۹۱، کمال الدین: ص۶۷۹، ملاحم ابن منادی: ص۷۷، عقد الدرر: ص۸۰ و ۹۱، التذکره قرطبی: ص۶۹۴ و ۷۰۲.</ref> ذکر شده است و برای پدرش از نام‌های: یزید، عنبسه، هند و عتبه استفاده شده است<ref>الفتن: ص۱۹۱، کمال الدین: ص۶۷۹، ملاحم ابن منادی: ص۷۷، عقد الدر: ص۸۰.</ref>. نسب او نیز گاه به عتبة بن ابی سفیان <ref>الغیبة، طوسی: ص۴۴۴.</ref> و گاه به خالد بن یزید بن معاویه <ref>الفتن: ص۱۹۳.</ref> می‌رسد<ref>[[محمد م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌|م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]، ج۷، ص۴۳۵.</ref>.
::::::«جزئیات گزارش‌های مرتبط با [[سفیانی]]، از [[اختلاف]] فراوانی برخوردار است که اعتماد به این جزئیات را کاهش می‌دهد. دربارۀ [[نام سفیانی]]، اسامی: [[عبدالله]]، [[عثمان]]، [[عنبسه]]، [[معاویه]]، حرب، عتبه و عروه<ref>الفتن: ص۱۹۱، کمال الدین: ص۶۷۹، ملاحم ابن منادی: ص۷۷، عقد الدرر: ص۸۰ و ۹۱، التذکره قرطبی: ص۶۹۴ و ۷۰۲.</ref> [[ذکر]] شده است و برای پدرش از نام‌های: [[یزید]]، [[عنبسه]]، هند و عتبه استفاده شده است<ref>الفتن: ص۱۹۱، کمال الدین: ص۶۷۹، ملاحم ابن منادی: ص۷۷، عقد الدر: ص۸۰.</ref>. نسب او نیز گاه به عتبة بن ابی سفیان <ref>الغیبة، طوسی: ص۴۴۴.</ref> و گاه به خالد بن [[یزید]] بن [[معاویه]] <ref>الفتن: ص۱۹۳.</ref> می‌رسد<ref>[[محمد م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌|م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]، ج۷، ص۴۳۵.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}


