سابقه اعتقاد به رجعت از چه زمانی است؟ (پرسش)
| سابقه اعتقاد به رجعت از چه زمانی است؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ رجعت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / عصر پس از ظهور / رجعت |
سابقه اعتقاد به رجعت از چه زمانی است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث رجعت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی رجعت مراجعه شود.
پاسخ نخست
آیت‌الله محمد م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری، در کتاب «دانشنامهٔ امام مهدی» در این‌باره گفته است:
«اعتقاد به رجعت از قرن اول هجری میان علمای شیعه معروف بوده است. احادیثی از امام زین العابدین (ع) نقل شده است که بر این اعتقاد دلالت دارند. در قرن‌های دوم و سوم، احادیث بیشتری نقل شده است. در این دوره اعتقاد به رجعت، از شعائر شیعه بوده، به طوری که مخالفان نیز این را به خوبی می‌دانستند و گاه با استناد به اعتقاد یک راوی به رجعت، از نقل احادیث او پرهیز می‌کردند[۱]. فضل بن شاذان- از بزرگان اصحاب امام رضا (ع) و امام جواد (ع)- دو کتاب در موضوع رجعت نوشته است[۲]. ثقة الاسلام کلینی در انتهای قرن سوم، احادیث رجعت را در الکافی آورده است[۳]. شیخ صدوق در قرن چهارم، ضمن آوردن برخی احادیث رجعت در کتاب‌های حدیثی‌اش[۴]، اعتقاد به آن را حق دانسته و به آیات متعددی از قرآن و نیز به برخی احادیث اهل سنت درباره بازگشت مسیح در آخر الزمان و نماز خواندن وی به امامت امام مهدی (ع) استناد کرده است[۵]. شیخ مفید در انتهای قرن چهارم، اعتقاد به رجعت در آخر الزمان را بین امامیه اجماعی دانسته و ادله‌ای بر آن آورده و به شبهات مخالفان، پاسخ داده است[۶]. سید مرتضی در قرن پنجم، ضمن اجماعی دانستن مسئله میان علمای شیعه، بر اعتبار اجماع در این گونه مسائل تأکید نموده و به اشکالات مخالفان پاسخ داده است[۷]. طبرسی در قرن ششم، ضمن بیان فراوانی اخبار در باب رجعت، ادله مخالفان را رد کرده است[۸]. این اعتقاد همچنان در میان علمای شیعه در قرن‌های بعدی ادامه داشته است. علامه مجلسی درباره کمیت و کیفیت احادیث رجعت و تعداد راویان و عالمانی که درباره رجعت کتاب نوشته‌اند، چنین می‌نویسد: چگونه ممکن است کسی به صدق گفتار ائمه اهل بیت (ع) ایمان داشته باشد اما احادیث متواتر رجعت را نپذیرد؟ احادیث صریحی که شماره آنها به حدود دویست حدیث می‌رسد و چهل و چند نفر از راویان ثقه و علمای اعلام، در بیش از پنجاه کتاب آورده‌اند ...[۹]. اگر این احادیث متواتر نباشند، چه حدیثی متواتر است؟[۱۰]
در مجموع باید گفت: رجعت، از ضروریات مذهب است، بدین معنا که اگر کسی متون مذهب تشیع را ببیند، بی‌تردید، رجعت را جزء اعتقادات شیعی به حساب می‌آورد. البته این که رجعت از محکمات اعتقادات شیعی است، به معنای آن نیست که مانند عدل و امامت، جزء اصول اعتقادی است. ممکن است کسی از متون مذهبی، اطلاع کافی نداشته باشد و بر اثر این بی‌اطلاعی، اعتقاد به رجعت نداشته باشد. چنین کسی از دایره تشیع خارج نیست؛ اما اگر کسی با وجود آگاهی کافی از متون دینی و مذهبی، به رجعت اعتقاد نورزد، از دایره تشیع خارج می‌شود»[۱۱].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. آقای رضوانی؛ |
