آیا موضوع غیبت امام مهدی ساخته عثمان بن سعید است؟ (پرسش)

آیا موضوع غیبت امام مهدی ساخته عثمان بن سعید است؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / غیبت امام مهدی / عصر غیبت صغری / عثمان بن سعید عمری
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

آیا موضوع غیبت امام مهدی (ع) ساخته عثمان بن سعید است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

• برخی می‌گویند: موضوع غیبت امام زمان (ع) ساخته برخی از اصحاب خصوصاً عثمان بن سعید (نایب اول امام مهدی (ع)) است.

پاسخ نخست

حبیب‌الله طاهری

حجت الاسلام و المسلمین دکتر حبیب‌الله طاهری در کتاب «سیمای آفتاب» در این‌باره گفته‌است:

• «بعضی‌ها که به مسأله حیات حضرت مهدی و غیبت او ایمان ندارند و یا حتی وجود یک انسان را در این مدت طولانی ممکن نمی‌دانند و برای امام عسکری فرزندی قایل نیستند می‌گویند: چون امام عسکری بدون فرزند از دنیا رفت، گروهی سود طلب، مانند عثمان بن سعید (اولین نایب و سفیر خاص امام زمان (ع)) برای حفظ مقام و موقعیت خویش، داستان غیبت مهدی را مطرح و جعل کرده و در بین مردم شیوع داده است، وگرنه غیبت اساسی ندارد.

در پاسخ به چنین نظریه بی‌اساس باید گفت: اول کسی که به غیبت امام زمان (ع) اشاره کرده، رسول گرامی اسلام، سپس امیرالمؤمنین و سایر ائمه (ع) بودند. آنان غیبت او را پیش‌بینی کرده و سر زبان‌ها انداخته‌اند و عملاً نیز پس از ولادت حضرت، غیبت تحقق یافت. ما در اینجا به عنوان نمونه به بعضی از آن روایات اشاره می‌کنیم. شما خوانندگان عزیز برای آگاهی بیشتر می‌توانید به کتاب‌هایی از قبیل: غیبت نعمانی، غیبت شیخ طوسی، کمال‌ الدین صدوق، بحار و منتخب الاثر باب ۲۷ و... مراجعه کنید: پیامبر اکرم (ص) فرمود: سوگند به خدایی که مرا برای بشارت برانگیخت، قائم فرزندان من بر طبق عهدی که به او می‌رسد غایب می‌شود، به طوری که بیشتر مردم خواهند گفت: خدا به آل محمد احتیاجی ندارد و دیگران در اصل تولدش شک می‌کنند. پس هر کس زمان غیبت را درک کرد، باید دینش را نگهداری کند و شیطان را از طریق شک به خود را ندهد، مبادا که او را از ملت من بلغزاند و از دین خارج سازد، چنانکه که قبلاً پدر و مادر شما را از بهشت بیرون کرد. خدا شیطان را دوست و فرمانروای کفار قرار داده است". اصبغ بن نباته از امیرالمومنین (ع) نقل می‌کند که فرمود: آگاه باشید که آن جناب به طوری غایب می‌شود که شخص نادان خواهد گرفت: خدا به آل محمد احتیاجی ندارد. امام صادق (ع) فرمود: "اگر خبر غیبت امام خود را شنیده‌اید انکار نکنید". و روایات بسیار دیگری که در این مورد رسیده است که نیاز به نقل آنها نیست.

