حدیث مدینة العلم
از کلیدی‌ترین مباحث امامت، موضوع علم امام است. کسی که جانشین پیامبر خدا (ص) می‌شود، باید در علم به دین، قرآن، احکام، معارف، قضاوت و داوری، دانش سیاسی و تدبیر و جهات دیگر، داناترین باشد. این ویژگی برای حضرت امیر (ع) فراهم بود و بارها رسول خدا (ص) با عبارت‌های مختلف، مقام علمی و دانش گستردۀ آن حضرت را یادآور شده و او را در شهر علم خویش دانسته است، به قول فردوسی: درست این سخن، گفت پیغمبر است که من شهر علمم، علیّم در است از آنجا که امام، مرجع فکری، دینی و علمی امّت نیز می‌باشد، از ویژگی‌های امام از دید شیعه، علم فراوان و اعلم بودن اوست.
| حدیث مدینة العلم | |
|---|---|
| متن حدیث | |
| «أنا مدینة العلم و علیّ بابها فمن أراد البیت فلیأت الباب» | |
| ترجمه حدیث | |
| من شهر علمم و علی در آن است، پس هرکس بخواهد به خانه آید، از در بیاید | |
| مشخصات حدیث | |
| صادره از | پیامبر خاتم (ص) |
| راویان | |
| محتوای حدیث | |
| دلالت حدیث |
|
| منابع حدیث | |
| اعتبار سند | متواتر |
| منابع شیعه | |
| منابع اهل سنت | |
مقدمه
رسول خدا (ص) با بیان اینکه «أنا مدینة العلم و علیّ بابها فمن اراد البیت فلیأت الباب»[۱]، امّت را ارشاد فرموده تا برای بهره‌وری از علوم نبوی، به حضرت امیر (ع) روی آورند و از علومی که از حضرت رسول (ص) به آن حضرت و امامان بعدی رسیده، بهره ببرند، که در غیر این صورت، هم خودشان از علم فراوان و درست، محروم می‌مانند، هم به أئمه معصومین که وارث علوم پیامبر و حامل علم الهی‌اند، ظلم می‌شود. صدها حدیث به بعد علمی و اعلمیت حضرت علی (ع) مربوط می‌شود، با مضامینی از این قبیل که: پیامبر هزار باب علم به او آموخت که از هرکدام، هزار باب گشوده می‌شد، پیامبر املای علم می‌کرد و علی (ع) می‌نوشت، او باب علم پیامبر، خازن علوم رسول خدا (ص)، حامل حکمت‌های نبوی، وارث علم نبی و اعلم امّت بود، هرچه می‌شنید از یاد نمی‌برد، آنقدر علم داشت که کسی را نمی‌یافت از علومش به او بگوید، علم قرآن، علم دین، علم شرایع، علم بلایا و منایا نزد او بود. سخنان آن حضرت، گویاترین گواه علم سرشار و بی‌پایان اوست که به منبع لایزال دانش و حکمت ازلی وصل بود. حدیث "مدینة العلم" که از احادیث متواتر است و با عبارات گوناگون نقل شده، او را باب مدینۀ علم می‌داند و اینکه هرکس علم و حکمت می‌خواهد، از آن در وارد شود، یا هرکه می‌خواهد وارد شهر علم نبی شود، از آن درآید، یا هرکه در شهر علم نبی را می‌جوید، سراغ علی (ع) برود، یا اینکه جز از راه در شهر علم، نمی‌توان وارد آن شد، یا هرکس حکمت می‌خواهد، سراغ در شهر حکمت نبوی برود و... اینگونه مضامین. شیعه به اینگونه احادیث، بر امامت علی بن ابی طالب (ع) استدلال می‌کند، چراکه علم را از شرایط مهم در امام می‌داند[۲].[۳]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ «من شهر علمم و علی در آن است، پس هرکس بخواهد به خانه آید، از در بیاید» مناقب، ابن‌شهرآشوب، ج ۲ ص ۳۴
- ↑ دربارۀ این حدیث و مشابه‌های آن ر. ک: مناقب ابن‌شهرآشوب، ج ۲ ص ۲۸، موسوعة الامام علی بن ابی طالب، ج ۱۰، نفحات الازهار (خلاصۀ عبقات) ج ۱۰،۱۱ و ۱۲، بحار الأنوار ج ۴۰ ص ۲۰۰، احقاق الحق، ج ۵ ص ۴۶۸، ج ۷ ص ۴۵۹، ج ۱۶ ص ۲۷۷، دانشنامۀ امام علی، ج ۱۰، کفایة الخصام ج ۵ ص ۳۴۴، المراجعات، نامه ۶۶
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۲۰۴.