حج در معارف و سیره امام جواد

حج نیابتی

عمرو بن سعید ساباطی برای امام جواد (ع) نامه می‌نویسد و می‌پرسد: شخصی به دیگری وصیت کرده است که پس از مرگ وی، سه نفر را اجیر کند تا برایش حج نیابتی انجام دهند. آیا شخص مزبور، که وصی محسوب می‌شود، می‌تواند یکی از نیابت‌ها را خودش بپذیرد و برای او حج انجام دهد؟

امام (ع) با خط مبارک خود مرقوم فرمود: آری، خودت برای او حج به جای آور. چنان چه خداوند بخواهد، پاداش تو را مانند او قرار خواهد داد و از پاداش او نیز چیزی نمی‌کاهد^[۱].^[۲]

حج مخالف پس از هدایت یافتن

ابوعبدالله خراسانی از افرادی است که در ابتدای زندگی از نعمت پرفیض هدایت و پیروی از مذهب حقه تشیع بهره‌مند نبود. او از آیین مخالف پیروی می‌کرد و همه اعمال عبادی خویش را بر اساس نظریات مذهب خود انجام می‌داد. او می‌گوید: پس از آنکه خدا بر من منت نهاد و از روی معرفت و شناخت مستبصر شدم و به بطلان اعتقاد پیشین خود پی بردم، محضر امام جواد (ع) رسیدم و پس از شرح ماجرا گفتم: در گذشته با عقیده باطل به زیارت خانه خدا رفته‌ام و حج به جا آورده‌ام. امسال نیز دوباره توفیق یافتم تا حج خانه خدا را انجام دهم. حکم حج بار اول و دوم من چیست؟ امام (ع) فرمود: حج امسال خود را حجة الاسلام و آنچه در گذشته به جای آوردی، نافله و مستحب قرار ده^[۳].^[۴]

فضیلت زیارت مکه و مدینه

شهر مکه و مدینه از شهرهای مقدس و مورد توجه مسلمانان جهان است. کعبه، که قبله مسلمانان و رمز توجه آنان به خدا و وحدت کلمه است، در شهر مکه قرار دارد. این شهر در ماه ذی الحجه، میعادگاه عارفان و زمان حضور و تشرف حق جویان و زائران خانه خداست. شهر مکه، همه ساله در این ماه شاهد هجرت میلیونی انسان‌های عاشق و رهجویان کوی دوست می‌باشد. در غیر این ماه نیز خیل کثیری از مشتاقان، به بهانه انجام اعمال عمره مفرده و زیارت خانه دوست، از سراسر دنیا بدان جا می‌شتابند. اما مدینه، شهر رسول خدا (ص) و زادگاه امامان معصوم (ع)، دومین شهر مقدسی است که زائر خانه خدا کوله بار سفر به سوی آن می‌بندد و به امید زیارت قبر رسول خدا (ص) و پیشوایان معصوم (ع) مدفون در بقیع، کوچ خویش را به سوی آن آغاز می‌کند. سخنی که از گذشته تاریخ تا امروز همیشه مورد توجه بوده است، تقدم ارزشی زیارت این دو شهر است. آیا مکه شروع و مدینه پایان سفر زیارتی است یا عکس آن؟ امام جواد (ع) در پاسخ کسی که از این مسئله جویا شده بود، فرمود: از مکه شروع و به مدینه ختم کن^[۵]. پس از زیارت خانه خدا در مکه و قبر مطهر رسول خدا (ص) در مدینه، زیارت قبور امامان معصوم (ع) و صالحان و عالمان مورد تأکید و سفارش رسول خدا (ص) و بزرگان دین بوده است.^[۶]

