آیا روایات سفیانی تنها در منابع شیعه آمده است؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
آیا روایات سفیانی تنها در منابع شیعه آمده است؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / مقدمات ظهور امام مهدی / نشانه‌های ظهور امام مهدی / خروج سفیانی
مدخل اصلیمنبع روایات سفیانی
تعداد پاسخ۲ پاسخ

آیا روایات سفیانی تنها در منابع شیعه آمده است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

نجم‌الدین طبسی

آیت‌الله نجم‌الدین طبسی در کتاب «سفیانی» در این‌باره گفته است:

«صراحت فرمایش بعضی از معاصرین همین است که اصلا روایات سفیانی از اختصاصات شیعه است و در کتاب‌های دست اول اهل سنت نیامده است. بیان مرحوم صدر در اختصاص روایات سفیانی به منابع شیعی سفیانی از اختصاصات منابع شیعی است و در منابع اولیه اهل سنت نیامده است. بر این اساس، ایشان، نیامدن روایات سفیانی در کتاب‌های عامه را مسلم گرفته و سپس در صدد توجیه برمی‌آیند. و در این مورد این که چرا در کتاب‌های اهل سنت از سفیانی بحث نشده است می‌فرمایند: شاید این، بدان دلیل باشد که از دجال مفصل بحث کرده‌اند؛ لذا دجال جایگزین سفیانی شده است. "وقد اختصت به المصادر الامامیة، و لیس له فی المصادرالاولی للعامة‌ای اثر... و لعل فیه تعویضاً عن فکرة الدجال الذی اختص به العامة أو کادوا، لمبررات معینة ستأتی الاشارة الیها و الاخبار عنه فی مصادر الامامیة"[۱].

حرف اول و دوم ایشان به نظر ما صحیح نیست؛ زیرا منابع دست اول اهل سنت از روایات سفیانی خالی نبوده و از اختصاصات شیعه نیز نمی‌باشد. راجع به جریان یمانی امکان دارد بعضی چنین نظری را داشته باشند و آن را از اختصاصات شیعه بدانند؛ ولی روایات سفیانی از مشترکات است و در منابع دست اول اهل سنت آمده است. اما این نیز که فرمودند: جریان دجال از اختصاصات اهل سنت است؛ درست نیست؛ بلکه در کتاب‌های شیعه هم آمده است، هرچند به گستردگی روایات اهل سنت نیست. پس روایات سفیانی در مصادر اولیه اهل سنت هم آمده است. به عنوان نمونه روایاتی را از مسانید آنها نقل می‌کنیم:

  • روایت اول: «" حَدَّثَنَا جریر ، عَنْ عَبْدِ العزیز بن‌ رفیع ، عَنْ عبید الله‌ بن‌القبطیة قَالَ : دَخَلَ الحارث‌ بن‌ أبی ربیعة ، وعبدالله‌ بن‌ صَفْوَانَ علی أُمُّ سَلَمَةَ وَ أَنَا مَعَهَا . فسألاها عَنْ الجیش الذی یخسف بِهِ ، وذلک فی زَمَانُ ابْنِ الزبیر فَقَالَتْ : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ : ویعوذ عَائِذٍ بالبیت [فیبعث إلیه] بَعَثَ ، فَإِذَا کان ببیداء مِنَ الْأَرْضِ یخسف بِهِمْ ، فَقُلْنَا : یا رَسُولَ اللَّهِ ، کیف بِمَنْ کان کارها ؟ قَالَ : یخسف بِهِ مَعَهُمْ ولکنه یبعث یوم القیامة علی نیته ، قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ : هی بیداء المدینة"»[۲]. روایات متعددی که همه به جریان سفیانی مربوط است، در معجم احادیث المهدی (ع) جلد ۴، صفحه ۱۲۱-‎۱۲۹ وجود دارد.
  • روایت دوم: «"حَدَّثَنَا الْوَلِيدُ ، وَرِشْدِينُ ، عَنِ ابْنِ لَهِيعَةَ ، عَنْ أَبِي قَبِيلٍ ، عَنْ أَبِي رُومَانَ ، عَنْ عَلِيٍّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ ، قَالَ : " إِذَا ظَهَرَ أَمْرُ السُّفْيَانِيِّ لَمْ يَنْجُ مِنْ ذَلِكَ الْبَلاءِ إِلا مَنْ صَبَرَ"»[۳]؛ هنگامی که جریان سفیانی روی می‌دهد، از بلا وآفت‌های او کسی، جز صبرکنندگان بر مشکلات، رهایی نمی‌یابد. «فتن» ابن حماد از کتاب‌های دست اول اهل سنت است؛ هرچند نزد ما این کتاب ارزشی ندارد»[۴].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین مهدی‌پور؛
حجت الاسلام و المسلمین علی اکبر مهدی‌پور، در کتاب «در آستانه ظهور» در این‌باره گفته است:

«از نظر تسلسل زمانی اولین نشانه از نشانه‌های حتمی که پیش از دیگر نشانه‌ها رخ می‌دهد و فرا رسیدن انفجار نور و سپری شدن شب دیجور غیبت را نوید می‌دهد خروج سفیانی است. خوشبختانه خروج سفیانی در روایات اسلامی بسیار دقیق، روشن و شفاف بیان شده و هرگز قابل انطباق با هیچ فرد دیگری نمی‌باشد. جالب‌تر اینکه علاوه بر روایات کلی علائم پنجگانه، در مورد خروج سفیانی به طور مستقل بر حتمی بودن آن تصریح و تأکید شده است. ما در اینجا به چند حدیث مورد اعتماد و استناد اشاره می‌کنیم:

  1. عبدالله بن جعفر حمیری، از احمد بن محمد بن عیسی، از ابن اسباط، از حضرت ابوالحسن امام رضا (ع) روایت کرده که فرمود: "قیام قائم (ع) از سوی خداوند حتمی است، خروج سفیانی نیز از سوی خداوند حتمی است، هرگز بدون سفیانی قائمی نخواهد بود" [۵]؛ این حدیث را عبدالله بن جعفر حمیری با دو واسطه از امام رضا (ع) روایت کرده، و در کتاب گرانسنگ قرب الاسناد آن را ثبت کرده است.
  2. شیخ صدوق با سلسله اسنادش از ابو حمزه ثمالی روایت می‌کند که گفت: به محضر امام صادق (ع) عرض کردم که پدر بزرگوارتان امام باقر (ع) می‌فرمود: "خروج سفیانی از نشانه‌های حتمی است"[۶] امام صادق (ع) فرمود: "آری"[۷]. شیخ صدوق این حدیث را با ۵ واسطه از امام صادق (ع) روایت کرده و علمای رجال بر وثاقت همه آنها تصریح کرده‌اند.
  3. نعمانی با سلسله اسنادش از امام صادق (ع) روایت می‌کند که فرمود: "سفیانی از امور حتمی است و خروجش در ماه رجب است" [۸]؛ ابو زینب محمد بن ابراهیم نعمانی از شخصیت‌های برجسته قرن چهارم است که پیشتاز رجالیون او را به عنوان: عظیم القدر، شریف المنزله، صحیح العقیده و کثیرالحدیث ستوده است[۹]. در حدیث دیگری در همین رابطه آمده است: "خروج سفیانی در ماه رجب از نشانه‌های حتمی می‌باشد" [۱۰]؛
از این بحث به نتایج زیر رسیدیم:
  1. نشانه‌های ظهور حضرت بقیة الله (ع) بسیار فراوان است و از مرز دو هزار می‌گذرد.
  2. پنج نشانه از آنها از علائم حتمی است.
  3. یکی از علائم حتمی خروج سفیانی است»[۱۱].

