علم و عالم (کتاب)

این کتاب، جلد چهلم از مجموعهٔ چهل جلدی از چشم‌انداز امام علی است که به بررسی مقوله معرفت‌شناسی می‌پردازد. پدیدآورنده این کتاب سید محمد واسعی است و انتشارات کانون اندیشه جوان انتشار آن را به عهده داشته است.

علم و عالم
از مجموعه	از چشم‌انداز امام علی
زبان	فارسی
نویسنده	سید محمد واسعی
موضوع	امام علی، معرفت، علم، عالم
مذهب	شیعه
ناشر	انتشارات کانون اندیشه جوان
وابسته به	مؤسسه کانون اندیشه جوان تهران
محل نشر	تهران، ایران
سال نشر	1384 ش
تعداد صفحه	۹۶
شابک	‫‬‭۹۶۴-۸۷۱۱-۷۵-۵
شماره ملی	۷۴۶۳۴۸

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «در این کتاب از مجموعه کتاب‌های از چشم‌انداز امام علی (ع) مقوله معرفت‌شناسی با استناد به نهج‌البلاغه بررسی و تبیین شده است. مباحث کتاب بدین قرار است: قابلیت معرفت، منبع معرفت، ابزار معرفت، ارزش علم و معرفت و مراتب آن، شرایط و موانع معرفت و عالم و عارف از دیدگاه امام علی (ع)».

فهرست کتاب

• پیشگفتار
• مقدمه

فصل اول: ماهیت معرفت

• حقیقت علم، ظهور است
• علم و معرفت، یقین‌آور است

فصل دوم: منبع معرفت

• امام علی (ع) و واقعیت خارجی
• امام علی (ع) و امکان معرفت
• امام علی (ع) و منابع معرفت

1. الله تعالی
2. کتاب الهی
3. انبیای الهی
4. اوصیای الهی
5. عارفان و دانشوران
6. طبیعت (کتاب تکوینی)
7. تاریخ

فصل سوم: ابزار معرفت

• حس
• عقل
• تجربه
• دل و قلب
• وحی
  • حقیقت اسرارآمیز وحی

فصل چهارم: ارزش علم و معرفت و مراتب آن

• ملاک معرفت صحیح
• معیار احراز معرفت صحیح

1. معیار احراز معرفت عقلی صحیح
2. معیار احراز معرفت قلبی صحیح

• ارزش علم و معرفت

1. معرفت حسی
2. معرفت تجربی
   1. فرق تجربه و استقرای ناقص
3. معرفت عقلی
4. ارزش معرفت شهودی

• مراتب علم و معرفت

فصل: پنجم: شرایط و موانع معرفت

• شرایط و زمینه‌های علم و معرفت

1. ایمان
2. تقوا
3. صبر و شکر
4. اخلاص
5. زهد
6. یاد خدا
7. توبه
8. دعا و طلب توفیق از خداوند
9. خوراک حلال
10. فزونی سکوت بر کلام
11. انگیزه
12. هوشمندی
13. تعلم و تربیت
14. مذاکره و مشورت علمی

• موانع و مشورت علمی

1. هواپرستی
2. خود دوستی افراطی
3. غفلت و بی‌خبری
4. نفاق و دورویی
5. جدال و ستیزه‌جویی
6. آرزوی دور و دراز
7. بدبینی
8. عجله و سطحی نگری
9. تقلید کورکورانه
10. راحت‌طلبی
11. گناه
12. پرخوری
13. شوخی ناپسند و بسیار
14. عالم بدون عمل

فصل ششم: عالم و عارف از دیدگاه امام علی (ع)

• جایگاه عالم

1. زندگی و حیات حقیقتی دارد
2. از بالاترین رتبه و درجه برخوردار است
3. بهترین همنشین است
4. بهترین مشاور است
5. نزدیک‌ترین انسان به انبیای الهی است
6. حاکم مردم است
7. مورد نیاز همگان است
8. مرگش شکاف در اسلام است
9. یادش جاودان است

• سیمای عالم حقیقی است

1. یقین استوار
2. خوف و غم
3. اسوه اخلاق
4. اخلاص و هماهنگی با عمل در عمل
5. دعا و یاد خداوند
6. تخصص علمی
7. ظرفیت علمی بی‌پایان
8. قدرشناسی خود
9. هدایت کننده جامعه

• سیمای عالم‌نما

1. جهل و انحراف فکری
2. گزافه‌گویی
3. تکبر
4. تضاد علم و عمل
5. دنیا‌طلبی
6. حسادت
7. نفاق و دورویی
8. ترویج بی‌تفاوتی
9. یاوری ستمگران

