مراد از نهاد یا نظام وکالت در مباحث مهدویت چیست؟ (پرسش)
| مراد از نهاد یا نظام وکالت در مباحث مهدویت چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / عصر غیبت صغری / نهاد وکالت |
| مدخل اصلی | سازمان وکالت |
| تعداد پاسخ | ۲ پاسخ |
مراد از نهاد یا نظام وکالت در مباحث مهدویت چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین رحیم لطیفی، در کتاب «پرسمان نیابت» در این‌باره گفته است:
«شیعه امامیه در پرتو قرآن کریم و سنت اصیل پیامبر (ص) به پیروی از امامان اهل بیت وفادار ماندند، برخی از گروه‌ها با همراهی برخی از حاکمان ناحق کمر به نابودی اهل بیت و پیروان آنها بستند[۱] و هر روز بر فشار خود می‌افزودند تا آنجا که عرصه را بر اهل حق و نبوت تنگ و امامان معصوم (ع) را شهید کردند.
شیعه اهل بیت به فرمان امامان معصوم در برابر این فشارها و اهدافی دیگر به ساماندهی مجموعه نظام‌مند پرداختند. پس نظام و نهاد وکالت، عبارت است از، مجموعه از یاران و پیروان وفادار، صمیمی و آگاهی که به دور امام معصوم با اهداف ویژه گرد آمده‌اند[۲].
از این مجموعه که در این تحقق "نظام و نهاد وکالت" تعبیر می‌شود در سایر متون مهدویت و دیگر متون به عبارت‌های "سازمان وکالت[۳]"، "التنظیم السری"، "نظام زیرزمینی[۴]"، "نظام الاموال و الوکلاء[۵]"، "التنظیم الهرمی[۶]"، "فکرة الوکاله، نظام الوکلاء[۷]" و… تعبیر شده است.
از تعریف‌های که برای اصطلاح "سازمان" در منابع آمده، معلوم می‌شود که اصطلاح سازمان بهترین معادل فارسی برای تنظیم، نظام و نهاد است[۸]»[۹].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «فرهنگنامه مهدویت» در این‌باره گفته است:
«یکی از تشکلهای مهمی که در دوران امامان پیش از حضرت مهدی (ع) شکل گرفت، تشکیلات وکالت بود. امامان بزرگوار، این سازمان را برای آماده کردن هرچه بیشتر مردم، برای تحمل دوران غیبت حضرت مهدی (ع) به وجود آوردند؛ از اینرو هرچه بیشتر میکوشیدند تا از مواجهه مستقیم، کم کرده، امور را به عهده افراد شایسته بگذارند. این تشکیلات، به طور رسمی در زمان امام کاظم (ع) پدید آمد؛ امّا در زمان حضرت مهدی (ع) به اوج خود رسید. بنابراین، سیاست تعیین وکیل برای اداره امور نواحی گوناگون و برقراری ارتباط میان شیعیان و امامان، از دورانهای امامان پیشین وجود داشت. در عصر غیبت، این تماس با امام زمان (ع)، قطع شد و محور ارتباط وکیلان با امام، نایبی بود که امام زمان (ع) تعیین میکرد. مناطق شیعهنشین تقریباً مشخص بود و بنا به ضرورت در هر منطقه، وکیلی تعیین میشد. گاهی چند وکیل در مناطق کوچکتر، تحت سرپرستی وکیلی بودند که امام یا نایب خاص برای آنها تعیین میکرد. این وکلا، اموالی را که بابت وجوهات میگرفتند، به شیوههای گوناگونی به بغداد، نزد نوّاب میفرستادند و آنان نیز طبق دستور امام، در موارد بایسته به کار میگرفتند. در مواردی ممکن بود برخی از وکیلان برای یک بار امام زمان (ع) را ملاقات کنند؛ چنانکه "محمد بن احمد قطّان" "از وکیلان ابو جعفر، نایب دوم" به ملاقات امام نایل شد[۱۰]؛ اما به طور معمول، آنان تحت نظر نایب خاص امام، انجام وظیفه میکردند. بنابر نقل احمد بن متیل قمی، ابو جعفر، ده وکیل در بغداد داشت که نزدیکترین آنان به وی، حسین بن روح بود[۱۱] که پس از او نایب سوم شد؛ از دیگر نزدیکان وی، جعفر بن احمد بن متیل بود که از دید بسیاری، وی جانشین ابو جعفر خواهد بود. از روایتی دیگر، دانسته می‌شود در قبال اموال داده شده به وکیلان، قبضهایی از آنان دریافت میشد؛ امّا از نایب خاص، چنین قبضهایی دریافت نمیکردند. زمانی که ابو القاسم، حسین بن روح را به جانشینی برگزید، دستور داد از وی قبضهایی نخواهند[۱۲][۱۳]. |
