مرجعیت والای دینی در نگرش شیعه امامیه (کتاب)

مرجعیت والای دینی در نگرش شیعه امامیه (پژوهشی در تحولات سیاسی و علمی)
زبان	فارسی
نویسنده	سید جودت قزوینی
مترجم	مهدی عابدی جزینی، نصرالله شاملی
موضوع	مرجعیت، شیعه
مذهب	شیعه
ناشر	انتشارات اندیشه گویا
محل نشر	اصفهان، ایران
سال نشر	۱۳۹۴ ش
تعداد صفحه	۳۸۱
شابک	‫۹۷۸-۶۰۰-۶۸۳۶-۲۵-۶‬‬
شماره ملی	‎۳۹۱۹۶۲۳

مرجعیت والای دینی در نگرش شیعه امامیه (پژوهشی در تحولات سیاسی و علمی) ترجمه فارسی کتاب المرجعیة الدینیة العلیا عند الشیعة الإمامیة اثر سید جودت قزوینی به زبان عربی است که به بررسی تحولات تاریخی مرجعیت دینی شیعه دوازده‌امامی می‌پردازد. این کتاب به کوشش مهدی عابدی جزینی و نصرالله شاملی به فارسی ترجمه شده است و انتشارات اندیشه گویا انتشار آن را به عهده داشته است.

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «کتاب حاضر، پژوهشی است که شامل بررسی تحولات تاریخی مرجعیت دینی شیعه دوازده‌امامی در دو عرصه علمی و سیاسی از قرن چهارم هجری / دهم میلادی یا برهه پس از غیبت کبری - با همین اصطلاح - تا عصر کنونی یعنی قرن ۱۵ هجری /۲۱ میلادی است. فصل اول این کتاب دربرگیرنده حوزه علمیه بغداد و بررسی تحولات علمی آغاز پیدایش مرجعیت فقها از زمان شیخ مفید (ت: ۴۱۳ه) تا پایان برهه شیخ طوسی (ت: ۴۶۰ ه) است».

