رجعت در متون دینی چه جایگاهی دارد؟ (پرسش)

رجعت در متون دینی چه جایگاهی دارد؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / عصر پس از ظهور / رجعت
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

رجعت در متون دینی چه جایگاهی دارد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

نویسندگان کتاب «نگین آفرینش» در این باره گفته‌اند:

«رجعت از عقاید مسلم شیعه است که پشتوانه آن، ده‌ها آیه قرآن و صدها روایت از پیامبر (ص) و امامان (ع) است. محدث بزرگ مرحوم شیخ حر عاملی در کتاب ایقاظ ۵۲۰ حدیث درباره رجعت نقل کرده است. مرحوم علامه مجلسی نیز گفته است: "اگر احادیث رجعت متواتر نباشد، دیگر در هیچ موردی نمی‌توان ادعای تواتر کرد. گذشته از آیات و روایات فراوان، همه علمای شیعه بر این حقیقت، اتفاق نظر دارند؛ چنانکه مرحوم شیخ حر عاملی به این مطلب تصریح کرده و بلکه ثبوت رجعت را از ضروریات مذهب شیعه دانسته است.

• رجعت، در قرآن و روایات در آیات متعددی از قرآن، آشکارا جریان بازگشت افرادی از مردگان به دنیا مطرح شده و روایات زیادی از اهل بیت (ع) در تفسیر این آیات وارد شده است که دو نمونه را بیان می‌کنیم:

1. از نمونه‌های بسیار روشن رجعت و بازگشت به دنیا جریان عزیر است. او یکی از پیامبران بنی اسرائیل بود که پس از مرگ، دوباره زنده شد و به دنیا بازگشت. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: ﴿أَوْ كَالَّذِي مَرَّ عَلَىٰ قَرْيَةٍ وَهِيَ خَاوِيَةٌ عَلَىٰ عُرُوشِهَا قَالَ أَنَّىٰ يُحْيِي هَٰذِهِ اللَّهُ بَعْدَ مَوْتِهَا فَأَمَاتَهُ اللَّهُ مِائَةَ عَامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُ قَالَ أَعْلَمُ أَنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ﴾. خلاصه داستان عزیر چنین است: عزیر در مسیر خود از شهری گذشت که ویران شده و ساکنان آن، همگی مرده بودند و اجساد آن‌ها پوسیده و استخوان‌های آن‌ها خرد شده بود. با تعجب گفت: "چگونه خداوند این مردگان را زنده خواهد کرد؟" در این هنگام، خداوند جان او را گرفت و صد سال بعد، او را دوباره زنده کرد. در برابر چشمانش، مرک سواری او را که الاغی مرده و پوسیده بود، دوباره زنده کرد، تا چگونگی رستاخیز انسان‌ها را به او نشان دهد. بنابراین بازگشت به دنیا برای عزیر اتفاق افتاده و این دلیلی روشن بر امکان رجعت در آینده جهان. به بیان دیگر، چون رجعت در گذشته تاریخ اتفاق افتاده، در آینده نیز می‌تواند رخ دهد و به قول معروف، بهترین دلیل بر امکان یک پدیده‌، این است که قبلاً واقع شده است.
2. نمونه دیگر، بازگشت گروهی از قوم حضرت موسی (ع) به دنیاست. قرآن کریم می‌فرماید: ﴿ثُمَّ بَعَثْنَاكُمْ مِنْ بَعْدِ مَوْتِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ﴾ .این آیه دربارل هفتاد نفر از برگزیدگان قوم حضرت موسی (ع) است که همراه آن حضرت به کوه طور رفتند، تا گفت‌وگو حضرت موسی (ع) را با خدا دیدند، گفتند: "ای موسی! ما به تو ایمان نمی‌آوریم، مگر اینکه خداوند را آشکارا ببینیم. حضرت موسی (ع) آن‌ها را از این خواسته بی‌جا و غیر ممکن باز داشت؛ ولی آن‌ها اصرار کردند و سرانجام با صاعقه الهی، همگی مردند. حضرت موسی (ع) از این واقعه ناراحت شد و از پیادمدهای آن در میان بنی اسرائیل نگران بود؛ بنابراین از خداوند خواست که آن‌ها را به زندگی برگرداند. درخواست او پذیرفته شد و مطابق آیه یاد شده، خداوند آن‌ها را به زندگی دنیا برگردانید؛ به گونه‌ای که طبق روایتی از امیر المؤمنین (ع)، این عدّه به خانه‌های خود بازگشتند و مدتی زندگی کردند و صاحب فرزند شدند و پس از رسیدن اجلشان از دنیا رفتند.

