عصمت پیامبران در حدیث
| خداشناسی | |
|---|---|
| توحید | توحید ذاتی • توحید صفاتی • توحید افعالی • توحید عبادی • صفات ذات و صفات فعل |
| فروع | توسل • شفاعت • تبرک • استغاثه |
| عدل الهی | |
| حُسن و قُبح • بداء • امر بین الامرین | |
| نبوت | |
| عصمت پیامبران • خاتمیت • پیامبر اسلام • معجزه • عدم تحریف قرآن | |
| امامت | |
| باورها | عصمت امامان • ولایت تكوینی • علم غیب • خلیفة‌الله • غیبت • مهدویت • انتظار فرج • ظهور • رجعت |
| امامان | امام علی • امام حسن • امام حسین • امام سجاد • امام باقر • امام صادق • امام کاظم • امام رضا • امام جواد • امام هادی • امام عسکری • امام مهدی |
| معاد | |
| برزخ • معاد جسمانی • حشر • صراط • تطایر کتب • میزان | |
| مسائل برجسته | |
| اهل‌بیت • چهارده معصوم • کرامت • تقیه • مرجعیت • ولایت فقیه | |
این مدخل زیرشاخهٔ بحث عصمت است. عصمت پیامبران از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: عصمت پیامبران در قرآن - عصمت پیامبران در حدیث - عصمت پیامبران در کلام اسلامی - عصمت پیامبران در فلسفه اسلامی - مقام عصمت - پرسش‌های مرتبطمقدمه
در مناظره‌ای که مأمون تشکیل داده بود سؤالات متعددی درباره عصمت پیامبران مطرح شد و امام رضا(ع) همه شبهاتی را که با توجه به ظاهر بعضی از آیات قرآن درباره عصمت انبیاء وجود داشت جواب دادند. از ابتدای این حدیث و با توجه به اقراری که مأمون و علمای اهل سنت از امام رضا(ع) درباره اعتقاد به عصمت انبیاء گرفتند معلوم می‌شود در بین اهل سنت معروف و مشهور بوده که ائمه به عصمت انبیاء اعتقاد دارند[۱]. مأمون به امام رضا(ع) گفت: آیا این سخن شماست که پیامبران معصوم‌اند؟ امام(ع) فرمودند: بله[۲]. علی بن محمد بن جهم از امام رضا(ع) پرسید آیا شما اعتقاد به عصمت پیامبران دارید؟ امام(ع) فرمود: «بله» و همچنین به وی فرمودند: از خدا بترس و به پیامبران گذشته نسبت گناه مده و قرآن را تفسیر به رأی نکن؛ خداوند پیامبرانش را عصمت داده تا امر الهی در زمین تمام باشد»[۳].
و درباره خطای حضرت آدم(ع) فرمودند: «آن خطا از صغیره‌های بخشیده‌شده‌ای است که قبل از نزول وحی بر پیامبران جایز است، اما هنگامی‌که خداوند ایشان را انتخاب کرد و پیامبر قرار داد معصوم بود و هیچ گناه صغیره و کبیره‌ای را انجام نمی‌داد»[۴].
و درباره حضرت یوسف(ع) و آیه ﴿وَلَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَهَمَّ بِهَا لَوْلَا أَنْ رَأَى بُرْهَانَ رَبِّهِ﴾[۵] فرمودند: «یوسف(ع) معصوم بود و معصوم همّت به گناه نمی‌کند و گناه انجام نمی‌دهد»[۶].
امیرالمؤمنین(ع) درباره پیامبران فرمودند: «پیامبران الهی ظلم نمی‌کنند و دستور به ظلم نمی‌دهند، زیرا که معصوم و مطهرند»[۷]. و درباره حضرت مسیح(ع) فرمود: «نبوت را از وی نفی نمی‌کنم و او را از عصمت و کمال و تأیید خارج نمی‌سازم»[۸]. و درباره پیامبر(ص) فرمود: «رسول الله(ص) عبدی بود که خداوند او را به وحی اکرام کرد و عصمت بخشید»[۹]. و درباره آیه ﴿لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِكَ وَمَا تَأَخَّرَ﴾[۱۰] فرمود: بدون اینکه محمد(ص) گناهی داشته باشد این آیه نازل شده است و همانا محمد(ص) در روز قیامت به خاطر هیچ گناهی مواخذه نمی‌شود»[۱۱]. و همچنین امام صادق(ع) درباره این آیه فرمود: «پیامبر هیچ گناهی نداشت و قصد هیچ گناهی را هم نکرد»[۱۲].
