فقهای دین بر چه اساسی در زمان غیبت کبرا بر دیگران ولایت دارند؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
فقهای دین بر چه اساسی در زمان غیبت کبرا بر دیگران ولایت دارند؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / غیبت امام مهدی / عصر غیبت کبری / نیابت عامه
تعداد پاسخ۲ پاسخ

فقهای دین بر چه اساسی در زمان غیبت کبرا بر دیگران ولایت دارند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

  • در زمان غیبت مردم باید به چه کسی مراجعه بکنند؟

پاسخ نخست

عباس رحیمی

حجت الاسلام و المسلمین عباس رحیمی، در کتاب «امید فردا» در این‌باره گفته است:

«امام مهدی (ع)در دوران غیبت کبری، وکیل خاص ندارد؛ اما وکیل‌های عام آن حضرت، یعنی فقهای دارای شرایط، عهده‌دار نیابت عامه از سوی آن حضرت هستند. حضرت مهدی (ع) در توقیع شریف خود فرمود: "وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ‌ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِيهَا إِلَى رُوَاةِ حَدِيثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِي عَلَيْكُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ"[۱]؛ در رویدادهای اجتماعی (و نیازهای شرعی) به راویان احادیث ما (فقها) مراجعه نمایید که آنها حجت من بر شما هستند، چنان که من حجت خدا هستم. در احادیث دیگر، اهل بیت (ع) این مسئله را روشن فرمودند و ولایت فقیه و مسئله تقلید نیز از همین جا سر چشمه می‌گیرد. بنابراین، ارتباط امت اسلامی با حجت خدا به کلی قطع نیست و علمای اسلام در دوران غیبت، پناهگاه و مرجع و راهنمای امت و حافظ و نگهبان شریعت هستند و منزلت آنان مانند پیامبران بنی اسرائیل است؛ چنانکه از رسول خدا (ص) نقل شده که فرمود: "عُلَمَاءُ أُمَّتِي‌ كَأَنْبِيَاءِ بَنِي إِسْرَائِيلَ"[۲]؛ علمای امت من مانند پیامبران بنی اسرائیل هستند[۳]»[۴].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛
پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، در کتاب «مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها» در این‌باره گفته‌اند:

«یکی از دلایل نقلی ولایت فقیه، علاوه بر دلایل عقلی آن، روایت امام صادق (ع) است که فرمود: ینْظُرَانِ إِلَی مَنْ کانَ مِنْکمْ مِمَّنْ قَدْ رَوَی حَدِیثَنَا و نَظَرَ فِی حَلَالِنَا و حَرَامِنَا و عَرَفَ أَحْکامَنَا فَلْیرْضَوْا بِه حَکماً فَإِنِّی قَدْ جَعَلْتُه عَلَیکمْ حَاکماً فَإِذَا حَکمَ بِحُکمِنَا فَلَمْ یقْبَلْه مِنْه فَإِنَّمَا اِسْتَخَفَّ بِحُكْمِ اَللَّهِ وَ عَلَيْنَا رَدَّ وَ اَلرَّادُّ عَلَيْنَا اَلرَّادُّ عَلَى اَللَّهِ وَ هُوَ عَلَى حَدِّ اَلشِّرْكِ[۵]

لذا این ولایت را ائمه معصومین (ع) سالیان طولانی قبل از نیابت خاصه به فقها داده‌اند. به تصریح این نوع روایات[۶] مجتهد جامع الشرایط حتی در زمان حضور امام معصوم و در همان شهر می‌تواند فتوا بدهد و مردم موظف‌اند از او اطاعت کنند.

بنابراین، ولایت فقیه ویژه دوران غیبت نیست که ادامه نیابت خاصه باشد. آری، هنگام حضور امام، رهبری جامعه بر عهده اوست و فقها یاوران امام هستند، اما در نبود ظاهری ایشان، رهبری جامعه نیز بر عهده فقیه جامع الشرایط است. اما این امر، سعه و ضیق ولایت است، نه اصل ولایت»[۷].

پرسش‌های وابسته

  1. نیابت چند نوع می‌باشد؟ (پرسش)
  2. مقصود از نیابت عامه در عصر غیبت کبری چیست؟ (پرسش)
  3. چرا امام مهدی در زمان غیبت کبرا نایب خاص ندارد؟ (پرسش)
  4. به چه کسانی نایبان عام گویند؟ (پرسش)
  5. نیابت عام به چه معناست و روایات در این‏ باره چه می‏‌گوید؟ (پرسش)
  6. نایبان عام امام مهدی در عصر غیبت چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)
  7. چگونه می‌‏توانید ثابت کنید که ولی فقیه نایب و جانشین امام مهدی رهبر و ولی جامعه اسلامی است؟ (پرسش)
  8. از کجا معلوم می‌‏شود که مهدی در عصر غیبت کبری واقعا وجود خارجی دارد و صرفا یک فرضیه نیست؟ (پرسش)
  9. آیا حقیقت مفهوم دین اسلام همین است که توسط مراجع دینی برداشت می‌‏شود؟ (پرسش)
  10. در زمان غیبت علما در تبیین حقیقت شریعت چقدر موفق بوده‏‌اند؟ (پرسش)
  11. فقهای دین بر چه اساسی در زمان غیبت کبرا بر دیگران ولایت دارند؟ (پرسش)
  12. آیا نواب عام امام مهدی در زمان غیبت کبرا با آن حضرت ارتباط دارند؟ (پرسش)
  13. چرا امام خمینی را نایب امام مهدی نامیده‌اند؟ عشق و دلدادگی امام خمینی برخاسته از چه بود؟ مهم‌ترین ویژگی‌های ایشان را بنویسید؟ (پرسش)
  14. آیا درست است که آیت‌الله خامنه‌‏ای نایب امام مهدی هستند؟ مدرک و منابع اطلاعات شما در این زمینه چیست؟ (پرسش)
  15. کدام گروه از افراد جامعه مصداق نایب عام هستند و وظیفه سرپرستی بر دوش آنان گذاشته شده است؟ (پرسش)
  16. آیا پیروی کردن از نائب امام مهدی (ولی فقیه) واجب است؟ (پرسش)
  17. عقیده اهل سنت در رابطه با «ولایت فقیه» چیست؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع مهدویت

پانویس

  1. وسائل الشیعه، ج ۲۷، ص ۱۴۰.
  2. مستدرک الوسائل، ج ۱۷، ص ۳۲۰.
  3. برای اطلاع بیشتر درباره ولایت فقیه ر.ک: گفتگو در مورد ولایت فقیه و آزادی و سیاست، به قلم نگارنده.
  4. رحیمی، عباس، امید فردا، ص۲۸.
  5. «نگاه کنند به هرکس از شما که راوی حدیث ماست و در حلال و حرام صاحب‌نظر است و احکام ما را می‌داند پس حاکمیت او را بپذیرند؛ زیرا من او را بر شما حاکم قرار دادم، پس هرگاه مطابق حکم ما حکم کند و از او پذیرفته نشود، امر خداوند خوار شمرده شده است و ما اهل بیت را رد کرده‌اند و رد کردن ما، رد کردن خداوند است و آن شخص به منزله مشرک است» کافی، ج ۱، ص ۶۷، حدیث ۱۰.
  6. در یک روایت امام باقر (ع) با آن‌که خود در مدینه است، به ابان بن تغلب می‌فرماید در مسجد مدینه بنشین و فتوا بده؛ وسائل الشیعه، ج ۲۰، ص ۱۱۶. در روایت دیگر می‌فرماید: بر دیگران واجب است از فقها تقلید کنند؛ وسائل الشیعه، ج ۱۸، ص ۹۵.
  7. مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۹۱.