مسلمین به دلیل همین احادیث، غیبت را برای امام عصر (ع) ضروری و از جمله خصایص آن حضرت می‌دانستند. جالب اینجاست که ابوالفرج اصفهانی می‌نویسد: عسیی بن عبدالله نقل کرده که محمد بن عبدالله بن الحسن معروف به نفس زکیه از همان ایام کودکی در حالت غیبت و اختفا زندگی می‌کرد و مهدی نامیده شده؛ یعنی بعضی‌ها که از مهدویت سوء استفاده کرده و خود را مهدی موعود معرفی می کرند، حتی مقید بودند که تا حدی ویژگی‌ غیبت را نیز برای خود ثابت کنند. سید حمیری می‌گوید: من درباره محمد حنفیه غلو کرده و عقیده‌مند بودم که غایب است. تا مدتی به این عقیده غلط بودم تا اینکه خدا بر من منت نهاد و به وسیله امام صادق (ع) هدایت شدم، و از این عقیده برگشته و توبه کردم. ابوبصیر می‌گوید: به امام صادق (ع) عرض کردم: حضرت امام باقر (ع) می‌فرمود: قائم آل محمد دو غیبت دارد: یکی طولانی و دیگری کوتاه، حضرت صادق فرمود: آری یکی از آن دو غیبت از دیگری طولانی‌تر است.

به هر حال، مسأله‌ غیبت آنچنان بین شیعیان شایع و رایج بود که شعراء در شعرشان به آن می‌پرداختند و مؤلفان در مورد ان کتاب‌ها نوشته‌اند، اگر چه بسیاری شخص مهدی را نمی‌شناختند، لذا می‌آمدند در محضر امام سؤال می‌کردند، این مهدی که دارای غیبت است کیست؟ یا احیاناً دیگران را اشتباهاً مهدی غایب می‌پنداشتند.

کسانی که کتاب‌هایی قبل از ولادت امام زمان در مورد غیبت نوشته‌اند، عبارتند از:

1. علی بن حسن بن محمد طائی طاطری که از اصحاب موسی بن جعفر (ع)، مردی فقیه و مورد اعتماد بود.
2. علی بن عمر اعرج کوفی از اصحاب موسی بن جعفر (ع).
3. ابراهیم بن صالح از اصحاب موسی بن جعفر (ع)
4. حسن بن علی بن ابی حمزه که در عصر حضرت رضا (ع) زندگی می‌کرد.
5. عباس بن هشام ناشری اسدی، مردی جلیل‌القدر و مورد وثوق و از اصحاب حضرت رضا (ع) بوده است.
6. علی بن حسن بن فضال از اصحاب امام هادی (ع) و امام عسکری (ع) و فضل بن شاذان نیشابوری از اصحاب این دو امام نیز کتابی در غیبت نوشته است.

بنابراین، موضوع غیبت حضرت مهدی (ع) امر جدید و یا ناشناخته‌ای نبوده است تا برخی شیعیان از قبیل، عثمان بن سیعدی برای حفظ موقعیت خویش آن را ختراع کرده و نشر داده باشند.به علاوه، با انضمام سه مطلب، یعنی با توجه به ضرورت وجود امام برای بقای نسل بشر و با توجه به تعداد ائمه که دوازده نفرند و با توجه به یقینی بودن فوت یازده امام، غیبت امام دوازدهم امری حتمی و قطعی خواهد شد».

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. آقای رضوانی؛

علی اصغر رضوانی آقای علی اصغر رضوانی، در کتاب «موعودشناسی و پاسخ به شبهات» در این‌باره گفته است: «اوّل کسی که به موضوع غیبت امام زمان (ع) اشاره کرد رسول گرامی اسلام (ص) و سپس امیرالمؤمنین (ع) و سایر امامان بوده است. آنان غیبت او را پیش بینی کرده و وقوع آن را به مردم گوشزد کرده‌اند. پیامبر اکرم (ص) فرمود: سوگند به خدایی که مرا برای بشارت برانگیخت، قائم فرزندان من بر طبق عهدی که به او می‌رسد غایب می‌شود، به طوری که بیشتر مردم خواهند گفت: خداوند به آل محمّد نیازی ندارد و دیگران در اصل تولّد او شک می‌کنند، پس هرکس زمان غیبت را درک کرد باید دینش را نگهداری کند.... اصبغ بن نباته از امیرالمؤمنین (ع) نقل کرده که فرمود: آگاه باشید که آن جناب به طوری غایب می‌شود که شخص نادان خواهد گفت: خدا به آل محمّد احتیاجی ندارد امام صادق (ع) فرمود: اگر خبر غیبت امام خود را شنیدید انکار نکنید. لذا موضوع غیبت امام زمان (ع) آن چنان بین شیعیان شایع و رایج بود که شعرا در شعرهایشان و مؤلّفان در کتاب‌ها به آن پرداخته‌اند. از جمله کسانی که قبل از ولادت امام زمان (ع) در مورد غیبت حضرت مهدی (ع) تألیف داشته‌اند عبارتند از: علی بن حسن بن محمد طائی طاطری از اصحاب موسی بن جعفر (ع). علی بن عمر اعرج کوفی از اصحاب موسی بن جعفر (ع). ابراهیم بن صالح از اصحاب حضرت موسی بن جعفر (ع). حسن بن علی بن ابی حمزه، معاصر امام رضا (ع). عباس بن هشام ناشری اسدی، از اصحاب امام رضا (ع). علی بن حسن بن فضال از اصحاب امام هادی و امام عسکری (ع). فضل بن شاذان نیشابوری از اصحاب آن دو امام».