{{جمع شدن|۳. حجت الاسلام و المسلمین آیتی؛}}
{{جمع شدن|۳. حجت الاسلام و المسلمین آیتی؛}}
[[پرونده:151879.jpg|بندانگشتی|100px|right|[[نصرت‌الله آیتی]]]]
[[پرونده:151879.jpg|بندانگشتی|100px|right|[[نصرت‌الله آیتی]]]]
::::::حجت الاسلام و المسلمین [[نصرت‌الله آیتی]] در کتاب ''«[[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]»'' در اين‌باره گفته است:
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] [[نصرت‌الله آیتی]] در کتاب ''«[[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]»'' در اين‌باره گفته است:
::::::«در روایات متعددی که از [[سفیانی]] و حوادث مربوط به او سخن به میان آمده، در مقام اشاره به این شخصیت، بیش‌تر از دو واژه "[[سفیانی]]"<ref>معجم احادیث الامام المهدی {{ع}}، ج۳، ص۸۸، ۸۹، ۹۰، ۲۷۴، ۲۷۷ و... .</ref> و "ابن‌آکلة‌الاکباد"<ref>الغیبة للنعمانی، ص۳۱۷، باب ۱۸، ح۱۶.</ref> (پسر زن جگرخوار) استفاده شده است. واژه دوم که کم‌تر به کار رفته، بدون تردید نام حقیقی شخص مورد نظر ما نیست، بلکه به نسب او اشاره دارد. واژه اوّل نیز نام حقیقی این شخص نیست؛ چرا که از یک‌سو، این واژه از "سفیان" و "یا"ی نسبت ترکیب شده است که اشاره به انتساب او به خاندان [[ابوسفیان]] است، و نمی‌توان منسوب (لفظی که برای بیان نسبت به کار می‌رود) را نام حقیقی شخص دانست، و از سوی دیگر، در برخی از روایات از [[امام]] [[معصوم]] {{ع}} درباره نام [[سفیانی]] سؤال شده است<ref>کمال‌الدین، ص۶۵۱، باب ۵۷، ح۱۱.</ref>. این روایت گرچه از نظر سند ضعیف باشد، از آن فهمیده می‌شود که براساس فهم راوی این حدیث، [[سفیانی]] نام شخص مورد نظر نبوده است. درباره نام [[سفیانی]] سه روایت از پیشوایان دینی به دست ما رسیده است: یک روایت او را "حرب"<ref>عقدالدرر، باب ۴، فصل ۲، ص۹۱.</ref> و روایت دیگر او را "عنبسة"<ref>التشریف بالمنن، ص۲۹۶، باب ۷۹، ح۴۱۷ (به نقل از الفتن سلیلی).</ref> و روایت سوم او را "عثمان" معرفی کرده است. [[امام علی]] {{ع}} فرموده‌اند: {{عربی|"يَخْرُجُ ابْنُ آكِلَةِ الْأَكْبَادِ مِنَ الْوَادِي الْيَابِسِ ... اسْمُهُ عُثْمَانُ وَ أَبُوهُ عَنْبَسَةُ"}}<ref>فرزند زن جگرخوار از سرزمین خشک قیام می‌کند... نامش عثمان و فرزند عنبسه است؛ کمال‌الدین، ص۶۵۱، باب ۵۷، ح۹. سند این روایت به این صورت است: «حدثنا محمد بن علی ماجیلویه قال: حدثنا عمّی محمد بن أبی القاسم عن محمد بن علی الکوفی عن محمد بن أبی عمیر عن عمر بن اذینه قال: قال أبوعبدالله {{ع}}...» این روایت ضعیف است به دلیل محمد بن علی کوفی و....در این باره نک: اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۸۲۳.</ref>. ضعف این روایات از یک‌سو، تأیید نشدن آن‌ها به کمک قراین و شواهد از سوی دیگر، و تعارض آن‌ها با یک‌دیگر، باعث بی اعتمادی به این روایات می‌شود، و در نتیجه ما نمی‌توانیم درباره نام [[سفیانی]] به صورت قاطعانه قضاوت کنیم. شاید دلیل این‌که در روایات از نام او کم‌تر سخن به میان آمده، این باشدکه دانستن نام او چندان ثمری دربر ندارد؛ چرا که او به هر نامی باشد، هم‌نام‌های فراوانی خواهد داشت و دانستن نام او به شناسایی او کمک نخواهد کرد. آن‌چه مهم است و در شناسایی او تأثیر دارد، اقدامات او و حوادث مربوط به اوست. از همین‌رو، پیشوایان دینی بیش‌تر به تبیین اقدامات او پرداخته‌اند. [[عبدالله بن ابی‌منصور]] گوید: از [[امام صادق]] {{ع}} پرسیدم که نام [[سفیانی]] چیست؟ حضرت فرمودند: {{عربی|" وَ مَا تَصْنَعُ بِاسْمِهِ؟ إِذَا مَلَكَ كُوَرَ الشَّامِ الْخَمْسَ؛ دِمَشْقَ، وَ حِمْصَ، وَ فِلَسْطِينَ، وَ الْأُرْدُنَّ، وَ قِنَّسْرِينَ، فَتَوَقَّعُوا عِنْدَ ذَلِكَ الْفَرَجَ"}}<ref>با نام او چه‌کار داری؟ وقتی او مناطق پنج‌گانه شام شامل: دمشق، حِمص، فلسطین، اردن و قنّسرین را تصرف کرد، منتظر فرج باشید؛
::::::«در [[روایات]] متعددی که از [[سفیانی]] و حوادث مربوط به او سخن به میان آمده، در [[مقام]] اشاره به این شخصیت، بیش‌تر از دو واژه "[[سفیانی]]"<ref>معجم احادیث الامام المهدی {{ع}}، ج۳، ص۸۸، ۸۹، ۹۰، ۲۷۴، ۲۷۷ و... .</ref> و "ابن‌آکلة‌الاکباد"<ref>الغیبة للنعمانی، ص۳۱۷، باب ۱۸، ح۱۶.</ref> (پسر زن جگرخوار) استفاده شده است. واژه دوم که کم‌تر به کار رفته، بدون [[تردید]] نام حقیقی شخص مورد نظر ما نیست، بلکه به نسب او اشاره دارد. واژه اوّل نیز نام حقیقی این شخص نیست؛ چرا که از یک‌سو، این واژه از "سفیان" و "یا"ی نسبت ترکیب شده است که اشاره به انتساب او به [[خاندان]] [[ابوسفیان]] است، و نمی‌توان منسوب (لفظی که برای بیان نسبت به کار می‌رود) را نام حقیقی شخص دانست، و از سوی دیگر، در برخی از [[روایات]] از [[امام]] [[معصوم]] {{ع}} درباره نام [[سفیانی]] [[سؤال]] شده است<ref>کمال‌الدین، ص۶۵۱، باب ۵۷، ح۱۱.</ref>. این [[روایت]] گرچه از نظر [[سند]] ضعیف باشد، از آن فهمیده می‌شود که براساس [[فهم]] [[راوی]] این [[حدیث]]، [[سفیانی]] نام شخص مورد نظر نبوده است. درباره نام [[سفیانی]] سه [[روایت]] از [[پیشوایان]] دینی به دست ما رسیده است: یک [[روایت]] او را "حرب"<ref>عقدالدرر، باب ۴، فصل ۲، ص۹۱.</ref> و [[روایت]] دیگر او را "عنبسة"<ref>التشریف بالمنن، ص۲۹۶، باب ۷۹، ح۴۱۷ (به نقل از الفتن سلیلی).