سخاوت
- اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل سخاوت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
بخشش توأم با گشاده‌دستی و نظربلندی، جود نامیده می‌شود[۱] و صفتی پسندیده به شمار می‌آید. این بخشش می‌تواند در مال و ثروت باشد یا در علم[۲]. این بخشش چنانچه در امور ارزشمند و محاسن بزرگ مثل انفاق مال برای تجهیز مجاهدان در راه خدا صورت گیرد نشانه کرم است[۳].
امام علی(ع) می‌فرماید: «الْجُودُ فِي اللَّهِ عِبَادَةُ الْمُقَرَّبِينَ»[۴]؛ کرم و گذشت در راه خدا عبادت مقرّبان است. نکته مهم و قابل توجه در اینجا این است که بخشش و جود و کرم مشروط به مالداری و ثروت بسیار نیست و حتی با چیزهای کم و کوچک نیز می‌توان به این فضیلت دست یافت. امام علی(ع) می‌فرماید: «از بخشش اندک شرم مدار که محروم کردن، از آن کمتر است»[۵]. و همچنین می‌فرماید: «آن کس که با دست کوتاه ببخشد، از دستی بلند پاداش گیرد»[۶].
در دعاهای امام سجاد(ع) به جلوه‌های متعددی از جود و بخشش اشاره شده است. امام به دفعات خدا را به جواد و بخشنده بودن توصیف نموده و از این رهگذر درخواست‌های خویش را با باری تعالی در میان نهاده است: «وَ أَنْتَ الْجَوَادُ الْكَرِيمُ»[۷]. و همچنین: «تویی که هرچه از تو خواهند توانی داشت و آنچه از فضل و احسان تو طلبند توانی داد (می‌بخشی) و به خواستاران مقام قرب خود نزدیک هستی»[۸]. و نیز: «پس، از تو می‌خواهم، به جود و کرمت و آسان بودن خواهش من در نزد تو، که بر محمد و خاندان او درود فرستی»[۹]. امام سجاد(ع) به ما می‌آموزد که جود و بخشش خدا بسیار وسیع و گسترده است: «...امْتَلَأَتْ بِفَيْضِ جُودِكَ أَوْعِيَةُ الطَّلِبَاتِ»؛ «آرزوها پیش از آن‌که عرصه کرم تو پیمایند، روا شده باز گشتند و کاسه‌های حاجت نیازمندان از فیض جود تو لبالب گردید»[۱۰]. و نیز:»بار خدایا، درگاه تو به روی خواهندگان گشوده است و عطایت سائلان را رایگان است و فریاد رسی‌ات فریادخواهان را نزدیک»[۱۱].
به سبب همین وسعت بخشش خداوندی است که امام تکیه‌گاه خویش را خدا می‌داند و می‌گوید: «بار خدایا به سوی تو می‌گریزم، از تو می‌ترسم، به درگاه تو استغاثه می‌کنم، به تو امید می‌بندم، تو را می‌خوانم، به تو پناه می‌جویم. اعتمادم به توست و از تو یاری می‌خواهم، به تو ایمان می‌آورم و بر تو توکل می‌کنم و به جود و کرم تو متکی هستم»[۱۲].
از نکات ارزشمند در دعاهای حضرت این است که به ما می‌آموزد به پاس زحمات بی‌پایان پدر و مادر خویش از خطاها و کوتاهی‌های آنها چشم بپوشیم و در این مورد بخشش روا داریم: خداوندا، هر تعدّی که در گفتار و هر تجاوز که در رفتار بر من روا داشته‌اند و هر حقی که از من تباه کرده‌اند و هر قصور که در وظایف خود نسبت به من ورزیده‌اند، همه را به ایشان بخشیدم و به احسان ارزانی داشتم[۱۳].[۱۴].[۱۵]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ فرهنگ معاصر عربی به فارسی.
- ↑ مفردات الفاظ القرآن.
- ↑ مفردات الفاظ القرآن.
- ↑ گفتار امیرالمؤمنین علی(ع)، ج۱، ص۱۹۷.
- ↑ نهج‌البلاغه، حکمت ۶۷.
- ↑ نهج‌البلاغه، حکمت ۲۲۲.
- ↑ دعای ۳۰.
- ↑ نیایش چهل‌و‌پنجم.
- ↑ نیایش چهل‌وهشتم.
- ↑ نیایش چهل‌وششم.
- ↑ نیایش چهل‌وششم.
- ↑ نیایش پنجاه‌و‌دوم.
- ↑ نیاش بیست‌و‌چهارم.
- ↑ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، سروش، تهران، ۱۳۹۴، چاپ نهم؛ فرهنگ معاصر عربی - فارسی، آذرتاش آذرنوش، نشر نی، تهران، ۱۳۷۹، چاپ اول؛ گفتار امیرالمؤمنین علی(ع)، ترجمه غررالحکم، سیدحسین شیخ الاسلامی، ج۱، انتشارات انصاریان، قم، ۱۳۷۹، چاپ پنجم: مفردات الفاظ القرآن، حسین بن محمد راغب اصفهانی، دارالقلم، بیروت، ۱۴۱۲، چاپ اول؛ نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتی، نشر آدینه سبز، ۱۳۸۷، چاپ چهارم.
- ↑ خالقیان، فضل‌الله، مقاله «بخشش»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۱۰۹.