بنی حارث الاصغر بن معاویه
مقدمه
این طایفه در شمار اعراب کهلانی[۱] و از شاخه‌های بزرگ بنی معاویة بن کنده هستند که نسب از حارث [الاصغر] بن معاویة بن حارث بن معاویة بن ثور بن مرتّع بن معاویة بن کندة بن عفیر می‌‌برند[۲]. او و برادرش عمرو از مادری به نام أسماء بنت عمرو بن الحارث الغطریف تولد یافتند[۳]. این دو همچنین از طرف مادر با حارث بن خزرج بن حارثة بن ثعلبة بن عمرو بن مزیقیا از قبیله أزد برادر،[۴] و از طرف پدری نیز، با ذهل بن معاویه - از بطون کنده - نسبت برادری دارند[۵]. حارث همچنین، پسری به نام معاویه موسوم به «معاویة الاکرمین» داشت[۶] که نسلش از طرق وی و فرزندانش ربیعه، عاتک و مثل[۷] انتشار یافت. از بنی الحارث الاصغر فروعات و شاخه‌های بسیاری منشعب گردیده است که از مهمترین آنان می‌‌توان از بنی عدی بن ربیعه،[۸] بنی وهب بن ربیعه،[۹] بنی ابوکرب بن ربیعه،[۱۰] بنی امرؤالقیس بن ربیعه،[۱۱] بنی مالک بن ربیعه،[۱۲] بنی جبلة بن عدی،[۱۳] بنی حارث بن عدی،[۱۴] بنی مرة بن حجر بن عدی،[۱۵] بنی شجرة بن معاویة بن ربیعه،[۱۶] بنی مجر بن عمرو،[۱۷] بنی الارقم بن نعمان،[۱۸] بنی أبوالخیر بن وهب،[۱۹] بنی امری‌ء القیس بن حارث[۲۰] معروف به «بنی الذائد»،[۲۱] بنی بهدلة بن المثل،[۲۲] بنی حجر بن وهب،[۲۳] بنی خمر (حمر) بن عمرو،[۲۴]بنی شیبان بن عاتک،[۲۵] بنی طمح بن حارث،[۲۶]بنی عمرو (شملة) بن نعمان،[۲۷] بنی مالک بن حارث[۲۸] مشهور به «بنی هند»،[۲۹] بنی أشاة،[۳۰] بنی معن بن عدن، بنی جریر بن عدن، بنی حجر بن عدن، بنی ماء السماء بن عدن بن مالک،[۳۱] بنی الیحیانیة بن خیار[۳۲] و... و بیوتی چون الصّمّه یا همان بنی السیر بن سعد بن جابر[۳۳] و بیت بنی عمرو بن مسعود بن عدن[۳۴] یاد کرد.
بنی الحارث الاصغر و طوایف آن اصالتی یمنی داشتند و در مناطقی مانند غمر ذی کنده[۳۵] در کنار قبایل صدف، تجیب و عباد سکونت داشتند[۳۶]. حضرموت هم که در پیش و پس از اسلام، بطون عمده‌ای از کندیان را - عمدتاً در قسمت شرقی یمن - در خود جا داده بود، از مناطق اصلی کندیان و نیز طوایف بنی الحارث الاصغر به شمار می‌رفت[۳۷]. اما پس از اسلام و در پی فتوحات اسلامی علاوه بر یمن و به طور خاص منطقه حضرموت،[۳۸] جمعی از آنان به حجاز،[۳۹] و نیز در سرزمین‌های مفتوحه از جمله عراق به ویژه کوفه،[۴۰] بصره،[۴۱] شام،[۴۲] حمص،[۴۳] جزیره[۴۴] و رهاء[۴۵] مهاجرت کردند.
