وظیفه مسلمانان درباره دعا برای تعجیل فرج امام مهدی چیست؟ (پرسش)

وظیفه مسلمانان درباره دعا برای تعجیل فرج امام مهدی چیست؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت / دعا برای تعجیل فرج امام مهدی
مدخل اصلی	وظایف خاص منتظران
تعداد پاسخ	۳ پاسخ

وظیفه مسلمانان درباره دعا برای تعجیل فرج امام مهدی چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

خدامراد سلیمیان

حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «درسنامه مهدویت» و مقاله «انتظار و منتظران» در این‌باره گفته است:

«دعا و نیایش، در فرهنگ اسلامی جایگاه والایی دارد. یکی از مصادیق دعا می‌تواند رفع گرفتاری‌های همه انسان‌ها باشد.در نگاه شیعه، این مهم تحقق نمی‌یابد مگر آن زمانی که واپسین ذخیره الهی از پس پرده غیبت بیرون آمده جهان را به نور خود روشن سازد، از این روست که در برخی روایات سفارش شده است برای فرج و گشایش دست به دعا برداریم ... آری کسی که در انتظار آمدن مولای خود به سر می‌برد، از خداوند تعجیل امر فرج او را درخواست خواهد کرد؛ به ویژه آن که بداند با فرج و ظهور او زمینه هدایت، رشد و کمال جامعه بشری به طور کامل فراهم می‌شود. در روایت است که خود آن حضرت، در بخشی از توقیع شریف فرمود: " أَکْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِیلِ الْفَرَجِ ". یکی از پژوهشگران معاصر می‌نویسد: البته هر کس می‌داند که سفارش امام به درخواست و دعا، فقط مقصود ادای کلمات و القلقه زبان نیست؛ گرچه خواندن دعا هم ثواب مخصوصی دارد؛ بلکه منظور، توجه قلبی دائم به معنا و مفهوم این دعا و توجه به این است که در دوره غیبت، امر دین و دین داری و اعتقاد صحیح به غیبت و امامت ، کار دشواری است که فقط از آدم اهل یقین و با استقامت ساخته است. یگانه کسی که از دریای معرفت پروردگار چشیده باشد و به قلزم شناخت پیامبر (ص) و ائمه (ع) و امام غایب (ع) دستی رسانده و از کج راه‌های گمراهی و سرگردانی پرهیز کرده باشد، سختی‌های دوره غیبت را به آسانی تحمل خواهد کرد و ناباوری‌ها، برایش به یقین مبدل خواهد شد.».

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. آقای شفیعی سروستانی؛

ابراهیم شفیعی سروستانی آقای دکتر ابراهیم شفیعی سروستانی، در کتاب «پرسش از موعود» در این‌باره گفته است: «یکی از وظایف اصلی ما در دوران غیبت، دعا و استغاثه به درگاه الهی برای تعجیل فرج است و هیچ چیز نباید ما را از این وظیفه باز دارد، چنانکه در توقیعی که از طرف وجود مقدس امام عصر (ع) صادر شده است، می‌خوانیم: برای تعجیل فرج بسیار دعا کنید؛ که فرج شما در همان است. این دعا و استغاثه ضمن این که اسباب نزدیک شدن فرج حضرت صاحب الامر (ع) را فراهم می‌کند، اسباب ارتباط همیشگی ما را با آن حجت الهی فراهم می‌آورد و جلوی نومیدی ما را در دوران طولانی غیبت می‌گیرد. بنابراین، شایسته است همه منتظران امام عصر (ع) امیدوارند در این زمان‌ها شاهد ظهور آن حضرت باشند، بیش از پیش به دعا و توسل برای تعجیل فرج روی آورند و آتش سوزان سینه خود را با خنکای دعاهای دل‌نشینی همچون دعای عهد، دعای ندبه، زیارت آل یاسین و دیگر ادعیه و توسلات، آرامش بخشند. باشد تا خداوند رحمان بر همه ما ترحم کند و ظهور پربرکت آن امام انس و جان را نزدیک سازد».

