ارقم بن ابی الارقم: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۹ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۴۶

ارقم بن ابی الارقم از نخستیم مسلمانان و از صحابیان مشهور رسول خدا (ص) است که بیشترین شهرت او به واسطه خانه‌ای است که در دامنه کوه صفا داشت و در ابتدای بعثت آن را در اختیار پیامبر و مسلمانان قرار داده بود تا حضرت در آنجا اسلام را تبیلغ نماید. او از اولین مهاجرین به مدینه بود. ارقم در جنگ‌های زمان پیامبر مانند بدر و احد و خندق و... شرکت داشت.

مقدمه

ارقم بن ابی الارقم از صحابه مشهور رسول خدا (ص)^[۱] و از نخستین مسلمانان است. نام او حبیب بن اسد بن عبدالله بن عمر بن مخزوم بن یقظة بن کعب است^[۲]. کنیه‌اش ابوعبدالله، اسم پدرش عبد مناف^[۳] و مادرش امیمه، دختر حارث بن حبالة بن عمیر بن غبشان از خزاعه بود^[۴].

ارقم، از اولین مهاجرانی بود که به سوی مدینه مهاجرت کردند. رسول خدا (ص) در سال اول میان او و زید بن سهل، معروف به ابوطلحه انصاری پیمان برادری بست^[۵] و او را در محله «بنوزریق» مسکن داد^[۶]، سپس او را عامل گردآوری صدقات کرد^[۷]. هنگام اختلاف میان انصار، رسول خدا (ص) او را برای وساطت میان آنان می‌فرستاد^[۸]. او برخی نامه‌های رسول خدا (ص) را نیز نوشته است^[۹].

ارقم در جنگ‌های بدر، أحد، خندق و دیگر جنگ‌های رسول خدا (ص) شرکت داشت^[۱۰]. در سریه ابوسلمه بن عبدالاسد به قطن، ۱۵۰ صحابی شرکت کردند که یکی از آنان ارقم بن ابی ارقم بود^[۱۱].^[۱۲]

پنهان شدن پیامبر در خانه ارقم

بیشترین شهرت ارقم به خاطر خانه اوست؛ زمانی که هنوز مسلمانان نیرویی نگرفته بودند و پیامبر اکرم (ص) به مدت سه سال پنهانی مردم را به اسلام دعوت می‌کرد و در موقع نماز به دره‌های کوه پناه می‌بردند، خانه ارقم که در دامنه کوه صفا قرار داشت، محل تجمع مسلمانان بود و گفته‌اند که گروه بسیاری در همین خانه مسلمان شدند^[۱۳]. مدت رفت و شد پیامبر و یارانش را به خانه ارقم، به اختلاف از یک ماه تا چهار سال گفته‌اند. از خانه ارقم به خانه اسلام یاد شده است^[۱۴].

ارقم و مسافرت به بیت المقدس

وقتی که ارقم برای زیارت بیت المقدس آماده شد، برای خداحافظی و کسب اجازه خدمت پیامبر مشرف شد.

رسول اکرم (ص) از او پرسید: برای چه به این مسافرت می‌روی؟ قصد تجارت داری یا احتیاج دیگری باعث شده است؟ ارقم گفت: "پدر و مادرم به قربانت یا رسول الله! هیچ یک از اینها نیست، فقط برای خواندن نماز در مسجد الاقصی می‌روم".

پیامبر (ص) به او فرمود: "خواندن یک رکعت نماز در مسجد من بهتر از خواندن هزار رکعت نماز در سایر مساجد است، به جز مسجد الحرام". ارقم پس از شنیدن این سخن، از این سفر خودداری کرد^[۱۵].^[۱۶]

فرزندان ارقم بن ابی الارقم

یک روایت درباره فرزندان ارقم چنین می‌گوید: ارقم صاحب دو فرزند پسر به نام‌های عبیدالله و عثمان بود که مادر هر دو، کنیز بودند و دو فرزند دختر به نام‌های امیه و صفیه داشت که مادر امیه هند دختر عبدالله از قبیله بنی‌اسد بن خزیمه بود و مادر صفیه هم کنیز بود.