فهرست کتاب

• مقدمه نویسنده

فصل اول: حوزه علمیه بغداد در برهه آل‌بویه

۱ـ۱. شکوفایی تشیع در پایتخت خلافت عباسی

۱ـ۲. مرجعیت دینی شیخ مفید

۱ـ۲ـ۱. رابطه شیخ مفید با دولت آل‌بویه

۱ـ۲ـ۲. تبعید شیخ مفید از بغداد

۱ـ۲ـ۳. نقش شیخ مفید در تحول علم اصول

۱ـ۳. سید مرتضی؛ بنیان‌گذار رویکرد عقلانی شیعی

۱ـ۳ـ۱. نگارش اولین رساله عملیه

۱ـ۳ـ۲. ایجاد تحول در علم اصول فقه

۱ـ۳ـ۳. ورود روشمند به فقه تطبیقی

۱ـ۳ـ۴. خبر واحد در نگرش سید مرتضی

۱ـ۴. شیخ طوسی و شیوه تعادل علمی او

۱ـ۴ـ۱. ایجاد تحول در شیوه استنباط احکام

۱ـ۴ـ۲. تطبیق قواعد اصولی بر پژوهش‌های فقهی

۱ـ۴ـ۳. ایجاد تحول در علم حدیث

۱ـ۴ـ۴. ایجاد تحول در علم رجال

۱ـ۴ـ۵. نابودی آثار شیخ طوسی در دوره سلجوقیان

۱ـ۴ـ۶. هجرت شیخ طوسی به نجف و تحول آفرینی

۱ـ۵. خلاصه بحث

فصل دوم: حوزه علمیه حله در عصر مغولان ایلخانی

۲ـ۱. رکود مکتب علمی حله پس از شیخ طوسی

۲ـ۲. تحول آفرینان مکتب علمی حله

۲ـ۲ـ۱. ابن ادریس و شکستن رویکرد تقلیدگرایی

۲ـ۲ـ۲. محقق حلی و رویکرد عقلی او

۲ـ۲ـ۲ـ۱. گزارشی از تلاش‌های علمی محقق حلی

۲ـ۲ـ۲ـ۲. تعیین مفهوم اجتهاد توسط محقق حلی

۲ـ۲ـ۳. خواجه نصیرالدین طوسی و تولیت اوقاف

۲ـ۲ـ۴. زعامت دینی و سیاسی علامه حلی

۲ـ۲ـ۴ـ۱. نقش علامه حلی در اعلان رسمی مذهب تشیع

۲ـ۲ـ۴ـ۲. تداوم جریان اجتهاد توسط شاگردان علامه حلی

فصل سوم: حوزه علمیه جبل عامل

۳ـ۱. رابطه میان شیعیان عام و فقهای عراق

۳ـ۲. شکوفایی مکتب جبل عامل توسط شهید اول

۳ـ۲ـ۱. ایجاد تحول در نظام فقهی

۳ـ۲ـ۲. مبارزه شهید اول با مدعیان دروغین نبوت

۳ـ۲ـ۳. تداوم مکتب علمی جبل عامل توسط شاگردان شهید اول

۳ـ۲ـ۴. نقد و بررسی گزارش‌های تاریخی

۳ـ۲ـ۵. گزارشی از تلاش‌های علمی شهید اول

۳ـ۳. محقق کرکی و حمایت از دولت صفوی

۳ـ۳ـ۱. نقش محقق کرکی در ایجاد امنیت و ثبات در هرات

۳ـ۳ـ۲. محقق کرکی و زعامت دینی ـ سیاسی حکومت صفویه

۳ـ۳ـ۳. تلاش دولت‌های صفویه و عثمانی برای جذب عالمان دینی

۳ـ۳ـ۴. دشمنان محقق کرکی و انگیزه‌های مخالفت با وی

۳ـ۳ـ۵. مهاجرت محقق کرکی به بغداد

۳ـ۳ـ۶. نقش محقق کرکی در تحول قوانین اسلامی

۳ـ۴. مقدس اردبیلی؛ فقیه بی‌طرف نجف

۳ـ۵.شهید ثانی و تدریس فقه مذاهب پنج‌گانه

۳ـ۵ـ۱. تداوم مکتب شهید ثانی در آثار فرزندش

۳ـ۶. نگرانی شیخ عبدالصمد حارثی از حضور شیخ بهایی در ایران

۳ـ۷. شیخ بهایی و دغدغه‌های اجتماعی ـ فرهنگی وی

۳ـ۷ـ۱. نقد و بررسی گزارش‌های تاریخی

۳ـ۸. برهه بنیان‌گذاری جنبش اخباریگری

۳ـ۸ـ۱. زمینه‌های پیدایش جریان اخباریگری

۳ـ۸ـ۲. نظریه بازگشت به سرچشمه‌های کهن حدیثی

۳ـ۸ـ۳. نقد و بررسی گزارش‌های تاریخی

۳ـ۸ـ۴. منشأ اختلاف دو مکتب اخباری و اصولی

۳ـ۸ـ۵. حوزه علمیه کربلا و جنبش اخباریگری

فصل چهارم: حوزه علمیه نجف (برهه نخست)

۴ـ۱. زمینه‌های ایجاد تحول در حوزه علمیه نجف

۴ـ۲. ظهور فرقه وهابیت

۴ـ۲ـ۱. مبارزه دولت عثمانی با جریان وهابیت

۴ـ۲ـ۲. سیاست کاشف الغطاء در مبارزه با جریان وهابیت

۴ـ۲ـ۳. حملات وهابیون به نجف

۴ـ۲ـ۴. حمله وهابیون به حجاز

۴ـ۳. برهه احیاء جنبش اخباریگری

۴ـ۳ـ۱. ظهور جنبش رشتیه در عراق

۴ـ۳ـ۲. سیاست کاشف الغطاء در مبارزه با جریان رشتیه

۴ـ۴. احیاء مکتب حله با مهاجرت سید مهدی قزوینی

۴ـ۴ـ۱. نقش قزوینی در تشیع قبایل زبیدی

۴ـ۵. میرزای شیرازی و تحول در حوزه علمیه سامراء

۴ـ۵ـ۱. تلاش برای تضعیف تشیع در سامراء

۴ـ۵ـ۲. شاگردان میرزای شیرازی و تحول در حوزه علمیه نجف

۴ـ۵ـ۳. میرازی شیرازی و فتوای تحریم تنباکو

۴ـ۵ـ۴. نقش میرازی شیرازی در شکل‌گیری جنبش مشروطیت

۴ـ۵ـ۵. تأثیر جنبش مشروطیت در حوزه علمیه نجف

۴ـ۵ـ۶. حمایت آخوند خراسانی از جنبش مشروطیت

۴ـ۵ـ۷. گزارشی از نقش عالمان دینی در تحولات سیاسی ایران

۴ـ۶. تجلی اندیشه‌های نوین در حوزه علمیه نجف

۴ـ۶ـ۱. شروع تألیفاتی در باب اجتهاد

۴ـ۶ـ۲. شروع تألیفات در باب اصول فقه

۴ـ۶ـ۳. شروع تألیفاتی در باب حکومت اسلامی

فصل پنجم: حوزه علمیه نجف (برهه دوم)