سعد بن عبدالله قمی می‌گوید: امام زمان(ع) در حالی‌که در دامن پدرش بود درباره پیامبران فرمود: «پیامبران کسانی هستند که خداوند آنها را با وحی و عصمت تأیید کرده است»[۱۳].
ابلیس به حضرت یحیی(ع) گفت: «برخی از انسان‌ها مثل تو معصوم هستند و من هیچ قدرتی بر آنها ندارم»[۱۴]. امام صادق(ع) درباره ابتلائات حضرت ایوب(ع) فرمود: «ایوب بدون اینکه گناهی داشته باشد مبتلا شد و همانا پیامبران گناه نمی‌کنند، زیرا معصوم هستند و مرتکب هیچ گناه کوچک و بزرگی نمی‌شوند»[۱۵].
علقمه از امام صادق(ع) درباره قبول شهادت روایت می‌کند که: «اگر شهادت گناهکاران پذیرفته نشود، فقط باید شهادت انبیاء و اوصیاء را پذیرفت، زیرا ایشان معصوم هستند»[۱۶].[۱۷]
منابع
پانویس
- ↑ عیون أخبار الرضا(ع)، ج۱، ص۱۹۵؛ البرهان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۵۳۵؛ الاحتجاج، ج۲، ص۴۲۶؛ التوحید، ص۴ و ۱۲۱؛ النور المبین، ص۱۴؛ تفسیر القمی، ج۲، ص۱۱۹؛ نورالثقلین، ج۱، ص۷۳۵.
- ↑ بحارالأنوار، ج۱۱، ص۷۸.
- ↑ عیون اخبار الرضا(ع)، ج۲، ص۱۷۰؛ بحارالأنوار، ج۱۱، ص۷۲.
- ↑ عیون أخبار الرضا(ع)، ج۱، ص۱۹۶.
- ↑ «و بی‌گمان آن زن آهنگ وی کرد و وی نیز اگر برهان پروردگار خویش را نمی‌دید آهنگ او می‌کرد» سوره یوسف، آیه ۲۴.
- ↑ عیون أخبار الرضا(ع)، ج۱، ص۲۰۱؛ بحارالأنوار، ج۱۱، ص۸۲؛ النورالمبین، ص۱۹۳؛ الفصول المهمة، ج۱، ص۴۴۲.
- ↑ نورالثقلین، ج۴، ص۴۵۵؛ تفسیر البرهان، ج۴، ص۶۵۴؛ تفسیرالقمی، ج۲، ص۲۳۵؛ بحارالأنوار، ج۱۴، ص۱۰۳.
- ↑ امالی شیخ طوسی، ص۱۳۷.
- ↑ الصوارم المهرقة، ص۶۴.
- ↑ «تا خداوند گناه پیشین و پسین تو را بیامرزد و نعمت خود را بر تو تمام گرداند و تو را به راهی راست رهنمون گردد» سوره فتح، آیه ۲.
- ↑ الاحتجاج، ص۱۱۱؛ ﴿لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِكَ وَمَا تَأَخَّرَ وَيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَيَهْدِيَكَ صِرَاطًا مُسْتَقِيمًا﴾ «تا خداوند گناه پیشین و پسین تو را بیامرزد و نعمت خود را بر تو تمام گرداند و تو را به راهی راست رهنمون گردد» سوره فتح، آیه ۲.
- ↑ بحارالأنوار، ج۱۷، ص۸۹.
- ↑ الاحتجاج، ج۲، ص۲۷۳، ح۱؛ نوادر الأخبار، ص۱۱۶.
- ↑ بحارالأنوار، ج۶۰، ص۲۶۵.
- ↑ خصال، ج۲، ص۳۹۹؛ قصص الأنبیاء، ص۱۳۹؛ نورالثقلین، ج۳، ص۴۴۶؛ بحارالأنوار، ج۴۴، ص۲۷۵؛ البرهان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۶۶۳.
- ↑ أمالی صدوق، ص۱۰۲؛ هدایة الأمه، ج۸، ص۴۳۹؛ وسائل الشیعة، ج۲۷، ص۳۹۵؛ قصص الأنبیاء، ص۲۰۳؛ بحارالأنوار، ج۱۰۱، ص۳۱۴.
- ↑ سلیمانیان، مصطفی، مقامات امامان، ص ۲۴۴.