حنین: تفاوت میان نسخه‌ها
(←منابع) |
|||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
[[قرآن کریم]] از این واقعه یاد می‌کند و [[شکست]] اوّلیه [[مسلمانان]] را به خاطر [[غرور]] می‌داند{{متن قرآن|لَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ فِي مَوَاطِنَ كَثِيرَةٍ وَيَوْمَ حُنَيْنٍ إِذْ أَعْجَبَتْكُمْ كَثْرَتُكُمْ فَلَمْ تُغْنِ عَنْكُمْ شَيْئًا وَضَاقَتْ عَلَيْكُمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ ثُمَّ وَلَّيْتُمْ مُدْبِرِينَ}}<ref>بی‌گمان خداوند در نبردهایی بسیار و در روز (جنگ) «حنین» شما را یاری کرده است؛ هنگامی که فزونیتان شما را به غرور واداشت اما هیچ سودی برای شما نداشت و زمین با گستردگیش بر شما تنگ شد سپس با پشت کردن (به دشمن) واپس گریختید؛ سوره توبه، آیه ۲۵.</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۷۶.</ref>. | [[قرآن کریم]] از این واقعه یاد می‌کند و [[شکست]] اوّلیه [[مسلمانان]] را به خاطر [[غرور]] می‌داند{{متن قرآن|لَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ فِي مَوَاطِنَ كَثِيرَةٍ وَيَوْمَ حُنَيْنٍ إِذْ أَعْجَبَتْكُمْ كَثْرَتُكُمْ فَلَمْ تُغْنِ عَنْكُمْ شَيْئًا وَضَاقَتْ عَلَيْكُمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ ثُمَّ وَلَّيْتُمْ مُدْبِرِينَ}}<ref>بی‌گمان خداوند در نبردهایی بسیار و در روز (جنگ) «حنین» شما را یاری کرده است؛ هنگامی که فزونیتان شما را به غرور واداشت اما هیچ سودی برای شما نداشت و زمین با گستردگیش بر شما تنگ شد سپس با پشت کردن (به دشمن) واپس گریختید؛ سوره توبه، آیه ۲۵.</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۷۶.</ref>. | ||
==حنین== | |||
{{متن قرآن|وَلَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَأَنْتُمْ أَذِلَّةٌ فَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ}}<ref>«و بی‌گمان خداوند در «بدر» شما را با آنکه ناتوان بودید یاری کرد پس، از خداوند پروا کنید، باشد که سپاس گزارید» سوره آل عمران، آیه ۱۲۳.</ref>. | |||
[[غزوه حنین]] چگونه اتفاق افتاد؟ | |||
از روایت‌های معتبر [[تاریخی]] و گزارش‌های [[موثق]] و متقن [[تاریخ‌نگاران]] چنین بر می‌آید [[قبایل]] [[هوازن]] و ثقیف پس از [[فتح مکه]] در بیستم [[رمضان]] [[سال هشتم هجری]] و پایان یافتن [[بت‌پرستی]] در [[مکه]]، به شدت یکه خوردند و دریافتند که بعد از [[قریش]] آنها اهداف بعدی [[مسلمانان]] خواهند بود قبایل ثقیف که در [[شهر]] طایف ساکن بودند نیز از جمله هوازن بودند.... | |||
به هنگام بامداد از تنگناها و شکاف‌های وادی بیرون آمدند و به یک بار بر مسلمانان [[حمله]] بردند مسلمانان ابتدا تاب این حمله را نیاوردند روی به [[گریز]] نهادند اما [[رسول خدا]]{{صل}} و تعدادی از [[صحابی]] باقی ماندند و [[عقبه]] نیروهای در حال [[عقب‌نشینی]] شان را [[محافظت]] کردند. نزدیک‌ترین [[صحابی پیامبر]] اطراف ایشان جمع شده بودند و [[شکست]] را مخصوصاً بعد از بازگشت نیروهای عقب‌نشینی کرده، به [[پیروزی]] تبدیل کردند<ref>روضة الصفا، ص۲۸۱ و ۲۸۲.</ref>.<ref>[[محرم فرزانه|فرزانه، محرم]]، [[اماکن جغرافیایی در قرآن (کتاب)|اماکن جغرافیایی در قرآن]]، ص ۷۵.</ref> | |||