</ref> و [[روایت]] سوم او را "[[عثمان]]" معرفی کرده است. [[امام علی]] {{ع}} فرموده‌اند: {{عربی|"يَخْرُجُ ابْنُ آكِلَةِ الْأَكْبَادِ مِنَ الْوَادِي الْيَابِسِ ... اسْمُهُ عُثْمَانُ وَ أَبُوهُ عَنْبَسَةُ"}}<ref>فرزند زن جگرخوار از سرزمین خشک قیام می‌کند... نامش عثمان و فرزند عنبسه است؛ کمال‌الدین، ص۶۵۱، باب ۵۷، ح۹. سند این روایت به این صورت است: «حدثنا محمد بن علی ماجیلویه قال: حدثنا عمّی محمد بن أبی القاسم عن محمد بن علی الکوفی عن محمد بن أبی عمیر عن عمر بن اذینه قال: قال أبوعبدالله {{ع}}...» این روایت ضعیف است به دلیل محمد بن علی کوفی و....در این باره نک: اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۸۲۳.</ref>. ضعف این [[روایات]] از یک‌سو، تأیید نشدن آن‌ها به کمک قراین و شواهد از سوی دیگر، و تعارض آن‌ها با یک‌دیگر، باعث بی اعتمادی به این [[روایات]] می‌شود، و در نتیجه ما نمی‌توانیم درباره نام [[سفیانی]] به صورت قاطعانه [[قضاوت]] کنیم. شاید [[دلیل]] این‌که در [[روایات]] از نام او کم‌تر سخن به میان آمده، این باشدکه دانستن نام او چندان ثمری دربر ندارد؛ چرا که او به هر نامی باشد، هم‌نام‌های فراوانی خواهد داشت و دانستن نام او به شناسایی او کمک نخواهد کرد. آن‌چه مهم است و در شناسایی او تأثیر دارد، اقدامات او و حوادث مربوط به اوست. از همین‌رو، [[پیشوایان]] دینی بیش‌تر به [[تبیین]] اقدامات او پرداخته‌اند. [[عبدالله بن ابی‌منصور]] گوید: از [[امام صادق]] {{ع}} پرسیدم که نام [[سفیانی]] چیست؟ حضرت فرمودند: {{عربی|" وَ مَا تَصْنَعُ بِاسْمِهِ؟ إِذَا مَلَكَ كُوَرَ الشَّامِ الْخَمْسَ؛ دِمَشْقَ، وَ حِمْصَ، وَ فِلَسْطِينَ، وَ الْأُرْدُنَّ، وَ قِنَّسْرِينَ، فَتَوَقَّعُوا عِنْدَ ذَلِكَ الْفَرَجَ"}}<ref>با نام او چه‌کار داری؟ وقتی او مناطق پنج‌گانه [[شام]] شامل: [[دمشق]]، حِمص، [[فلسطین]]، [[اردن]] و قنّسرین را [[تصرف]] کرد، [[منتظر فرج]] باشید؛
  کمال‌الدین، ص۶۵۱، باب ۵۷، ح۱۱.</ref>»<ref>[[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۱۳۳ - ۱۳۵.</ref>.
  کمال‌الدین، ص۶۵۱، باب ۵۷، ح۱۱.</ref>»<ref>[[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۱۳۳ - ۱۳۵.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}
خط ۴۳: خط ۴۳:
{{جمع شدن|۴. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛}}
{{جمع شدن|۴. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛}}
[[پرونده:136863.JPG|بندانگشتی|right|100px|[[خدامراد سلیمیان]]]]
[[پرونده:136863.JPG|بندانگشتی|right|100px|[[خدامراد سلیمیان]]]]
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در کتاب ''«[[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در کتاب ''«[[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]»'' در این‌باره گفته است:
:::::*«اگر چه دانستن و ندانستن نام‌های وی، چندان اهمیتی ندارد و آنچه مهم است نقش و جایگاه او در حوادث عصر [[ظهور]] است<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۶۵۱.</ref>؛ اما در روایاتی از نام‌های [[سفیانی]] سخن گفته شده است، در این روایات بیشتر از واژگانی چون [[سفیانی]]، ابن آکله الاکباد<ref>محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص۳۰۵؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۶۵۱؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص۴۶۱.</ref>، عتبه<ref>طوسی، کتاب الغیبه، ص۴۴۳.</ref> و عثمان بن عنبسه<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۶۵۱، ح۹.</ref> و عبدالله<ref>نعیم بن حماد، الفتن، ص۲۲۴، شماره ۸۲۶.</ref> استفاده شده است.
:::::*«اگر چه دانستن و ندانستن نام‌های وی، چندان اهمیتی ندارد و آنچه مهم است نقش و [[جایگاه]] او در حوادث عصر [[ظهور]] است<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۶۵۱.</ref>؛ اما در روایاتی از نام‌های [[سفیانی]] سخن گفته شده است، در این [[روایات]] بیشتر از واژگانی چون [[سفیانی]]، ابن آکله الاکباد<ref>محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص۳۰۵؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۶۵۱؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص۴۶۱.</ref>، عتبه<ref>طوسی، کتاب الغیبه، ص۴۴۳.</ref> و [[عثمان بن عنبسه]]<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۶۵۱، ح۹.</ref> و [[عبدالله]]<ref>نعیم بن حماد، الفتن، ص۲۲۴، شماره ۸۲۶.</ref> استفاده شده است.
:::::نخستین چیزی که از عنوان رایج [[سفیانی]] که به ذهن می‌رسد این است که وی با [[ابوسفیان]] نسبتی دارد و این انتساب به گونه‌های مختلف منعکس شده است. [[شیخ صدوق]] با نقل روایتی از [[امام علی]]{{ع}} او را از نسل [[ابو سفیان]] ({{عربی|"وَ هُوَ مِنْ وُلْدِ أَبِي سُفْيَانَ "}}) دانسته است<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص ۶۵۱.</ref>»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج۳، ص ۱۲۵.</ref>.
:::::نخستین چیزی که از عنوان رایج [[سفیانی]] که به ذهن می‌رسد این است که وی با [[ابوسفیان]] نسبتی دارد و این انتساب به گونه‌های مختلف منعکس شده است. [[شیخ صدوق]] با [[نقل]] روایتی از [[امام علی]]{{ع}} او را از نسل [[ابو سفیان]] ({{عربی|"وَ هُوَ مِنْ وُلْدِ أَبِي سُفْيَانَ "}}) دانسته است<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص ۶۵۱.</ref>»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج۳، ص ۱۲۵.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}


