امامت امام رضا در کلام اسلامی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث امامت امام رضا است. امامت امام رضا از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: امامت امام رضا در حدیث - امامت امام رضا در کلام اسلامی - امامت امام رضا در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
امام رضا(ع) علی بن موسی، هشتمین امام شیعیان، در سال ۱۴۸هجری روز یازدهم ذیقعده دیده به جهان گشود[۱].
مادر آن حضرت خیزران نامیده می‌شد[۲] برخی هم گفته‌اند اسم آن بانوی محترمه نجمه و کنیه‌اش ام البنین بوده است[۳].
امام پس از شهادت پدر بزرگوارش در زندان بغداد (سال۱۸۳) در ۳۵ سالگی به مقام امامت رسید[۴] آن حضرت تا سال۲۰۱ در مدینه بود و در همان سال وارد مرو شد و در ماه صفر سال ۲۰۳ در ۵۵ سالگی به شهادت رسید[۵].
مدت امامت امام رضا(ع) بیست سال بوده[۶] که ده سال آن معاصر با خلافت هارون الرشید، پنج سال معاصر با خلافت امین و پنج سال آخر نیز معاصر با خلافت عبدالله مأمون بود[۷].
دلایل امامت امام رضا(ع)
دلایل امامت آن حضرت علاوه بر ادله امامت ائمه دوازده‌گانه شیعه، از قرار ذیل است:
- تصریح امام موسی کاظم به امامت امام رضا(ع)، که در روایات متعدد وارد شده است [۸]. شیخ مفید دوازده تن از اصحاب امام کاظم(ع) را که موضوع جانشینی و امامت امام رضا(ع) را نقل کرده‌اند، نام برده است[۹] از جمله آنها داوود رقی است، او می‌گوید: به حضرت موسی بن جعفر عرض کردم: امام ما پس از رحلت شما کیست؟ حضرت به فرزند بزرگوارش امام رضا(ع) اشاره کرده فرمود: امام شما پس از من او (امام رضا) می‌باشد[۱۰].
- تصریح پیامبر خدا به امامت امام رضا(ع) از دلایل مهم امامت آن حضرت است که در روایات به آن تصریح شده است؛ در روایتی که از سلمان، صحابوبزرگ نقل شده آمده است: پیامبر اسلام وقتی به ائمه دوازده‌گانه بعد از خود اشاره می‌کند، سلمان از آن حضرت می‌خواهد که به نام‌های آنان نیز تصریح نماید، از این رو پیامبر همه آن بزرگواران را به اسم نام می‌برد که امام رضا(ع) هشتمین امام در میان آنها می‌باشد[۱۱] همچنین از جابر روایت شده که پیامبر نام مبارک علی بن موسی الرضا(ع) را جزء ائمه دوازده‌گانه ذکر فرموده است[۱۲].[۱۳]
- از دیگر دلایل امامت آن حضرت می‌توان به مسئله عصمت در آن حضرت یاد نمود؛ زیرا تنها معصوم در آن دوران آن حضرت بوده است، پس او امام است[۱۴].
- گستردگی علم و آگاهی امام رضا(ع) به تمام احکام شرعی از دیگر دلایل امامت آن حضرت است[۱۵] زیرا هیچ کس غیر از آن حضرت در آن زمان دارای چنین ویژگی نبوده است[۱۶] امام رضا(ع) در مناظره‌ای که از طرف مأمون برگزار گردید، همه سران مذاهب و ادیان از قبیل یهودی، مسیحی، زردشتی، برهمن، صابئی، منکر خدا... را در بحث مغلوب نمود[۱۷]. علاوه بر آن، خبر دادن آن حضرت از امور غیبی و آشنایی به تمام لغات از دیگر دلایل امامت آن حضرت می‌باشد، اباصلت هروی می‌گوید: "امام رضا(ع) با مردم به زبان خودشان گفت و گو می‌کرد، روزی به آن حضرت عرض کردم یا ابن رسول الله از آشنایی شما با این زبان‌ها در شگفتم؟ حضرت فرمود: ای اباصلت من حجت خدا بر خلق او هستم و حق تعالی حجتی را بر قومی فرا نگیرد، در حالی که آن حجت به لغت‌های ایشان آشنا نباشد"[۱۸].[۱۹]
دیدگاه ابن قبه درباره امامت امام رضا
ابن قبه رازی بعد به امامت هشتمین امام می‌رسد. او این سخن مخالفان را که تنها گروهی از امامیه بعد از امام کاظم به امامت امام رضا معتقد شدند، سخن کسانی می‌داند که از اخبار امامیه اطلاع کافی ندارد؛ چراکه همه امامیه به امامت علی بن موسی الرضا(ع) معتقد شدند [۲۰]. همچنین محدثین امامیه، اخبار زیادی از حضرت نقل کرده‌اند که نشان از علم و فضل امام رضا می‌باشد[۲۱].[۲۲]
جستارهای وابسته
- هدایت
- ولایت (ولایت تکوینی؛ ولایت تشریعی؛ ولایت امر)
- خلافت
- شهادت
- ملک
- حکم
- وراثت (وراثت زمین؛ وراثت کتاب)
