وکلای امام مهدی چه کسانی هستند؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
وکلای امام مهدی چه کسانی هستند؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / غیبت امام مهدی / عصر غیبت صغری / نهاد وکالت
مدخل اصلیوکلای امام مهدی

وکلای امام مهدی چه کسانی هستند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسش‌های وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند..

پاسخ نخست

خدامراد سلیمیان

حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «فرهنگنامه مهدویت» در این‌باره گفته است:

«یکی از مجموعه‌‏هایی که در دوران امامان پیش از حضرت مهدی (ع)‏ شکل گرفت، سازمان وکالت بود. آن امامان بزرگوار، این تشکیلات را برای آماده کردن هرچه بیشتر مردم برای تحمل دوران غیبت حضرت مهدی (ع)‏ به وجود آوردند؛ از این‌‏رو هرچه بیشتر می‌‏کوشیدند از رویارویی مستقیم، کاسته، امور را به عهده افراد شایسته بگذارند. این تشکیلات، به گونه رسمی در زمان امام کاظم (ع) پدید آمد؛ اما در زمان حضرت مهدی (ع)‏ به اوج خود رسید.

  • از آن‏جا که در عصر غیبت، تماس مستقیم با امام زمان قطع شد، به طور عمده، محور ارتباط وکیلان با امام، نایبی بود که امام زمان تعیین می‌‏کرد. برخی از این وکیلان، عبارت بودند از:
  1. احمد بن اسحاق (وکیل در قم)؛
  2. محمد بن شاذان (وکیل در نیشابور)؛
  3. محمد بن حفص؛
  4. محمد بن صالح همدانی (وکیل در همدان)؛
  5. قاسم بن علا (وکیل در آذربایجان)؛
  6. ابو الحسین محمد بن جعفر اسدی (وکیل در ری)[۱]؛
  7. ابراهیم بن محمد همدانی؛
  8. ابراهیم بن مهزیار (وکیل در اهواز)؛
  9. محمد بن ابراهیم بن مهزیار؛
  10. احمد بن حمزة بن یسع قمی؛
  11. داوود بن قاسم بن اسحاق؛
  12. محمد بن علی بن بلال؛
  13. ابو محمد وجنائی؛
  14. عبد اللّه بن ابی غانم قزوینی؛
  15. حسین بن علی بزوفری؛
  16. احمد بن هلال عبرتائی؛
  17. حاجز بن یزید ملقب به (وشاء) وکیل در بغداد[۲].

البته سه تن از این افراد محمد بن علی بن بلال، محمد بن صالح همدانی و احمد بن هلال منحرف و از وکالت امام برکنار شدند»[۳].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. آقای تونه‌ای (پژوهشگر معارف مهدویت)؛
آقای مجتبی تونه‌ای، در کتاب «موعودنامه» در این‌باره گفته است: یکی از وکلای حضرت در بغداد و معاون اول عثمان بن سعید بود. حسن بن عبد المجید می‌گوید: درباره حاجز بن یزید به شک‌ افتادم، سپس مالی جمع کردم و به سامرا رفتم؛ نامه‌ای به من رسید که "درباره ما و کسی که به امر ما جانشین ما می‌شود شک‌ روا نیست؛ هرچه همراه داری به حاجز بن یزید تحویل بده"[۸]. وی ملّقب به حاجز وشّاء بود و روایات تصریح دارد که حاجز، از وکلای مورد اعتماد امام زمان (ع) بوده و تا آخر هم در این سمت باقی مانده است[۹]»[۱۰].

پرسش‌های وابسته

  1. مراد از نهاد یا نظام وکالت در مباحث مهدویت چیست؟ (پرسش)
  2. بحث از نیابت و نهاد وکالت چه ضرورتی دارد؟ (پرسش)
  3. واژه وکالت در لغت و اصطلاح مهدویت چیست؟ (پرسش)
  4. وکالت و وکیل به چه معناست؟ (پرسش)
  5. اهداف سازمان وکالت چیست؟ (پرسش)
  6. پیشینه فعالیت سازمان وکالت چیست؟ (پرسش)
  7. مهم‌ترین وکلای امامان کدامند و منطقه فعالیت آنها چیست؟ (پرسش)
  8. پیشینه گستره جغرافیایی سازمان وکالت چیست؟ (پرسش)
  9. آیا امام مهدی‏ غیر از سفرا وکیل نیز داشته است؟ (پرسش)
  10. چه ویژگی‌هایی برای وکیلان لازم و ضروری است؟ (پرسش)
  11. علل ایجاد سازمان وکالت چیست؟ (پرسش)
  12. وظایف و مسئولیت‌های سازمان وکالت چیست؟ (پرسش)
  13. عناصر گوناگون سازمان وکالت چیست؟ (پرسش)
  14. ساختار سازمان وکالت چیست؟ (پرسش)
  15. نهاد وکالت کدام مناطق و سرزمین‌های اسلامی را زیر پوشش داشت؟ (پرسش)
  16. جایگاه و وظایف رهبر نهاد وکالت چه بوده است؟ (پرسش)
  17. وکلاء و نواب و سفراء در برابر نهاد وکالت چه وظایفی داشتند؟ (پرسش)
  18. ویژگی‌ها و شرایط برای وکیلان چیست؟ (پرسش)
  19. زمینه‌های پیدایش نهاد وکالت چه بوده است؟ (پرسش)
  20. انگیزه تأسیس نهاد وکالت چه بوده است؟ (پرسش)
  21. آیا در تاریخ و فرق اسلامی سازمان یا نهاد مشابه نهاد وکالت وجود داشته است؟ (پرسش)
  22. برخورد دولت و نزدیکان دستگاه عباسی با نهاد وکالت چگونه بود؟ (پرسش)
  23. با وجود سخت‌گیری‌های دستگاه عباسی نهاد وکالت چگونه و با چه ابزار و شیوه‌هایی به اهداف نهاد جامه عمل می‌پوشانیدند؟ (پرسش)
  24. آیا نهاد وکالت افراد نفوذی در درون دستگاه عباسی داشته است؟ (پرسش)
  25. وکلای امام مهدی چه کسانی هستند؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع مهدویت

پانویس

  1. شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۴۱۵، ح ۳۹۱؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ح ۲، باب ۴۳، ح ۱۶
  2. ر. ک: محمد بن عمر کشی، رجال الکشی، شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة
  3. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص ۴۶۷.
  4. آخرین امید، داود الهامی، ص ۱۲۲.
  5. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۴۹.
  6. آخرین امید، داود الهامی، ص ۱۲۲.
  7. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۲۷۷.
  8. اصول کافی، ج ۲، ص ۴۶۱.
  9. آخرین امید، داود الهامی، ص ۸۷ و ۱۱۵.
  10. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۲۶۴.