{{جمع شدن|۵. حجت الاسلام و المسلمین رمضانیان؛}}
{{جمع شدن|۵. حجت الاسلام و المسلمین رمضانیان؛}}
[[پرونده:13681082.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[علی رضا رمضانیان]]]]
[[پرونده:13681082.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[علی رضا رمضانیان]]]]
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[علی رضا رمضانیان]]'''، در کتاب ''«[[شرایط و علائم حتمی ظهور (کتاب)|شرایط و علائم حتمی ظهور]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[علی رضا رمضانیان]]'''، در کتاب ''«[[شرایط و علائم حتمی ظهور (کتاب)|شرایط و علائم حتمی ظهور]]»'' در این‌باره گفته است:
:::::*«در روایات بیشتر از واژگانی مانند [[سفیانی]]، ابن اکلة الاکباد، عتبه و عثمان بن عتبسه و عبدالله استفاده شده است. وی با [[ابوسفیان]] نسبتی دارد و مسلمان منحرف است که در دل [[امام علی]]{{ع}} دشمنی دارد. [[امام علی]]{{ع}} فرمودند: {{عربی|"وَ هُوَ مِنْ وُلْدِ أَبِي سُفْيَانَ"}}<ref>او از نسل ابوسفیان است؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۶۵۱.</ref>»<ref>[[علی رضا رمضانیان|رمضانیان، علی رضا]]، [[شرایط و علائم حتمی ظهور (کتاب)|شرایط و علائم حتمی ظهور]]، ص: ۴۵.</ref>.
:::::*«در [[روایات]] بیشتر از واژگانی مانند [[سفیانی]]، ابن اکلة الاکباد، عتبه و [[عثمان]] بن عتبسه و [[عبدالله]] استفاده شده است. وی با [[ابوسفیان]] نسبتی دارد و [[مسلمان]] [[منحرف]] است که در [[دل]] [[امام علی]]{{ع}} [[دشمنی]] دارد. [[امام علی]]{{ع}} فرمودند: {{عربی|"وَ هُوَ مِنْ وُلْدِ أَبِي سُفْيَانَ"}}<ref>او از نسل ابوسفیان است؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۶۵۱.</ref>»<ref>[[علی رضا رمضانیان|رمضانیان، علی رضا]]، [[شرایط و علائم حتمی ظهور (کتاب)|شرایط و علائم حتمی ظهور]]، ص: ۴۵.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}