• آیات بالا درباره رجعت در اقوام گذشته است؛ ولی آیاتی از قرآن، دلیل بر "رجعت به دنیا در پایان تاریخ و آینده" است که دو نمونه را بیان می‌کنیم:

1. قرآن کریم می‌فرماید: ﴿وَ یَوْمَ نَحْشُرُ مِن کُلِّ أُمَّةٍ فَوْجًا مِّمَّن یُکَذِّبُ بآیَاتِنَا فَهُمْ یُوزَعُون﴾؛. بنابراین اشاره به روزی غیر از روز قیامت دارد، زیرا در روز قیامت، همه انسان‌ها از اولین و آخرین محشور می‌شوند. مرحوم شیخ طبرسی در تفسیر مجمع البیان نوشته است که براساس روایات بسیار از اهل بیت (ع) این آیه مربوط به گروهی از شیعیان حضرت مهدی (ع) و نیز عده‌ای از دشمنان آن حضرت است که در دوران ظهور او به دنیا باز می‌گردند. در یکی از آن روایات آمده است که از امام صادق (ع) دربارۀ این آیه سؤال شد؛ آن حضرت فرمود: گمردم در مورد آن، چه می‌گویند؟ راوی گفت: آن‌ها می‌گویند: این آیه دربارۀ قیامت است. امام صادق (ع) فرمود: آیا خداوند در روز قیامت گروهی را بر می‌انگیزد و گروه دیگر را رها می‌کند؟ اینگونه نیست این آیه دربارۀ رجعت است؛ اما آیه قیامت این آیه است که خداوند می‌فرماید: ﴿وَحَشَرْنَاهُمْ فَلَمْ نُغَادِرْ مِنْهُمْ أَحَدًا ﴾؛ »
2. قرآن کریم می‌فرماید: ﴿وَ حَرامٌ عَلى‌ قَرْيَةٍ أَهْلَكْناها أَنَّهُمْ لا يَرْجِعُونَ﴾. این آیه نیز از مهم‌ترین دلیل‌های رجعت است؛ زیرا در قیامت همه مردم و از جمله اقوامی که به عذاب الهی هلاک شده‌اند، برمی‌گردند. این حقیقت در روایات متعدد بیان شده است. امام باقر و امام صادق (ع) در تفسیر این آیه فرمودند: "هر قریه‌ای که خداوند اهل آن را با عذاب هلاک کرده است، در رجعت باز نمی‌گردند. این آیه از بزرگ‌ترین دلائل رجعت است؛ زیرا هیچ کس از مسلمانان منکر ان نیست که همه مردم در قیامت باز می‌گردند؛ چه کسی که هلاک شده و چه کسی که هلاک نشده است. پس سخن خداوند که فرموده باز نمی‌گردند مربوط به رجعت است؛ اما در قیامت هلاک شدگان به عذاب الهی هم باز می‌گردند تا در آتش داخل شوند.

• رجعت در ادعیه و زیارات: قابل ذکر است موضوع رجعت در دعاها و زیاراتی که از امامان (ع) نقل شده نیز مطرح گردیده است. در زیارت جامعه کبیره که از امام هادی (ع) روایت شده می‌خوانیم: "ای امامان و حجت‌های خدا! من به شما و امامت شما اعتراف می‌کنم و بازگشت شما را به این دنیا باور دارم و رجعت شما را تصدیق می‌کنم و امر شما را انتظار می‌کشم" در بعضی از زیارت‌های مخصوص به حضرت مهدی (ع) از جمله زیارت آل یاسین نیز این موضوع با صراحت بیان شده است».

پرسش‌های وابسته

1. درباره رجعت چه دیدگاه‌‏هایی وجود دارد؟ (پرسش)
2. آیا اعتقاد به رجعت برگرفته از یهود است؟ (پرسش)
3. آیا قول به رجعت مستلزم تناسخ باطل است؟ (پرسش)
4. آیا رجعت عمومی و همگانی است؟ (پرسش)
5. آیا رجعت پس از ظهور امام مهدی با تکلیف سازگار است؟ (پرسش)
6. مراد از رجعت عیسی مسیح چیست و این رجعت در چه زمانی اتفاق خواهد افتاد و این بازگشت چه خصوصیاتی دارد؟ (پرسش)
7. رجعت چند مرحله دارد؟ (پرسش)
8. آیا رجعت نوعی تناسخ نیست؟ (پرسش)
9. اهمیت رجعت به چه اندازه است؟ (پرسش)
10. منظور از عذاب ادنی که در قرآن آمده چیست؟ (پرسش)
11. آیا اگر کسی چهل روز دعای عهد را بخواند حتما رجعت می‌کند؟ (پرسش)
12. آیا آیات و سوره مؤمنون با مسئله رجعت منافات ندارد؟ (پرسش)
13. چه ارتباطی بین ظهور و رجعت امام حسین وجود دارد؟ (پرسش)
14. آیا اعتقاد به رجعت از ضروریات دین است؟ (پرسش)
15. چگونه رجعت ائمه پس از ظهور امام مهدی انجام می‌گیرد؟ (پرسش)
16. آیه‌‏ای از قرآن رجوع مرده را به دنیا ممتنع می‌‏داند آیا این آیه با مسأله رجعت سازگاری دارد؟ (پرسش)
17. آیا پیامبران در زمان رجعت حضور دارند؟ (پرسش)
18. رجعت در ادعیه و زیارات چه جایگاهی دارد؟ (پرسش)
19. رجعت در روایات چه جایگاهی دارد؟ (پرسش)
20. کدام یک از علما در کتاب‌هایشان از رجعت بحث کرده‌اند؟ (پرسش)
21. چه ارتباطی بین رجعت و قیامت وجود دارد؟ (پرسش)