روایت دیگری می‌گوید تعداد فرزندان ارقم به بیست و چند نفر می‌رسد که همه آنها فرزندان عثمان بن ارقم بودند و فرزندی از عبیدالله بن ارقم به جای نمانده است^[۱۷].^[۱۸]

سرانجام ارقم

ارقم در سال ۵۳ هجری در سن هشتاد و سه سالگی و بنابر قولی در سال ۵۵ هجری از دنیا رفت و در بقیع مدفون گردید^[۱۹].

با آنکه او وصیت کرده بود تا سعد بن ابی وقاص بر او نماز بگذارد، ولی مروان بن حکم، والی مدینه با توجه به نیآمدن سعد، قصد اقامه نماز بر پیکر او را داشت که با مخالفت عبیدالله بن ارقم و گروهی از بنی مخزوم روبه‌رو شد و سرانجام سعد از راه رسید و بر پیکر ارقم نماز گزارد و او در بقیع مدفون شد^[۲۰].^[۲۱]

خانه اَرقَم

خانه «ارقم بن ابی ارقم» در دامنه کوه صفا قرار داشت^[۲۲]. این خانه اولین پایگاه سری تبلیغ توحید در صدر اسلام بوده است. پیامبر(ص) در آغاز بعثت و قبل از اعلان رسمی رسالت الهی خود برای تبلیغ اسلام در این محل به تشکیل جلسات مخفی اقدام می‌فرمودند. بسیاری از تازه مسلمانان، هنگام شب، مخفیانه در این پایگاه گرد پیامبر(ص) و حلقه زده و از محضر پرفیض او بهره می‌جسته‌اند. بنابر آن‌چه در منابع آمده است نزدیک به چهل تن، از جمله حضرت حمزه سیدالشهداء و ابوذر غفاری در این خانه به اسلام گرویدند^[۲۳]. ابن هشام چگونگی تبدیل آن را به مرکز و پایگاه سری دعوت توحید چنین تشریح می‌کند: قبل از آنکه دعوت اسلام آشکار شود، تازه مسلمانان برای پنهان داشتن نماز خود به دره‌های اطراف می‌رفتند. روزی چند نفر از مشرکان با «سعد بن ابی وقاص» و سایر صحابه که مشغول نماز بودند به مشاجره و سپس درگیری پرداختند، سعد بن ابی وقاص یکی از مشرکان را با استخوان فک شتر زخمی کرد و این نخستین خونی بود که در اسلام ریخته شد^[۲۴].

پس از این واقعه، رسول خدا(ص) و یارانش در خانه ارقم بن ابی ارقم پنهان شده و در آنجا به نماز و عبادت می‌ایستادند. این خانه که در دامنه کوه صفا قرار داشت توسط منصور عباسی خریداری و سپس مهدی عباسی آن را به همسر خود خیزران که مادر هارون و هادی است بخشید و از آن سال به «دار خیزران» معروف شد. در سال‌های مختلف از جمله سال ۵۵۵ ق، منصور اصفهانی وزیر شام و موصل آن را مورد ترمیم و تعمیر قرار داد و دو کتیبه در ثبت این مسأله به یادگار گذاشت که این کتیبه‌ها تا دوره عثمانی باقی بود. خانه ارقم همچنان تا سال ۱۳۹۵ قمری برابر با ۱۳۵۴ شمسی پابرجا و محل آن به کتابخانه‌ای تبدیل شده بود که در طرح توسعه سعودی (پشت صفا) تخریب شد^[۲۵]. این خانه به دارالتبلیغ ارقم، بیت الارقم و بیت الاسلام نیز معروف است.^[۲۶]

جستارهای وابسته

بنی‌مخزوم (قبیله)