{{جمع شدن|۶. حجت الاسلام و المسلمین مهدی‌پور؛}}
{{جمع شدن|۶. حجت الاسلام و المسلمین مهدی‌پور؛}}
[[پرونده:Pic661.jpg|100px|right|بندانگشتی|]]
[[پرونده:Pic661.jpg|100px|right|بندانگشتی|]]
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[علی اکبر مهدی‌پور]]'''، در کتاب ''«[[در آستانه ظهور (کتاب)|در آستانه ظهور]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[علی اکبر مهدی‌پور]]'''، در کتاب ''«[[در آستانه ظهور (کتاب)|در آستانه ظهور]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«مشهور آن است که نام [[سفیانی]] عثمان و نام پدرش عنبسه می‌باشد<ref>شیخ صدوق، کمال الدین، ج ۲، ص ۶۵۱، ب ۵۷، ح ۹؛ راوندی، الخرائج و الجرائح، ج ۳، ص۱۱۵۰؛ نیلی، منتخب الأنوار المضیئه، ص ۲۸؛ مجلسی، بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۲۰۵، ح ۳۶.</ref>. در برخی از منابع نام پدرش "عُیینَه" آمده<ref>طبرسی، اعلام الوری، ج ۲، ص ۲۸۲؛ شیخ حر عاملی، اثبات الهداة، ج ۳، ص ۷۲۱، ب ۳۴، ح ۲۶.</ref> که با توجه به اتحاد طریق به نظر می‌رسد که آن تصحیف شده "عنبسه" باشد.
::::::«مشهور آن است که نام [[سفیانی]] [[عثمان]] و نام پدرش [[عنبسه]] می‌باشد<ref>شیخ صدوق، کمال الدین، ج ۲، ص ۶۵۱، ب ۵۷، ح ۹؛ راوندی، الخرائج و الجرائح، ج ۳، ص۱۱۵۰؛ نیلی، منتخب الأنوار المضیئه، ص ۲۸؛ مجلسی، بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۲۰۵، ح ۳۶.</ref>. در برخی از منابع نام پدرش "عُیینَه" آمده<ref>طبرسی، اعلام الوری، ج ۲، ص ۲۸۲؛ شیخ حر عاملی، اثبات الهداة، ج ۳، ص ۷۲۱، ب ۳۴، ح ۲۶.</ref> که با توجه به اتحاد طریق به نظر می‌رسد که آن تصحیف شده "[[عنبسه]]" باشد.
::::::اسامی دیگری برای [[سفیانی]] نقل شده که از آن جلمه است:  
::::::اسامی دیگری برای [[سفیانی]] [[نقل]] شده که از آن جلمه است:  
:::::#حرب بن عنبسه بن مره بن کلب بن سلمه بن یزید بن عثمان بن خالد بن یزید بن معاویه بن ابی سفیان<ref>سلمی، عقد الدرر، ص ۹۱.</ref>.
:::::#حرب بن [[عنبسه]] بن مره بن کلب بن سلمه بن [[یزید]] بن [[عثمان]] بن خالد بن [[یزید]] بن [[معاویه]] بن ابی سفیان<ref>سلمی، عقد الدرر، ص ۹۱.</ref>.
:::::#عنبسه بن مره بن کلیب بن سلمه بن عبدالله بن عبد المقتدر بن عثمان بن معاویه بن ابی سفیان<ref>سید بن طاووس، التشریف بالمنن، ص ۲۹۶، ب ۷۹، ح ۴۱۷.</ref>.
:::::#[[عنبسه]] بن مره بن کلیب بن سلمه بن [[عبدالله]] بن [[عبد]] المقتدر بن [[عثمان]] بن [[معاویه]] بن ابی سفیان<ref>سید بن طاووس، التشریف بالمنن، ص ۲۹۶، ب ۷۹، ح ۴۱۷.</ref>.
:::::#عبدالله بن یزید، از قبیله بنی کلب<ref>نعیم بن حماد، الفتن، ص ۲۲۱، ب ۲۹، ح ۸۱۴.</ref>.
:::::#[[عبدالله]] بن [[یزید]]، از قبیله بنی کلب<ref>نعیم بن حماد، الفتن، ص ۲۲۱، ب ۲۹، ح ۸۱۴.</ref>.
:::::#عنبسه بن هند<ref>ابن المنادی، الملاحم، ص ۷۷.</ref>.
:::::#[[عنبسه]] بن هند<ref>ابن المنادی، الملاحم، ص ۷۷.</ref>.
:::::#ابوعتبه، عروه بن محمد<ref>مقدسی، فرائد فوائد الفکر، ص ۳۰۵.</ref>.
:::::#ابوعتبه، عروه بن [[محمد]]<ref>مقدسی، فرائد فوائد الفکر، ص ۳۰۵.</ref>.
:::::#معاویه بن عتبه<ref>سفارینی، لوائح الأنوار البهیه، ج ۲، ص ۷۵.</ref>.
:::::#[[معاویه]] بن عتبه<ref>سفارینی، لوائح الأنوار البهیه، ج ۲، ص ۷۵.</ref>.
::::::هیچ یک از اسامی یاد شده سند قابل اعتماد و استنادی ندارند و مشهور همان: عثمان بن عنبسه می‌باشد»<ref>[[علی اکبر مهدی‌پور|مهدی‌پور، علی اکبر]]، [[در آستانه ظهور (کتاب)|در آستانه ظهور]]، ص .</ref>.
::::::هیچ یک از اسامی یاد شده [[سند]] قابل اعتماد و استنادی ندارند و مشهور همان: [[عثمان بن عنبسه]] می‌باشد»<ref>[[علی اکبر مهدی‌پور|مهدی‌پور، علی اکبر]]، [[در آستانه ظهور (کتاب)|در آستانه ظهور]]، ص .</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}


