آیا سنی‌ها نیز به آمدن امام مهدی اعتقاد دارند؟ (پرسش)

آیا سنی‌ها نیز به آمدن امام مهدی اعتقاد دارند؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / آشنایی با معارف مهدویت / مهدویت در اسلام / مهدویت از دیدگاه مذاهب اسلامی
تعداد پاسخ	۳ پاسخ

آیا سنی‌ها نیز به آمدن امام مهدی اعتقاد دارند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسش‌های وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند..

عبارت‌های دیگری از این پرسش

• آیا اهل سنت به ظهور امام مهدی در آخر الزمان اعتقاد دارند؟

پاسخ نخست

رسول رضوی

حجت الاسلام و المسلمین دکتر رسول رضوی، در کتاب «امام مهدی» در این‌باره گفته است:

«اعتقاد به ظهور مصلح آخر الزمان که نامش "مهدی" و از اولاد پیامبر اسلام است، مورد اتفاق همه فرقه‌های اسلامی است. صاحب کتاب عون المعبود (شرح کتاب سنن ابی داوود) می‌نویسد: بدان‌ که در طول اعصار، مشهور بین همه اهل اسلام، این است که حتما، در آخر الزمان، مردی از اهل بیت (ع) ظهور می‌کند که دین را یاری، و عدل را آشکار می‌کند ... نامش، مهدی است و عیسی، بعد از مهدی یا هم‌زمان با مهدی، نزول، و او را در کشتن دجال یاری، و در نماز به او اقتدا می‌کند. احادیث مربوط به مهدی (ع) را عده‌ای از بزرگان آورده‌اند، از آن جمله است، ابو داوود، ترمذی، ابن ماجه، بزار، حاکم، طبرانی، ابویعلی. سند این احادیث، برخی، صحیح و برخی دیگر، حسن و یا ضعیف است.

یکی دیگر از علمای اهل سنت می‌نویسد: روایات فراوانی درباره مهدی (ع) وارد شده به حدی که به حد تواتر می‌رسد. این امر، در میان علمای اهل سنت شیوع دارد، به گونه‌ای که از جمله معتقدات آنان به شمار می‌آید. این احادیث به طرق گوناگون و متعدد، از صحابه و بعد از آنان، از تابعان، نقل شده است، به گونه‌ای که مجموع آنها، مفید علم قطعی است. به همین دلیل، ایمان به ظهور مهدی، واجب است، همان‌گونه‌ای که این وجوب، در نزد اهل علم ثابت بوده و در عقائد اهل سنت و جماعت، مدون شده است.

ابن کثیر نیز در البدایة و النهایة می‌گوید: مهدی، در آخر الزمان می‌آید و زمین را پر از عدل و قسط می‌کند، همان‌گونه که پر از جور و ظلم شده است. ما، احادیث مربوط به مهدی را در جلد جداگانه‌ای گرد آوردایم، همان‌گونه که ابو داوود در سنن خود، کتاب جداگانه‌ای را به آن اختصاص داده است. از این مطالب که از بزرگان اهل سنت نقل شد، معلوم می‌شود که مسئله مهدویت و اعتقاد به ظهور مهدی (ع) جزء عقاید ثابت اهل سنت و جماعت است و احادیث مربوط به ظهور آن حضرت، در میان آنان، به حد تواتر رسیده است.

کتاب‌های متعدد و متنوعی درباره ظهور آن حضرت از سوی علمای اهل سنت تألیف شده است به گونه‌ای که شیخ محمد باقر ایروانی در کتاب الإمام المهدی می‌نویسد: "اهل سنت، کتاب‌های متعددی در گردآوری روایات مربوط به امام مهدی (ع) و این‌که در آخر الزمان شخصی به اسم مهدی ظهور خواهد کرد، نوشته‌اند. تا حدی که من اطلاع دارم، اهل سنت، بیش از سی کتاب در این‌باره تألیف کرده‌اند. هرچند این مسئله، مورد اتفاق اهل سنت و شیعه است، اما تعداد انگشت‌شماری از اهل سنت، احادیث مربوط به امام مهدی (ع) را ضعیف می‌انگارند. مثلا، ابن خلدون در تاریخ خود، این احادیث را ضعیف می‌شمارد و یا رشید رضا (مؤلف تفسیر المنار) در ذیل آیه سی و دوم سوره توبه، به ضعیف بودن احادیث مربوط به مهدویت اشاره می‌کند. البته، این دو، دلیلی بر ادعای خود نیاورده‌اند و تنها به مطالبی واهی استناد کرده‌اند. سخنان آن دو، از سوی دیگر علمای اهل سنت، به شدت رد شده و در تألیفات علمای شیعه نیز به آن دو پاسخ داده شده است. خود ابن خلدون، در بیان عقیده مسلمانان در مورد امام مهدی (ع) می‌نویسد: مشهور بین همه اهل اسلام، این است که حتما، در آخر الزمان، مردی از اهل بیت (ع) ظهور می‌کند که دین را حمایت، و عدل را آشکار می‌کند و مسلمانان از او پیروی می‌کنند و او بر ممالک اسلامی استیلا می‌یابد. آن شخص، مهدی نامیده می‌شود.

بنابراین، ضعیف شمردن احادیث از سوی وی خدشه‌ای بر اتفاق‌نظر اهل سنت در مورد ظهور مهدی (ع) وارد نمی‌کند؛ زیرا، این اعتقاد، ناشی از کثرت احادیثی است که از طرق عامه نقل شده است. ما، در زیر، به ذکر نام برخی از کسانی که این‌گونه احادیث را در کتاب‌های خود آورده‌اند، می‌پردازیم، هرچند، تقریبا، می‌توان ادعا کرد که تمام کتاب‌های معتبر حدیثی اهل سنت، حداقل، چند مورد از احادیث امام مهدی (ع) را ذکر کرده‌اند:

1. ابن سعد؛
2. ابن ابی شیبه؛
3. احمد بن حنبل ؛
4. بخاری؛
5. مسلم؛
6. ابن ماجة؛
7. ابو بکر اسکافی؛
8. ترمذی؛
9. طبری؛
10. ابن قتیبه دینوری؛
11. بربهاری؛
12. حاکم نیشابوری
13. بیهقی؛
14. خطیب بغدادی؛
15. ابن اثیر جزری».

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

1. خانم شکریان؛

محترم شکریان خانم محترم شکریان، در مقاله «مهدویت از دیدگاه استاد شهید مرتضی مطهری» در این‌باره گفته است: «اعتقاد به مهدویت منحصر به شیعه نیست باورداشت حضرت مهدی (ع) را در سرتاسر آفاق زمانی و مکانی اسلام و بسیار فراتر از حوزه باورها و فرهنگ تشیع باید جستجو کرد: در میان کتاب‌ها و تألیف‌ها، مسجدها و مدرسه‌ها، در میان مشایخ و استادان حدیث، مفسران و محدثان، مورخان و نسابگان، رجال‌نویسان و تراجم‌نگاران، ادیبان و لغویان و فیلسوفان و شاعران. بسیاری از عالمان اهل سنت همانند: ترمذی صاحب "السنن"، ابو جعفر عقیلی صاحب "الضعفاء الکبیر"، بیهقی ، قرطبی، ابن کثیر ، ابن حجر عسقلانی، سیوطی و ... نیز به صحت یا به متواتر بودن احادیث مربوط به حضرت مهدی (ع) تصریح نموده‌اند. فاضل معاصر سید ثامر عمیدی در کتاب گران‌سنگ خویش "دفاع عن الکافی" نام بیش از پنجاه نفر از عالمان مشهور اهل سنت را ذکر نموده است که تصریح به‌ صحت و یا تواتر روایت‌های مربوط به حضرت مهدی (ع) کرده است . متقی هندی می‌نویسد: "علمای مذاهب چهارگانه شافعی، حنفی، مالکی و حنبلی، در صحت احادیث مهدی (ع) اتفاق نظر دارند و معتقدند که واجب است تمام مسلمانان بر این موضوع ایمان بیاورند". ابن خلدون می‌نویسد: بین همه اهل اسلام در طول تاریخ مشهور است که در آخر الزمان مردی از اهل بیت (ع) به نام مهدی قیام خواهد نمود و دین اسلام را یاری و عدالت را گسترش خواهد داد و تمام مسلمین از او متابعت نموده و بر تمام ممالک اسلامی چیره خواهند شد. زبیدی می‌نویسد: مهدی، نام کسی است که رسول اکرم (ص) بشارت آمدن او را داده است، "جَعَلَنا اللَّه‏ مِن‏ أَنْصارِه‏‏". حافظ شیخ منصور علی ناصف می‌نویسد: در میان تمام طبقات عالمان و دانشمندان مشهور است که در آینده مردی به نام مهدی ظهور خواهد کرد و کلیه کشورهای اسلامی را تحت چیره خود در خواهد آورد و موجب گسترش عدالت در میان مردم خواهد شد. وی سپس اضافه می‌کند: حدیث‌های مهدی را گروهی از نیکان صحابه نقل کرده و بزرگان محدثین مانند: ابن داوود، ترمذی، ابن ماجه، طبرانی، ابو یعلی، احمد بن حنبل و حاکم نیشابوری در کتاب‌ها و نوشته‌های خود آورده‌اند».

2. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛

پژوهشگران مؤسسه آینده روشن پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، در کتاب «مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها» در این‌باره گفته‌اند: «بشارت ظهور امام مهدی (ع) در آخرالزمان، توسط پیامبر (ص) بارها بیان شده است که اهل‌سنت آنها را در کتاب‌های خود نقل کرده‌اند. لذا آنها نیز معتقدند کسی که به او مهدی گفته می‌شود و از فرزندان پیامبر (ص) و فاطمه زهرا (س) است، در آخرالزمان ظهور خواهد کرد و زمین را از عدل و داد پر خواهد نمود. لذا ایمان و عقیده به ظهور حضرت مهدی (ع) در اسلام به قدری اصیل و ریشه‌دار و بااهمیت است که از دیدگاه دانشمندان و بزرگان اهل‌سنت نیز مانند شیعیان، از ضروریات دین مبین اسلام به شمار می‌رود، به‌طوری که منکر آن از آیین اسلام بیرون است. دراین‌باره علمای اهل‌سنت از پیامبر گرامی اسلام (ص) روایت کرده‌اند که آن حضرت فرمود: "هر کس مهدی را انکار کند به‌راستی کافر است". گروهی از علمای اهل‌سنت به مضمون این حدیث فتوا داده‌اند و در این باب، شیخ سلیمان قندوزی حنفی، در کتاب ینابیع المودة از کتاب فرائد السمطین از جابر بن عبد اللّه انصاری روایت کرده که پیامبر (ص) فرمود: "هرکه ظهور مهدی (ع) را انکار کند به آنچه بر محمد (ص) نازل شده، کفر ورزیده است." اما فرقشان با شیعیان این است که اکثر آنها معتقد نیستند امام مهدی در سال ۲۵۵ هجری قمری متولد شده و در جهان حضور دارد و منتظر فرمان ظهور و قیام است، بلکه می‌گویند او در آخرالزمان متولد می‌شود. البته بعضی از دانشمندان بزرگ آنها نیز مانند شیعه اعتقاد به تولد حضرت دارند».

پرسش‌های وابسته

1. دیدگاه اهل سنت درباره مهدویت چیست؟ (پرسش)
2. دیدگاه شیعه درباره مهدویت چیست؟ (پرسش)
3. آیا شیعه مهدویت را نظریه‌ای مرکب از وجود امام دوازدهم و مهدی موعود بودن او می‌داند؟ (پرسش)
4. آیا اعتقاد به مهدویت اختصاص به شیعه دارد؟ (پرسش)
5. آیا عقیده مهدویت مورد اجماع مسلمین است؟ (پرسش)
6. آیا مذاهب اسلامی بر اصل ظهور امام مهدی اتفاق نظر دارند؟ (پرسش)
7. آیا مذاهب اسلامی بر وجوب اعتقاد به ظهور مهدی‏ اتفاق نظر دارند؟ (پرسش)
8. شیعه و اهل سنت در چه موضوعاتی از مهدویت دیدگاه‌های مشترکی دارند؟ (پرسش)
9. دیدگاه مذاهب اسلامی راجع به توسعه حکومت امام مهدی‏ چیست؟ (پرسش)
10. دیدگاه مذاهب اسلامی درباره لقب منجی چیست؟ (پرسش)
11. دیدگاه فریقین درباره مسأله مهدویت چیست؟ (پرسش)
12. آیا اعتقاد به آمدن منجی در آینده مخصوص مسلمانان و به ویژه شیعیان است؟ (پرسش)
13. آیا سنی‌‏ها نیز به آمدن امام مهدی اعتقاد دارند؟ (پرسش)
14. آیا نامی از امام مهدی در صحاح سته آمده است؟ (پرسش)
15. دیدگاه مذاهب اسلامی درباره حکومت عدل‌گستر امام مهدی چیست؟ (پرسش)
16. مهدویت از دیدگاه اهل سنت با مهدویت از دیدگاه شیعه چه فرقی دارد؟ (پرسش)
17. اسماعیلیان چه کسانی هستند و در مورد مهدویت چه نظری دارند؟ (پرسش)
18. اهل تسنن درباره مهدی چه دیدگاهی دارند و مهدویت در بین آنان از چه جایگاهی برخوردار است؟ (پرسش)
19. مهدی در نظر اهل تسنن چه ویژگی‌هایی دارد و مهدی از نسل کیست؟ (پرسش)
20. اهل تسنن درباره نزول حضرت عیسی چه نظری دارند؟ آیا این که برخی از آنان مهدی را همان عیسی می‌دانند صحیح است؟ (پرسش)
21. آیا در مذاهب دیگر نامی از امام مهدی برده شده است؟ (پرسش)
22. فرقه‌ها و مذاهب بزرگ اسلامی در موضوع مهدویت چه نقاط مشترکی دارند؟ (پرسش)
23. فرقه‌ها و مذاهب بزرگ اسلامی در موضوع مهدویت در چه مواردی اختلاف دارند؟ (پرسش)
24. در اسلام منجی موعود چه کسی معرفی شده است؟ (پرسش)