- مراد از نهاد یا نظام وکالت در مباحث مهدویت چیست؟ (پرسش)
- بحث از نیابت و نهاد وکالت چه ضرورتی دارد؟ (پرسش)
- واژه وکالت در لغت و اصطلاح مهدویت چیست؟ (پرسش)
- وکالت و وکیل به چه معناست؟ (پرسش)
- اهداف سازمان وکالت چیست؟ (پرسش)
- پیشینه فعالیت سازمان وکالت چیست؟ (پرسش)
- مهم‌ترین وکلای امامان کدامند و منطقه فعالیت آنها چیست؟ (پرسش)
- پیشینه گستره جغرافیایی سازمان وکالت چیست؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی غیر از سفرا وکیل نیز داشته است؟ (پرسش)
- چه ویژگی‌هایی برای وکیلان لازم و ضروری است؟ (پرسش)
- علل ایجاد سازمان وکالت چیست؟ (پرسش)
- وظایف و مسئولیت‌های سازمان وکالت چیست؟ (پرسش)
- عناصر گوناگون سازمان وکالت چیست؟ (پرسش)
- ساختار سازمان وکالت چیست؟ (پرسش)
- نهاد وکالت کدام مناطق و سرزمین‌های اسلامی را زیر پوشش داشت؟ (پرسش)
- جایگاه و وظایف رهبر نهاد وکالت چه بوده است؟ (پرسش)
- وکلاء و نواب و سفراء در برابر نهاد وکالت چه وظایفی داشتند؟ (پرسش)
- ویژگی‌ها و شرایط برای وکیلان چیست؟ (پرسش)
- زمینه‌های پیدایش نهاد وکالت چه بوده است؟ (پرسش)
- انگیزه تأسیس نهاد وکالت چه بوده است؟ (پرسش)
- آیا در تاریخ و فرق اسلامی سازمان یا نهاد مشابه نهاد وکالت وجود داشته است؟ (پرسش)
- برخورد دولت و نزدیکان دستگاه عباسی با نهاد وکالت چگونه بود؟ (پرسش)
- با وجود سخت‌گیری‌های دستگاه عباسی نهاد وکالت چگونه و با چه ابزار و شیوه‌هایی به اهداف نهاد جامه عمل می‌پوشانیدند؟ (پرسش)
- آیا نهاد وکالت افراد نفوذی در درون دستگاه عباسی داشته است؟ (پرسش)
- وکلای امام مهدی چه کسانی هستند؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
- ↑ ابوجهل به استمرار دشمنی خود با بنی هاشم تأکید می‌کند، ر.ک: ابن هشام، السیره النبویه، ۱، ۱۴۷،۱۴۳؛ عده‌ای تحمل شنیدن فضایل علی (ع) را از زبان پیامبر (ص) نداشتند، ر.ک: ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ۳، ۲۱۴؛ مروان بن حکم، سعید بن عاص و ولید بن عقبه گفتند چون علی (ع) پدران مشرک ما را کشته است به او بیعت نمی‌کنیم، ر.ک: ابن واضح، تاریخ یعقوبی، ۲، ۱۷۸.
- ↑ ر.ک: طبسی، حیاة الامام العسکری، ۳۲۹؛ جاسم حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ص ۱۳۴.
- ↑ جباری، سازمان وکالت، ص ۴۷.
- ↑ جاسم حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ص ۱۳۵، به نقل از: Javad Ali, OP, Cit, in Der Islam xxv (۱۹۳۹), ۲۱۲.
- ↑ طبسی، حیاة الامام العسکری، ص ۳۲۹.
- ↑ آل عصفور، طاهره الغیبه و دعوی السفاره، ص ۱۷۲.
- ↑ صدر، تاریخ الغیبه الصغری، ص ۶۲۹.
- ↑ سازمان پدیده‌ای اجتماعی است که به طور آگاهانه هماهنگ شده و دارای حدود و ثغور نسبتاً مشخص بوده و برای تحقق هدف یا اهدافی بر اساس یک سلسله مبانی دائمی فعالیت می‌کند (رابینز، تئوری سازمان (ساختار و طرح سازمانی)، ص ۲۱)؛ سازمان عبارت است از سیستمی متشکل از اجزای به هم پیوسته و مبتنی بر نظم و انضباط که به منظور دستیابی به هدف‌های خاص فعالیت می‌کند (زاهدی، تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم‌ها، ص۱۱۷).
- ↑ لطیفی ، رحیم، پرسمان نیابت، ص۱۲، ۱۳.
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص ۴۴۲
- ↑ نعمانی، الغیبة، ص ۲۲۵
- ↑ علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان علیه السّلام، ص ۸۵
- ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۵۷ - ۲۵۸.