مسجد جمکران

این مدخل زیرشاخهٔ بحث مسجد است. مسجد جمکران از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: مسجد جمکران در معارف مهدویت - مسجد جمکران در فقه اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

مسجد جمکران از جمله اماکنی است که به دستور امام زمان(ع) به حسن بن مثله جمکرانی در سال ۹۳۹ قمری ساخته شده است و نماز خاصی برای آن بیان شده که ثواب بالایی دارد.

مسجد جمکران
نمای کلی مسجد
اطلاعات اولیه
موقعیت	جمکران، قم، ایران
مختصات	34.583720, 50.913735
دین	اسلام، شیعه
متولّی	محمدحسن رحیمیان
وب‌گاه	http://www.jamkaran.ir

مقدمه

جمکران نام روستایی است در پنج کیلومتری جنوب قم که مسجد جمکران به جهت همجواری با این روستا بدین‌نام مشهور شده است. جمکران، روستایی است کوچک با مردمانی متدین در حاشیه کوه دو برادران که از رودخانه قم مشروب می‌شود. باغات انار و انجیر دارد و اهالی آن به کشاورزی و کرباس‌بافی گذران می‌کنند.

از جمله اماکنی که همواره مورد توجه مخصوص امام زمان(ع) بوده و به برکت آن کرامات و عنایات ویژه‌ای در آن به وقوع پیوسته "مسجد مقدس جمکران" است. این مکان شریف را به جهت واقع شدن در کنار روستای جمکران، مسجد جمکران و به خاطر آنکه به همت "حسن بن مثله" ساخته شده "مسجد حسن بن مثله" و به لحاظ‍‌ آن‌که به امر مبارک حضرت امام زمان(ع) تأسیس شده است؛ "مسجد امام زمان(ع)" یا "مسجد صاحب الزمان" می‌نامند.

این مسجد در سال ۳۹۳ قمری و زمان حسن بن مثله بنا شد و پس از آن بارها در آن تعمیراتی انجام شده است. امروزه این مکان مقدس به یکی از میعادگاه‌های بزرگ عاشقان ولایت و امامت تبدیل شده است که هرهفته شب‌های سه‌شنبه و جمعه، به‌ویژه در ایام مبارک نیمه شعبان هزاران نفر در آن گرد می‌آیند و از طریق تشکیل مجالس دعا و نیایش ضمن تجدید عهد با امام زمان(ع) از خداوند تبارک و تعالی، تعجیل در فرج منجی عالم بشریت را درخواست می‌نمایند.

چگونگی دستور بنای مسجد جمکران

یکی از علمای شیعه به نام حسن به محمد بن حسن قمی در کتاب تاریخ قم در مورد چگونگی بنای مسجد مقدس جمکران از کتاب "مونس الحزین فی معرفة الحق و الیقین" اثر شیخ ابو جعفر محمد بن بابویه قمی (شیخ صدوق) چنین نقل می‌کند: شیخ صالح و عفیف، حسن بن مثله جمکرانی گفت: شب سه‌شنبه‌ای که مصادف بود با هفدهم ماه مبارک رمضان سال سیصد و نود و سه هجری قمری در خانه‌ام خوابیده بودم در حالی که شب از نیمه گذشته بود. ناگهان صدای عده‌ای از مردم که در پشت در خانه گرد آمده و مرا صدا می‌زدند به گوشم رسید. وقتی بیدار شدم خطاب به من گفتند: برخیز که حضرت مهدی(ع) تو را به نزد خود می‌خواند.