منابع

پانویس

↑ معجم رجال الحدیث، خویی، ج۳، ص۲۰.
↑ معجم الصحابه، ابن قانع، ج۲، ص۴۴۹. دیگر منابع، اسم حبیب را ذکر نکرده‌اند، از جمله: الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱.
↑ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ص۱۳۱؛ رجال الطوسی، شیخ طوسی، ص۲۴.
↑ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱؛ اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۷۶.
↑ ابن سعد، ج۳، ص۱۸۵.
↑ ابن سعد، ج۳، ص۱۸۴؛ ابن حجر، ج۱، ص۱۹۸.
↑ کتانی، ج۱، ص۳۹۶.
↑ کتانی، ج۱، ص۲۸۰.
↑ ابن سعد، ج۱، ص۲۰۵؛ احمدی میانجی، ج۱، ص۱۶۵.
↑ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱؛ الاصابه، ابن حجر، ج۱، ص۱۹۷؛ البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۸، ص۷۱.
↑ واقدی، ج۱، ص۳۴۱.
↑ اشراقی، عباس، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۲۶۷؛ محمدی، رمضان، مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص۲۸.
↑ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱؛ اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۷۵؛ البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۸، ص۷۱.
↑ اشراقی، عباس، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۲۶۸؛ محمدی، رمضان، مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص۲۸.
↑ اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۷۶؛ معجم الصحابه، ابن قانع، ج۲، ص۴۵۰.
↑ اشراقی، عباس، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۲۷۰؛ محمدی، رمضان، مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص۲۸.
↑ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳.
↑ اشراقی، عباس، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۲۷۰؛ محمدی، رمضان، مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص۲۸.
↑ قاموس الرجال، شوشتری، ج۱، ص۷۱۳.
↑ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۲؛ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۵.
↑ اشراقی، عباس، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۲۷۱؛ محمدی، رمضان، مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص۲۸.
↑ اخبار مکه، فاکهی، ج۴، ص۱۴.
↑ طبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۲۴۳؛ سیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۲۵۳.
↑ سیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۲۶۳.
↑ تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، اصغر قائدان، مشعر، ۱۳۷۷، ص۱۴۶.
↑ تونه‌ای، مجتبی، محمدنامه، ص ۴۴۴.

[1] معجم رجال الحدیث، خویی، ج۳، ص۲۰.

[2] معجم الصحابه، ابن قانع، ج۲، ص۴۴۹. دیگر منابع، اسم حبیب را ذکر نکرده‌اند، از جمله: الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱.

[3] الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ص۱۳۱؛ رجال الطوسی، شیخ طوسی، ص۲۴.

[4] الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱؛ اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۷۶.

[5] ابن سعد، ج۳، ص۱۸۵.

[6] ابن سعد، ج۳، ص۱۸۴؛ ابن حجر، ج۱، ص۱۹۸.

[7] کتانی، ج۱، ص۳۹۶.

[8] کتانی، ج۱، ص۲۸۰.

[9] ابن سعد، ج۱، ص۲۰۵؛ احمدی میانجی، ج۱، ص۱۶۵.

[10] الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱؛ الاصابه، ابن حجر، ج۱، ص۱۹۷؛ البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۸، ص۷۱.

[11] واقدی، ج۱، ص۳۴۱.

[12] اشراقی، عباس، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۲۶۷؛ محمدی، رمضان، مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص۲۸.

[13] الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱؛ اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۷۵؛ البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۸، ص۷۱.

[14] اشراقی، عباس، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۲۶۸؛ محمدی، رمضان، مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص۲۸.

[15] اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۷۶؛ معجم الصحابه، ابن قانع، ج۲، ص۴۵۰.

[16] اشراقی، عباس، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۲۷۰؛ محمدی، رمضان، مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص۲۸.

[17] الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳.

[18] اشراقی، عباس، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۲۷۰؛ محمدی، رمضان، مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص۲۸.

