بنی اهنوم بن شاحذ
مقدمه
این طایفه قحطانی[۱]، در شمار طوایف بنی حاشد بن همدان هستند که نسب از اُهنوم بن شاحذ بن حذیق بن عبدالله بن قادم بن زید بن اسلم بن علیان بن زید بن عَریب بن جُشَم بن حاشد می‌برند[۲]. أهنوم بن حارث، فرزندانی به نام‌های مالک، کراث، مکنی، نئام، فاحش، عبد سنحان، سفیان و قطنان داشت[۳] که در کنار دیگر فرزندان از نسل وی، از برپا کنندگان نسل اهنوم بعد از وی شدند[۴]. بنی اهنوم اصالتی یمنی داشتند و از مهمترین منازلشان در این منطقه می‌توان از سرزمین «الأهنوم» یاد کرد. الاهنوم که نام خود را وامدار این قوم است، منطقه‌ای بود معروف در فاصله چهار مرحله‌ای شمال غربی صنعاء، با روستاهای بسیار و کوه‌های برافراشته و دیوارهای بلند با مدارس علمیه و مساجد آباد و مزارعی پربرکت و حاصلخیز[۵]. کوه اهنوم موسوم به «جبل الأهنوم»[۶] و بلندی‌های ریشان[۷] نیز، دیگر منازل بنی اهنوم به شمار آمده‌اند. ضمن این که الموقر، الدحض و غرب أبذر و موطک و محلا نیز سکونت‌گاه‌های دیگر این قوم بودند که بنی اهنوم در کنار طوایف عذر و حجور، در آن مشترکاً زندگی می‌کردند[۸]. صفوح هم از دیگر مناطقی بود که مردمانی از اهنوم در آن گرد آمده بودند. در این منطقه، ذرت کشت می‌شد و زنبور و عسل در آن بیش از هر بلاد دیگر وجود داشت[۹]. بازار بنی اهنوم هم از شناخته‌ترین بازارهای یمن بود[۱۰]. پس از ظهور اسلام و عالمگیر شدن آن، جماعتی از این قوم به عراق مهاجرت کردند و در مناطقی از این سرزمین به‌ویژه کوفه ساکن شدند. مؤلف کتاب «تاریخ کوفه» از أهنوم به عنوان یکی از بیست و چهار شاخه همدان ساکن کوفه یاد کرده است[۱۱].
از نقش شاخه کوفی بنی اهنوم در وقایع و حوادث صدر اسلام خبری در دست نیست؛ اما از نقش‌آفرینی شاخه یمنی این قوم در پیشامدهای این منطقه، اندک اخباری در دست است که از جمله مهمترین آنها می‌توان به درگیری آنان با حکومت الناصر احمد بن یحیی - از ائمه زیدیه یمن - اشاره کرد. بر اساس گزارش منابع زیدی، در پی نفوذ قرامطه در بلاد عذر و اهنوم و گرایش این قبایل به این مذهب، ناصر در سال ۳۰۳ هجری با لشکری عظیم به این مناطق حمله کرد و پس از شکست قرامطه، بنی ظلیمه و بنی اهنوم نیز تسلیم امام زیدیان شدند. ناصر پس از پیروزی با اقوام ساکن منطقه با مسالمت برخورد کرد و با آشتی دادن دو طایفه ظلیمه و اهنوم که با هم در ستیز بودند، بین آنها صلح برقرار کرد[۱۲]. از شخصیت‌های برجسته بنی اهنوم می‌توان به نام عالم زیدی یمن، یحیی بن علی عمری اهنومی(م. ۱۱۱۱ هجری) اشاره کرد[۱۳].[۱۴].
منابع
حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت
پانویس
- ↑ ر.ک: ابن‌حزم، جمهرة انساب العرب، ص۳۹۲.
- ↑ حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۲۵. نیز ر.ک: اشرف الرسولی، طرفة الأصحاب فی معرفة الأنساب، ص۴۷.
- ↑ حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۲۵.
- ↑ برای مطالعه بیشتر ر. ک. حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۲۵.
- ↑ الحجری الیمانی، مجموع بلدان الیمن وقبائلها، ج۱، ص۹۵. وی در ادامه می‌افزاید: مشهورترین مناطق سرزمین اهنوم برای کسب علم، هجرة معمره، علمان، المدان و شهارة الأمیر - که نامش برگرفته از نام امیر ذی الشرفین محمد بن جعفر بن قاسم بن علی عیانی است، - می‌باشد.
- ↑ حسن بن احمد همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۱۹۳. نیز ر.ک: عمر رضا کحاله، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۳۷.
- ↑ حسن بن احمد همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۱۲۶.
- ↑ حسن بن احمد همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۷۲.
- ↑ حسن بن احمد همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۱۹۴.
- ↑ حسن بن احمد همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۱۱۳.
- ↑ این بیست و چهار شاخه عبارتند از: حاشد، بکیل، حجور، قدم، أدران، أهنوم، راهب، شاور، خیوان، غدر، وادعة، یام، شبام، جشم، تغلب، مذکر، هبیرة، العزة، دعام، مرهبة، أرحب، شاکر، سفیان، ذبیان، بنو حریم، بنو صاع، بنو مدلج، بنو حملة، أسلم، الاقروح. (البراقی، تاریخ الکوفه، ص۲۲۶).
- ↑ احمد بن احمد بن محمد، تاریخ الیمن الاسلامی من سنة ۲۰۴ هجری الی سنة ۱۰۰۶، ص۱۵۰-۱۵۱.
- ↑ شهاری، طبقات الزیدیة الکبری، ج۳، ص۱۲۴۶.
- ↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.