مردم این طایفه بزرگ، پس از پذیرش اسلام در سال دهم هجری،[۴۶] نقش بزرگی در حوادث دوران اسلامی در سده‌های نخست اسلامی اعم از فتوحات اسلامی،[۴۷] واقعه موسوم به «رده»[۴۸] و نیز وقایع و رخدادهای دوران حکومت امام علی(ع) از جمله جنگ‌های جمل،[۴۹] صفین[۵۰] و نهروان[۵۱] ایفا نمودند. ضمن این که از نقش بسیار مهم بنی الحارث الاصغر در رخدادهای ایام حکومت خلفای اموی و عباسی از جمله مشارکت در قیام‌ها و خیزش‌های مردمی این دوران نظیر قیام حجر بن عدی،[۵۲] واقعه کربلا،[۵۳] قیام توابین،[۵۴] قیام مختار[۵۵] و نیز شورش‌های عبدالرحمن بن محمد بن اشعث[۵۶] و یزید بن مهلب بن ابی صفره[۵۷] و خوارج[۵۸] نیز نباید غافل بود. از برجسته‌ترین اعلام و رجال این قوم می‌‌توان به چهره‌های بزرگی چون حجر بن عدی، اشعث بن قیس و خاندان او، ابوالشعثاء زیاد بن یزید (زیاد) بن مهاجر (مهاصر) بن نعمان کندی بهدلی از شهدای بنام کربلا،[۵۹] ابویوسف یعقوب بن اسحاق بن صبّاح بن عمران بن اسماعیل بن اشعث بن قیس کندی از فلاسفه بزرگ اسلامی،[۶۰] اعشی شاعر،[۶۱] سلمة (حارث) بن مسعود بن خالد بن أصرم که فرقه «الحارثیه» منتسب به اوست،[۶۲] عبیدالله بن عباس بن یزید بن اسود بن سلمة بن حجر از والیان معروف دوران اموی و عباسی[۶۳] عدی بن عدی بن عمیره معروف به «سید اهل جزیره»[۶۴] و دهها تن دیگر یاد کرد[۶۵].[۶۶]
منابع
حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت
پانویس
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۳۶.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۳۷.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۳۷.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۳۷.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۳۸.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۳۸.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۳۹.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۳۹.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۳۹.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۳۹.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۳۹.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۳۹.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۳۹.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۳۹.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۴۳.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۵۱. نیز ر.ک: ابن درید، الاشتقاق، ص۳۶۶؛ قلقشندی، نهایة الارب فی معرفة انساب العرب، ج۱، ص۳۰۳؛ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۲، ص۱۸۷.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۵۸. نیز ر.ک: ابن حبیب بغدادی، مختلف القبائل و مؤتلفها، ج۱، ص۷۸؛ ابن درید، الاشتقاق، ص۳۶۶. این نسب در کتاب «معجم قبائل العرب» به نقل از کتاب «المشتبه» ذهبی، به اشتباه «المجر بن سلمه» عنوان گردیده است. (عمر رضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۳، ص۱۰۴۰)
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۴۸. این نسب در کتاب «جمهرة انساب العرب»، ارقم بن نعمان بن عمرو بن وهب بن ربیعة بن معاویة بن حارث بن معاویة بن ثور بن مرتع بن معاویة بن کنده عنوان گردیده است. (ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۴۲۶)
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۴۷.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۳۸ و ۱۶۰. نیز ر.ک: ابن اثیر، اسد الغابه فی معرفة الصحابه، ج۴، ص۴۵۱.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۶۲.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۵۸. نیز ر.ک: ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۱، ص۱۹۱.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۴۸؛ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۱، ص۳۴۵.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۴۸. نیز ر.ک: ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۱، ص۴۶۰؛ زبیدی، تاج العروس، ج۶، ص۳۶۹.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۵۹؛ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۲، ص۲۲۰. ضمن این که ابن اثیر نیز در ذکر نسب برخی از شخصیت‌های این قوم از آنها به بنی شیبان بن فاتک یاد کرده است. (ابن اثیر، اسد الغابه فی معرفة الصحابه، ج۱، ص۱۳۶ و ج۱، ص۳۹۵ و ج۲ ص۲۳۹)
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۳۸؛ ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، ص۴۲۷. نیز رو ک. ابن درید، الاشتقاق، ص۳۶۳.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۴۸.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۳۸؛ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۳، ص۱۵۴.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۳۸. نیز ر.ک: ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۲، ص۱۲۹؛ زرکلی، الاعلام، ج۵، ص۲۵۹.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۴۳. در کتاب «الاشتقاق» این نام، «بنی أشاءه» ذکر شده است. (ابن درید، الاشتقاق، ص۳۶۴)
- ↑ عوتبی صحاری، الانساب، ج۱، ص۴۴۲.
- ↑ عوتبی صحاری، الانساب، ج۱، ص۴۴۲.
- ↑ عوتبی صحاری، الانساب، ج۱، ص۴۴۲.
- ↑ عوتبی صحاری، الانساب، ج۱، ص۴۴۲.
- ↑ حسن بن احمد همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۱۶۶-۱۶۹.
- ↑ حسن بن احمد همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۱۶۶-۱۶۹.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۷۵؛ حسن بن احمد همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۸۸. ابن کلبی از عمرو (افحل) بن ابوکرب بن قیس بن سلمه به عنوان کسی که کنده را از غمر ذی کنده به حضرموت وارد کرده، نام برده است. (هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۷۰)
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۵۱؛ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۲، ص۱۸۷. ر. ک: ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۱۸۴-۱۸۵.