[19] قاموس الرجال، شوشتری، ج۱، ص۷۱۳.

[20] الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۲؛ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۵.

[21] اشراقی، عباس، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۲۷۱؛ محمدی، رمضان، مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص۲۸.

[22] اخبار مکه، فاکهی، ج۴، ص۱۴.

[23] طبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۲۴۳؛ سیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۲۵۳.

[24] سیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۲۶۳.

[25] تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، اصغر قائدان، مشعر، ۱۳۷۷، ص۱۴۶.

[26] تونه‌ای، مجتبی، محمدنامه، ص ۴۴۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

[۲۵]

[۲۶]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{امامت}}
+{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = صحابه | عنوان مدخل  = ارقم بن ابی الارقم | مداخل مرتبط = [[ارقم بن ابی الارقم در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
-<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
-<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[ارقم بن ابی الارقم در تراجم و رجال]] - [[ارقم بن ابی الارقم در تاریخ اسلامی]]</div>
-==مقدمه==
+'''ارقم بن ابی الارقم''' از نخستیم [[مسلمانان]] و از [[صحابیان]] مشهور [[رسول خدا]] {{صل}} است که بیشترین [[شهرت]] او به واسطه خانه‌ای است که در دامنه [[کوه صفا]] داشت و در ابتدای [[بعثت]] آن را در [[اختیار]] [[پیامبر]] و مسلمانان قرار داده بود تا حضرت در آنجا [[اسلام]] را تبیلغ نماید. او از اولین [[مهاجرین]] به [[مدینه]] بود. ارقم در جنگ‌های زمان [[پیامبر]] مانند [[بدر]] و [[احد]] و [[خندق]] و... شرکت داشت.
-نام او [[حبیب بن اسد بن عبدالله بن عمر بن مخزوم بن یقظة بن کعب]] است<ref>معجم الصحابه، ابن قانع، ج۲، ص۴۴۹. دیگر منابع، اسم حبیب را ذکر نکرده‌اند، از جمله: الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱.</ref>. کنیه‌اش [[ابوعبدالله]]، اسم پدرش «عبد مناف»<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ص۱۳۱؛ رجال الطوسی، شیخ طوسی، ص۲۴.</ref> و مادرش «امیمه»، دختر [[حارث بن حبالة بن عمیر بن غبشان]] از [[خزاعه]] بود<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱؛ اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۷۶.</ref>.
-وی از [[صحابه]] مشهور [[رسول خدا]]{{صل}} <ref>معجم رجال الحدیث، خویی، ج۳، ص۲۰.</ref> و از [[نخستین مسلمانان]] است. او دوازدهمین نفر و بر حسب بعضی از [[روایات]]، هفتمین نفر بود که [[اسلام]] آورد<ref>الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱؛ المنتظم، ابن جوزی، ج۵، ص۲۷۹؛ البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۸، ص۷۱.</ref>. و طبق بعضی [[روایات]]، او بعد از ده نفر [[اسلام]] آورد<ref>الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱؛ الاصابه، ابن حجر، ج۱، ص۱۹۷.</ref>.
+== مقدمه ==