• رجعت در قرآن و روایات

1. آیا قرآن مخالف قول به رجعت است؟ (پرسش)
2. چه آیاتی از قرآن رجعت را ثابت می‌کند؟ (پرسش)
3. آیا قرآن به رجعت کسانی به این دنیا اشاره نموده است؟ (پرسش)
4. آیا تمام احادیث رجعت از طرق شیعه وارد شده است؟ (پرسش)
5. آیا در رجعت مردگان توسط امام مهدی زنده می‌‏شوند و آیا این قضیه پشتوانه عقلی روایی قرآنی دارد؟ (پرسش)
6. چه تعداد از روایات بر رجعت دلالت دارند؟ (پرسش)
7. رجعت در متون دینی چه جایگاهی دارد؟ (پرسش)

• مفهوم رجعت

1. منظور از رجعت چیست؟ (پرسش)
2. مترادف‌های واژه رجعت چیست؟ (پرسش)
3. رجعت چیست و ادله آن کدام است؟ (پرسش)

• پیشینه رجعت

1. سابقه اعتقاد به رجعت از چه زمانی است؟ (پرسش)
2. آیا برای رجعت نمونه‌ای در تاریخ یافت می‌شود؟ (پرسش)
3. آیا رجعت از ضروریات تشیع است؟ (پرسش)
4. چرا متکلمین بحث از رجعت را در علم کلام مطرح می‏‌کنند؟ (پرسش)

• هدف از رجعت

1. فایده رجعت چیست؟ (پرسش)
2. هدف از رجعت چیست؟ (پرسش)
3. چه آثاری بر اعتقاد به رجعت مترتب است؟ (پرسش)
4. فلسفه و فوائد رجعت چه می‌باشند؟ (پرسش)
5. رجعت امامان برای چیست؟ آیا آنان حکومت خواهند کرد؟ (پرسش)

• دلائل امکان رجعت

1. چه دلیل عقلی بر امکان رجعت می‌توان اقامه کرد؟ (پرسش)
2. آیا رجعت امکان وقوع دارد؟ (پرسش)
3. آیا دلیل عقلی بر ضرورت رجعت وجود دارد؟ (پرسش)
4. آیا رجعت با عقل و فلسفه سازگاری دارد؟ (پرسش)
5. آیا دلیل قرآنی بر ضرورت رجعت وجود دارد؟ (پرسش)

• ویژگی‌های رجعت

1. ویژگی‌های رجعت چیست؟ (پرسش)
2. آیا رجعت جسمانی است؟ (پرسش)
3. آیا رجعت اختیاری است؟ (پرسش)
4. آیا «رجعت» برای مؤمنان و کافران اختیاری است؟ (پرسش)

• زمان رجعت

1. رجعت چه زمانی تحقق پیدا می‌کند؟ (پرسش)
2. رجعت‏‌کنندگان چقدر در دنیا باقی می‏‌مانند؟ (پرسش)
3. آیا زمان رجعت هنگام قیام امام مهدی است؟ (پرسش)

• رجعت‌کنندگان

1. چه کسانی رجعت می‏‌کنند؟ (پرسش)
2. چه کسانی هنگام ظهور امام مهدی زنده می‌‏شوند؟ (پرسش)
3. چه کسانی هنگام ظهور دوباره زنده می‌شوند و امام مهدی را یاری می‌کنند؟ (پرسش)
4. رجعت کنندگان چند دسته‌اند؟ (پرسش)
5. ویژگی رجعت کنندگان چیست؟ (پرسش)
6. اولین رجعت کننده از امامان کیست؟ (پرسش)
7. برنامه‌های امام حسین در رجعت چیست؟ (پرسش)
8. برنامه‌های امام علی در رجعت چه می‌باشد؟ (پرسش)
9. آیا بانوان رجعت می‌کنند؟ (پرسش)
10. چه کسانی در هنگام قیام امام مهدی از قبر خود برانگیخته می‌‏شوند؟ (پرسش)
11. آیا پس از رحلت امام مهدی اولیاء صالح خدواند حکومت می‌کنند؟ (پرسش)
12. آیا در عصر حکومت اولیای صالح احتمال نافرمانی و شورش وجود دارد؟ (پرسش)

• مخالفان رجعت

1. مخالفان رجعت چه می‌گویند و چگونه به آنها پاسخ داده می‌شود؟ (پرسش)
2. مخالفان رجعت چند دسته‌اند؟ (پرسش)
3. چرا اهل سنت رجعت را نمی‌پذیرند؟ (پرسش)

• حکومت امامان پس از رجعت

1. نحوه حکومت ائمه بعد از رجعت چگونه است؟ (پرسش)