==[[شناسایی]] جایگاه حنین== | |||
در این باره که حنین کجاست؟ نظر [[پژوهشگران]] و [[خبرگان]] تاریخی را می‌توان در پنج گروه زیر دسته‌بندی کرد: | |||
#[[محمد بن خاوند شاه بلخی]] قبایل هوازن را مخصوصاً ساکن در اطراف مکه و محلی که [[قبیله]] هوازن از [[بیم]] [[سپاه اسلام]] در آن فرود آمدند را محلی دردیارهوازن یعنی اَوطاس و وادی حنین را در [[مسافرت]] سه [[روزه]] راه از مکه دانسته است. | |||
#[[شوقی ابوخلیل]] هم از آنجا که [[لشکر]] هوازن در مکانی به نام اوطاس واقع در قلمرو هوازن فرود آمد را علت نامگذاری [[نبرد]] به «نبرد اوطاس» می‌داند<ref>ر.ک: اطلس قرآن، ص۲۹۶.</ref>. | |||
#گروه سومی هستند که می‌گویند: [[قتاده]] گفته است حنین وادی‌ای است میان مکه و [[طائف]] اما «[[عروه]]» آن را وادی در«[[ذی المجاز]]» دانسته است<ref>محمد خزائلی، اعلام قرآنی.</ref>. | |||
#گروهی بر این باورند که حنین اسم بیابانی میانه [[مکه]] و [[طائف]] که [[جنگ]] معروف حنین در آنجا اتفاق افتاد<ref>ر.ک: تفسیر المیزان، ج۹، ص۳۳۰؛ اعلام قرآن، ص۳۹.</ref>. به تعبیر دیگر حنین: وادی‌ای است میان مکه و طائف. | |||
#کسانی نیز هستند شبیه به نظرات قبلی چنین می‌گویند: حنین سرزمینی است در نزدیکی [[شهر]] طائف و چون این [[غزوه]] در آنجا واقع شد به نام [[غزوه حنین]] معروف شده و در [[قرآن]] از آن تعبیر به [[یوم]] حنین شده است. نام دیگر آن غزوه اوطاس [[غزوه هوازن]] است (اوطاس نام [[سرزمین]] در همان حدود و [[هوازن]] نام یکی از قبائلی است که در آن جنگ یا [[مسلمانان]] درگیر بودند). | |||
از مجموع آنچه گذشت مشخص می‌شود که حنین در «خارج مکه» نرسیده به طائف و در جنوب [[غربی]] جعرافه واقع بوده است.<ref>[[محرم فرزانه|فرزانه، محرم]]، [[اماکن جغرافیایی در قرآن (کتاب)|اماکن جغرافیایی در قرآن]]، ص ۷۶.</ref> | |||
== پرسش‌های وابسته == | == پرسش‌های وابسته == | ||
نسخهٔ ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۴۵
این مدخل زیرشاخهٔ بحث غزوه است. حنین از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: جنگ حنین در قرآن - جنگ حنین در تاریخ اسلامی - جنگ حنین در معارف و سیره نبوی - جنگ حنین در معارف و سیره علوی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
نبردی که در سال هشتم هجری پس از فتح مکه میان مسلمانان و مشرکین قبایل هوازن و ثقیف اتفّاق افتاد. حُنین محلّ درگیری دو سپاه بود، مسلمانان که ۱۲ هزار نفر بودند، ابتدا غافلگیر شدند و سپاه اسلام گریخت و متفرّق شد، ولی در مرحله بعد، با مقاومت پیامبر خدا، عباس، علی (ع) و عده‌ای، فراریان برگشتند و درگیری شدیدی شد و سرانجام کفّار شکست سختی خوردند و غنایم بسیاری به دست مسلمانان افتاد.
قرآن کریم از این واقعه یاد می‌کند و شکست اوّلیه مسلمانان را به خاطر غرور می‌داند﴿لَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ فِي مَوَاطِنَ كَثِيرَةٍ وَيَوْمَ حُنَيْنٍ إِذْ أَعْجَبَتْكُمْ كَثْرَتُكُمْ فَلَمْ تُغْنِ عَنْكُمْ شَيْئًا وَضَاقَتْ عَلَيْكُمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ ثُمَّ وَلَّيْتُمْ مُدْبِرِينَ﴾[۱][۲].