-[[ارقم]]، از اولین مهاجرانی بود که به سوی [[مدینه]] [[مهاجرت]] کردند. او در [[جنگ بدر]] شرکت کرد<ref> الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱؛ الاصابه، ابن حجر، ج۱، ص۱۹۷؛ البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۸، ص۷۱.</ref> و [[پیامبر اسلام]]{{صل}} از [[غنایم]] [[جنگی]] [[بدر]] علاوه بر سهمیه‌اش، شمشیری هم به وی بخشید<ref>اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۷۵؛ معجم الصحابه، ابن قانع، ج۲، ص۴۴۹.</ref><ref>[[عباس اشراقی|اشراقی، عباس]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۶۷.</ref>.
+ارقم بن ابی الارقم از [[صحابه]] مشهور [[رسول خدا]] {{صل}}<ref>معجم رجال الحدیث، خویی، ج۳، ص۲۰.</ref> و از [[نخستین مسلمانان]] است. نام او [[حبیب بن اسد بن عبدالله بن عمر بن مخزوم بن یقظة بن کعب]] است<ref>معجم الصحابه، ابن قانع، ج۲، ص۴۴۹. دیگر منابع، اسم حبیب را ذکر نکرده‌اند، از جمله: الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱.</ref>. کنیه‌اش [[ابوعبدالله]]، اسم پدرش [[عبد مناف]]<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ص۱۳۱؛ رجال الطوسی، شیخ طوسی، ص۲۴.</ref> و مادرش امیمه، دختر [[حارث بن حبالة بن عمیر بن غبشان]] از [[خزاعه]] بود<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱؛ اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۷۶.</ref>.
-==پنهان شدن [[پیامبر]] در [[خانه]] [[ارقم]]==
+ارقم، از اولین مهاجرانی بود که به سوی [[مدینه]] [[مهاجرت]] کردند. [[رسول خدا]] {{صل}} در سال اول میان او و [[زید بن سهل]]، معروف به [[ابوطلحه انصاری]] [[پیمان برادری]] بست<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۸۵.</ref> و او را در محله «بنوزریق» [[مسکن]] داد<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۸۴؛ ابن حجر، ج۱، ص۱۹۸.</ref>، سپس او را عامل گردآوری [[صدقات]] کرد<ref>کتانی، ج۱، ص۳۹۶.</ref>. هنگام [[اختلاف]] میان [[انصار]]، رسول خدا {{صل}} او را برای وساطت میان آنان می‌فرستاد<ref>کتانی، ج۱، ص۲۸۰.</ref>. او برخی نامه‌های رسول خدا {{صل}} را نیز نوشته است<ref>ابن سعد، ج۱، ص۲۰۵؛ احمدی میانجی، ج۱، ص۱۶۵.</ref>.
-==تاریخچه [[خانه]] [[ارقم]]==
+ارقم در جنگ‌های [[بدر]]، [[أحد]]، [[خندق]] و دیگر [[جنگ‌های رسول خدا]] {{صل}} شرکت داشت<ref>الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱؛ الاصابه، ابن حجر، ج۱، ص۱۹۷؛ البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۸، ص۷۱.</ref>. در [[سریه]] [[ابوسلمه بن عبدالاسد]] به قطن، ۱۵۰ [[صحابی]] شرکت کردند که یکی از آنان ارقم بن ابی ارقم بود<ref>واقدی، ج۱، ص۳۴۱.</ref>.<ref>[[عباس اشراقی|اشراقی، عباس]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۶۷؛ [[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص۲۸.</ref>
-==[[ارقم]] و [[مسافرت]] به [[بیت المقدس]]==
+== پنهان شدن [[پیامبر]] در [[خانه]] ارقم ==
+بیشترین [[شهرت]] ارقم به خاطر [[خانه]] اوست؛ زمانی که هنوز [[مسلمانان]] نیرویی نگرفته بودند و [[پیامبر اکرم]] {{صل}} به مدت سه سال پنهانی [[مردم]] را به [[اسلام]] [[دعوت]] می‌کرد و در موقع [[نماز]] به دره‌های کوه [[پناه]] می‌بردند، [[خانه]] ارقم که در دامنه [[کوه صفا]] قرار داشت، محل تجمع [[مسلمانان]] بود و گفته‌اند که گروه بسیاری در همین [[خانه]] [[مسلمان]] شدند<ref>الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱؛ اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۷۵؛ البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۸، ص۷۱.</ref>. مدت رفت و شد [[پیامبر]] و یارانش را به [[خانه ارقم]]، به [[اختلاف]] از یک ماه تا چهار سال گفته‌اند. از خانه ارقم به خانه اسلام یاد شده است<ref>[[عباس اشراقی|اشراقی، عباس]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۶۸؛ [[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص۲۸.</ref>.