|---|
|
علی اصغر رضوانی در کتاب «موعودشناسی و پاسخ به شبهات» در این باره گفته است:
«اعتقاد به رجعت از مباحث ریشه‌داری است که اعتقاد به آن از خصوصیات مکتب اهل بیت (ع) است. گر چه اصل این عقیده سرچشمه‌ای قرآنی داشته و در احادیث رسول خدا (ص) نیز به آن اشاره شده است. لذا با مراجعه به کتاب‌های تراجم اهل سنت مشاهده می‌نماییم که از امامیه با این اعتقاد یاد می‌کنند. در بین اصحاب امامان نیز مشاهده شده که با مخالفان خود بر سر این عقیده مباحثات زیادی داشته‌اند. که از آن جمله به مباحثات مؤمن الطاق با ابوحنیفه می‌توان اشاره کرد. به همین جهت در طول تاریخ اسلام، علمای شیعه سعی زیادی در راه تثبیت این عقیده داشته‌اند به حدّی که برخی در این باره کتاب تألیف کرده‌اند. شیخ صدوق می‌فرماید: قول صحیح آن است که رجعت در میان امت‌های پیشین بوده است، و پیامبر (ص) فرمود: هر آنچه در بین امّت‌های پیشین اتفاق افتاده در این امّت نیز اتّفاق خواهد افتاد، پس واجب است که در این امّت نیز رجعت باشد[۱۲]. شیخ مفید می‌فرماید: خداوند متعال گروهی از امّت محمد (ص) را بعد از وفاتشان و قبل از روز قیامت محشور خواهد نمود، و این عقیده مختصّ به آل محمد (ع) است و قرآن نیز بر آن شاهد می‌باشد[۱۳]. سید مرتضی می‌فرماید: از اعتقادات شیعه آن است که خداوند متعال هنگام ظهور امام مهدی (ع)، گروهی از شیعیان را که از دنیا رفته‌اند باز می‌گرداند تا به ثواب یاری و نصرت آن حضرت نایل شده و دولت او را مشاهده نمایند. همچنین گروهی از دشمنان را باز می‌گرداند تا انتقامش را از آنان بستاند[۱۴]»[۱۵]. |
پرسش‌های وابسته
- درباره رجعت چه دیدگاههایی وجود دارد؟ (پرسش)
- آیا اعتقاد به رجعت برگرفته از یهود است؟ (پرسش)
- آیا قول به رجعت مستلزم تناسخ باطل است؟ (پرسش)
- آیا رجعت عمومی و همگانی است؟ (پرسش)
- آیا رجعت پس از ظهور امام مهدی با تکلیف سازگار است؟ (پرسش)
- مراد از رجعت عیسی مسیح چیست و این رجعت در چه زمانی اتفاق خواهد افتاد و این بازگشت چه خصوصیاتی دارد؟ (پرسش)
- رجعت چند مرحله دارد؟ (پرسش)
- آیا رجعت نوعی تناسخ نیست؟ (پرسش)
- اهمیت رجعت به چه اندازه است؟ (پرسش)
- منظور از عذاب ادنی که در قرآن آمده چیست؟ (پرسش)
- آیا اگر کسی چهل روز دعای عهد را بخواند حتما رجعت می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیات و سوره مؤمنون با مسئله رجعت منافات ندارد؟ (پرسش)
- چه ارتباطی بین ظهور و رجعت امام حسین وجود دارد؟ (پرسش)
- آیا اعتقاد به رجعت از ضروریات دین است؟ (پرسش)
- چگونه رجعت ائمه پس از ظهور امام مهدی انجام می‌گیرد؟ (پرسش)
- آیهای از قرآن رجوع مرده را به دنیا ممتنع میداند آیا این آیه با مسأله رجعت سازگاری دارد؟ (پرسش)
- آیا پیامبران در زمان رجعت حضور دارند؟ (پرسش)
- رجعت در ادعیه و زیارات چه جایگاهی دارد؟ (پرسش)
- رجعت در روایات چه جایگاهی دارد؟ (پرسش)
- کدام یک از علما در کتاب‌هایشان از رجعت بحث کرده‌اند؟ (پرسش)
- چه ارتباطی بین رجعت و قیامت وجود دارد؟ (پرسش)
- آیا قرآن مخالف قول به رجعت است؟ (پرسش)
- چه آیاتی از قرآن رجعت را ثابت می‌کند؟ (پرسش)
