امامت‌پدیا

آیا علم غیب معصوم قابلیت افزایش دارد؟ (پرسش)

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Msadeq (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۱۸ آوریل ۲۰۱۸، ساعت ۱۱:۱۴ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.

الگو:پرسش غیرنهایی

آیا علم غیب معصوم قابلیت افزایش دارد؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب
مدخل اصلیعلم غیب

آیا علم غیب معصوم(ع) قابلیت افزایش دارد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم غیب معصوم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

پاسخ نخست

 
علامه طباطبایی
علامه طباطبایی در دو کتاب « در محضر علامه طباطبایی» و «پژوهشی در باب علم امام» و مقاله «علم امام و عصمت انبیاء و اوصیاء» در این باره گفته است:
«از روایات افزایش شدن علم ائمه؛ در شب‌های جمعه، و روایات عرض اعمال[۱] به دست نمی‌آید که علوم آنان تدریجی است، نه اینکه دفعی باشد و به یکبارگی از حضرت رسول(ص) دریافته باشند؟ علوم آنان دفعی است، گرچه معلوم تدریجی باشد، پس علم به معلومِ تدریجی دارند، نه اینکه خود علم هم تدریجی باشد. تعلیم رسول الله(ص) به امیرالمؤمنین(ع) مثل تعلیم رایج در میان ما تدریجی نبوده، بلکه دفعةً واحدةً بوده است،[۲] چنان که تعلّم حضرت رسول(ص) نیز دفعی بوده است. خداوند متعال می‌فرماید: ﴿﴿وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِّكُلِّ شَيْءٍ ﴾﴾[۳]. زیرا کلمه ﴿﴿لِّكُلِّ شَيْءٍ ﴾﴾ یعنی همه چیز، با تدریج سازگار نیست. و به طور کلی باید توجه داشت که روز مبعث، روز رسالت است و از سوره "اقْرَأْ بِاسْمِ" که سیاق آیاتش بیانگر آن است که نخستین سوره‌ای است که بر رسول خدا(ص) نازل شده، نیز بر می‌آید که نبوت قبل از رسالت بوده است، و از آیات دیگر استفاده می‌شود که قرآن دفعةً واحدةً و یکباره در شب ۱۹ یا ۲۱ یا ۲۳ ماه رمضان همان سال نازل گردیده است. خداوند متعال می‌فرماید: ﴿﴿ إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُّبَارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنذِرِينَ ﴾﴾ [۴]»[۵].

پاسخ‌های دیگر

  با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:  

پرسش‌های وابسته

  1. علم به چه مواردی تنها نزد خداست؟ (پرسش)
  2. آیا معصوم عالم به ملکوت است؟ (پرسش)
  3. آیا معصوم آگاهی از اسم اعظم الهی دارد؟ (پرسش)
  4. آیا معصوم از خطورات قلبی اطلاع دارد؟ (پرسش)
  5. آیا معصوم از اعمال و احوال خلق اطلاع دارد؟ (پرسش)
  6. فرق علم غیب با پیش‌بینی چیست؟ (پرسش)
  7. آیا علم به ما کان و ما یکون و ماهو کائن علم غیب است؟ (پرسش)
  8. آیا علم به بلایا و منایا علم غیب است؟ (پرسش)
  9. آیا علم به گذشته و حال و آینده علم غیب است؟ (پرسش)
  10. آیا علم به ایمان یا عدم ایمان افراد علم غیب است؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع علم غیب معصوم