منابع

طباطبایی اشکذری، سید ابوالفضل، دانشنامه جوادالائمه

پانویس

↑ «كَتَبَ عَمْرُو بْنُ سَعِيدٍ السَّابَاطِيُّ إِلَى أَبِي جَعْفَرٍ (ع) يَسْأَلُهُ عَنْ رَجُلٍ أَوْصَى إِلَيْهِ رَجُلٌ أَنْ يُحِجَّ عَنْهُ ثَلَاثَةَ رِجَالٍ فَيَحِلُّ لَهُ أَنْ يَأْخُذَ لِنَفْسِهِ حَجَّةً مِنْهَا فَوَقَّعَ (ع) بِخَطِّهِ وَ قَرَأْتُهُ حُجَّ عَنْهُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَى فَإِنَّ لَكَ مِثْلَ أَجْرِهِ وَ لَا يَنْقُصُ مِنْ أَجْرِهِ شَيْ‌ءٌ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَى‌»؛ (من لایحضره الفقیه، ج۲، ص۲۷۱، ح۱۳۲۳؛ وسائل الشیعة، ج۱۱، ص۱۶۴، ح۱۴۵۳۴؛ ص۲۱۰، ح۱۴۶۴۰؛ وافی، ج۲۴، ص۱۲۳، ح۲۳۷۶۷).
↑ طباطبایی اشکذری، سید ابوالفضل، دانشنامه جوادالائمه، ص ۲۹۴.
↑ «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْخُرَاسَانِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ الثَّانِي (ع) قَالَ قُلْتُ لَهُ إِنِّي حَجَجْتُ وَ أَنَا مُخَالِفٌ وَ حَجَجْتُ حَجَّتِي هَذِهِ وَ قَدْ مَنَّ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَيَّ بِمَعْرِفَتِكُمْ وَ عَلِمْتُ أَنَّ الَّذِي كُنْتُ فِيهِ كَانَ بَاطِلًا فَمَا تَرَى فِي حَجَّتِي؟ قَالَ اجْعَلْ هَذِهِ حَجَّةَ الْإِسْلَامِ وَ تِلْكَ نَافِلَةً»؛ (من لایحضره الفقیه، ج۲، ص۲۶۳، ح۱۲۸۲؛ وسائل الشیعة، ج۱۱، ص۶۲، ح۱۴۲۴۴؛ وافی، ج۱۲، ص۲۹۸، ح۱۱۹۶۷).
↑ طباطبایی اشکذری، سید ابوالفضل، دانشنامه جوادالائمه، ص ۲۹۵.
↑ «عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (ع) أَبْدَأُ بِالْمَدِينَةِ أَوْ بِمَكَّةَ قَالَ ابْدَأْ بِمَكَّةَ وَ اخْتِمْ بِالْمَدِينَةِ فَإِنَّهُ أَفْضَلُ‌»؛ (کافی، ج۴، ص۵۵۰، ح۲؛ وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۳۲۰، ح۱۹۳۰۹).
↑ طباطبایی اشکذری، سید ابوالفضل، دانشنامه جوادالائمه، ص ۲۹۵.

[1] «كَتَبَ عَمْرُو بْنُ سَعِيدٍ السَّابَاطِيُّ إِلَى أَبِي جَعْفَرٍ (ع) يَسْأَلُهُ عَنْ رَجُلٍ أَوْصَى إِلَيْهِ رَجُلٌ أَنْ يُحِجَّ عَنْهُ ثَلَاثَةَ رِجَالٍ فَيَحِلُّ لَهُ أَنْ يَأْخُذَ لِنَفْسِهِ حَجَّةً مِنْهَا فَوَقَّعَ (ع) بِخَطِّهِ وَ قَرَأْتُهُ حُجَّ عَنْهُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَى فَإِنَّ لَكَ مِثْلَ أَجْرِهِ وَ لَا يَنْقُصُ مِنْ أَجْرِهِ شَيْ‌ءٌ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَى‌»؛ (من لایحضره الفقیه، ج۲، ص۲۷۱، ح۱۳۲۳؛ وسائل الشیعة، ج۱۱، ص۱۶۴، ح۱۴۵۳۴؛ ص۲۱۰، ح۱۴۶۴۰؛ وافی، ج۲۴، ص۱۲۳، ح۲۳۷۶۷).

[2] طباطبایی اشکذری، سید ابوالفضل، دانشنامه جوادالائمه، ص ۲۹۴.

[3] «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْخُرَاسَانِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ الثَّانِي (ع) قَالَ قُلْتُ لَهُ إِنِّي حَجَجْتُ وَ أَنَا مُخَالِفٌ وَ حَجَجْتُ حَجَّتِي هَذِهِ وَ قَدْ مَنَّ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَيَّ بِمَعْرِفَتِكُمْ وَ عَلِمْتُ أَنَّ الَّذِي كُنْتُ فِيهِ كَانَ بَاطِلًا فَمَا تَرَى فِي حَجَّتِي؟ قَالَ اجْعَلْ هَذِهِ حَجَّةَ الْإِسْلَامِ وَ تِلْكَ نَافِلَةً»؛ (من لایحضره الفقیه، ج۲، ص۲۶۳، ح۱۲۸۲؛ وسائل الشیعة، ج۱۱، ص۶۲، ح۱۴۲۴۴؛ وافی، ج۱۲، ص۲۹۸، ح۱۱۹۶۷).

[4] طباطبایی اشکذری، سید ابوالفضل، دانشنامه جوادالائمه، ص ۲۹۵.

[5] «عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (ع) أَبْدَأُ بِالْمَدِينَةِ أَوْ بِمَكَّةَ قَالَ ابْدَأْ بِمَكَّةَ وَ اخْتِمْ بِالْمَدِينَةِ فَإِنَّهُ أَفْضَلُ‌»؛ (کافی، ج۴، ص۵۵۰، ح۲؛ وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۳۲۰، ح۱۹۳۰۹).

[6] طباطبایی اشکذری، سید ابوالفضل، دانشنامه جوادالائمه، ص ۲۹۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]