• وظایف عالم و دانشور

1. اخلاص
2. عمل به علم
3. تعلم و تعلیم
4. گزینش دانش‌پژوه
5. پرهیز از غرور و تکبر
6. پرهیز از اظهار نظر غیرآگاهانه
7. بردباری
8. سکوت حکیمانه
9. حکومت

• حقوق دانشور

1. بزرگداشت وی
2. پذیرش حکم او
3. نصیحت پذیری
4. خدمت
5. همنشینی و معاشرت
6. سؤال نیکو و در حد کفایت
7. تواضع

دربارهٔ پدیدآورنده

سید محمد واسعی

حجت الاسلام و المسلمین سید محمد واسعی، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: محمد فاضل لنکرانی، میرزا علی آقا فلسفی، حسین وحید خراسانی، میرزا جواد تبریزی و محمد تقی بهجت پیگیری کرد. او تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشتهٔ تحریر درآورده است. «جایگاه عرف در فقه»، «اسلام و حقوق عرف»، «علم و عالم» و «فقه و عرف» برخی از این آثار است.

کتاب‌های وابسته

• «از چشم‌انداز امام علی» (اصل مجموعه)
• جلد (۱): «روایت دریا» اثر محمد محمدیان
• جلد (۲): «شرحه شرحه» اثر محمد محمدیان
• جلد (۳): «امام علی و هنر» اثر جواد محدثی
• جلد (۴): «حقوق متقابل مردم و حکومت» اثر قدردان قراملکی
• جلد (۵): «حرف‌های فیروزه‌ای» اثر حسین سیدی ساروی
• جلد (۶): «برادری داشتم که» اثر محمد محمدیان
• جلد (۷): «اوصاف عارفان» اثر صادق محمودی
• جلد (۸): «جوان» اثر محمد جواد رودگر
• جلد (۹): «نیاز به دین» اثر حسن یوسفیان
• جلد (۱۰): «آسیب‌شناسی حکومت دینی» اثر نادر شکراللهی
• جلد (۱۱): «مخالفان سیاسی» اثر مهدی منصوری
• جلد (۱۲): «قاسطین مارقین و ناکثین» اثر محمد مهدی بهداروند
• جلد (۱۳): «نظارت بر دولت» اثر محمد جواد مروجی طبسی
• جلد (۱۴): «تصمیم‌های بزرگ جوانی» اثر محمد باقر پورامینی
• جلد (۱۵): «اعتدال» اثر علی کریمیان صیقلانی
• جلد (۱۶): «اقلیت‌های دینی» اثر روح‌الله شریعتی
• جلد (۱۷): «ریزش‌ها و رویش‌ها» اثر محمد باقر پورامینی
• جلد (۱۸): «سیاست» اثر علی ذوعلم
• جلد (۱۹): «رهبر و رهبری» اثر حسین جوان آراسته
• جلد (۲۰): «خودی و غیرخودی» اثر اسماعیل علیخانی
• جلد (۲۱): «اصلاحات» اثر سید حسین هاشمی
• جلد (۲۲): «اصول‌گرایی» اثر محمد جواد رودگر
• جلد (۲۳): «رابطه هست‌ها و بایدها» اثر حسن معلمی
• جلد (۲۴): «خردورزی» اثر احمد حسین شریفی
• جلد (۲۵): «پرستش» اثر حسین روحانی‌نژاد
• جلد (۲۶): «مرگ» اثر سید یحیی یثربی
• جلد (۲۷): «اصول مدیریت و وظایف مدیران» اثر حسین خنیفر
• جلد (۲۸): «دوستی» اثر احمد رمضانی
• جلد (۲۹): «آزادی سیاسی» اثر احمد جهان‌بزرگی
• جلد (۳۰): «اخلاق کارگزاران» اثر علی اکبر ذاکری
• جلد (۳۱): «امنیت اقتصادی» اثر ناصر جهانیان
• جلد (۳۲): «کار و تولید» اثر حسن نظری
• جلد (۳۳): «زمینه‌ها و موانع تحقق عدالت اقتصادی» اثر محمد حکیمی
• جلد (۳۴): «پلورالیزم دینی و سیاسی» اثر عبدالحسین خسروپناه
• جلد (۳۵): «حکومت و مشروعیت» اثر سجاد ایزدهی
• جلد (۳۶): «شهید و شهادت» اثر طوبی کرمانی
• جلد (۳۷): «آیین کشورداری» اثر محمد صفر جبرئیلی
• جلد (۳۸): «چالش‌های دین» اثر فضل‌الله حسینی
• جلد (۳۹): «اخلاق سیاسی» اثر مقصود رنجبر
• جلد (۴۰): «علم و عالم» اثر محمد واسعی