زن در معارف مهدویت

این مدخل زیرشاخهٔ بحث زن است. زن از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: زن در قرآن - زن در علوم قرآنی -زن در معارف دعا و زیارات - زن در معارف و سیره حسینی - زن در معارف و سیره سجادی - زن در معارف مهدویت - زن در معارف و سیره نبوی - زن در سیره معصوم - زن در فقه سیاسی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

• در پی دگرگونی‌هایی که در جامعه بشری رخ می‌‌دهد انسان‌ها نیز تغییر و تحول می‌‌یابند. در زمان غیبت و پس از آن، در زمان ظهور و رجعت، مردم دارای ویژگی‌های مختلف اخلاقی و اجتماعی و مذهبی می‌‌شوند که جامعه زنان از آن جمله است. برخی از تغییرات و ویژگی‌ها در این دوره‌های خاص در روایات بیان شده است. رسول خدا(ص) درباره زیاد شدن تعداد زن‌ها نسبت به مردها می‌‌فرماید: زمان ظهور حضرت مهدی(ع) نخواهد رسید مگر وقتی که زنان (به خاطر کثرت‌شان) هر پنجاه نفر، یک قیّم و سرپرست مرد داشته باشند. در روایتی دیگر رسول خدا(ص) فرمود: خداوند چنان مردم را مورد آزمایش قرار خواهند داد که تمامی دوستان از میان منافقین و گمراهان و فرزندان‌شان جدا شوند، و این به حدی خواهد بود که در مقابل هر پنجاه زن یک مرد خواهد بود که تقاضا می‌‌کنند به کنیزی او درآیند یا فقط جایی برای سکونت در اختیارشان بگذارد. هم اکنون نیز آمارهای جهانی نیز از فزونی تعداد زن‌ها نسبت به مردان خبر می‌‌دهد و بی‌سرپرستی زنان ـ که قشری آسیب پذیرتر نیست به مردان هستند و توان خود اتکایی آنها از مردها کمتر است ـ یکی از معضلات اصلی جهان امروز است.
• رسول خدا(ص) در ضمن بیان فتنه‌ها فرمود: در زوراء آشوبی به پا خواهد شد که مردان و زنان بسیاری کشته خواهند شد و اموال زیادی به غارت رفته و چه بسیار بی‌حرمتی‌ها خواهد شد. خداوند رحمت کند کسانی را که در آن روز به زنان بنی‌هاشمی پناه دهند زیرا آنان پردگیان منند... سپس فتنه به مدینه می‌‌رسد و مردان کشته می‌‌شوند و شکم زنان بنی‌هاشمی دریده می‌‌شود. هر کسی که این روز را درک کرد باید (از شر چنین فتنه‌ای) به قله‌ها و پستوها پناه ببرد (یعنی خودداری کند و خود را داخل آن فتنه‌ها ننماید) زیرا این آشوب نه ماه بیشتر به طول نمی‌انجامد، زیرا شعیب بن صالح قیام خواهد کرد و خداوند پیروزی و یاری خود را بدرقه راه او خواهد کرد و او با پرچم‌های سیاه زمین را سیراب می‌‌کند. (و از لوث کافران پاک می‌‌نماید)، تا اینکه او در میان رکن و مقام با حضرت مهدی(ع) بیعت خواهد نمود. در روایتی آمده است که مردی از بنی‌هاشم به حکومت می‌‌رسد و بیشتر بنی‌امیه را می‌‌کشد. سپس شخصی از بنی‌امیه حکومت را باز می‌‌ستاند و به ازای هر نفر که از بنی‌امیه کشته شده، دو نفر از بنی‌هاشم را می‌‌کشد، تا آنجا که جز زنان بنی‌هاشمی کسی از آنان باقی نمی‌ماند؛ در این هنگام خواهد بود که حضرت مهدی(ع) ظهور خواهد نمود. درباره ویژگی‌های زنان آخرالزمان احادیث زیادی آمده است. این روایات گویای آن است که در جامعه جهانی نزدیک ظهور اکثراً زن‌ها دچار فتنه‌ها می‌‌شوند و در مقابل هجوم آفت‌ها رنگ می‌‌بازند. این خصوصیات شامل نوع و نحوه پوشش، چگونگی حضور آنها در اجتماع، رفتار آنها در خانواده، طریقه شوهرداری آنها و بسیاری از رفتارها که از نظر اسلام و هویت زنانگی زنان ناپسند است، می‌‌شود. در روایتی برخی ویژگی‌های زنان آخرالزمان را شوخ بودن و بی‌باکی آنها می‌‌داند. در حدیث دیگری آنان را "پوشیدگان برهنه"! توصیف می‌‌کند که گیسوان خود را چون کوهان شتر برآمده می‌‌بندند و ایشان را مورد نفرین قرار می‌‌دهد.