1. اولین سفیر و نایب خاص امام مهدی چه کسی بود و چگونه به نیابت رسید؟ (پرسش)
2. اسم و کنیه و القاب اولین نایب امام مهدی چیست؟ (پرسش)
3. عثمان بن سعید در چه سالی وفات یافت؟ (پرسش)
4. عثمان بن سعید در چه سنی وفات یافت؟ (پرسش)
5. عثمان بن سعید در کجا وفات یافت؟ (پرسش)
6. عثمان بن سعید در کجا دفن شده است و قبر ایشان کجاست؟ (پرسش)
7. عثمان بن سعید در کجا متولد شد؟ (پرسش)
8. عثمان بن سعید در چه تاریخی متولد شد؟ (پرسش)
9. عثمان بن سعید در چند سالگی به نیابت امام دوازدهم رسیده است؟ (پرسش)
10. عثمان بن سعید وکیل و نایب چند امام بودند؟ (پرسش)
11. عثمان بن سعید چند سال نایب اول امام دوازدهم بودند؟ (پرسش)
12. عثمان بن سعید چند فرزند داشته است؟ (پرسش)
13. چرا یکی از القاب معروف نایب اول عمری بود؟ (پرسش)
14. چرا لقب اسدی را به عثمان بن سعید داده بودند؟ (پرسش)
15. چرا لقب عثمان بن سعید سمان یا زیات است؟ (پرسش)
16. آیا درست است که عثمان بن سعید امام حسن عسکری را غسل داده و کفن کرده است؟ (پرسش)
17. آیا عثمان بن سعید امام مهدی را دیده است؟ (پرسش)
18. آیا برای عثمان بن سعید کراماتی گزارش شده است؟ آن کرامات چیستند؟ (پرسش)
19. آیا روایتی که تصریح به سفارت عثمان بن سعید دارد ضعیف السند نیست؟ (پرسش)
20. آیا موضوع غیبت امام مهدی ساخته عثمان بن سعید است؟ (پرسش)
21. چرا امام مهدی به نائب اول دستور داد از سامرا به بغداد برود؟ (پرسش)
22. آیا با مرگ عثمان بن سعید امام مهدی تسلیتی گفتند و در این زمینه توقیعی صادر کردند؟ (پرسش)
23. آیا دلیلی بر این وجود دارد که عثمان بن سعید مورد اطمینان و امین امام هادی و امام عسکری و همچنین وکیل امام عسکری بوده است؟ (پرسش)
24. به چه دلیل عثمان بن سعید از سامرا به بغداد مهاجرت کرد؟ (پرسش)
25. به چه دلیل یکی از القاب عثمان بن سعید عسکری بود؟ (پرسش)
26. چه کسی عثمان بن سعید را غسل داد؟ (پرسش)
27. مرکز فعالیت عثمان بن سعید در کجا و در کدام شهر بود؟ (پرسش)