- حجت
- تمکین فی الارض
- امت وسط
- اصطفا
- اجتبا
- امامت در قرآن
- آیات امامت
- امامت در حدیث
- امامت در کلام اسلامی
- امامت در فلسفه اسلامی
- امامت در عرفان اسلامی
- امامت از دیدگاه برون‌دینی
- امامت امامان دوازده‌گانه
- شؤون امام
- صفات امام
- راه تعیین امام
- امامان دوازده‌گانه
- آیات امامت
- اثبات امامت
- احکام امامت
- اختلاف در امامت
- اطاعت اولوالامر
- اعلان امامت علی
- امامت ائمه ضلال
- امامت بعد از نبی اکرم
- امامت به بیعت
- امامت به شوکت
- امامت به نص
- امامت تشریعی
- امامت تکوینی
- امامت جاهل
- امامت خاصه
- امامت خلفا
- امامت دو برادر
- امامت ذریه ابراهیم
- امامت رسول الله
- امامت زنان
- امامت صغری
- امامت صغیر
- امامت ظالم
- امامت عالم
- امامت عامه
- امامت غیر قرشی
- امامت غیر معصوم
- امامت فاضل
- امامت قرشی
- امامت مطلقه
- امامت مفضول
- امامت واحد
- امامت کبری
- انحلال امامت
- انقطاع امامت
- اولوا الامر
- اولی به امامت
- ایمان به امامت
- تعلیم غیبی به غیر نبی
- ختم رهبری
- خروج امام از امامت
- دعای ابراهیم
- دعوی امامت
- دفاع از امامت
- دلایل امامت
- روح قدسی
- علم امامت
- علم به آغاز امامت
- عهد الهی
- قبح امامت
- لطف امامت
- مدعی امامت
- مقام امامت
- ملاک امامت
- موروثی بودن امامت
- نشانه امامت
- نص بر امامت
- نص نبی بر خلافت
- نفی امامت
- نور امامت
- ودائع امامت
- وصیت به امامت
منابع
پانویس
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۱، ص۴۸۶؛ مفید، محمد بن محمد، ارشاد، ج۲، ص۵۹۱.
- ↑ سبط ابن جوزی، یوسف شمس الدین، تذکرة الخواص، ص۳۱۵؛ شیروانی، میرزاحیدرعلی، مناقب اهل بیت، ص۱۳.
- ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، عیون اخبارالرضا(ع)، ج۱، ص۳۰؛ اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۳، ص۱۰۵.
- ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، عیون اخبارالرضا(ع)، ج۱، ص۹۹؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۷۶.
- ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، عیون اخبارالرضا(ع)، ج۲، ص۴۰۶؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۸۶؛ مفید، محمد بن محمد، ارشاد، ص۲۴۷.
- ↑ مفید، محمد بن محمد، ارشاد، ص۲۴۶.
- ↑ ضیائی ارزگانی، رحمت الله، امامت امام رضا، دانشنامه کلام اسلامی ج۱، ص۴۳۴.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۳۱۹؛ مفید، محمد بن محمد، ارشاد، ص۹۵؛ خزاز قمی، علی بن محمد، کفایة الأثر، ص۸۲.
- ↑ مفید، محمد بن محمد، ارشاد، ص۵۹۱.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۸۹.
- ↑ خزاز قمی، علی بن محمد، کفایة الاثر، ص۴۲؛ بحرانی، سید هاشم، غایة المرام، ج۱، ص۲۴۲.
- ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص۲۵۲؛ طباطبائی، سیدمحمدحسین، المیزان، ج۴، ص۴۰۹؛ قندوزی، سلیمان، ینابیع الموده، ج۳، ص۲۹۹.
- ↑ ضیائی ارزگانی، رحمت الله، امامت امام رضا، دانشنامه کلام اسلامی ج۱، ص۴۳۴.
- ↑ علم الهدی، سید مرتضی، شرح جمل العلم والعمل، ص۲۱۵.
- ↑ مفید، محمد بن محمد، ارشاد، ج۲، ص۲۳۹.
- ↑ مناقب، ج۴، ص۳۳۲.
- ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، عیون اخبارالرضا(ع)، ج۱، ص۲۳۹.
- ↑ «كَانَ الرِّضَا(ع) يُكَلِّمُ النَّاسَ بِلُغَاتِهِمْ فَقُلْتُ لَهُ فِي ذَلِكَ فَقَالَ يَا أَبَا الصَّلْتِ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ وَ مَا كَانَ اللَّهُ لِيَتَّخِذَ حُجَّةً عَلَى قَوْمٍ وَ هُوَ لَا يَعْرِفُ لُغَاتَهُمْ»؛ مناقب، ص۳۳۳؛ اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۳، ص۱۱۹.
- ↑ ضیائی ارزگانی، رحمت الله، امامت امام رضا، دانشنامه کلام اسلامی ج۱، ص۴۳۵.
- ↑ ابن قبه رازی رازی، نقض الاشهاد، ص۱۰۷.
- ↑ ابن قبه رازی رازی، نقض الاشهاد، ص۱۰۶.
- ↑ میرزایی، عباس، ابن قبه رازی، ص۲۰۳.