زیارت امام علی
زیارت مرقد هریک از امامان، به‌ویژه حضرت علی(ع) ثواب و فضیلت بسیار دارد و ادای حق آنان و وفا به پیمان شمرده می‌شود.
مقدمه
رسول خدا(ص) به آن حضرت فرمود: خداوند، قبر تو و فرزندانت را از بقعه‌ها و عرصات بهشتی قرار داده و قلوب بندگان برگزیده و نجیب خود را به سوی شما متمایل ساخته است، بگونه‌ای که در راه شما شکنجه و آزار و تحقیر را متحمّل می‌شوند، ولی قبور شما را آباد می‌کنند و به عنوان تقرّب به خداوند و دوستی با پیامبر، فراوان به زیارت آن قبور می‌آیند. آنان اختصاص‌یافتگان به شفاعت منند: «إنّ اللّه قد جعل قبرک و قبر ولدک بقاعا من بقاع الجنّة»[۱]. زیارت قبر علی(ع) در نجف و حضور در کنار تربت حضرت ابو تراب، بیعت با ولایت و اعلام وفاداری به حق و نفس کشیدن در فضای معنویت و عرفان علوی است. اامام صادق(ع) فرمود: هرکس جدم امیر المؤمنین(ع) را حق‌شناسانه و از روی معرفت زیارت کند، خداوند برای هرقدمش پاداش حج و عمرۀ مقبول می‌نویسد و هرقدمی که در راه زیارتش غبارآلود شود، به آتش دوزخ نمی‌سوزد: «من زار جدّی عارفا بحقّه کتب اللّه له بکلّ خطوة حجّة مقبولة و عمرة مبرورة...»[۲] تأکید بر زیارت اامام علی(ع)، احیای حق مکتوم و مبارزه با سیاست کتمان و حذفی است که امویان نسبت به او داشتند و اکنون نیز مخالفان خطّ علی(ع) آن را برنمی‌تابند. برای آن حضرت زیارت‌های متعدد در مناسبت‌های مختلف نقل شده است، همچون: ۱۳ رجب روز ولادتش، ۲۱ رمضان روز شهادتش، شب اول ربیع الاول که شب خفتن او در بستر پیامبر در شب هجرت است، روز ۱۷ رمضان روز فتح جنگ بدر، روز ۱۷ شوال روز مواسات حضرت در جنگ احد، روز ۲۷ رجب روز فتح خیبر به دست آن حضرت و روز مبعث، روز ۲۰ رمضان روز بالا رفتن او بر دوش پیامبر برای شکستن بتها، ۱۵ جمادی الاول فتح بصره، ۱۷ شوال روز ردّ الشمس، اول ذی حجّه روز مأموریت یافتن برای قرائت آیات برائت بر مشرکین، ۹ ذی حجّه روز بسته شدن همۀ درها به مسجد پیامبر مگر در خانۀ علی، ۲۴ ذی حجّه روز مباهله و روز صدقه دادن انگشتر در نماز، ذی حجّه روز نزول سورۀ هل اتی، و روز ازدواجش با فاطمه(ع)و روز بیعت مردم با او برای خلافت[۳]. بوسه زدن بر آستان مولا و زیارت نجف اشرف و پیمودن این وادی عشق با پای مودّت و رسیدن به سایه‌سار حریم آن حرم، زمینه‌ساز سیراب شدن از کوثر ولایت و نوشیدن از بادۀ محبت علی(ع) و تماشای آینۀ حق‌نمای علوی است. علی(ع) فرزند کعبه و شهید محراب است، مزارش نیز کعبۀ ولایت است و حریم حرمت و مطاف اهل دل[۴]، براساس همین فلسفه و تأثیر و جایگاه ویژۀ زیارت مولای متقیان، در کتب روایت و دعا زیارت‌های متعددی برای آن حضرت نقل شده است، چه زیارت‌های مطلقه چه مخصوص، مانند زیارت رحبیّه، زیارت آن حضرت در روز ولادت پیامبر و در مبعث حضرت رسول(ص)[۵]. زیارتنامۀ وی در روز میلاد و مبعث پیامبر، سرشار از تعابیر زیباست که همه اشاره به مناقب، فضایل و حوادث زندگی آن حضرت دارد و صدها منقبت مورد اشاره قرار گرفته است، همچنین زیارت او در روز عید غدیر، آکنده از فضایل بی‌نظیر آن امام است[۶].
زیارت امیر المؤمنین در روز غدیر
یکی از زیارت‌های مخصوص علی(ع) که امام هادی(ع) آن حضرت را در روز غدیر در سالی که معتصم عباسی او را‌طلبیده بود، با این متن زیارت کرده است[۷]، زیارتی است بسیار مفصّل و مضامین بلند که بسیاری از فضایل آن حضرت در آن بیان شده و به آیات متعدّدی که دربارۀ امیر مؤمنان(ع) است اشاره شده است. تعابیر و اوصاف و القابی که در این زیارت است، مجموعه‌ای از ویژگی‌ها و فضایل امیر المؤمنین(ع) است که در صدها حدیث و کتب مناقب و سیره و سنن برای او بیان شده است، سلام دادن بر او به عنوان امین خدا، سفیر حق، صراط مستقیم، مجاهد با مشرکین، مدافع از پیامبر و دین، مولا و یعسوب مؤمنان، وارث علم پیامبر، اولین مؤمن به رسول خدا(ص) و ده‌ها صفت دیگر، همچنین اشاره به مواقف و صحنه‌هایی چون غدیر خم، لیلة المبیت، نزول هل اتی، حدیث منزلت، نزول آیه تطهیر، جنگ‌های مختلف او با مشرکان، غصب خلافت و فدک، صبر بی‌نظیر او، خلافت حقه، فتنۀ قرآن بر نیزه‌کردن از سوی دشمن و ماجرای حکمیّت، نبرد با ناکثین و قاسطین و مارقین، شهادت او و رنگین شدن محاسن وی با خون سر، و بسیاری حوادث دیگر، از جمله مطالب این زیارتنامه است و فهرستی گویا و فشرده از صحنه‌های زندگی آن حضرت است و درس "علی‌شناسی" می‌دهد. زیارت‌های دیگری هم برای حضرت امیر در روز غدیر خم نقل شده است. در بسیاری از زیارت‌های مطلقه و مخصوصۀ آن حضرت، فضایل او برشمرده شده است[۸].
منابع
پانویس
- ↑ وسائل الشیعه، ج ۱۰ ص۲۹۸ ح ۱.
- ↑ وسائل الشیعه، ج ۱۰ ص۲۹۴ ح ۳.
- ↑ بحار الأنوار، ج ۹۷ ص۳۸۳.
- ↑ دربارۀ زیارت حضرت امیر ر.ک: «کربلا کعبۀ دلها» از نویسنده، فصل ۳.
- ↑ به مفاتیح الجنان رجوع شود، که ۷ زیارت مطلقه و ۳ زیارت مخصوصه نقل کرده است، افزون بر زیارت امین اللّه و جامعۀ کبیره.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۲۹۵.
- ↑ مفاتیح الجنان، زیارت مخصوصۀ دوم در روز غدیر.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۲۹۷.