پانویس

  با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ↑ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۳۳، روایات باب ۲۰.
  2. ↑ ملاحظه شود روایاتی که می‌فرماید: رسول خدا(ص) در بیماری پایان عمر گرانمایه‌اش، امیرالمؤمنین(ع) را فرا خواند و در مدت کوتاه هزار حدیث، و یا هزار دَر از دانش را به آن بزرگوار آموخت که هر کدام از آن، هزار دَر را می‌گشاید: " يَفْتَحُ‏ كُلُ‏ حَدِيثٍ‏ أَلْفَ بَابٍ ‏‏" بصائر الدرجات، ص۳۱۳-۳۱۵؛ بحارالأنوار، ج۲۲، ص۴۶۱، روایت ۹.
  3. ↑ و بر تو این کتاب را فرو فرستادیم که بیانگر هر چیز است؛ سوره نحل، آیه: ۸۹.
  4. ↑ که ما آن را در شبی خجسته فرو فرستادیم، بی‌گمان ما بیم‌دهنده بودیم؛ سوره دخان، آیه: ۳.
  5. ↑ علم امام و عصمت انبیاء و اوصیاء، ص: ۳۳۱.
  6. ↑ اصول کافی‌؛ ج۱، ص۲۵۵.
  7. ↑ بررسی‌ مسائل کلی‌ امامت، ص ۲۸۷.
  8. ↑ الکافی، ج۱، ص۲۵۴.
  9. ↑ در آستان امامان ملائکه و دیدار با امامان، ماهنامه پاسداران اسلام، شماره۲۴۸.
  10. ↑ اصول کافی، ج۱، ص ۲۵۷، روایت ۳.
  11. ↑ همان، ص۲۵۸، روایت ۱.
  12. ↑ همان، ص۲۵۸، روایت ۲ و ۳.
  13. ↑ همان، ص ۲۵۴، روایت ۱-۳.
  14. ↑ اصول کافی، ج۱، ص۲۵۴، روایت ۳.
  15. ↑ همان، ص ۲۳۸، روایت ۱؛ بصائرالدرجات، ص ۱۷۰، روایت ۱، و ص ۱۷۱، روایت ۳ و ۵.
  16. ↑ جلوه‌های لاهوتی، ج ۱، ص ۱۳۹.
  17. ↑ جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند؛ سوره احزاب، آیه: ۳۳.
  18. ↑ وبگاه پاسخ‌دهنده (محمد جواد فاضل لنکرانی).
  19. ↑ کافی جلد ۱ ص ۲۵۵.
  20. ↑ بصائر الدرجات جزء هشتم ص۳۹۵.
  21. ↑ بحثی مبسوط در آموزش عقائد، ص۳۳۹
  22. ↑ و فراوان به علوم ایشان افزوده می‌شود.
  23. ↑ شب جمعه‌ای نیست مگر آن که اولیای خدا، سرور ویژه‌ای در آن دارند، هنگامی که شب جمعه فرا می‌رسد رسول خدا(ص) با عرش علم خداوندی ارتباط برقرار می‌کند و من نیز همراه با او با عرش تماس حاصل می‌کنم و در نتیجه با علمی که از آن جا بهره برده‌ام باز می‌گردم و اگر این نبود، قطعاً آن چه در نزد ما است پایان می‌پذیرفت. بحارالانوار، ج۳۲، ص۳۳۳.
  24. ↑ بصائرالدرجات، ص۱۳۱.
  25. ↑ بی‌کرانگی علم امام معصوم
  26. ↑ «اگر بر علم ما افزوده نشود، پایان می‌پذیرد»؛ کلینی، ۱۴۲۹: ج ۱، ۶۳۲.
  27. ↑ وبگاه خبرگزاری فارس
  28. ↑ ﴿﴿فَوَسْوَسَ لَهُمَا الشَّيْطَانُ لِيُبْدِيَ لَهُمَا مَا وُورِيَ عَنْهُمَا مِن سَوْآتِهِمَا وَقَالَ مَا نَهَاكُمَا رَبُّكُمَا عَنْ هَذِهِ الشَّجَرَةِ إِلاَّ أَن تَكُونَا مَلَكَيْنِ أَوْ تَكُونَا مِنَ الْخَالِدِينَ * وَقَاسَمَهُمَا إِنِّي لَكُمَا لَمِنَ النَّاصِحِينَ﴾﴾ سوره اعراف، آیه: ۲۰ و ۲۱.
  29. ↑ ﴿﴿فَتَقَبَّلَهَا رَبُّهَا بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَأَنبَتَهَا نَبَاتًا حَسَنًا وَكَفَّلَهَا زَكَرِيَّا كُلَّمَا دَخَلَ عَلَيْهَا زَكَرِيَّا الْمِحْرَابَ وَجَدَ عِندَهَا رِزْقًا قَالَ يَا مَرْيَمُ أَنَّى لَكِ هَذَا قَالَتْ هُوَ مِنْ عِندِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَرْزُقُ مَن يَشَاء بِغَيْرِ حِسَابٍ﴾﴾ سوره آل عمران، آیه: ۳۷.
  30. ↑ «و همه نام‌ها را به آدم آموخت»؛ سوره بقره، آیه۳۱.
  31. ↑ ر.ک: محمد تقی مصباح یزدی، انسان‌شناسی در قرآن، تدوین محمود فتحعلی، ص۸۴.