{{جمع شدن|7. حجت الاسلام و المسلمین صادقی فدکی؛}}
{{جمع شدن|7. حجت الاسلام و المسلمین صادقی فدکی؛}}
[[پرونده:110024.jpg|100px|right|بندانگشتی|]]
[[پرونده:110024.jpg|100px|right|بندانگشتی|]]
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[سید جعفر صادقی فدکی]]''' و دکتر '''[[عبدالهادی فقهی‌زاده]]'''، در مقاله ''«[[تحلیل انتقادی دیدگاه‌های موجود درباره خروج سفیانی و روایات آن (مقاله)|تحلیل انتقادی دیدگاه‌های موجود درباره خروج سفیانی و روایات آن]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[سید جعفر صادقی فدکی]]''' و دکتر '''[[عبدالهادی فقهی‌زاده]]'''، در مقاله ''«[[تحلیل انتقادی دیدگاه‌های موجود درباره خروج سفیانی و روایات آن (مقاله)|تحلیل انتقادی دیدگاه‌های موجود درباره خروج سفیانی و روایات آن]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«نام و [[نسب سفیانی]] در [[روایات]]، گوناگون [[نقل]] شده است: گاه [[عبدالله]] بن [[یزید]]<ref>ابن حماد مروزی، نعیم، الفتن، ج ۱، صص ۲۷۹– ۲۸۱.</ref> و گاه [[عثمان بن عنبسه]]<ref>صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۶۵۱.</ref>. در حدیثی نیز، [[امام]] [[معصوم]] {{ع}} از [[ذکر]] نام او خودداری کرده و خطاب به [[راوی]] فرموده است: {{عربی|اندازه=155%|"و ما تصنع باسمه"}}<ref>صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۶۵۱.</ref>»<ref>[[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]] و [[عبدالهادی فقهی‌زاده|فقهی‌زاده، عبدالهادی]]، [[تحلیل انتقادی دیدگاه‌های موجود درباره خروج سفیانی و روایات آن (مقاله)|تحلیل انتقادی دیدگاه‌های موجود درباره خروج سفیانی و روایات آن]]، ص 131.</ref>.
::::::«نام و [[نسب سفیانی]] در [[روایات]]، گوناگون [[نقل]] شده است: گاه [[عبدالله]] بن [[یزید]]<ref>ابن حماد مروزی، نعیم، الفتن، ج ۱، صص ۲۷۹– ۲۸۱.</ref> و گاه [[عثمان بن عنبسه]]<ref>صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۶۵۱.</ref>. در حدیثی نیز، [[امام]] [[معصوم]] {{ع}} از [[ذکر]] نام او خودداری کرده و خطاب به [[راوی]] فرموده است: {{عربی|اندازه=155%|"و ما تصنع باسمه"}}<ref>صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۶۵۱.</ref>»<ref>[[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]] و [[عبدالهادی فقهی‌زاده|فقهی‌زاده، عبدالهادی]]، [[تحلیل انتقادی دیدگاه‌های موجود درباره خروج سفیانی و روایات آن (مقاله)|تحلیل انتقادی دیدگاه‌های موجود درباره خروج سفیانی و روایات آن]]، ص 131.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}
خط ۹۶: خط ۹۶:
[[رده:(اح): پرسش‌هایی با ۶ پاسخ]]
[[رده:(اح): پرسش‌هایی با ۶ پاسخ]]
[[رده:(اح): پرسش‌های مهدویت با ۶ پاسخ]]
[[رده:(اح): پرسش‌های مهدویت با ۶ پاسخ]]
[[رده: اتمام لینک داخلی]]