-==[[عبدالله بن ارقم]]==
+== ارقم و [[مسافرت]] به [[بیت المقدس]] ==
+وقتی که ارقم برای [[زیارت]] [[بیت المقدس]] آماده شد، برای خداحافظی و کسب اجازه [[خدمت]] [[پیامبر]] مشرف شد.
-==سرانجام [[ارقم]]==
+[[رسول اکرم]] {{صل}} از او پرسید: برای چه به این [[مسافرت]] می‌روی؟ قصد [[تجارت]] داری یا احتیاج دیگری باعث شده است؟ ارقم گفت: "پدر و مادرم به قربانت یا [[رسول الله]]! هیچ یک از اینها نیست، فقط برای [[خواندن نماز]] در [[مسجد الاقصی]] می‌روم".
+[[پیامبر]] {{صل}} به او فرمود: "خواندن یک رکعت [[نماز]] در [[مسجد]] من بهتر از خواندن هزار رکعت [[نماز]] در سایر [[مساجد]] است، به جز [[مسجد الحرام]]". ارقم پس از شنیدن این سخن، از این [[سفر]] خودداری کرد<ref> اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۷۶؛ معجم الصحابه، ابن قانع، ج۲، ص۴۵۰.</ref>.<ref>[[عباس اشراقی|اشراقی، عباس]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۷۰؛ [[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص۲۸.</ref>
+== [[فرزندان]] ارقم بن ابی الارقم ==
+یک [[روایت]] درباره [[فرزندان]] ارقم چنین می‌گوید: ارقم صاحب دو [[فرزند]] پسر به نام‌های عبیدالله و [[عثمان]] بود که مادر هر دو، [[کنیز]] بودند و دو [[فرزند]] دختر به نام‌های [[امیه]] و [[صفیه]] داشت که مادر امیه [[هند]] دختر [[عبدالله]] از [[قبیله]] [[بنی‌اسد بن خزیمه]] بود و مادر صفیه هم [[کنیز]] بود.
+[[روایت]] دیگری می‌گوید تعداد [[فرزندان]] ارقم به بیست و چند نفر می‌رسد که همه آنها [[فرزندان]] [[عثمان بن ارقم]] بودند و [[فرزندی]] از [[عبیدالله بن ارقم]] به جای نمانده است<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳.</ref>.<ref>[[عباس اشراقی|اشراقی، عباس]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۷۰؛ [[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص۲۸.</ref>
+== سرانجام ارقم ==
+ارقم در سال ۵۳ [[هجری]] در سن هشتاد و سه سالگی و بنابر قولی در سال ۵۵ [[هجری]] از [[دنیا]] رفت و در [[بقیع]] مدفون گردید<ref>قاموس الرجال، شوشتری، ج۱، ص۷۱۳.</ref>.
+با آنکه او [[وصیت]] کرده بود تا [[سعد بن ابی وقاص]] بر او [[نماز]] بگذارد، ولی [[مروان بن حکم]]، [[والی مدینه]] با توجه به نیآمدن سعد، قصد [[اقامه نماز]] بر پیکر او را داشت که با [[مخالفت]] [[عبیدالله بن ارقم]] و گروهی از [[بنی مخزوم]] روبه‌رو شد و سرانجام سعد از راه رسید و بر پیکر ارقم [[نماز]] گزارد و او در [[بقیع]] مدفون شد<ref>الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۲؛ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۵.</ref>.<ref>[[عباس اشراقی|اشراقی، عباس]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۷۱؛ [[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص۲۸.</ref>
+==[[خانه]] اَرقَم==
