الکافی (کتاب)
الکافی، کتابی است پانزده جلدی که با زبان عربی به نقل روایات پیامبر اکرم و اهل‌بیت (ع) در زمینه عقاید، اخلاق و احکام می‌پردازد. این مجموعه اثر شیخ کلینی می‌باشد و انتشارات دار الحدیث و انتشارات دار الکتب الاسلامیة انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
| الکافی | |
|---|---|
 | |
| زبان | عربی |
| نویسنده | شیخ کلینی |
| تحقیق یا تدوین | دار الحدیث |
| به کوشش | محمد حسین درایتی |
| موضوع | امامت و ولایت، احادیث معصومین، منابع روایی شیعه، کتب اربعه |
| مذهب | [[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]] |
| ناشر | [[:رده:انتشارات *دار الحدیث: (قم، ایران ۱۳۸۹ش، ۱۳۹۲ش، ۱۳۹۳ش، ۱۳۹۷ ش) ۱۵ جلدی و ۱۶ جلدی
|
| محل نشر | قم، ایران |
| شابک | ۹۷۸-۹۶۴-۴۹۳-۳۴۰-۰ |
| شماره ملی | ۱۸۸۲۹۲۱ |
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «از آثار متعدد و ارزشمند مرحوم کلینی، تنها کتاب کافی ایشان به دست ما رسیده، اثری که مؤلف بیست سال از عمر خویش را صرف تألیف آن نموده است. کافی جامع‌ترین و مهم‌ترین کتاب در میان کتب اربعه شیعه است. علامه مجلسی کتاب کافی را دقیق‌ترین، جامع‌ترین، بزرگترین و بهترین تألیفات شیعه معرفی کرده است. احتمالا نام "کافی" به عنوان نام اثر کلینی از خطبه وی در شروع کتاب اقتباس گشته است، آنجا که در پاسخ شخصی که از او تقاضای تدوین چنین کتابی را کرده بود می‌‌نویسد: گفته بودی که علاقه‌مندی کتابی در اختیار تو قرار گیرد که تو را کفایت کند و تمام فنون علم دین در آن گردآمده باشد[۲]. مرحوم کلینی در ابتدای کافی انگیزه خود را از تألیف کتاب بیان کرده است و از مطالعه این مقدمه که ظاهراً پس از تألیف کتاب نوشته شده است، روشن می‌گردد که او جامع خود را به تقاضای یکی از دوستانش نوشته است و علت درخواست آن شخصی از کلینی حل دو مشکل اساسی در آن زمان بوده است:
- در برخی از امور، اختلاف روایات، مشکل‌ساز شده است و حقیقت شناخته نمی‌شود.
- کتابی که جامع تمام فنون علم دین باشد لازم است، تا طالبان علم دین از طریق اخبار صحیح به علوم و سنن دین دسترسی پیدا کنند».
- در ادامه معرفی آمده است: «شروع و پایان تألیف کتاب کافی دقیقاً مشخص نیست، اما نجاشی به نگاشته شدن آن در بیست سال، تصریح کرده است. کافی حدود ۱۶۰۰۰ حدیث دارد و در سه بخش اصلی تنظیم گردیده است:
- در برخی از متون کهن برای جدا ساختن بخش‌ها به جای تعابیری همچون "فصل" یا "بخش" از تعبیر "کتاب" استفاده می‌‌شد. اصول و فروع کافی نیز دارای بخش‌های متعددی است که با تعبیر "کتاب" از یکدیگر متمایز شده است؛ مانند کتاب التوحید، کتاب الحجة و کتاب الطهارة اما روضه باب‌بندی ندارد و روایات، یکی پس از دیگری ذکر شده است.
- اصول کافی: شامل ۸ کتاب، ۴۹۹ باب، ۳۷۸۶ روایت. موضوع اصول کافی مباحث اعتقادی و اخلاقی است که در هشت بخش سامان یافته است. بخش‌های هشتگانه اصول کافی به ترتیب عبارت‌اند از: "کتاب العقل و الجهل، کتاب فضل العلم، کتاب التوحید، کتاب الحجة، کتاب الایمان و الکفر، کتاب الدعاء، کتاب فضل القرآن، کتاب العشرة". مرحوم کلینی در اصول کافی با چینشی دقیق و منطقی، ابتدا با استناد به روایات متعدد به اهمیت عقل و جایگاه آن در شناخت معارف پرداخته و سپس به فضیلت علم آموزی و آداب آن مبادرت نموده است تا اهمیت معرفت و آگاهی را در اثبات مبانی اعتقادی روشن سازد؛ آنگاه به مهم‌ترین اصل اعتقادی؛ یعنی توحید و مباحث مربوط به خداشناسی پرداخته است. سپس در کتاب الحجة ابتدا مباحث نبوت و در پی آن مباحث امامت را ذکر کرده است و پس از تحکیم اصول اعتقادی، در نیمه دوم اصول کافی، مباحث اخلاقی و تربیتی را آورده است. مباحثی از قبیل: تواضع، حلم، قناعت، غیبت، فضیلت دعا، فضیلت قرآن و آداب معاشرت.