• شوخ بودن به خودی خود نمی‌تواند صفت ناپسندی باشد، اما واضح است که منظور این حدیث شوخی و گفتگوهای بی‌پرده و دور از عفاف با هم‌نوعان و نامحرمان می‌‌باشد و بی‌باکی و گستاخی برای زنان با توجه با خصوصیات تکرینی زن، امری پسندیده نیست. آری زمانی که شرایط طوری اقتضا کند که زنان استوار و شیردل در مقابل دشمن بایستند، به گونه‌ای دیگر خواهد بود. نمونه این امر را در احوال حضرت صدیقه صغری، زینب کبری(ع) می‌‌توان یافت. زمانی که ایشان وارد مجلس شوم یزید شدند، یزید از ابهت و مهابت ایشان در شگفت شد و از اطرافیان پرسید: کیست این زن که این گونه متکبرانه و با هیبت قدم بر‌می‌‌دارد؟! به او پاسخ دادند: او دختر علی بن ابی طالب(ع) است. اما در حقیقت خداوند زن را برای آوردهای سخت نیافریده، بنابراین بی‌باکی را نصیب مردان نموده که باید در میادین جهاد پنجه در پنجه دشمن افکنند. در حدیثی امیرالمؤمنین(ع) فرمود: «الْمَرْأَةَ رَيْحَانَةٌ لَيْسَتْ بِقَهْرَمَانَةٍ» یعنی زنان چون برگ گل هستند و قهرمان و زورآور نیستند. از واژه گستاخی در این حدیث می‌توان فهمید که در آخرالزمان بی‌باکی و تهور زنان به مقتضای موقعیت نیست بلکه یکی از ویژگی‌های همیشگی زنان خواهد بود. واژه "کاسیات عاریات" به معنای پوشیدگان برهنه، نیز خبری معجزه‌گونه درباره روش پوشش زنان آخرالزمان دارد؛ زیرا در این زمان می‌‌بینیم که چگونه دست شیطان و استعمار از آستین بعضی از طراحان مد و لباس بیرون می‌‌آید و جامه‌هایی را برای زنان و حتی مردان، طراحی می‌‌کند که شاید بتوان گفت در جلب توجه و جذابیت کم از برهنگی ندارد! و این خود یکی از حربه‌های اصلی برای انحراف و انحطاط یک جامعه آرمانی سالم است. در حدیث دیگری دارد که زنان مانند قبله مردان خواهند شد.
• نماز که بهترین حالت یک انسان مسلمان است و معراج او به سوی حق است، باید رو به قبله باشد، یعنی یک انسان در بهترین حالات رو به قبله می‌‌ایستد و هر جای دنیا که باشد برای توجه به معبود بدان سوی می‌‌گردد، قبله مرکز توجه انسان در خضوع و خشوع و عبادت است، قبله نقطه گردش مسلمانان یک دل است. اکنون با این توصیف شاید این حدیث بدین معنی باشد که در آخرالزمان زن‌ها تنها مورد مهم برای توجه مردان خواهند بود و تمام سعی مردها بر آن خواهد بود که به خواسته‌ها و تمنیات آنان روی کنند و بهترین زمان، زمانی خواهد بود که امیال و آرزوهای آنان نصب العین مردها باشد. رسول خدا(ص) فرمود: زمانی که دیدید زن‌ها بر زین سوار شدند و کنیزان آوازه‌خوان فراوان گشتند و گواهی ناحق بسیار شد و مسلمانان در ظرف‌های طلا و نقره ـ مانند کافران مشرکان ـ بخورند و بیاشامند و هم‌جنس‌گرایی فزونی یابد، آن‌گاه زمین (دهان باز می‌‌کند و) ایشان را در خود فرو خواهد برد و مسخ شوند و از آسمان بر آنان سنگ باریدن خواهد گرفت؛ قسم به آن خدایی که مرا به حق فرو فرستاد! دنیا پایان نیاید مگر آن‌که این امر رخ دهد.
• امام صادق(ع) در حدیثی درباره نشانه‌های آخرالزمان فرمود: گروهی از زنان در آخرالزمان خواهند بود که اهل فسق و فجورند، هم‌جنس‌گرایی می‌‌کنند و مردان را به آن تشویق می‌‌کنند و از راه منافی عفت کسب روزی می‌‌نمایند، خود را به شکل مردان در می‌‌آورند، شوهران را تحت فشار قرار می‌‌دهند تا خواسته‌های خود را برآورده سازند و به هوای نفس خود عمل می‌‌نمایند و خود را برای استفاده کفار عرضه می‌کنند. شوهرانشان علی‌رغم اینکه می‌‌دانند آنها چه اعمالی را مرتکب می‌‌شوند، اما سکوت می‌‌کنند و راضی می‌‌شوند و از درآمد آنان مصرف می‌‌کنند و از اعمال ناشایست آنان نیز حمایت می‌‌کنند! زنان در رأس حکومت قرار می‌‌گیرند و به تجارت برمی‌خیزند.