نسخهٔ ‏۲۸ مهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۳:۳۲

الگو:پرسش غیرنهایی

نام سفیانی چیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / غیبت امام مهدی / عصر غیبت کبری
مدخل وابسته؟

نام سفیانی چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

پاسخ نخست

سید محمد صدر
آیت‌ الله شهید سید محمد صدر در کتاب «تاریخ غیبت کبری» در این‌باره گفته‌ است:
«از حضرت امیر المؤمنین (ع) نقل شده است‏ که آن حضرت فرمود: «خارج می‌‏شود فرزند خورنده جگرها از وادی یا بس - تا اینکه می‌‏فرماید: - اسمش عثمان و پدرش عنبسه و از اولاد ابو سفیان است.» شیخ طوسی[۱] از حضرت امام زین العابدین علی بن الحسین (ع) روایت کرده که آن حضرت فرمود: «سپس سفیانی ملعون از وادی یا بس بیرون می‏‌آید وی از فرزندان عنبسة بن ابی سفیان است.» ثالثا: زمان خروجش به طور اجمال شیخ طوسی[۲] از حضرت صادق نقل کرده است که آن حضرت فرمود: «خروج سه نفر: خراسانی و سفیانی و یمانی در یک سال و در یک ماه و در یک روز ...». شیخ صدوق[۳] روایت کرده است که حضرت صادق (ع) فرموده است: امر سفیانی از مسائل حتمی است و خروجش در ماه رجب می‌‏باشد»[۴].

پاسخ‌های دیگر

 با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:  

پرسش‌های وابسته

  1. سفیانی که خروجش از نشانه‌های حتمی ظهور است کیست؟ (پرسش)  
    1. نام سفیانی چیست؟ (پرسش)
    2. لقب سفیانی چیست؟ (پرسش)
    3. نسب سفیانی چیست؟ (پرسش)
    4. آیا سفیانی نماد است یا به یک شخصیت انسانی اشاره دارد؟ (پرسش)  
  2. ویژگی‌های جسمانی سفیانی چیست؟ (پرسش)
  3. روش شناسایی سفیانی چیست؟ (پرسش)
  4. دین سفیانی چیست؟ (پرسش)
  5. آیا روایات سفیانی تنها در منابع شیعه آمده است؟ (پرسش)
  6. سفیانی و دجال چه تفاوت‌هایی دارند؟ (پرسش)
  7. خروج سفیانی در چه زمان و مکانی خواهد بود؟ (پرسش)  
  8. اهداف قیام سفیانی چیست؟ (پرسش)  
  9. ماجرای شورش سفیانی چیست؟ (پرسش) 
  10. آیا ظهور امام مهدی همزمان با قیام سفیانی است؟ (پرسش)
  11. سفیانی در قیام خود چه اقدام‌های انجام می‌دهد؟ (پرسش)
  12. آیا به قدرت رسیدن سفیانی بر اساس قوانین است یا کودتا؟ (پرسش)
  13. چگونه ممکن است سفیانی چندین کشور را تصرف کند و جامعه بین الملل واکنشی نشان ندهند؟ (پرسش)
  14. حکمرانی سفیانی چقدر به طول می‌انجامد؟ (پرسش)
  15. آیا این ادعا که سفیانی در ارتش سوریه دیده شده صحیح است؟ (پرسش)
  16. آیا سفیانی واقعا به جنگ با امام مهدی خواهد پرداخت؟ (پرسش)
  17. از میان قیام‌‏های یمانی و خراسانی و سفیانی کدام قیام مقدم است؟ (پرسش)
  18. وظیفه شیعیان در هنگام شورش سفیانی چیست؟ (پرسش)
  19. آیا دشمن امام مهدی (سفیانی) در حال حاضر زنده است یا آن‏که متولد خواهد شد؟ وی از چه طایفه‏ای و اهل کجاست؟ (پرسش)
  20. آیا امکان دارد در زمان‌های مختلف سفیانی‌های متعددی وجود داشته باشد؟ (پرسش)
  21. قرقیسیا کجاست و چه حوادثی در آن اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
  22. محدوده جغرافیایی قرقیسیا چه مناطقی است؟ (پرسش)
  23. فرجام سفیانی چیست؟ (پرسش)


منبع‌شناسی جامع مهدویت

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. غیبت شیخ طوسی، ۲۷۰.
  2. غیبت شیخ طوسی، ۲۷۱.
  3. کمال الدین، ۶۵۰.
  4. صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۶۴۵، ۶۴۶.
  5. قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور، ص ۳۱۴.
  6. الفتن: ص۱۹۱، کمال الدین: ص۶۷۹، ملاحم ابن منادی: ص۷۷، عقد الدرر: ص۸۰ و ۹۱، التذکره قرطبی: ص۶۹۴ و ۷۰۲.
  7. الفتن: ص۱۹۱، کمال الدین: ص۶۷۹، ملاحم ابن منادی: ص۷۷، عقد الدر: ص۸۰.
  8. الغیبة، طوسی: ص۴۴۴.
  9. الفتن: ص۱۹۳.
  10. م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی، ج۷، ص۴۳۵.
  11. معجم احادیث الامام المهدی (ع)، ج۳، ص۸۸، ۸۹، ۹۰، ۲۷۴، ۲۷۷ و... .
  12. الغیبة للنعمانی، ص۳۱۷، باب ۱۸، ح۱۶.
  13. کمال‌الدین، ص۶۵۱، باب ۵۷، ح۱۱.
  14. عقدالدرر، باب ۴، فصل ۲، ص۹۱.
  15. التشریف بالمنن، ص۲۹۶، باب ۷۹، ح۴۱۷ (به نقل از الفتن سلیلی).
  16. فرزند زن جگرخوار از سرزمین خشک قیام می‌کند... نامش عثمان و فرزند عنبسه است؛ کمال‌الدین، ص۶۵۱، باب ۵۷، ح۹. سند این روایت به این صورت است: «حدثنا محمد بن علی ماجیلویه قال: حدثنا عمّی محمد بن أبی القاسم عن محمد بن علی الکوفی عن محمد بن أبی عمیر عن عمر بن اذینه قال: قال أبوعبدالله (ع)...» این روایت ضعیف است به دلیل محمد بن علی کوفی و....در این باره نک: اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۸۲۳.
  17. با نام او چه‌کار داری؟ وقتی او مناطق پنج‌گانه شام شامل: دمشق، حِمص، فلسطین، اردن و قنّسرین را تصرف کرد، منتظر فرج باشید؛ کمال‌الدین، ص۶۵۱، باب ۵۷، ح۱۱.
  18. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص ۱۳۳ - ۱۳۵.
  19. صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۶۵۱.
  20. محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص۳۰۵؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۶۵۱؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص۴۶۱.
  21. طوسی، کتاب الغیبه، ص۴۴۳.
  22. صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۶۵۱، ح۹.
  23. نعیم بن حماد، الفتن، ص۲۲۴، شماره ۸۲۶.
  24. صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص ۶۵۱.
  25. سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۳، ص ۱۲۵.
  26. او از نسل ابوسفیان است؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۶۵۱.
  27. رمضانیان، علی رضا، شرایط و علائم حتمی ظهور، ص: ۴۵.
  28. شیخ صدوق، کمال الدین، ج ۲، ص ۶۵۱، ب ۵۷، ح ۹؛ راوندی، الخرائج و الجرائح، ج ۳، ص۱۱۵۰؛ نیلی، منتخب الأنوار المضیئه، ص ۲۸؛ مجلسی، بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۲۰۵، ح ۳۶.
  29. طبرسی، اعلام الوری، ج ۲، ص ۲۸۲؛ شیخ حر عاملی، اثبات الهداة، ج ۳، ص ۷۲۱، ب ۳۴، ح ۲۶.
  30. سلمی، عقد الدرر، ص ۹۱.
  31. سید بن طاووس، التشریف بالمنن، ص ۲۹۶، ب ۷۹، ح ۴۱۷.
  32. نعیم بن حماد، الفتن، ص ۲۲۱، ب ۲۹، ح ۸۱۴.
  33. ابن المنادی، الملاحم، ص ۷۷.
  34. مقدسی، فرائد فوائد الفکر، ص ۳۰۵.
  35. سفارینی، لوائح الأنوار البهیه، ج ۲، ص ۷۵.
  36. مهدی‌پور، علی اکبر، در آستانه ظهور، ص .
  37. ابن حماد مروزی، نعیم، الفتن، ج ۱، صص ۲۷۹– ۲۸۱.
  38. صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۶۵۱.
  39. صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۶۵۱.
  40. صادقی فدکی، سید جعفر و فقهی‌زاده، عبدالهادی، تحلیل انتقادی دیدگاه‌های موجود درباره خروج سفیانی و روایات آن، ص 131.