- آیا قرآن به رجعت کسانی به این دنیا اشاره نموده است؟ (پرسش)
- آیا تمام احادیث رجعت از طرق شیعه وارد شده است؟ (پرسش)
- آیا در رجعت مردگان توسط امام مهدی زنده می‌شوند و آیا این قضیه پشتوانه عقلی روایی قرآنی دارد؟ (پرسش)
- چه تعداد از روایات بر رجعت دلالت دارند؟ (پرسش)
- رجعت در متون دینی چه جایگاهی دارد؟ (پرسش)
- مفهوم رجعت
- پیشینه رجعت
- سابقه اعتقاد به رجعت از چه زمانی است؟ (پرسش)
- آیا برای رجعت نمونه‌ای در تاریخ یافت می‌شود؟ (پرسش)
- آیا رجعت از ضروریات تشیع است؟ (پرسش)
- چرا متکلمین بحث از رجعت را در علم کلام مطرح می‌کنند؟ (پرسش)
- فایده رجعت چیست؟ (پرسش)
- هدف از رجعت چیست؟ (پرسش)
- چه آثاری بر اعتقاد به رجعت مترتب است؟ (پرسش)
- فلسفه و فوائد رجعت چه می‌باشند؟ (پرسش)
- رجعت امامان برای چیست؟ آیا آنان حکومت خواهند کرد؟ (پرسش)
- چه دلیل عقلی بر امکان رجعت می‌توان اقامه کرد؟ (پرسش)
- آیا رجعت امکان وقوع دارد؟ (پرسش)
- آیا دلیل عقلی بر ضرورت رجعت وجود دارد؟ (پرسش)
- آیا رجعت با عقل و فلسفه سازگاری دارد؟ (پرسش)
- آیا دلیل قرآنی بر ضرورت رجعت وجود دارد؟ (پرسش)
- ویژگی‌های رجعت چیست؟ (پرسش)
- آیا رجعت جسمانی است؟ (پرسش)
- آیا رجعت اختیاری است؟ (پرسش)
- آیا «رجعت» برای مؤمنان و کافران اختیاری است؟ (پرسش)
- رجعت چه زمانی تحقق پیدا می‌کند؟ (پرسش)
- رجعت‌کنندگان چقدر در دنیا باقی میمانند؟ (پرسش)
- آیا زمان رجعت هنگام قیام امام مهدی است؟ (پرسش)
- چه کسانی رجعت می‌کنند؟ (پرسش)
- چه کسانی هنگام ظهور امام مهدی زنده می‌شوند؟ (پرسش)
- چه کسانی هنگام ظهور دوباره زنده می‌شوند و امام مهدی را یاری می‌کنند؟ (پرسش)
- رجعت کنندگان چند دسته‌اند؟ (پرسش)
- ویژگی رجعت کنندگان چیست؟ (پرسش)
- اولین رجعت کننده از امامان کیست؟ (پرسش)
- برنامه‌های امام حسین در رجعت چیست؟ (پرسش)
- برنامه‌های امام علی در رجعت چه می‌باشد؟ (پرسش)
- آیا بانوان رجعت می‌کنند؟ (پرسش)
- چه کسانی در هنگام قیام امام مهدی از قبر خود برانگیخته می‌شوند؟ (پرسش)
- آیا پس از رحلت امام مهدی اولیاء صالح خدواند حکومت می‌کنند؟ (پرسش)
- آیا در عصر حکومت اولیای صالح احتمال نافرمانی و شورش وجود دارد؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع رجعت
پانویس
- ↑ راویان و عالمان بسیاری در این دوره درباره رجعت کتاب نوشته‌اند که نام و عنوان کتاب‌های آنان به مارسیده است. از جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد: حسن بن علی بن أبی حمزة (رجال النجاشی، ج ۱، ص ۱۳۲ ش ۷۲)، عبد العزیز بن یحیی بن احمد بن عیسی جلودی ازدی بصری (رجال النجاشی، ج ۲، ص ۵۴ ش ۶۳۸)، ابو یحیی جرجانی (رجال النجاشی، ج ۲، ص ۴۳۶ ش ۱۲۳۲)، احمد بن داوود بن سعید ابو یحیی جرجانی (الفهرست، طوسی، ص ۸۰ ش ۱۰۰)، مسیر بن عبد العزیز (خلاصة الأقوال، حلی، ص ۱۷۱ ش ۱۱) و نجم بن اعین (خلاصة الأقوال، ص ۱۷۶ ش ۵).
- ↑ کتاب إثبات الرجعة و کتاب الرجعة. نجاشی از کنجی نقل می‌کند که هر دو کتاب را در میان ده‌ها کتاب دیگر وی دیده است (رجال النجاشی، ج ۲، ص ۱۶۸ ش ۸۳۸). شیخ طوسی نیز از بزرگی او یاد می‌کند و کتاب إثبات الرجعة او را نام می‌برد (الفهرست، طوسی، ص ۱۹۷ ش ۵۶۳).