۲. آقای رحیمیان (پژوهشگر معارف مهدویت)؛

محمد حسین رحیمیان آقای محمد حسین رحیمیان، در کتاب «مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر» در این‌باره گفته‌ است: «دعا از مهم‌ترین و کارسازترین وظایف منتظران در دوران هجران مولا است. در این رابطه اندیشمندان و دانشمندان اسلامی کتاب‌های ارزنده‌ای به رشته تحریر درآورده‌اند، تا جایی که کتاب گران‌سنگ مکیال‌المکارم فی فوائد الدعاء للقائم (ع) به سفارش آن امام غریب - آن سان که نگارنده آن اثر نفیس در مقدمه‌اش بیان می‌کند - نگارش می‌یابد. یکی از یاران حضرت هادی (ع) از آن بزرگوار درباره برنامه عملی و وظیفه عموم شیعیان در زمان غیبت امام عصر (ع) سؤال می‌کند: در زمان غیبت، شیعیان شما چه کاری انجام دهند؟ امام هادی (ع) می‌فرماید:بر شما باد دعا و نیایش، و حفظ حالت انتظار؛».

۳. آقای هدایتی فخرداود؛

ابوالفضل هدایتی فخرداود آقای ابوالفضل هدایتی فخرداود در کتاب «مهدویت در منظر امام خمینی»؛ در این‌باره گفته‌ است: «ما تکلیف داریم آقا! این‌طور نیست که حالا که ما منتظر ظهور امام زمان (ع) هستیم پس دیگر بنشینیم تو خانه‌هایمان، تسبیح را دست بگیریم و بگوییم: «عجل علی فرجه»، عجل، با کار شما باید تعجیل بشود، شما باید زمینه را فراهم کنید برای آمدن او. و فراهم کردن اینکه مسلمین را باهم مجتمع کنید. همه باهم بشوید. ان شاء الله ظهور می‌کند ایشان. مبارزه امام خمینی با مفاهیم دینی منفی و بازدارنده جامعه و مسلمانان از رشد و تعالی و عزت اجتماعی، هرچند پیشینه‌ای دراز دارد اما این مبارزه در طی سال‌های جنگ تحمیلی شدت گرفت. زیرا ایشان شاهد حرکت‌های انحرافی در برابر انقلاب و سرنوشت نظام و فریضه الهی دفاع بود. به‌هرحال، رهبر کبیر انقلاب در این گفتار، رفتار و عقیده کسانی را بیگانه با امام زمان (ع) و ظهور و انتظارش معرفی می‌کند که اوقات خود را سرگرم سجاده و تسبیح هستند و یکسر دعای فرج را می‌خوانند، بی‌آن‌که در راه مهدی موعود گامی بردارند! همان‌گونه که بارها گفته شده است، اساسا اسلام در منظر امام خمینی، با تکلیف مسلمان در عرصه‌های گوناگون فردی و جمعی به هم آمیخته است. یعنی اسلام منهای تکلیف پذیرفته نیست، زیرا با اسلام رسول اکرم (ص) در تضاد آشکار است. حضرت امام، تعجیل در فرج حضرت صاحب (ع) را در گرو عمل منتظران می‌شمارد، نه در ادعیه و توسل منهای تکلیف! به عبارت دیگر، مراد امام خمینی از تعجیل در فرج مهدی موعود، همان زمینه‌سازی برای ظهور است که ابعاد گوناگون دارد. یکی از آن همه، کوشش در طریق وحدت مسلمانان است. بنابراین انتظار فرج، نیازمند حرکت اتحادگرایانه در جهان اسلام است و نباید پنداشت که مفاهیم امامت، ولایت، و ظهور، حکومت عدل جهانی و انتظار معصوم (ع) فقط در میان شیعه قابل طرح است.