+خانه «[[ارقم بن ابی ارقم]]» در دامنه [[کوه صفا]] قرار داشت<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج۴، ص۱۴.</ref>. این خانه اولین پایگاه سری [[تبلیغ]] [[توحید]] در [[صدر اسلام]] بوده است. [[پیامبر]]{{صل}} در [[آغاز بعثت]] و قبل از [[اعلان]] رسمی [[رسالت الهی]] خود برای [[تبلیغ اسلام]] در این محل به تشکیل جلسات مخفی اقدام می‌فرمودند. بسیاری از تازه [[مسلمانان]]، هنگام شب، مخفیانه در این پایگاه گرد پیامبر{{صل}} و حلقه زده و از محضر پرفیض او بهره می‌جسته‌اند. بنابر آن‌چه در منابع آمده است نزدیک به چهل تن، از جمله حضرت [[حمزه سیدالشهداء]] و [[ابوذر غفاری]] در این خانه به [[اسلام]] گرویدند<ref>طبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۲۴۳؛ سیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۲۵۳.</ref>.
+[[ابن هشام]] چگونگی تبدیل آن را به مرکز و پایگاه سری [[دعوت]] توحید چنین تشریح می‌کند:
+قبل از آنکه دعوت اسلام آشکار شود، تازه مسلمانان برای پنهان داشتن [[نماز]] خود به دره‌های اطراف می‌رفتند. روزی چند نفر از [[مشرکان]] با «[[سعد بن ابی وقاص]]» و سایر [[صحابه]] که مشغول نماز بودند به [[مشاجره]] و سپس درگیری پرداختند، سعد بن ابی وقاص یکی از مشرکان را با استخوان فک شتر زخمی کرد و این نخستین خونی بود که در اسلام ریخته شد<ref>سیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۲۶۳.</ref>.
+پس از این واقعه، [[رسول خدا]]{{صل}} و یارانش در خانه ارقم بن ابی ارقم پنهان شده و در آنجا به نماز و [[عبادت]] می‌ایستادند. این خانه که در دامنه کوه صفا قرار داشت توسط [[منصور عباسی]] خریداری و سپس [[مهدی عباسی]] آن را به [[همسر]] خود [[خیزران]] که مادر [[هارون]] و [[هادی]] است بخشید و از آن سال به «دار خیزران» معروف شد. در سال‌های مختلف از جمله سال ۵۵۵ ق، منصور [[اصفهانی]] [[وزیر]] [[شام]] و [[موصل]] آن را مورد ترمیم و تعمیر قرار داد و دو [[کتیبه]] در ثبت این مسأله به یادگار گذاشت که این کتیبه‌ها تا دوره [[عثمانی]] باقی بود. [[خانه ارقم]] همچنان تا سال ۱۳۹۵ [[قمری]] برابر با ۱۳۵۴ شمسی پابرجا و محل آن به کتابخانه‌ای تبدیل شده بود که در طرح [[توسعه]] سعودی (پشت [[صفا]]) تخریب شد<ref>تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، اصغر قائدان، مشعر، ۱۳۷۷، ص۱۴۶.</ref>. این [[خانه]] به دارالتبلیغ ارقم، [[بیت]] الارقم و بیت الاسلام نیز معروف است.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۴۴۴.</ref>
 == جستارهای وابسته ==
-{{مدخل وابسته}}
 * [[بنی‌مخزوم]] (قبیله)
-{{پایان مدخل وابسته}}
 == منابع ==
 {{منابع}}
-* [[پرونده:1100352.jpg|22px]] [[عباس اشراقی|اشراقی، عباس]]، [[ارقم بن ابی الارقم (مقاله)|مقاله «ارقم بن ابی الارقم»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|'''دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳''']]
+# [[پرونده:1100352.jpg|22px]] [[عباس اشراقی|اشراقی، عباس]]، [[ارقم بن ابی الارقم (مقاله)|مقاله «ارقم بن ابی الارقم»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|'''دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳''']]
+# [[پرونده:IM009658.jpg|22px]] [[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|'''مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲''']]
+# [[پرونده:IM010703.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|'''محمدنامه''']]
 {{پایان منابع}}
@@ خط ۳۳: / خط ۵۱: @@
 {{صحابه مهاجر به مدینه}}
-[[رده:ارقم بن ابی الارقم]]
-[[رده:مدخل]]
 [[رده:اعلام]]
-[[رده:صحابه]]
+[[رده:اصحاب پیامبر]]
-{{صحابه}}

v t e صحابه مهاجر به مدینه
درگذشتگان در زمان حیات پیامبر(ص)	عثمان بن مظعون (درگذشت ۲ق) • رقیه دختر پیامبر (درگذشت ۲ق) • حمزه (شهادت ۳ق) • مصعب بن عمیر (شهادت ۳ق) • عبدالله بن جحش (شهادت ۳ق) • فاطمه بنت اسد (درگذشت ۴ق) • عامر بن فهیره (شهادت ۴ق) • عبدالله بن عبدالاسد (شهادت ۴ق) • زید بن حارثه (شهادت ۸ق) • زینب دختر پیامبر (درگذشت ۸ق) • ام‌کلثوم دختر پیامبر (درگذشت ۹ق) • بدیل بن ورقاء (درگذشت ۱۰ یا ۱۱ق)
درگذشتگان از رحلت پیامبر(ص) تا شهادت امام علی(ع)	فاطمه زهرا (س) (درگذشت ۱۱ق) • ام ایمن (درگذشت ۱۱ق) • ابوحذیفه (شهادت ۱۲ق) • کناز بن حصین (درگذشت ۱۲ق) • ابوالعاص بن ربیع (درگذشت ۱۲ق) • ابوبکر (درگذشت ۱۳ق) • خالد بن سعید (درگذشت ۱۳ یا ۱۴ق) • شرحبیل بن حسنه (درگذشت ۱۸ق) • بلال حبشی (درگذشت ۲۱-۱۷ق) • صفیه دختر عبدالمطلب (درگذشت ۲۰ق) • زینب دختر جحش (درگذشت ۲۰ق) • عمر بن خطاب (درگذشت ۲۳ق) • سوده دختر زمعه (درگذشت ۵۴ یا ۲۳ق) • ابوذر غفاری (درگذشت ۳۲ق) • عبدالله بن مسعود (درگذشت ۳۲ق) • عبدالرحمن بن عوف (درگذشت ۳۲ق) • مقداد بن عمرو (درگذشت ۳۳ق) • سلمان فارسی (درگذشت ۳۶ق) • عمار یاسر (شهادت ۳۷ق) • خباب بن ارت (درگذشت ۳۷ق) • عباس بن عبدالمطلب (درگذشت ۳۲ق) • عثمان بن عفان (درگذشت ۳۵ق) • طلحه (درگذشت ۳۶ق) • زبیر (درگذشت ۳۶ق) • ابورافع (درگذشت ۲۳-۴۰ق) • امام علی(ع) (شهادت ۴۰ق)
درگذشتگان پس از امام علی(ع)	ابورافع (درگذشت ۲۳-۴۰ق) • عبدالله بن بدیل (شهادت ۳۷ق) • صهیب بن سنان (درگذشت ۳۸ق) • عاتکه دختر زید بن عمرو (درگذشت ۴۱ق) • عمرو بن حمق خزاعی (درگذشت ۵۰ق) • اسامة بن زید (درگذشت ۵۲ق) • سعد بن ابی‌وقاص (درگذشت بین سال‌های ۵۴ و ۵۸ق) • ارقم بن ابی‌ارقم (درگذشت ۵۵ق) • عایشه (درگذشت ۵۸ق) • عبیدالله بن عباس (درگذشت ۵۸ق) • عقیل بن ابی‌طالب (نزدیک به ۶۰ق) • ام سلمه (درگذشت ۶۲ق) • ابن عباس (درگذشت ۶۸-۶۹ق) • عبدالله بن عمر (درگذشت ۷۳ق)
صحابه انصار / صحابه شهید