- ↑ بامطرف، الجامع(جامع شمل أعلام المهاجرین المنتسبین إلی الیمن و قبائلهم)، ج۲، ص۵۸۹.
- ↑ ر.ک: هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۳۹، ۱۴۶، ۱۴۳، ۱۴۷، ۱۴۹ و ۱۵۳؛ ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، ص۴۲۵-۴۲۶؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۴۰، ص۱۴۱.
- ↑ ابن حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۵، ص۷۰.
- ↑ بامطرف، الجامع(جامع شمل أعلام المهاجرین المنتسبین إلی الیمن و قبائلهم)، ج۱، ص۱۵۷ و ج۲، ص۵۸۹. ر.ک: ابن حبان، الثقات، ج۴، ص۹۱؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۷۲، ص۳۰۲.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۲۲، ص۴۵۵ و ج۷۲، ص۳۰۲.
- ↑ ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۲۹۵. نیز ر.ک: هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۳۹، ۱۴۶، ۱۴۷، ۱۴۹ و ۱۵۳؛ ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، ص۴۲۶؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۴۰، ص۱۴۱.
- ↑ ر.ک: هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۳۹، ۱۴۶، ۱۴۷، ۱۴۹ و ۱۵۳. نیز ر.ک: ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، ص۴۲۶؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۴۰، ص۱۴۱.
- ↑ ابن‌شبه، تاریخ المدینة المنوره، ج۲، ص۵۴۲؛ ابن‌هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۵۸۵.
- ↑ بلاذری، فتوح البلدان، ص۲۶۰؛ ابن اعثم کوفی، الفتوح، ج۱، ص۲۱۰؛ عمر بن احمد بن ابی جواده، بغیة الطلب فی تاریخ حلب، ج۴، ص۱۸۹۴؛ ابن اثیر، اسد الغابه فی معرفة الصحابه، ج۱، ص۱۱۸ و...
- ↑ واقدی، کتاب الرِّدَّة، ص۱۷۱ـ۲۱۳؛ بَلاذری، کتاب فتوح البلدان، ص۱۰۱؛ ابن اعثم کوفی، الفتوح، ج۱، ص۴۷ـ۶۸.
- ↑ مفید، الجمل، ص۳۲۰. نیز دینوری، الأخبار الطوال، ص۱۴۶.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۴۷ و ۱۵۶ و ۱۶۵؛ نصر بن مزاحم منقری، وقعه صفین، ص۲۰۴-۲۰۶؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۲۵۴.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۶۵؛ دینوری، الأخبار الطوال، ص۲۱۰؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۵، ص۸۵-۸۶.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۵، ص۲۴۲-۲۷۱؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۵، ص۲۵۳-۲۸۰؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۳، ص۴۷۲-۴۸۸.
- ↑ دینوری، الاخبار الطوال، ص۲۳۶-۲۳۷؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۵، ص۳۶۹ و ۴۲۲؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۳۰-۳۱ و ۶۰.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۶۵؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۵، ص۶۰۳-۶۰۴.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۶۵؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۶، ص۴۱۰ و۴۳۰؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۶، ص۹۴،۶۶؛ خوارزمی، مقتل الحسین، ج۲، ص۲۵۶.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۷، ص۳۰۳-۳۵۲؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۴۶۱-۵۰۲.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۵۶؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۶، ص۵۹۱-۵۹۲ و ۶۰۱؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۵، ص۸۵.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۵۷؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۷، ص۴۳۸-۴۴۱؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۶، ص۳۰۹.
- ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۵، ص۴۴۵؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۷۳.
- ↑ ابن ندیم، الفهرست، ص۳۵۷؛ ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۴۲۵؛ ابن ابی اصیبعه، عیون الانباء فی طبقات الأطباء، ج۲، ص۱۷۲.
- ↑ ابن خلدون، تاریخ، ج۲، ص۳۳۲.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۶۵؛ ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، ص۴۲۷.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۵۵؛ ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، ص۴۲۷.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۴۰، ص۱۴۱؛ المزی، تهذیب الکمال، ج۱۹، ص۵۳۴؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۷، ص۱۶۸.
- ↑ برای مطالعه بیشتر و مفصل‌تر در باره طایفه بزرگ بنی الحارث الاصغر بن معاویه رجوع کنید به مقاله«بنی معاویة الاکرمین بن حارث» در دانشنامه مجازی امامت و ولایت.
- ↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت