نقش امام علی در جنگ خندق چه بود؟ (پرسش)

نقش امام علی در جنگ خندق چه بود؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ امام علی
مدخل اصلی	امام علی
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

نقش امام علی در جنگ خندق چه بود؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث امام علی است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی امام علی مراجعه شود.

پاسخ به این پرسش

محمدی ری‌شهری

آیت‌الله محمد محمدی ری‌شهری در کتاب «گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (ع)» در این باره گفته است:

«هنگامی که بنی نضیر از اطراف مدینه رفتند (گروهی به خیبر و گروهی به شام)، سران آنها به تحریک مشرکان پرداختند و آنان را به هم‌پیمانی با یهود و فراهم آوردن سپاه از تمام قبایل و حمله به مدینه با یاری یهودیان ترغیب کردند. چنین شد که سپاهی بزرگ، متشکل از ده هزار نفر از تمام مخالفان حکومت نوبنیاد پیامبر (ص)، گِرد آمد و راهی مدینه شد. از این رو، این نبرد، عنوان "نبرد احزاب" به خود گرفت. پیامبر (ص)، در چگونگی رویارویی با دشمن، با یارانش به رایزنی پرداخت.

سلمان، پیشنهاد کرد که در ورودی مدینه، "خندق" کنده شود تا دشمن، زمینگیر شود. این پیشنهاد، پذیرفته شد و پیامبر (ص) به یارانش فرمان کندن خندق را داد و خود نیز برای این کار، همکاری نمود. روزی عمرو بن عبد وَد با تنی چند از پیکارجویان و شجاعان پُرآوازه دشمن، از خندق گذشتند و در مقابل سپاه اسلام قرار گرفته، هماورد طلبیدند؛ ولی کسی پاسخشان نداد. این درخواست، بارها تکرار شد. آوازه عمرو، همه را ترسانده بود. نَفَس‌ها در سینه حبس بود و کسی فریادهای مستانه عمرو را پاسخ نمی‌داد. پیامبر خدا فرمود: "فردی به پا خیزد و شر او را کم کند". جز علی (ع)، کسی برنخاست و چون علی (ع) در برابر عمرو قرار گرفت، پیامبر خدا، آن جمله جاودانه را فرمود که: همه ایمان در برابر همه شرک، ایستاده است. علی (ع)، با حمله‌ای برق‌آسا و پس از نبردی سخت، عمرو را از پای درآورد و فریاد "الله اکبر" در صحنه نبرد پیچید و همراهان عمرو پا به فرار نهادند و سپاه احزاب، با همه هیمنه و شکوهِ خیالی از هم پاشید.

حضور علی (ع) و نقش والای وی را در این نبرد، می‌توان بدین‌گونه بر شمرد:

1. چون عمرو بن عبد ود و همراهانش از محل باریک خندق گذشتند، علی (ع) با گروهی در آن‌جا مستقر شدند تا مشرکان دیگر نگذرَند.
2. حادثه قتل عمرو بن عبدِ وَد، چنان مهم و سرنوشت‌ساز بود که پیامبر خدا فرمود: مبارزه علی بن ابی طالب با عمرو بن عبدِ وَد در جنگ خندق، از همه اعمال امتم تا روز قیامت، برتر است. و در روایت دیگری گفت: بی‌گمان، ضربت زدن علی به عمرو در جنگ خندق با عبادت انس و جن، برابری می‌کند. این قهرمان بزرگ عرب، به هنگام کشته شدن با ناامیدی، آب دهان به صورت علی (ع) انداخت و ایشان، مخلصانه ایستاد و در کشتن او درنگ کرد تا عملش ذره‌ای شائبه غضب نداشته باشد.
3. امام (ع)، پس از کشتن عمرو و فرار همراهانش آنان را تعقیب کرد و نوفل بن عبد الله را به قتل رساند.
4. علی (ع)، چون پای عمرو را قطع کرد و او را از پای درآورد، خاک خواری و هراس بر سرِ لشکر شرک پاشید و آنان را در آستانه فروپاشی و شکست قرار داد.
5. علی (ع)، عمرو بن عبد وَد را کشت؛ اما کریمانه از زره گران‌قیمت او گذشت، که علی (ع) "شمشیر در پی حق می‌زد" و نه جز آن. این همه والایی و بزرگی و کرامت از دیده‌ها پنهان نمانْد و حتی خواهر عمرو، آن را ستود.

پیامبر خدا (ص): بی گمان، رویارویی علی بن ابی طالب با عمرو بن عبد ود در جنگ خندق، برتر از [همه‌] اعمال امتم تا روز قیامت است. پیامبر خدا (ص): ضربه علی به عمرو در جنگ خندق، برابر عبادت انس و جِن است».