- ↑ الکافی، ج ۱، ص ۱۹۶- ۱۹۷ و ۲۸۳ و ۴۳۵ و ج ۳، ص ۱۳۱ و ۵۳۶ و ج ۸، ص ۵۰- ۵۱ و ۲۰۶ و ۲۴۷ و ۳۳۷ و ....
- ↑ عیون أخبار الرضا (ع)، ج ۲، ص ۲۰۱، الخصال، ص ۱۰۸، معانی الأخبار، ص ۳۶۵.
- ↑ الإعتقادات، ص ۶۰- ۶۳.
- ↑ أوائل المقالات، ص ۴۶ و ۷۶- ۷۷، الفصول المختارة، ص ۱۵۳- ۱۵۶، المسائل السروریة، ص ۳۲ و ۳۵- ۳۶.
- ↑ رسائل الشریف المرتضی، ج ۱، ص ۱۲۵- ۱۲۶.
- ↑ مجمع البیان، ج ۷، ص ۳۶۷، جوامع الجامع، ج ۲، ص ۷۲۴.
- ↑ " رَوَاهَا نَيِّفٍ وَ أَرْبَعُونَ مِنِ الثِّقَاتِ الْعِظَامِ وَ الْعُلَمَاءُ الْأَعْلَامَ فِي أَزْيَدَ مِنْ خَمْسِينَ مِنَ مُؤَلَّفَاتِهِمُ كثقة الْإِسْلَامِ الْكُلَيْنِيُّ وَ الصَّدُوقِ مُحَمَّدِ بْنِ بَابَوَيْهِ وَ الشَّيْخِ أَبِي جَعْفَرِ الطُّوسِيِّ وَ السَّيِّدُ الْمُرْتَضَى وَ النَّجَاشِيُّ وَ الْكَشِّيُّ وَ الْعَيَّاشِيُّ وَ عَلِيَّ بْنَ إِبْرَاهِيمَ وَ سُلَيْمِ الْهِلَالِيِّ وَ الشَّيْخُ الْمُفِيدُ وَ الْكَرَاجُكِيُّ وَ النُّعْمَانِيِّ وَ الصَّفَّارِ وَ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ وَ ابْنِ قُولَوَيْهِ وَ عَلِيِّ بْنُ عَبْدِ الْحَمِيدِ وَ السَّيِّدُ عَلِيُّ بْنِ طَاوُسٍ وَ وُلْدُهُ صَاحِبُ كِتَابِ زَوَائِدِ الْفَوَائِدِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ وَ فُرَاتُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ وَ مُؤَلِّفُ كِتَابِ التَّنْزِيلِ وَ التَّحْرِيفِ وَ أَبِي الْفَضْلِ الطَّبْرِسِيُّ وَ إِبْرَاهِيمَ بْنُ مُحَمَّدِ الثَّقَفِيُّ وَ مُحَمَّدِ بْنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَرْوَانَ وَ الْبَرْقِيُّ وَ ابْنُ شَهْرَآشُوبَ وَ الْحَسَنِ بْنُ سُلَيْمَانَ وَ الْقُطْبُ الرَّاوَنْدِيُّ وَ الْعَلَّامَةُ الْحُلِيَّ وَ السَّيِّدُ بَهَاءُ الدِّينِ عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ الْكَرِيمِ وَ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ بْنِ سَعِيدٍ وَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ وَ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ وَ الشَّيْخِ الشَّهِيدُ مُحَمَّدِ بْنِ مَكِّيٍّ وَ الْحُسَيْنُ بْنُ حَمْدَانَ وَ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورِ الْعَمِّيِّ مُؤَلِّفُ كِتَابِ الْوَاحِدَةِ وَ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ وَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَالِكِ الْكُوفِيِّ وَ طَهِّرْ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ وَ شَاذَانَ بْنِ جَبْرَئِيلَ وَ صَاحِبُ كِتَابِ الْفَضَائِلِ وَ مُؤَلِّفُ كِتَابِ الْعَتِيقُ وَ مُؤَلِّفُ كِتَابِ الْخُطَبِ وَ غَيْرِهِمْ "
- ↑ بحار الأنوار، ج ۵۳، ص ۱۲۲- ۱۲۳.
- ↑ م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی، ج۸، ص۳۹، ۴۱.
- ↑ اعتقادات صدوق، ص ۴۱و۴۲
- ↑ المسائل السرویه، ص ۳۲؛ بحارالأنوار، ج ۵۳، ص ۱۳۶
- ↑ رسائل الشریف المرتضی، ج ۱، ص ۲۵
- ↑ رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۶۵۹.