- فروع کافی: شامل ۲۶ کتاب، ۱۷۴۴ باب، ۱۰۸۰۰ روایت. این بخش به روایات فقهی از قبیل نماز، زکات، روزه و حج اختصاص دارد که به دلیل تخصصی بودن مطالب معمولا مورد استفاده فقیهان قرار میگیرد
- روضه کافی: این بخش با ۵۹۷ حدیث، شامل مباحث گوناگونی همچون خطبه‌ها و نامه‌های ائمه(ع)، مواعظ، داستان‌ها و مطالب تاریخی است و به همین دلیل همین تنوع موضوعی، به روضه یعنی بوستان نامگذاری شده است».
- در ادامه معرفی آمده است: «برخی از ویژگی‌های کافی عبارت‌اند از:
- تألیف کافی در عصر غیبت صغری و نزدیک بودن تألیف آن به عصر حضور ائمه(ع)
- جامعیت کتاب "اشتمال بر روایات اعتقادی، اخلاقی، فقهی" که این ویژگی در دیگر کتب اربعه وجود ندارد.
- بیشتر بودن روایات آن نسبت به دیگر جوامع حدیثی متقدم شیعه و نیز صحاح اهل سنت.
- صرف ۲۰ سال وقت برای گردآوری، تدوین و پیرایش کتاب که این امر موجب شده است؛ کافی نسبت به دیگر کتب اربعه از استحکام و دقت بیشتری در نقل اسناد و متون برخوردار گردد.
- ذکر کامل اسناد: در کافی غالبا سندها به صورت کامل نقل شده است، برخلاف دیگر کتب اربعه، خصوصا کتاب من لایحضره الفقیه که سند بسیاری از احادیث در متن این کتب کامل نیست و برای کامل کردن سند لازم است به بخش پایانی کتاب به نام "مشیخه" مراجعه شود.
- عنوان دهی دقیق ابواب با عناوین کوتاه و رسا: عناوین انتخابی برای هر دسته از احادیث معمولاً کوتاه، رسا و کاربردی است»[۳].
پانزده جلد از این کتاب به چاپ رسیده است:
مباحث جلدهای کتاب
- جلد اول شامل: اصول: کتاب العقل و الجهل، کتاب العلم، کتاب التوحید، کتاب الحجة.
- جلد دوم شامل: اصول: کتاب الحجة.
- جلد سوم شامل: اصول: کتاب الایمان و الکفر.
- جلد چهارم شامل: اصول: کتاب الایمان والکفر، کتاب الدعاء، کتاب فضل القرآن، کتاب العشرة.
- جلد پنجم شامل: فروع: کتاب الطهارة، کتاب الحیض و کتاب الجنائز.
- جلد ششم شامل: فروع: کتاب الصلاة.
- جلد هفتم شامل: فروع: کتاب الزکاة و کتاب الصیام.
- جلد هشتم شامل: فروع: کتاب الحج.
- جلد نهم شامل: فروع: کتاب الحج، کتاب الجهاد و کتاب المعیشة.
- جلد دهم شامل: فروع: کتاب المعیشة و کتاب النکاح.
- جلد یازدهم شامل: فروع: کتاب النکاح، کتاب العتیقة و کتاب الطلاق.
- جلد دوازدهم شامل: فروع: کتاب العتق، کتاب الصید، کتاب الاطعمة و کتاب الاشربة.
- جلد سیزدهم شامل: فروع: کتاب الزی، کتاب الدواجن، کتاب الوصایا و کتاب المواریث.
- جلد چهاردهم شامل: فروع: کتاب الحدود، کتاب الدیات، کتاب الشهادات، کتاب القضاء، کتاب الایمان و النذور و الکفارات.
- جلد پانزدهم شامل: روضه: احادیث شماره ۱۴۸۱۶ تا ۱۵۴۱۳.[۴]
دربارهٔ پدیدآورنده
ابو جعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق کلینی رازی (۲۵۸ق، تهران - ۳۲۸ق، بغداد) مشهور به شیخ کلینی، شیخ مشایخ شیعه و رئیس محدثین علمای امامیه و اوثق و اعدل ایشان و مروج مذهب شیعه در عصر غیبت امام عصر (ع) است. عامه و خاصه در فتاوی به وی مراجعه کرده‌اند و بدین‌جهت به ثقة الاسلام شهرت یافت. وی یکی از صاحبان کتب اربعه و صاحب کافی است که در عقاید حقه اسلامیه و استنباط دینی، مرجع اکابر و مورد استفاده فقها و محدثین بزرگ است و به تصدیق شیخ مفید، اجل کتب اسلامی و اعظم مصنفات شیعه و مشتمل بر شانزده هزار و یکصد و نود و نه حدیث است. کلینی از علمای زمان غیبت صغری است و وفات او ۶۹ سال پس از وفات امام عسکری (ع) در ماه شعبان ۳۲۹ هجری اتفاق افتاد و قبرش در بغداد است[۵].
آثار وابسته
پانویس
- ↑ وبگاه خانه کتاب
- ↑ "وقلت انك تحِبّ أن يكون عندك كتاب كاف يجمع فيه من جميع فنون علم الدين".
- ↑ حدیث نت
- ↑ وبگاه کتابخانه ملی
- ↑ معارف و معاریف، ج ۸، ص ۵۷۶.
دریافت متن
- متن دیجیتال کتاب از کتابخانه دیجیتال نور
- متن دیجیتال کتاب از کتابخانه دیجیتال نور
- دریافت متن PDF و دیجیتال کتاب از وبگاه بازار کتاب قائمیه
- متن دیجیتال کتاب از وبگاه کتابخانه مدرسه فقاهت
- متن دیجیتال کتاب از وبگاه کتابخانه مدرسه فقاهت