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین محدثی

جواد محدثی حجت الاسلام و المسلمین جواد محدثی، در کتاب «فرهنگ غدیر» در این‌باره گفته است: «سپاه مشرکین مدینه را محاصره کردند. به پیشنهاد سلمان فارسی دور مدینه خندق کندند تا دشمن وارد مدینه نشود. عمرو بن عبدودّ با تعدادی از شجاعان نام‌آور از خندق گذشتند و در میدانی رویاروی مسلمانان قرار گرفتند و مبارز طلبیدند و کسی جواب نداد. امیر المؤمنین (ع) به میدان او رفت. جملۀ معروف برز الإیمان کلّه إلی الشّرک کلّههمۀ ایمان در برابر همۀ شرک قرار گرفته است) از زبان پیامبر شنیده شد و حضرت علی (ع) را دعا کرد. نبردی سخت درگرفت و امیر المؤمنین با ضربتی عمرو بن عبدودّ را از پای درآورد و سپاه مشرکین گریختند و نبرد به سود مسلمانان پایان یافت. دربارۀ آن ضربت بی‌همتا و سرنوشت‌ساز، رسول خدا (ص) فرمود: "لضربة علیّ لعمرو یوم الخندق تعدل عبادة الثّقلین" و آن ضربت را برابر با ارزش عبادت جنّ و انس دانست. این ستایش با تعبیرهای مختلف (مثل: لمبارزة علیّ، قتل علیّ و. . .) آمده است. اخلاص علی (ع) در این نبرد نیز مهمّ است. وقتی پس از ضربتی روی سینۀ عمرو بن عبدودّ نشست، او جسارت کرده آب دهان افکند، علی (ع) برخاست و چند قدم راه رفت، دوباره برگشت و سر او را از تن جدا کرد. وقتی علّت این کار را پرسیدند، فرمود: نخواستم به خاطر عصبانیت او را بکشم، بلکه می‌خواستم فقط به خاطر خدا باشد. این اخلاص، در شعرهای معروف مولوی آمده است. برخورد جوانمردانۀ امام با کشتۀ دشمن نیز مشهور است، که زره از تن او نکند و چون خواهر عمرو بر بالین برادر آمد و از کشندۀ او پرسید و دانست که علی بن ابی طالب (ع) او را کشته، بر برادر نگریست و گفت که جوانمردی بزرگ او را کشته است. این نیز از افتخارات و فضایل آن حضرت به شمار می‌رود»

پرسش‌های وابسته

1. امام علی در چه زمان و مکانی متولد شد؟ (پرسش)
2. نسب امام علی چیست؟ (پرسش)
3. پدر امام علی کیست؟ (پرسش)
4. مادر امام علی کیست؟ (پرسش)
5. نام‌های امام علی چیستند؟ (پرسش)
6. کنیه‌های امام علی چیستند؟ (پرسش)
7. القاب امام علی چیستند؟ (پرسش)
8. ویژگی‌های جسمانی امام علی چه بود؟ (پرسش)
9. امام علی در چه وضعیتی پرورش یافت؟ (پرسش)
10. همسران امام علی چه کسانی بودند؟ (پرسش)
11. نام فرزندان امام علی چیست؟ (پرسش)
12. امام علی چگونه پیامبر را در تبلیغ یاری می‌کرد؟ (پرسش)
13. امام علی بت‌های کعبه را چگونه شکست؟ (پرسش)
14. ماجرای خوابیدن امام علی در بستر پیامبر چه بود؟ (پرسش)
15. نقش امام علی در جنگ بدر چه بود؟ (پرسش)
16. نقش امام علی در جنگ احد چه بود؟ (پرسش)
17. نقش امام علی در جنگ بنی نضیر چه بود؟ (پرسش)
18. نقش امام علی در جنگ بنی قریظه چه بود؟ (پرسش)
19. نقش امام علی در جنگ خندق چه بود؟ (پرسش)
20. نقش امام علی در صلح حدیبیه چه بود؟ (پرسش)
21. نقش امام علی در جنگ خیبر چه بود؟ (پرسش)
22. نقش امام علی در فتح مکه چه بود؟ (پرسش)
23. نقش امام علی در جنگ حنین چه بود؟ (پرسش)
24. مأموریت‌های مهم امام علی چه بود؟ (پرسش)
25. نقش امام علی در جنگ تبوک چه بود؟ (پرسش)
26. دعای پیامبر در حق امام علی چه بود؟ (پرسش)
27. چه کسانی در روزهای پایانی عمر پیامبر خاتم حضور داشتند؟ (پرسش)