  32. ↑ ر.ک: سید علی هاشمی، ماهیت و قلمرو علم الاسماء، قرآن‌شناخت، ش۲(پیاپی‌۱۰)، س۵، ص۱۰۹.
  33. ↑ ر.ک: محمد‌ بن‌ حسن صفار، بصائر الدرجات، ص۱۲۷ـ۱۲۷.
  34. ↑ ر.ک: سیدعلی هاشمی، ماهیت و قلمرو علم الکتاب، معرفت، ش۱۸۷، س۲۳، ص۴۷.
  35. ↑ قلمرو علوم برگزیدگان خداوند در قرآن.
  36. ↑ منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد
  37. ↑ «این از خبرهای غیب است که ما به تو وحی می‌کنیم؛ تو و قومت پیش از این آنها را نمی‌دانستید پس شکیبا باش که سرانجام (نیکو) از آن پرهیزگاران است». سوره هود، آیه۴۹.
  38. ↑ «و از پیرامونیان شما از تازیان بیابان‌نشین و از اهل مدینه منافقانی هستند که به دورویی خو کرده‌اند؛ تو آنان را نمی‌شناسی ما آنها را می‌شناسیم؛ به زودی آنان را دوبار عذاب خواهیم کرد سپس به سوی عذابی سترگ برده می‌شوند»؛ سوره توبه، آیه ۱۰۱
  39. ↑ روایاتی درباره اینکه علم ایشان(ع) افزایش می‌یابد، که اگر اینگونه نبود علم ایشان به اتمام می‌رسید و ارواح ایشان در روز جمعه به سوی آسمان عروج می‌یافت
  40. ↑ «بگو: من به شما نمی‌گویم که گنجینه‌های خداوند نزد من است و غیب نمی‌دانم و به شما نمی‌گویم که من فرشته‌ام؛ جز از آنچه به من وحی می‌شود پیروی نمی‌کنم؛ بگو: آیا نابینا و بینا برابر است پس آیا نمی‌اندیشید؟»؛ سوره انعام، آیه ۵۰.
  41. ↑ «بگو من برای خود سود و زیانی در دست ندارم جز آنچه خداوند بخواهد و اگر غیب می‌دانستم خیر بسیار می‌یافتم و (هیچ) بلا به من نمی‌رسید».
  42. ↑ علم غیب امام (تاریخچه و اقوال)، فصلنامه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام
  43. ↑ از امام صادق(ع) نقل شده که فرمود: به درستی که برای ما در شبهای جمعه جایگاه ویژه ای می باشد. عرض کردم فدایت شوم، کدام جایگاه؟ فرمود به فرشتگان و پیامبران و اوصیای مرده و ارواح اوصیاء و وصی در میان شما اذن داده می شود که به آسمان عروج نمایند، پس ایشان یک هفته گرد عرش پروردگارشان می گردند و طواف می نمایند در حالیکه می گویند، بسیار پاک و منزه و پر قداست است پروردگار فرشتگان و پروردگار روح "سبوح قدوس رب الملائکة والروح". زمانی که از طواف نمودن فارغ گردند پشت هر ستونی دو رکعت نماز به جای می آورند. سپس همه می روند؛ پس فرشتگان پس از تلاش فراوانی که خداوند متعال قرار داده -که این تلاش ناشی از بزرگداشتشان از آنچه می بینند می باشد، که به همان اندازه از این تلاش و ترس بر آنان افزوده می گردد- منصرف گردیده می روند، هم چنین پیامبران و اوصیا و ارواح زندگان منصرف می گردند در حالیکه بسیار شگفت زده می باشند و برای خود بسیار شادامانند. به وصی و اوصیاء الهامی از علم الهام شده است، علمی بسیار و سرشار که هیچ کس از ایشان شادمان تر نیست. "این امر را" مخفی نگاهدار که به خدا قسم این مسأله نزد او بسیار پراهمیت تر و عزیزتر از هر امر مهم دیگر می باشد. فرمود ای محبور "مورد تنعم قرار گرفته" به خدا قسم اقرار به مطلبی که بیان کردم به کسی الهام نمی گردد مگر اینکه از صالحان و پارسایان باشد. عرض کردم به خدا قسم من مقدار زیادی از صلاح و پارسایی ندارم. امام(ع) فرمود به خداوند دروغ نگو، همانا خداوند متعال تو را صالح و پارسا نامید آنجا که می فرماید: ایشان همراه کسانی هستند که خداوند متعال بر ایشان نعمت قرار داد از پیامبران و راستگویان و شهدا و صالحان. صالحان یعنی کسانی که به ما و به امیرالمؤمنین(ع) و فرشتگان خداوند و پیامبران او و به تمام حجتهای خداوند بر او و بر محمد و آل پاک و طاهرین دیندار او ایمان آورده‌اند؛ بحار‌الأنوار، ج‌۲۶، ص ۸۸.
  44. ↑ از ابی بصیر نقل شده گفت شنیدم امام صادق(ع) می‌فرماید: به تحقیق به ما در شب و روز افزوده می شود، که اگر به ما افزوده نگردد هر آنچه نزد ماست به اتمام خواهد رسید. ابو بصیر گفت: فدایتان گردم چه کسی آن را نزد شما می آورد؟ امام فرمود: به تحقیق از میان ما کسانی هستند که آن را می‌نگرند، و از میان ما کسانی هستند که علم در دل ایشان به شکل مفصل قرار می گیرد، و از میان ما کسانی هستند که با گوش خود می شنود مانند صدای زنجیری که به لب تشت می کشند. به ایشان عرض کردم چه کسی آن علم را برای شما می آورد، فرمود مخلوقی که با عظمت تر از حضرت جبرئیل(ع) و حضرت میکائیل(ع) است؛ بصائر‌الدرجات، ج۱، ص۲۳۲.
  45. ↑ علم غیب امام (تبیین دیدگاه اعتدالی و صحیح)
  46. ↑ علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص۴۷ الی ۴۹.
  47. ↑ "پیش از آن‌که وحى قرآن به سوى تو حکم شود تعجیل به آن نکن و بگو پروردگارا را بر علم من بیافزاى." سوره طه آیه ۱۱۴.
  48. ↑ "فرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگارشان از جهت همه امور فرود مى‌آیند." سوره قدر آیه ۴.
  49. ↑ کنز الدقائق جلد ۱۴، ۳۶۶ و ۳۶۷.
  50. ↑ یعنى از سوى پروردگارشان بر محمّد وآل محمّد (ص) براى هر امرِ سلام فرود مى‌آیند.
  51. ↑ تأویل الآیات الظاهره، ۷۹۳.
  52. ↑ بحار الانوار جلد۲۵، ص ۷۰.
  53. ↑ فرشتگان وروح در آن شب به اذن پروردگارشان از جهت همه امور فرود مى‌آیند... بر آن بندگانى که مورد مشیّت خدا هستند از براى آن قضاى الهى که حکم کرده است.
  54. ↑ صحیفه سجادیه دعا و دخول شهر رمضان.
  55. ↑ اقبال الاعمال، ۴۲.
  56. ↑ همانا در شب قدر به ولىِّ امر سال به سال تفسیر امور نازل مى‌شود. در آن شب درباره خودش به امورى امر مى‌شود و درباره مردم هم به امورى دیگر.
  57. ↑ کافى جلد ۱، ۲۴۸.
  58. ↑ بحارالانوار جلد۲۵، ص ۷۹.
  59. ↑ اگر آیه‌اى در کتاب خدا نبود از آنچه تا قیامت خواهد شد خبر مى‌دادم. پس گفتم :کدام آیه؟ فرمود : سخن خدا که مى‌فرماید : "خدا آن را که مى‌خواهد محو مى‌کند و اثبات مى‌کند و نزد اوست ام الکتاب."
  60. ↑ تفسیر عیاشى جلد ۲، ص ۲۱۵.
  61. ↑ توحید صدوق ۳۰۵.
  62. ↑ بحارالانوار جلد۴، ص ۱۱۸.
  63. ↑ سوره فاطر، آیه ۱.
  64. ↑ شب جمعه رسول خدا و امامان و من هم با آن‌ها، با عرش الهى برخورد مى‌کنیم. و من بر نمى‌گردم مگر با علمى که تازه استفاده کرده‌ام. واگر چنین نباشد، آنچه نزد ماست تمام مى‌گردد.
  65. ↑ کافى جلد ۱، ص ۲۵۴.
  66. ↑ اگر به علم ما افزوده نشود علم ما تمام مى‌گردد. زراره گفت : عرض کردم : آیا به شما علمـى داده مى‌شود که رسول خدا آن را نمى‌داند؟ فرمـود : آگاه باش؛ همانا وقتى علمى به ما داده مـى‌شود، ابتدا به رسول خدا عرضه مى‌شود و بعد به امامان و سپس کار به ما منتهى مى‌شود.
  67. ↑ کافى جلد ۱، ۲۵۵.
  68. ↑ بحارالانوار جلد ۱۷، ص ۱۳۶.
  69. ↑ امامت.
  70. ↑ کلینی، اصول کافی، ج ۱ ص ۲۶۴.
  71. ↑ کلینی، اصول کافی، ج ۱ ص ۲۲۳.
  72. ↑ کلینی، کافی، ج ۱، ص ۲۲۵.
  73. ↑ کلینی، کافی، ج ۱، ص ۲۴۰.
  74. ↑ محمد باقر مجلسی، مرآه العقول، ج ۳، ص ۱۹.
  75. ↑ بیانگر هر چیز؛ سوره نحل، آیه: ۸۹.
  76. ↑ او هماره در کاری است؛ سوره رحمان، آیه: ۲۹.
  77. ↑ عسکری امام‌خان، منشأ و قلمرو علم امام، فصل پنجم.
  78. ↑ شیخ کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۸۹.
  79. ↑ علامه مجلسی، حق الیقین، ص۴۵.
  80. ↑ شیخ کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۹۰ و ۴۹۱.
  81. ↑ «کار (جهان) را از آسمان تا زمین تدبیر می‌کند سپس (کردارها) در روزی که در شمار شما هزار سال است به سوی او بالا می‌رود»؛ سوره سجده، آیه۵.
  82. ↑ «بلکه آنان از آفرینش تازه در تردیدند»؛ سوره ق، آیه۱۵.
  83. ↑ تمام ایشان از یک نور می‌باشند؛ شیخ کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۳۴.
  84. ↑ علم امام.
  85. ↑ رابطه الهام و تحدیث در علم امامان شیعه، فصلنامه کلام اسلامی، شماره ۹۴ ص ۶۶ - ۶۸.
  86. ↑ هر گاه امام اراده کند به چیز جدیدی علم پیدا کند، خداوند آن را به او تعلیم می‌کند.
  87. ↑ ‏ به درستی که امام هر گاه بخواهد بداند، به او علم داده می‌شود.
  88. ↑ به درستی که در هر شب جمعه برای ما سروری هست. عرض کردم: خداوند بر سرور شما بیافزاید! آن سرور چیست؟ فرمود: هر گاه شب جمعه شود، رسول اللّه(ص) به عرش برآید و ائمه(ع) نیز همراه او برآیند و ما نیز همراه ایشان برآییم، پس ارواح ما باز نمی‌گردد به سوی بدنهایمان مگر به همراه علمی که استفاده کردیم و اگر این نبود، علم ما تمام می‌شد. بنابراین، یکی از مجاری علوم ائمه اهل بیت(ع)، علمی است هر شب جمعه به ایشان افاضه می‌گردد و اگر بر علم ائمه(ع) افزوده نگردد، علم ایشان تمام می‌شود.
  89. ↑ اگر بر علم ما افزوده نشود، علم ما پایان می‌یابد.
  90. ↑ از زراره نقل شده که گفت: از امام باقر(ع) شنیدم که می‌فرمود: اگر بر علم ما افزوده نشود، پایان می‌پذیرد. عرض کردم: چیزی به علم شما افزوده می‌شود که رسول خدا(ص) آن را نمی‌دانست ؟ فرمود: هر گاه علم اضافی به ما بدهند، اوّل آن را به رسول اللّه(ص) عرضه می‌کنند، سپس بر همه ائمه(ع) عرضه می‌شود تا امر به ما منتهی می‌گردد.
  91. ↑ آفاق علم امام در الکافی.
  92. ↑ إن الله تبارک وتعالی علمین: علما أظهر عليه ملائكته وأنبياءه ورسله ، فما أظهر عليه ملائكته ورسله وأنبياءه فقد علمناه ، وعلما استأثر به فإذا بدا لله في شئ منه أعلمنا ذلک و عرض على الأئمة الذين كانوا من قبلنا.
  93. ↑ آخوند خراسانی، کفایة الاصول، ص ۲۱۷.
  94. ↑ محمد باقر مجلسی، مرآة العقول في شرح أخبار آل الرسول، ج ۳، ص ۱۰۷.
  95. ↑ بررسی و تحلیل علم امام از دیدگاه صدوق کلینی و مفید، ص۶۴.
  96. ↑ اصول کافی، چهار جلدی، کتاب الحجة، ص ۳۷۴.
  97. ↑ وبگاه پرسمان
  98. ↑ مرکز ملی پاسخ‌گویی به سؤلات دینی
  99. ↑ وبگاه اسلام سیتی
  100. ↑ چند پاسخ درباره چگونگی علم امام
  101. ↑ شیخ کلینی، کافی، ج۱، ص۲۴۰.
  102. ↑ نرم افزار مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات، وبگاه رهروان ولایت
  103. ↑ هرگاه بخواهند بدانند می‌دانند.
  104. ↑ وبگاه یاوران ظهور
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=آیا_علم_غیب_معصوم_قابلیت_افزایش_دارد؟_(پرسش)&oldid=87006»