حنین
﴿وَلَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَأَنْتُمْ أَذِلَّةٌ فَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ﴾[۳]. غزوه حنین چگونه اتفاق افتاد؟ از روایت‌های معتبر تاریخی و گزارش‌های موثق و متقن تاریخ‌نگاران چنین بر می‌آید قبایل هوازن و ثقیف پس از فتح مکه در بیستم رمضان سال هشتم هجری و پایان یافتن بت‌پرستی در مکه، به شدت یکه خوردند و دریافتند که بعد از قریش آنها اهداف بعدی مسلمانان خواهند بود قبایل ثقیف که در شهر طایف ساکن بودند نیز از جمله هوازن بودند.... به هنگام بامداد از تنگناها و شکاف‌های وادی بیرون آمدند و به یک بار بر مسلمانان حمله بردند مسلمانان ابتدا تاب این حمله را نیاوردند روی به گریز نهادند اما رسول خدا(ص) و تعدادی از صحابی باقی ماندند و عقبه نیروهای در حال عقب‌نشینی شان را محافظت کردند. نزدیک‌ترین صحابی پیامبر اطراف ایشان جمع شده بودند و شکست را مخصوصاً بعد از بازگشت نیروهای عقب‌نشینی کرده، به پیروزی تبدیل کردند[۴].[۵]
شناسایی جایگاه حنین
در این باره که حنین کجاست؟ نظر پژوهشگران و خبرگان تاریخی را می‌توان در پنج گروه زیر دسته‌بندی کرد:
- محمد بن خاوند شاه بلخی قبایل هوازن را مخصوصاً ساکن در اطراف مکه و محلی که قبیله هوازن از بیم سپاه اسلام در آن فرود آمدند را محلی دردیارهوازن یعنی اَوطاس و وادی حنین را در مسافرت سه روزه راه از مکه دانسته است.
- شوقی ابوخلیل هم از آنجا که لشکر هوازن در مکانی به نام اوطاس واقع در قلمرو هوازن فرود آمد را علت نامگذاری نبرد به «نبرد اوطاس» می‌داند[۶].
- گروه سومی هستند که می‌گویند: قتاده گفته است حنین وادی‌ای است میان مکه و طائف اما «عروه» آن را وادی در«ذی المجاز» دانسته است[۷].
- گروهی بر این باورند که حنین اسم بیابانی میانه مکه و طائف که جنگ معروف حنین در آنجا اتفاق افتاد[۸]. به تعبیر دیگر حنین: وادی‌ای است میان مکه و طائف.
- کسانی نیز هستند شبیه به نظرات قبلی چنین می‌گویند: حنین سرزمینی است در نزدیکی شهر طائف و چون این غزوه در آنجا واقع شد به نام غزوه حنین معروف شده و در قرآن از آن تعبیر به یوم حنین شده است. نام دیگر آن غزوه اوطاس غزوه هوازن است (اوطاس نام سرزمین در همان حدود و هوازن نام یکی از قبائلی است که در آن جنگ یا مسلمانان درگیر بودند).
از مجموع آنچه گذشت مشخص می‌شود که حنین در «خارج مکه» نرسیده به طائف و در جنوب غربی جعرافه واقع بوده است.[۹]
پرسش‌های وابسته
منابع
پانویس
- ↑ بی‌گمان خداوند در نبردهایی بسیار و در روز (جنگ) «حنین» شما را یاری کرده است؛ هنگامی که فزونیتان شما را به غرور واداشت اما هیچ سودی برای شما نداشت و زمین با گستردگیش بر شما تنگ شد سپس با پشت کردن (به دشمن) واپس گریختید؛ سوره توبه، آیه ۲۵.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۷۶.
- ↑ «و بی‌گمان خداوند در «بدر» شما را با آنکه ناتوان بودید یاری کرد پس، از خداوند پروا کنید، باشد که سپاس گزارید» سوره آل عمران، آیه ۱۲۳.
- ↑ روضة الصفا، ص۲۸۱ و ۲۸۲.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۷۵.
- ↑ ر.ک: اطلس قرآن، ص۲۹۶.
- ↑ محمد خزائلی، اعلام قرآنی.
- ↑ ر.ک: تفسیر المیزان، ج۹، ص۳۳۰؛ اعلام قرآن، ص۳۹.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۷۶.