حسن می‌گوید: به آنها گفتم اجازه بدهید تا آماده شوم و لباس‌هایم را بپوشم. صدایی از طرف در خانه به گوشم رسید که "آن پیراهن تو نیست" لذا از پوشیدن آن صرف‌نظر نمودم و بعد شلوارم را برداشتم تا بپوشم، باز هم همان صدا بلند شد که: "آن شلوار مال تو نیست، شلوار خودت را بردار". آن را به زمین انداختم و شلوار دیگری را که مال خودم بود پوشیدم و سپس به دنبال کلید در خانه می‌گشتم تا آن را باز کنم، باز از طرف در همان صدا به گوشم رسید که: "در خانه باز است" وقتی به نزدیک درآمدم با جماعتی از بزرگان مواجه شدم. به آنها سلام کردم. آنها بعد از جواب سلام این پیشامد را به من تبریک گفتند. سپس مرا همراه خود به محلی که هم‌اکنون مسجد در آن بنا شده است آوردند. در آنجا وقتی خوب دقت کردم، تختی را دیدم که فرش زیبایی روی آن انداخته شده بود و جوانی در حدود سی‌ساله در روی آن به بالشی تکیه زده بود و پیرمردی، مطلبی را از روی کتاب برای او می‌خواند و بیش از شصت مرد که بعضی از آنها لباس سبز و بعضی دیگر لباس سفید به تن داشتند در گوشه و کنار آن محل مشغول خواندن نماز بودند. آن پیرمرد که حضرت خضر(ع) بود، مرا در کنار خود جای داد. آنگاه همان جوان نورانی که بعد معلوم شد حضرت مهدی(ع) هستند بعد از تفقد و احوالپرسی مرا به اسم خودم صدا زده فرمودند: "نزد حسن بن مسلم برو و به او بگو مدت پنج سال است که تو این زمین را آماده ساخته، کشت می‌کنی، ولی ما آن را خراب می‌کنیم و امسال قصد داری در آن زراعت نمایی در حالی که تو چنین اجازه‌ای نداری، باید سود این چندسال کشت را رد کنی تا در اینجا مسجدی بنا شود". سپس فرمودند: "به حسن بن مسلم بگو: اینجا زمین شریفی است که خداوند آن را از بین سایر زمین‌ها برگزیده است، ولی تو آن را به زمین خود لاحق کردی و خداوند به خاطر این کار خلاف دو پسر جوان تو را از دست تو گرفت، ولی باز متنبه نشدی. اگر باز هم بخواهی به این کار ادامه دهی، کیفر الهی دیگری که نمی‌توانی آن را تصرف کنی بر تو متوجه خواهد شد...".

... سپس حضرت افزودند: "به مردم بگو تا به این مکان روی آورند و آن را عزیز و گرامی دارند و در آن چهار رکعت نماز به جای آورند؛ دو رکعت اول را به نیت نماز تحیت (به این ترتیب که در هررکعت، اول سوره حمد را یک بار و بعد سوره ﴿قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ﴾ را هفت‌بار و در ادامه هریک از ذکرهای رکوع و سجود را هم هفت بار تکرار کنند و نماز را به پایان ببرند) و دو رکعت بعد را هم به نیت نماز امام زمان(ع) به جای می‌آورند (به این ترتیب به در هررکعت بعد از نیت وقتی سوره حمد را شروع کردند به ﴿إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ﴾ که رسیدند، آن بخش را صدبار تکرار می‌نمایند و بعد در ادامه سوره حمد را می‌خوانند و آن‌گاه سوره توحید را یک بار و هریک از ذکرهای رکوع و سجود را هفت بار تکرار می‌کنند و بعد نماز را تمام می‌کنند. سپس یک بار "لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه" می‌گویند و در ادامه هم تسبیحات حضرت زهرا(س) را که عبارت از سی و چهار مرتبه "اللَّهُ أَكْبَر" و سی و سه مرتبه "الْحَمْدُ لِلَّه" و سی و سه مرتبه "سُبْحَانَ اللَّه" است ذکر می‌نمایند و آن‌گاه به سجده رفته، صد بار بر پیامبر و آل پیامبر(ع) درود و صلوات می‌فرستند). در ادامه حضرت اضافه کردند: "هرکس این نماز را بخواند مانند آن است که در کعبه نماز خوانده باشد"....

فضیلت و آداب مسجد جمکران

همان‌طور که در حکایت بنای مسجد جمکران بیان شد، در بخشی از فرموده‌های حضرت امام زمان(ع) آمده بود که ثواب اعمال عبادی نظیر اقامه نماز در این مکان شریف بسیار زیاد است. تعبیر آن حضرت این بود که: "هرکس آن دو رکعت نماز را (با شرایط‍‌ خاصش) در این مکان شریف به جای آورد، مثل آن است که در کعبه این نماز را خوانده است". این امر نشان می‌دهد که از نظر معنوی این مسجد از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. آداب این مسجد نیز ابتدا خواندن دو رکعت نماز تحیت و سپس دو رکعت نماز امام زمان(ع) با شرایطی است که گفته شد. در بعضی از اقوال نیز آمده است که پس از این نماز دعای «إِلَهِي‏ عَظُمَ الْبَلَاء» را تا آخر قرائت کنند.

علاوه بر این امور، خواندن دعاهای مخصوص امام زمان نظیر "دعای ندبه" و دیگر دعاهایی که خواندن آنها در دوره غیبت کبری سفارش شده، در این مکان مناسب است.

پرسش‌های وابسته

• تاریخچه مسجد جمکران چیست؟ (پرسش)
• مستند ساختمان مسجد جمکران چیست؟ (پرسش)
• آیا سند قضیه بنای مسجد جمکران معتبر است؟ (پرسش)

منابع

1. حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان
2. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت
3. مجتبی تونه‌ای، موعودنامه