• امیرالمؤمنین(ع) فرمود: بدترین زن‌ها در آخرالزمان به دنیا خواهند آمد، زیرا برهنه و بدون پوشش می‌‌باشند. آنان دین خود را از دست داده‌اند و در فتنه‌ها شرکت می‌‌کنند و شهوت‌رانی و لذت‌ها (ی نامشروع و نادرست) را دوست دارند، محرمات را حلال می‌‌شمرند و (در روز قیامت به خاطر گناهانشان) تا ابد در آتش دوزخ گرفتار خواهند بود. در روایتی دیگر ویژگی گروهی از زنان در آخرالزمان را این گونه بیان می‌‌کنند: بر مرکب‌ها سوار می‌‌شوند، موهای خود را چنان می‌‌آرایند که چون کوهان شتر برآمده باشد، لباس‌هایی بر تن می‌‌کنند که گویا برهنه‌اند و در خدمت‌گذاری کفار پیش قدمند، (در مقابل نامحرمان) به ناز و غمزه راه می‌‌روند و نافرمانی می‌‌کنند و از طاعت خدا سرپیچی می‌‌کنند. به طور یقین زن‌ها در زمان ظهور حضرت مهدی(ع) حضوری فعال خواهند داشت، زنان مؤمنه‌ای که در فتنه‌ها و شرایط سخت پیش از ظهور خود را حفظ نموده‌اند. اگر مردی خود را در فتنه‌ها حفظ نماید بسیار پرارزش است، ولی اگر زنی خود را در بحبوحه حوادث از لغزش‌ها مصون بدارد گوهری بی‌نظیر خواهد بود. در احادیث رجعت وارد شده است که مؤمنین خالص به دنیا باز خواهند گشت و قطعاً زنان با ایمانی که در انتظار ظهور حضرت قائم(ع) به سر برده‌اند و پیش از ظهور از دنیا رفته‌اند نیز حیاتی دوباره خواهند یافت و دولت کریمه حضرت را درک خواهند کرد.
• مفضل از امام صادق(ع) روایت می‌‌کند که فرمود: همراه حضرت قائم(ع) سیزده نفر زن خواهند بود. مفضل پرسید: این زن‌ها را عهده‌دار چه کاری خواهد کرد؟ امام صادق(ع) فرمود: حضرت مهدی(ع) ایشان را برای مداوای زخمی‌ها و پرستاری از بیماران می‌‌گمارد، همان‌گونه که رسول خدا(ص) (در جنگ‌ها اجازه می‌‌داد بعضی زنان در پرستاری از مجروحین شرکت کنند). مفضل گفت: اسم ایشان را برای من بیان فرمایید. امام صادق(ع) پاسخ داد: نام آنان قنوا دختر رشید هجری، ام‌ایمن (کنیز حضرت خدیجه و دایه رسول خدا(ص))، حبابه والبیه، سمیه مادر عمار یاسر، زبیده، ام خالد احمسیه، ام سعید حنفیّه، صبانه ماشطه و ام خالد جهنیّه هستند. در روایات دیگری نام "نسیبه" دختر "کعبه مازنیّه" و "وتیره" و "أحبشیّه" نیز آمده است.
• ام‌سلمه از رسول خدا(ص) روایت می‌‌کند: (در هنگام ظهور حضرت قائم(ع)) پناهنده‌ای (یعنی حضرت مهدی(ع)) به حرم امن الهی پناه می‌‌برد و مردم چون کبوترانی که از چهار سمت به یک سوی هجوم بیاورند، گرد او جمع می‌‌شوند تا اینکه نزد او سیصد و چهارده نفر جمع می‌‌شوند که برخی از آنان زن هستند. آنان بر هر ستمگر و ستمگرزاده‌ای پیروز می‌‌شوند. در حدیثی دیگر جابر جعفی از امام محمد باقر(ع) روایت می‌‌کند که فرمود: قسم به خدا! سیصد و سیزده نفر می‌‌آیند که پنجاه نفر از این گروه زن هستند و آنان بدون هیچ قرار قبلی در مکه کنار یکدیگر جمع می‌‌شوند، و این معنای آیه شریفه است: ﴿أَيْنَ مَا تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعًا إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ﴾. پس از ظهور حضرت مهدی(ع)، عیسی بن مریم(ع)، پیامبر بزرگوار الهی از آسمان به زمین نازل خواهد شد و در رکاب حضرت خواهد بود و همراه ایشان هشتصد مرد و چهارصد زن از بهترین و شایسته‌ترین زنان نیز بر روی زمین فرود خواهند آمد.

پرسش مستقیم

• ویژگی‌های زنان در آخرالزمان چیست؟ (پرسش)

منابع

1. حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان