آیا قرآن به رجعت کسانی به این دنیا اشاره نموده است؟ (پرسش)

آیا قرآن به رجعت کسانی به این دنیا اشاره نموده است؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / عصر پس از ظهور / رجعت
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

آیا قرآن به رجعت کسانی به این دنیا اشاره نموده است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

علی رضا امامی میبدی

حجت الاسلام و المسلمین علی رضا امامی میبدی، در کتاب «آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی» در این‌باره گفته است:

«علاوه بر آیاتی که مربوط به وقوع رجعت در آینده و در دوران آخرالزمان است، در تعدادی از آیات قرآن به صورت صریح سخن از زنده شدن بعضی از مردگان درامت‌‌های پیشین و زندگی مجدد آنها آمده است، در این گفتار به این آیات می‌پردازیم:

• خداوند متعال در سوره بقره می‌فرماید: ﴿أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ خَرَجُواْ مِن دِيَارِهِمْ وَهُمْ أُلُوفٌ حَذَرَ الْمَوْتِ فَقَالَ لَهُمُ اللَّهُ مُوتُواْ ثُمَّ أَحْيَاهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لاَ يَشْكُرُونَ﴾؛ مگر داستان آنان که هزاران نفر بودند و از بیم مرگ، از دیار خویش بیرون شدند نشنیدی که خدا به ایشان گفت: بمیرید، آنگاه زنده‌‌شان کرد که خدا بر مردم کریم است ولی بیشتر مردم سپاسگزاری نمی‌کنند. این آیه به صورت صریح بیان می‌کند که هزاران نفر پس از مرگ زنده شده‌‌اند. علامه درباره این آیه توضیح می‌‌دهد که جمله «ثم احیاهم» دلالت دارد بر اینکه خدای تعالی زنده‌‌شان کرده تا زندگی کنند و بعد از زنده شدن مدتی زندگی کرده‌اند؛ تا دیگران از آنان عبرت بگیرند و یا دلیلی و یا بیانی برای اثبات حقیقت بوده باشد، باید آن را ذکر می‌‌کرد، چون رسم قرآن در بلاغتش همین است؛ همچنان که در داستان اصحاب کهف ذکر کرد که بعد از زنده شدن چه کارهایی کردند. علاوه بر اینکه جمله بعد هم که می‌‌فرماید: ﴿إِنَّ اللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ...﴾، همین معنا را می‌‌رساند، چون زنده کردن وقتی فضل می‌شود که زنده شده چند صباح دیگر زنده بماند.

در روایتی که در المیزان نیز از منابع متعددی روایی نقل شده است، امام صادق (ع) درباره این آیه می‌فرماید: خدای تعالی قومی را که از ترس طاعون از خانه‌‌های خود و از وطن مأنوس خود بیرون شدند، و فرار کردند همه آنها را که عددی بی‌‌شمار داشتند بمیراند، مدت طولانی از این ماجرا گذشت، حتی استخوانشان پوسید، و بند بند استخوان‌‌ها از هم جدا شد، خاک شدند. آن‌‌گاه خدای تعالی پیامبری را به نام حزقیل مبعوث کرد و آن جناب در وقتی که خدا هم می‌خواست خلق خویش را زنده ببیند دعا کرد، و بدنهای متلاشی شده آنان جمع شده جان‌‌ها به بدن‌ها برگشت، و برخاستند به همان هیئتی که مرده بودند، یعنی حتی یک نفر از ایشان کم نشده بود، پس از آن مدتی طولانی زندگی کردند.

• خداوند درباره گروهی از قوم حضرت موسی (ع) می‌‌فرماید: ﴿وَإِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسَى لَن نُّؤْمِنَ لَكَ حَتَّى نَرَى اللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْكُمُ الصَّاعِقَةُ وَأَنتُمْ تَنظُرُونَ * ثُمَّ بَعَثْنَاكُم مِّن بَعْدِ مَوْتِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ﴾؛ ما به تو ایمان نمی‌آوریم مگر وقتی که خدا را فاش و هویدا ببینیم! آنگاه شما را پس از مرگ زنده گرداندیم، شاید شما شکرگزار شوید.
• مرحوم علامه با ضمیمه کردن آیه ۱۵۵ سوره اعراف به این آیات، اظهار می‌‌کند که از مجموع این آیات بر می‌‌آید که موسی (ع) وقتی خواست به میقات برود و تورات را بگیرد، از میان بنی اسرائیل ۷۰ نفر را انتخاب کرد. آنها به شنیدن صدای خدا و اینکه چگونه با پیغمبر خود سخن می‌‌گوید قناعت نکرده، از وی درخواست کردند تا خدا را به ایشان نشان دهد، به خاطر همین درخواست، صاعقه بر ایشان نازل شد و همه را هلاک کرد، و خداوند با دعای موسی دوباره ایشان را زنده نمود.
• ﴿أَوْ كَالَّذِي مَرَّ عَلَى قَرْيَةٍ وَهِيَ خَاوِيَةٌ عَلَى عُرُوشِهَا قَالَ أَنَّىَ يُحْيِي هَذِهِ اللَّهُ بَعْدَ مَوْتِهَا فَأَمَاتَهُ اللَّهُ مِائَةَ عَامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ﴾؛ یا مثل آن مردی که بر دهکده‌‌ای گذر کرد که خراب و ویران شده و خالی از سکنه بود گفت: چگونه خدا اینها را بعد از مردن زنده گرداند؟ پس خداوند او را صد سال میراند، سپس او را برانگیخت و زنده کرد.

این آیه شریفه دلالت می‌کند که شخص مذکور در آیه که در حقیقت یکی از پیامبران و بندگان صالح خدا بوده است، واقعا مرده و بعد از صد سال دوباره زنده شده است؛ و در این مطلب جای هیچ تردیدی نیست.(...)

• ﴿وَإِذْ قَتَلْتُمْ نَفْسًا فَادَّارَأْتُمْ فِيهَا وَاللَّهُ مُخْرِجٌ مَّا كُنتُمْ تَكْتُمُونَ * فَقُلْنَا اضْرِبُوهُ بِبَعْضِهَا كَذَلِكَ يُحْيِي اللَّهُ الْمَوْتَى وَيُرِيكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ﴾؛ و چون کسی را کشته بودید و درباره او کشمکش می‌کردید و خدا آنچه نهان می‌‌داشتید آشکار کرد. گفتیم پاره‌ای از گاو را به کشته بزنید خدا مردگان را چنین زنده می‌کند و نشانه‌‌های قدرت خویش به شما می‌‌نمایاند شاید تعقل کنید. این آیه درباره جوانی از قوم بنی اسرائیل است که در زمان حضرت موسی (ع) پس از کشته شدن، دوباره زنده شد. علامه نیز به این موضوع تصریح، و روایاتی که به تفصیل جریان جوان مذکور و زنده شدن او را بیان می‌کند، نیز نقل کرده است.
• خداوند از حضرت عیسی (ع) حکایت می‌‌کند که ﴿ وَرَسُولاً إِلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ أَنِّي قَدْ جِئْتُكُم بِآيَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ... وَأُحْيِي الْمَوْتَى بِإِذْنِ اللَّهِ﴾؛ در حالی که فرستاده‌‌ای است به سوی بنی‌‌اسرائیل، و به این پیام که من به سوی شما آمدم با معجزه‌‌ای از ناحیه پروردگارتان... و مرده را به اذن خدا زنده می‌‌کنم. طبق این آیه یکی از معجزات حضرت عیسی (ع) زنده کردن مردگان بوده است. البته به اعتقاد علامه، از تعبیر ﴿وَأُحْيِي الْمَوْتَى﴾ یا به طور صریح و یا به طور اشاره فهمیده می‌‌شود که عیسی (ع) یک‌‌بار و دو‌‌بار مورد زنده نکرده، بلکه متعدد این کار را کرده است.

مشابه این آیه در سوره مائده نیز آمده است؛ آنجا که خداوند می‌‌فرماید: ﴿وَإِذْ تُخْرِجُ الْمَوْتَى بِإِذْنِي﴾.

در المیزان ذیل تفسیر این آیه آمده است: بیرون کردن مردگان کنایه از زنده کردن آنان است و از این تعبیر مطلب روشنی استفاده می‌شود و آن این است که مردگانی را که مسیح (ع) زنده می‌‌کرده مردگان مدفون بوده‌‌اند، و آن جناب افاضه حیات به آنان‌‌ می‌‌کرده و برای از سر گرفتن زندگی در دنیا از قبرها بیرونشان می‌‌آورده است. همچنین از لفظ «الموتی»، (که به صورت جمع آمده است) استفاده می‌‌شود که این مرده زنده کردن مکرر اتفاق افتاده است.

• ﴿وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ أَرِنِي كَيْفَ تُحْيِي الْمَوْتَى قَالَ أَوَلَمْ تُؤْمِن قَالَ بَلَى وَلَكِن لِّيَطْمَئِنَّ قَلْبِي قَالَ فَخُذْ أَرْبَعَةً مِّنَ الطَّيْرِ فَصُرْهُنَّ إِلَيْكَ ثُمَّ اجْعَلْ عَلَى كُلِّ جَبَلٍ مِّنْهُنَّ جُزْءًا ثُمَّ ادْعُهُنَّ يَأْتِينَكَ سَعْيًا وَاعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ﴾؛ و به یاد آوران زمانی را که ابراهیم گفت: پروردگار را نشانم بده که چگونه مردگان را زنده می‌‌کنی؟ فرمود: مگر ایمان نداری؟ عرض کرد: چرا ولی می‌خواهم قلبم آرامش یابد، فرمود: پس چهار مرغ بگیر و قطعه قطعه کن و هر قسمتی از آن را بر سر کوهی بگذار آن‌‌گاه، یک یک آن‌‌ها را صدا بزن، خواهی دید که با شتاب نزد تو می‌آیند و بدان که خدا مقتدری شکست‌‌ناپذیر و محکم‌‌کار است.

در این آیه خداوند از زنده شدن بعضی از پرندگان که به دست حضرت ابراهیم (ع) ذبح و سپس گوشت آنها کوبیده و نرم شده بود، خبر می‌‌دهد. این واقعه پس از آن انجام شد که حضرت ابراهیم (ع) درخواست دیدن زنده نمودن مردگان را از خداوند نمود. در روایات متعددی که از طریق شیعه و اهل سنت نقل شده است، نیز این جریان با جزئیات آن آمده است و در المیزان نیز منعکس شده است.

رجعت در امت‌های گذشته، نشانه وقوع آن در آینده ذکر آیات مربوط به رجعت در امت‌‌های گذشته، قبل از هر چیز امکان رجعت و واقع شدن آن را اثبات می‌کنند و این بهترین دلیل در برابر کسانی است که منکر رجعت می‌‌باشند و آن را غیرممکن می‌‌پندارند.

ولی مطلب مهم تری که از این بحث استفاده می‌‌شود، دلالت وقوع رجعت در میان مردمان قبل از اسلام، بر تحقق این موضوع در امت اسلامی است.

توضیح اینکه علامه طباطبایی از آیه ﴿أَمْ حَسِبْتُمْ أَن تَدْخُلُواْ الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَأْتِكُم مَّثَلُ الَّذِينَ خَلَوْا مِن قَبْلِكُم﴾ استفاده می‌‌کند که آنچه در امت‌‌های گذشته رخ داده، در این امت نیز رخ خواهد داد و یکی از آن وقایع مسئله رجعت و زنده شدن مردگانی است، که در زمان ابراهیم (ع)، موسی (ع)، عیسی (ع)، عزیر (ع)، ارمیا (ع)، و غیر ایشان اتفاق افتاده، باید در این امت نیز اتفاق بیفتد.

ایشان برای اثبات این مطلب، به روایت رسول خدا (ص) که فرمود: «به آن خدایی که جانم به دست اوست که شما مسلمانان با هر سنتی که در امت‌‌های گذشته جریان داشته روبرو خواهید شد و آنچه در آن امت‌‌ها جریان یافته مو به مو در این امت جریان خواهد یافت، به طوری که نه شما از آن سنت‌‌ها منحرف می‌‌شوید، و نهان آن سنت‌ها که در بنی‌‌اسرائیل بود شما را نادیده می‌گیرد» استناد می‌‌کند و بیان می‌‌کند این کلام رسول خدا به طور اجمال می‌فهماند آنچه در امت‌‌های سابق اتفاق افتاده در این امت نیز اتفاق خواهد افتاد.

بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که از نگاه ایشان، یکی از سنتهای الهی، تکرار حوادث و امت‌‌های گذشته در امت اسلامی می‌باشد؛ به همین جهت بیان می‌کند که بسیاری از حوادثی که در امت‌‌های گذشته و به خصوص در میان بنی‌‌اسرائیل اتفاق افتاده، عیناً در جامعه اسلامی نیز رخ داده و این خود شاهد صدق این سنت الهی است؛

و در نهایت نتیجه می‌گیرد که حوادث امت‌‌‌‌های گذشته که هنوز واقع نشده است، مانند: رجعت، به یقین واقع خواهد شد، و باید به صحت و وقوع آنها اعتماد و ایمان داشته باشیم».

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. آقای رضوانی؛

علی اصغر رضوانی آقای علی اصغر رضوانی، در کتاب «موعودشناسی و پاسخ به شبهات» در این‌باره گفته است: «در قرآن به رجعت به معنای رجوع کسی به این دنیا در موارد زیادی اشاره شده است. اینک به برخی از نمونه‌های آن اشاره می‌کنیم: خداوند متعال می‌فرماید: ﴿أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ خَرَجُواْ مِن دِيَارِهِمْ وَهُمْ أُلُوفٌ حَذَرَ الْمَوْتِ فَقَالَ لَهُمُ اللَّهُ مُوتُواْ ثُمَّ أَحْيَاهُمْ﴾. آیه اشاره به زنده شدن هفتاد هزار خانوار دارد که بر اثر طاعون از دنیا رفته بودند. خداوند می‌فرماید: ﴿فَقُلْنَا اضْرِبُوهُ بِبَعْضِهَا كَذَلِكَ يُحْيِي اللَّهُ الْمَوْتَى وَيُرِيكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ﴾. آیه مربوط به کشته بنی اسرائیل است که به قدرت خداوند زنده شد. خداوند می‌فرماید: ﴿وَإِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسَى لَن نُّؤْمِنَ لَكَ حَتَّى نَرَى اللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْكُمُ الصَّاعِقَةُ وَأَنتُمْ تَنظُرُونَ* ثمَّ بَعَثْنَاكُم مِّن بَعْدِ مَوْتِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ﴾. آیه مربوط به برخی از قوم حضرت موسی (ع) است که تقاضای رؤیت خدا به چشم را کردند که این خواسته سبب نزول عذاب و مرگ آنان شد ولی خداوند بار دیگر آنها را زنده کرد. و نیز می‌فرماید: ﴿أَوْ كَالَّذِي مَرَّ عَلَى قَرْيَةٍ وَهِيَ خَاوِيَةٌ عَلَى عُرُوشِهَا قَالَ أَنَّىَ يُحْيِي هَذِهِ اللَّهُ بَعْدَ مَوْتِهَا فَأَمَاتَهُ اللَّهُ مِائَةَ عَامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ﴾. آیه مربوط به یکی از انبیای الهی است که پس از صد سال دوباره زنده شد. خداوند از حضرت عیسی (ع) حکایت کرده که فرمود: ﴿وَأُحْيِي الْمَوْتَى بِإِذْنِ اللَّهِ﴾. طبری می‌گوید: حضرت عیسی (ع) مردگان را با دعایش زنده می‌کرد. مطابق روایات نبوی که هر آنچه در امت‌های پیشین اتفاق افتاده در این امت نیز واقع خواهد شد، مسأله رجوع به دنیا بعد از مرگ در این امت نیز امری واقع شدنی است».

پرسش‌های وابسته

1. درباره رجعت چه دیدگاه‌‏هایی وجود دارد؟ (پرسش)
2. آیا اعتقاد به رجعت برگرفته از یهود است؟ (پرسش)
3. آیا قول به رجعت مستلزم تناسخ باطل است؟ (پرسش)
4. آیا رجعت عمومی و همگانی است؟ (پرسش)
5. آیا رجعت پس از ظهور امام مهدی با تکلیف سازگار است؟ (پرسش)
6. مراد از رجعت عیسی مسیح چیست و این رجعت در چه زمانی اتفاق خواهد افتاد و این بازگشت چه خصوصیاتی دارد؟ (پرسش)
7. رجعت چند مرحله دارد؟ (پرسش)
8. آیا رجعت نوعی تناسخ نیست؟ (پرسش)
9. اهمیت رجعت به چه اندازه است؟ (پرسش)
10. منظور از عذاب ادنی که در قرآن آمده چیست؟ (پرسش)
11. آیا اگر کسی چهل روز دعای عهد را بخواند حتما رجعت می‌کند؟ (پرسش)
12. آیا آیات و سوره مؤمنون با مسئله رجعت منافات ندارد؟ (پرسش)
13. چه ارتباطی بین ظهور و رجعت امام حسین وجود دارد؟ (پرسش)
14. آیا اعتقاد به رجعت از ضروریات دین است؟ (پرسش)
15. چگونه رجعت ائمه پس از ظهور امام مهدی انجام می‌گیرد؟ (پرسش)
16. آیه‌‏ای از قرآن رجوع مرده را به دنیا ممتنع می‌‏داند آیا این آیه با مسأله رجعت سازگاری دارد؟ (پرسش)
17. آیا پیامبران در زمان رجعت حضور دارند؟ (پرسش)
18. رجعت در ادعیه و زیارات چه جایگاهی دارد؟ (پرسش)
19. رجعت در روایات چه جایگاهی دارد؟ (پرسش)
20. کدام یک از علما در کتاب‌هایشان از رجعت بحث کرده‌اند؟ (پرسش)
21. چه ارتباطی بین رجعت و قیامت وجود دارد؟ (پرسش)

• رجعت در قرآن و روایات

1. آیا قرآن مخالف قول به رجعت است؟ (پرسش)
2. چه آیاتی از قرآن رجعت را ثابت می‌کند؟ (پرسش)
3. آیا قرآن به رجعت کسانی به این دنیا اشاره نموده است؟ (پرسش)
4. آیا تمام احادیث رجعت از طرق شیعه وارد شده است؟ (پرسش)
5. آیا در رجعت مردگان توسط امام مهدی زنده می‌‏شوند و آیا این قضیه پشتوانه عقلی روایی قرآنی دارد؟ (پرسش)
6. چه تعداد از روایات بر رجعت دلالت دارند؟ (پرسش)
7. رجعت در متون دینی چه جایگاهی دارد؟ (پرسش)

• مفهوم رجعت

1. منظور از رجعت چیست؟ (پرسش)
2. مترادف‌های واژه رجعت چیست؟ (پرسش)
3. رجعت چیست و ادله آن کدام است؟ (پرسش)

• پیشینه رجعت

1. سابقه اعتقاد به رجعت از چه زمانی است؟ (پرسش)
2. آیا برای رجعت نمونه‌ای در تاریخ یافت می‌شود؟ (پرسش)
3. آیا رجعت از ضروریات تشیع است؟ (پرسش)
4. چرا متکلمین بحث از رجعت را در علم کلام مطرح می‏‌کنند؟ (پرسش)

• هدف از رجعت

1. فایده رجعت چیست؟ (پرسش)
2. هدف از رجعت چیست؟ (پرسش)
3. چه آثاری بر اعتقاد به رجعت مترتب است؟ (پرسش)
4. فلسفه و فوائد رجعت چه می‌باشند؟ (پرسش)
5. رجعت امامان برای چیست؟ آیا آنان حکومت خواهند کرد؟ (پرسش)

• دلائل امکان رجعت

1. چه دلیل عقلی بر امکان رجعت می‌توان اقامه کرد؟ (پرسش)
2. آیا رجعت امکان وقوع دارد؟ (پرسش)
3. آیا دلیل عقلی بر ضرورت رجعت وجود دارد؟ (پرسش)
4. آیا رجعت با عقل و فلسفه سازگاری دارد؟ (پرسش)
5. آیا دلیل قرآنی بر ضرورت رجعت وجود دارد؟ (پرسش)

• ویژگی‌های رجعت

1. ویژگی‌های رجعت چیست؟ (پرسش)
2. آیا رجعت جسمانی است؟ (پرسش)
3. آیا رجعت اختیاری است؟ (پرسش)
4. آیا «رجعت» برای مؤمنان و کافران اختیاری است؟ (پرسش)

• زمان رجعت

1. رجعت چه زمانی تحقق پیدا می‌کند؟ (پرسش)
2. رجعت‏‌کنندگان چقدر در دنیا باقی می‏‌مانند؟ (پرسش)
3. آیا زمان رجعت هنگام قیام امام مهدی است؟ (پرسش)

• رجعت‌کنندگان

1. چه کسانی رجعت می‏‌کنند؟ (پرسش)
2. چه کسانی هنگام ظهور امام مهدی زنده می‌‏شوند؟ (پرسش)
3. چه کسانی هنگام ظهور دوباره زنده می‌شوند و امام مهدی را یاری می‌کنند؟ (پرسش)
4. رجعت کنندگان چند دسته‌اند؟ (پرسش)
5. ویژگی رجعت کنندگان چیست؟ (پرسش)
6. اولین رجعت کننده از امامان کیست؟ (پرسش)
7. برنامه‌های امام حسین در رجعت چیست؟ (پرسش)
8. برنامه‌های امام علی در رجعت چه می‌باشد؟ (پرسش)
9. آیا بانوان رجعت می‌کنند؟ (پرسش)
10. چه کسانی در هنگام قیام امام مهدی از قبر خود برانگیخته می‌‏شوند؟ (پرسش)
11. آیا پس از رحلت امام مهدی اولیاء صالح خدواند حکومت می‌کنند؟ (پرسش)
12. آیا در عصر حکومت اولیای صالح احتمال نافرمانی و شورش وجود دارد؟ (پرسش)

• مخالفان رجعت

1. مخالفان رجعت چه می‌گویند و چگونه به آنها پاسخ داده می‌شود؟ (پرسش)
2. مخالفان رجعت چند دسته‌اند؟ (پرسش)
3. چرا اهل سنت رجعت را نمی‌پذیرند؟ (پرسش)

• حکومت امامان پس از رجعت

1. نحوه حکومت ائمه بعد از رجعت چگونه است؟ (پرسش)