(...) تعجیل فرج از منظر حدیث و عالمان دین‌: امام حسن عسکری (ع) به احمد بن اسحاق چنین فرمود: ««وَ اللَّهُ لیغیبن غیبة لَا ینجو فیها مِنْ التهلکة إِلَّا مَنْ یثبته اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ علی الْقَوْلِ بِإِمَامَتِهِ وَ وَفَّقَهُ لِلدُّعَاءِ بتعجیل فَرْجَهُ»»؛ سوگند به خدا [که فرزندم مهدی‌] غیبت خواهد کرد؛ غیبت کردنی که در آن رهایی نخواهد یافت، مگر کسی که خدای عز و جل، او را بر اعتقاد به امامت وی استوار دارد و به او توفیق دهد که برای تعجیل در فرج او دعا کند. سید علی بن طاووس درباره امام زمان، به فرزندش چنین اندرز می‌دهد: پس در پیروی و وفاداری و تعلق‌خاطر به آن حضرت، به گونه‌ای باش که خدا و پیامبر و پدران او از او می‌طلبند. [پس‌] خواسته‌های آن بزرگوار را بر خواسته‌های خود مقدم بدار، هنگامی که نمازهای حاجت را به جای می‌آوری. و صدقه دادن از سوی آن حضرت را پیش از صدقه دادن از سوی خودت و عزیزانت قرار ده و دعا برای آن حضرت را مقدم بدار بر دعا کردن برای خودت و نیز در هر کار خیری که مایه وفای به حق آن حضرت است، آن حضرت را مقدم بدار! که [این همه‌] سبب می‌شود آن حضرت به سوی تو توجه کند و به تو احسان نماید. مرحوم آیت الله سید محمد تقی موسوی اصفهانی، در چگونگی دعای فرج، و دستیابی به فواید معنوی آن، اشاراتی دارد که هرکدام ناظر به تکلیف‌شناسی شیعه در برابر اسلام و امام و امت است. سیری گذرا در اشارات یاد شده، نشان می‌دهد که تفاوت میان دعای فرج که خوانده می‌شود با دعایی که آداب و حقایق آن به فراموشی سپرده شده است، بسیار است. پاره‌ای از آنها را در اینجا از نظر می‌گذرانیم: منتظر مهدی (ع) با صراحت از خدای تعالی، ظهور حضرت را درخواست کند، به هر زبانی که باشد- عربی، فارسی یا زبان دیگر- و چنین نیایش کند: «اللهم عجل فرج مولانا صاحب الزمان»؛ خدایا گشایش ظهور مولای ما صاحب زمان را زودتر برسان. یا بگوید: «عجل الله تعالی فرجه و ظهوره»؛ خدای تعالی فرج و ظهور آن حضرت را تعجیل کند. منتظر از خداوند، گشایش امر آل محمد (ص) و تعجیل در آن را درخواست کند؛ زیرا فرج حضرت مهدی، فرج آنان است. منتظر، گشایش امر زنان و مردان ایمان‌آورده، یا فرج اولیای خدای تعالی را بخواهد؛ زیرا با فرج امام زمان، فرج اولیا انجام می‌گیرد. منتظر آن‌گاه که دعای فرج را از کسی می‌شنود، آمین بگوید؛ چون آمین گفتن به منزله دعا است. منتظر برای آمرزش گناهانی که ظهور و فرج امام را به تأخیر افکنده است، دعا کند. منتظر، درخواست نابودی دشمنان خاندان پیامبر را داشته باشد که سبب تأخیر در گشایش کار دوستان حضرت هستند. منتظر از خداوند بخواهد که دست ستمگران را از تجاوز به حقوق مؤمنان کوتاه سازد؛ چیزی که در عصر ظهور به‌طور کامل انجام می‌پذیرد. منتظر، گسترش عدالت در شرق و غرب را از خدا طلب کند؛ زیرا این حرکت فقط با ظهور حضرت ممکن است. امام خمینی در جایی دیگر، درخواست خویش از خداوند را اظهار می‌کند که در تمنای فروتنانه از حضرت حجت (ع) جلوه دارد: از نفس گرم ولی الله اعظم می‌خواهم که از خداوند تعالی تقاضا فرماید که همه ما و همه مقامات و تمام ملت شریف را توفیق عمل به اسلام و قوانین اسلامی عطا فرماید و تعجیل در ظهور بقیة الله -روحی فداه- نماید. همراهی توفیق عمل به تکالیف دینی- سیاسی با تعجیل در فرج حضرت مهدی (ع)، از گرایش درست به انتظار حکایت دارد. در این پاره‌ از کلام حضرت امام، هم دعا و ولایت و توحید نهفته است و هم تکلیف و عمل. آیا این همه، ایمان و ارادت به ساحت قدسی امام زمان (ع) را نشان نمی‌دهد؟».