پرسش‌های وابسته

  1. سفیانی که خروجش از نشانه‌های حتمی ظهور است کیست؟ (پرسش)
    1. نام سفیانی چیست؟ (پرسش)
    2. لقب سفیانی چیست؟ (پرسش)
    3. نسب سفیانی چیست؟ (پرسش)
    4. آیا سفیانی نماد است یا به یک شخصیت انسانی اشاره دارد؟ (پرسش)
  2. ویژگی‌های جسمانی سفیانی چیست؟ (پرسش)
  3. روش شناسایی سفیانی چیست؟ (پرسش)
  4. دین سفیانی چیست؟ (پرسش)
  5. آیا روایات سفیانی تنها در منابع شیعه آمده است؟ (پرسش)
  6. سفیانی و دجال چه تفاوت‌هایی دارند؟ (پرسش)
  7. خروج سفیانی در چه زمان و مکانی خواهد بود؟ (پرسش)
  8. اهداف قیام سفیانی چیست؟ (پرسش)
  9. ماجرای شورش سفیانی چیست؟ (پرسش)
  10. جنایات سفیانی چیست؟ (پرسش)
  11. سپاه سفیانی چه تعداد است؟ (پرسش)
  12. اصهب و ابقع کیستند و چه ارتباطی با خروج سفیانی دارند؟ (پرسش)
  13. آیا ظهور امام مهدی همزمان با قیام سفیانی است؟ (پرسش)
  14. سفیانی در قیام خود چه اقدام‌های انجام می‌دهد؟ (پرسش)
  15. چگونه ممکن است سفیانی چندین کشور را تصرف کند و جامعه بین الملل واکنشی نشان ندهند؟ (پرسش)
  16. حکمرانی سفیانی چقدر به طول می‌انجامد؟ (پرسش)
  17. آیا به قدرت رسیدن سفیانی بر اساس قوانین است یا کودتا؟ (پرسش)
  18. آیا این ادعا که سفیانی در ارتش سوریه دیده شده صحیح است؟ (پرسش)
  19. آیا سفیانی واقعا به جنگ با امام مهدی خواهد پرداخت؟ (پرسش)
  20. از میان قیام‌‏های یمانی و خراسانی و سفیانی کدام قیام مقدم است؟ (پرسش)
  21. وظیفه شیعیان در هنگام شورش سفیانی چیست؟ (پرسش)
  22. رفتار سفیانی با شیعیان اهل بیت چگونه است؟ (پرسش)
  23. پرچم زرد از آن کدام سپاه است و چه ارتباطی با سفیانی دارد؟ (پرسش)
  24. آیا سفیانی در مصر پیروانی خواهد داشت؟ (پرسش)
  25. آیا دشمن امام مهدی (سفیانی) در حال حاضر زنده است یا آن‏که متولد خواهد شد؟ وی از چه طایفه‏ای و اهل کجاست؟ (پرسش)
  26. آیا امکان دارد در زمان‌های مختلف سفیانی‌های متعددی وجود داشته باشد؟ (پرسش)
  27. قرقیسیا کجاست و چه حوادثی در آن اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
  28. محدوده جغرافیایی قرقیسیا چه مناطقی است؟ (پرسش)
  29. نبرد قرقیسیا چه زمانی اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
  30. سفیانی در چه منطقه‌ای با صاحبان پرچم سیاه و پرچم زرد نبرد می‌کند؟ (پرسش)
  31. سفیانی در کجا به هلاکت می‌رسد؟ (پرسش)
  32. مردمان چه مناطقی سفیانی را یاری می‌کنند؟ (پرسش)
  33. فرمانده سپاه سفیانی چه کسی است؟ (پرسش)
  34. سپاه سفیانی در کجا با سپاه خراسانی نبرد می‌کند؟ (پرسش)
  35. امام مهدی در کجا با سپاه سفیانی روبه‌رو می‌شود و به نبرد می‌پردازد؟ (پرسش)
  36. کدام یک از فرماندهان سپاه امام مهدی سفیانی را دستگیر می‌کند؟ (پرسش)
  37. فرجام سفیانی چیست؟ (پرسش)

جستارهای وابسته

پانویس

  1. تاریخ الغیبة الکبری، ج ۲، ص ۵۱۷.
  2. المصنف فی الأحادیث و الآثار: ج ۱۵، ص ۴۳-‎۴۴، ح ۱۹۰۶۶؛ المسند: ج ۶، ص ۲۹۰؛ صحیح مسلم: ج ۴، ص ۲۲۰۸؛ سنن أبی‌داوود: ج ۴، ص ۱۰۸ ح ۴۲۸۹؛ سنن ترمذی: ج ۴، ص ۴۰۷، ب ۱۰، ح ۲۱۷۱؛ سنن ابن‌ماجة: ج ۲، ص ۱۳۵۱، ب ۳۰، ح ۴۰۶۵ و...؛ معجم أحادیث الإمام المهدی (ع): ج ۲، ص ۲۵۷-‎۲۶۶.
  3. الفتن، ص ۶۵؛ کنز العمال، ج ۱۱، ص ۲۸۳، ح ۳۱۵۳۳ از ابن حماد.
  4. طبسی، نجم الدین، سفیانی ، ص۱۰۳-۱۰۵.
  5. "إِنَّ أَمْرَ الْقَائِمِ حَتْمٌ مِنَ اللَّهِ، وَ أَمْرُ السُّفْيَانِيِّ حَتْمٌ مِنَ اللَّهِ، وَ لَا يَكُونُ قَائِمٌ إِلَّا بِسُفْيَانِي‏"؛ حمیری، قرب الاسناد، ص ۳۷۴، ح ۱۳۲۹.
  6. "إِنَّ خُرُوجَ السُّفْيَانِيِّ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُوم‏"
  7. شیخ صدوق، کمال الدین، ج ۲، ص ۶۵۲، ب ۵۷، ح ۱۴.
  8. "السُّفْيَانِيُّ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ خُرُوجُهُ فِي رَجَبٍ "؛ نعمانی، الغیبه، ص ۳۰۰، باب ۱۸، ح ۱.
  9. نجاشی، الرجال، ص ۳۸۳، رقم ۱۰۴۳.
  10. "وَ مِنَ الْمَحْتُومِ خُرُوجُ السُّفْيَانِيِّ فِي رَجَبٍ"؛ نعمانی، الغیبه، ص ۳۰۰، ب ۱۸، ح ۲.
  11. مهدی‌پور، علی اکبر، در آستانه ظهور، ص .