۵ـ۱. مجتهدین شیعه (...) عثمانی‌ها و انگلیسی‌ها

۵ـ۱ـ۱. انقلاب (...) و ضعیف حوزه علمیه

۵ـ۱ـ۲. نقش علماء و گسترش مقاومت بر ضد نیروهای اشغالگر

۵ـ۱ـ۳. ظهور احزاب اسلامی در جهان اسلام

۵ـ۱ـ۳ـ۱. سازمان جوان مسلمان و مسلمانان معتقد

۵ـ۱ـ۳ـ۲.حزب الدعوه الاسلامیه

۵ـ۲. مبارزات سیاسی سید محسن حکیم

۵ـ۳. رهبری دینی و عملکرد سیاسی آیت الله خوئی

۵ـ۴. تلاش امام صدر برای تحقق مرجعیت اعلای دینی و سیاسی

۵ـ۴ـ۱. نقش صدر در سایه مرجعیت آیت الله خوئی

۵ـ۴ـ۲. در دست گرفتن مرجعیت و رویارویی با حکومت

۵ـ۵. وقوع انقلاب اسلامی در ایران؛ تحقق عینی مرجعیت اعلای دینی

۵ـ۵ـ۱.پیام امام خمینی به امام صدر

۵ـ۵ـ۲. تلگراف امام صدر به امام خمینی

۵ـ۵ـ۳. مظاهر فکری مکتب نجف در برهه دوم

۵ـ۵ـ۳ـ۱. طرح نظریه مرجعیت رشد یافته و بالنده

۵ـ۵ـ۳ـ۲. ایجاد تحول در شیوه‌های تحصیلی

۵ـ۵ـ۳ـ۳. ایجاد تحول در شیوه نگارش رساله عملیه

۵ـ۵ـ۴. مبارزه سیاسی در ذیل تفسیر موضوعی قرآن

فصل ششم: حوزه علمیه قم

۶ـ۱. پیشینه تاریخی شهر قم

۶ـ۲. عبدالکریم حائری؛ مؤسس جنبش علمی مکتب قم

۶ـ۳. آیت الله خمینی؛ رهبر انقلاب اسلامی ایران

۶ـ۳ـ۱. طرح نظریه ولایت فقیه توسط آیت الله خمینی

۶ـ۴. شکل‌گیری جریان‌های فکری انحرافی

۶ـ۴ـ۱. جریان (...)

۶ـ۴ـ۲. جریان بابیت

۶ـ۴ـ۳. جریان بهائیت

۶ـ۴ـ۴. انجمن حجتیه

۶ـ۵. نامزدهای مرجعیت پس از آیت الله گلپایگانی

۶ـ۵ـ۱. بحران مرجعیت دینی در نجف

۶ـ۵ـ۲. مرجعیت سید محمدصادق صدر

۶ـ۵ـ۲ـ۱. وجوب اقامه نماز جمعه در اندیشه صدر

۶ـ۵ـ۲ـ۲. انگیزه مهاجرت جعفر صدر به ایران

۶ـ۵ـ۲ـ۳. وجوه تشابه و اختلاف میان صدر اول و دوم

۶ـ۵ـ۳. مرجعیت سیدعلی سیستانی

۶ـ۶. مرجعیت دینی در ایران

۶ـ۷. خلاصه و نتایج بحث

پیوست‌ها

۷ـ۱. گزیده‌ای از نامه شیخ جعفر کاشف الغطاء به امیر عبدالعزیز بن سعود

۷ـ۲. شرح میرزای خراسانی بر کتاب شیخ ابراهیم راوی

۷ـ۲ـ۱. معرفی کتاب«داعی الرشاد الی سبیل الاتحاد»

۷ـ۲ـ۲. متن سند

۷ـ۳. جوانان مسلمانان مکتب قهرمانان

۷ـ۴. مسلمانان معتقد و سازمان درونی ما

۷ـ۵. اندیشه مرجعیت شایسته از منظر سید محمدباقر صدر

۷ـ۵ـ۱. اهداف مرجعیت شایسته

۷ـ۵ـ۲. چگونگی متحول کردن شیوه مرجعیت

۷ـ۵ـ۳. مراحل تحقق مرجعیت شایسته

۷ـ۶. بیانیه‌های سه‌گانه سید محمدباقر صدر

۷ـ۶ـ۱. بیانیه اول

۷ـ۶ـ۲. بیانیه دوم

۷ـ۶ـ۳. بیانیه سوم

۷ـ۷.پیام امام خمینی (ره) به مناسبت شهادت سید محمدباقر صدر و خواهرش بنت الهدی

۷ـ۸. نامه شهید صدر (...) عراقیان مقیم ایران، شاگردان شهید صدر اول و حکومت و ملت ایران

۷ـ۹. بیانیه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم پیرامون مرجعیت دینی

فهرست منابع

دربارهٔ پدیدآورندگان

سید جودت قزوینی (پدیدآورنده)

سید جودت قزوینی آقای دکتر سید جودت قزوینی (متولد ۱۳۳۲ش بغداد، متوفای ۱۳۹۹ش لندن)، تاریخ‌نگار، تذکره‌نویس، محقق و شاعر عراقی. تحصیلات خود را در مقطع دکترای الهیات در دانشکده مطالعات مشرق‌زمین و آفریقا در لندن به اتمام رساند. او تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشتهٔ تحریر درآورده است. «تاریخ قزوینی» در ۳۰ جلد، «الروض الخمیل» در ۱۰ جلد، «تاریخ المؤسسة الدینیة الشیعیة» (ترجمه فارسی: «تاریخ نهاد دینی تشیع»)، «المرجعیة الدینیة العلیا عند الشیعة الإمامیة» (ترجمه فارسی: «مرجعیت والای دینی در نگرش شیعه امامیه») و تحقیق «مقتل أمیرالمؤمنین الإمام علی» (اثر: میرزا صالح قزوینی) برخی از این آثار است.

مهدی عابدی جزینی (مترجم)

مهدی عابدی جزینی آقای دکتر مهدی عابدی جزینی (متولد اصفهان)، تحصیلات خود را در مقطع دکترای ادبیات عرب در دانشگاه اصفهان پیگیری کرد. او علاوه بر تدریس، تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشتهٔ تحریر درآورده است. (ترجمه فارسی: «خورشید فراسوی ابرها)، (ترجمه فارسی: «تاریخ نهاد دینی تشیع»)، (ترجمه فارسی: «مرجعیت والای دینی در نگرش شیعه امامیه»)، «فراخوانی داستان‌های قرآن در نهج البلاغه»، «سبک شناسی استشهاد به قرآن در نهج البلاغه در قرآن کریم» و «(ترجمه فارسی: انسان شناسی جامعه کوفه در نگرش امام حسین») برخی از این آثار است.

نصرالله شاملی (مترجم)

نصرالله شاملی آقای دکتر نصرالله شاملی (متولد ۱۳۲ ش، شهرضا، اصفهان)، دارای مدرک دکتری در رشته زبان و ادب عربی می‌باشد. تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: مرتضی مطهری، عبدالله جوادی آملی، محمد تقی مصباح یزدی، محمد فاضل لنکرانی و محمد محمدی گیلانی پیگیری کرد. عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان، رییس دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی، دانشیاری دانشگاه اصفهان از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس، به تألیف مقالات و کتب علمی و دینی پرداخته است. «نهضت علمی دوران صفویه»، «دراسة فی ترجمات القرآن»، «مشترک معنوی و اسلوب صدرایی در تفسیر قرآن»، «دیالوگ دانش و بینش در مثنوی معنوی»، «الذریه راغب اصفهانی»، «شرح و مستندسازی شواهد شعری مجمع البیان»، «زبان شناسی واژگان نهج البلاغه» و «ادب و قرآن و حدیث» برخی از این آثار است.

اثر وابسته

• المرجعیة الدینیة العلیا عند الشیعة الإمامیة (کتاب)