حبیب بن منتجب

این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام علی است. مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

حبیب بن منتجب، فرماندار یکی از شهرهای یمن

پس از اینکه عثمان کشته شد و مردم مسلمان با امیرالمؤمنین(ع) بیعت کردند، آن حضرت مردی را به نام حبیب بن منتجب ـ که فرماندار و والی در اطراف یمن بود ـ بر ریاستش ابقا کرد و در نامه‌ای به او چنین نوشت:

به نام خداوند بخشاینده مهربان از بنده خدا امیرالمؤمنین؛ علی بن ابی طالب(ع)، به حبیب بن منتجبدرود بر تو! اما بعد به درستی که من ستایش می‌کنم خداوندی را که معبودی جز او نیست و صلوات می‌فرستم بر محمد، بنده و فرستاده او.

و بعد، من تو را ولایت دادم بر آنچه ولایت داشتی از قبل؛ پس در کار خود بمان. من تو را به عدل در میان رعیت و احسان به اهل مملکتت توصیه می‌کنم و بدان هر کس بر ده نفر از مسلمانان ریاست بیابد و در میان آنها عدالت را پیشه خود نسازد، خداوند روز قیامت او را در حالی محشور می‌کند که دو دست او به گردنش بسته باشد. تنها عدالت‌خواهی او در خانه دنیا، دست‌هایش را باز می‌کند. پس هر زمان این نامه من به تو رسید برای مردم آنجا بخوان و برای من از کسانی که در حضور تو هستند از مسلمانان بیعت بگیر. پس هر زمان مردم همچون بیعت رضوان بیعت کردند، در کار خود بمان و ده نفر از عاقلان، فصیحان و معتمدان آنان را بفرست؛ آنان که بیشتر یاری می‌کنند، از صاحبان فهم و شجاعت، خدا را می‌شناسند و به دین خود و به آنچه به نفع و ضرر آنهاست، آگاه هستند و بهترین رأی و نظر را در مسائل (اجتماعی و سیاسی) دارند بر تو و آنها درود باد.

حضرت امیر(ع) نامه را مُهر زد و با یک مرد عرب فرستاد. چون نامه به حبیب رسید، آن را بوسید و روی چشم و سرش گذاشت و بعد از قرائت آن در جمع، بالای منبر رفت. پس از حمد و ثنای الهی چنین گفت: ای مردم! بدانید که عثمان راه خود را رفت و بعد از او مردم با بنده صالح خدا و پیشوای خیرخواه، برادر رسول خدا(ص) و جانشین او بیعت کرده‌اند و او سزاوارتر به خلافت است و او برادر و پسر عموی رسول خدا (ص) و برطرف‌ کننده اندوه از صورت اوست و همسر دختر و وصی و پدر دو نواده اوست؛ او امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(ع) است. پس درباره بیعت او و وارد شدن در اطاعتش چه می‌گویید؟!

صدای ضجه و گریه مردم بلند شد و گفتند: ما شنیدیم و اطاعت کردیم و دوستی و کرامت خدا و رسولش و برادر رسول خدا(ص) را پذیرفتیم. وی از مردم برای حضرت بیعت گرفت و بعد از بیعت مردم گفت: من می‌خواهم ده تن از سران و شجاعان شما را به جانب حضرت روانه کنم. آنها پذیرفتند. در ابتدا صد نفر را انتخاب کرد و از آن‎ها هفتاد تن، از هفتاد تن، سی نفر و از سی تن، ده نفر انتخاب کرد که از جمله آن‎ها عبدالرحمان بن ملجم مرادی بود. آن‎ها بلادرنگ حرکت کردند و به جانب امیرالمؤمنین(ع) آمدند. بعد از اینکه به حضور حضرت رسیدند و پس از سلام، خلافت را به آن حضرت تهنیت گفتند. حضرت جواب سلام آن‎ها را داد و خوش آمد گفت. در میان آن جمع ابن ملجم حرکت کرد و در برابر امیرالمؤمنین ایستاد و گفت: سلام بر تو ای امام عادل، بدر کامل، شیر بزرگوار، قهرمان دلاور، سواره بخشنده و کسی که خداوند او را بر بقیه مردم فضیلت داد. صلوات و درود خدا بر تو و بر خاندان بزرگوارت. شهادت می‌دهم که تو به حق و حقیقت امیرالمؤمنین هستی و تو وصی رسول خدا(ص)، خلیفه او و وارث علم او می‌باشی. خداوند لعنت کند کسی را که حق و مقام تو را منکر شود! تو امیر و سرور مردم هستی. عدل تو بین مردم شهرت دارد و به طور مکرر فضل تو و ابرهای مهربانیت، در حال ریزش است. امیر، ما را فرستاده است و ما به سبب آمدن خوشحال شدیم پس مبارک باد بر تو خلافت در میان مردم!

بررسی واردین به کوفه

امام صادق(ع) می‌فرماید: حضرت علی(ع) دستور داد اسامی کسانی را که وارد کوفه می‌شوند، بنویسند و به آن حضرت بدهند. گروهی از مردم اسامی واردشدگان را در کاغذی نوشته، به آن حضرت دادند. حضرت امیر(ع) آن اسامی را خواند و همین که به نام ابن ملجم رسید، انگشت خود را روی اسم او گذاشت و بعد فرمود: خداوند تو را بکشد! و چون به آن حضرت گفته شد اگر میدانی او تو را خواهد کشت، پس چرا او را نمی‌کشی؟! فرمود: خداوند بنده‌ای را عذاب نمی‌کند تا این که او مرتکب گناه شود.

حضرت امیر(ع) بعد از ضربت خوردن، درباره ابن ملجم توصیه می‌کرد که با او بدرفتاری نکنند و به امام حسن(ع) فرمود: ای فرزندم! یک ضربه در مقابل یک ضربه است و مبادا گناهی کنی و از آن تجاوز نمایی.

از آنچه از امام صادق(ع) نقل شد، به خوبی استفاده می‌شود حضرت آنجا که برای مصالحی لازم بود اسم‌های افرادی را که به کوفه داخل می‌شدند، کنترل می‌کرده است که شاید منتظر ورود ابن ملجم بوده و یا جهت دیگری داشته و یا به سبب کنترل افراد مخالف و ضد انقلاب و جاسوسان معاویه بوده است و حضرت خود تمام اسامی را مطالعه می‌کردند.

در کتب تاریخی غیر از این مورد، نامی از حبیب بن منتجب نیافتم. به احتمال، منطقه مأموریت حبیب بن منتجب، حضرموت یکی از سه ایالت یمن بوده است.

منابع

1. ذاکری، علی اکبر، سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین ج۱