|
|
| (۸ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱۵: |
خط ۱۵: |
| دلائل [[روائی]] بر [[عصمت ائمه]]{{عم}} فراوان است، اما در این بخش به ذکر برخی از آنها بسنده می‌کنیم و به قدری که به بحث ما ارتباط دارد توضیح خواهیم داد و بررسی ابعاد دیگر هر یک از آنها را به جایگاه خود موکول می‌کنیم. | | دلائل [[روائی]] بر [[عصمت ائمه]]{{عم}} فراوان است، اما در این بخش به ذکر برخی از آنها بسنده می‌کنیم و به قدری که به بحث ما ارتباط دارد توضیح خواهیم داد و بررسی ابعاد دیگر هر یک از آنها را به جایگاه خود موکول می‌کنیم. |
|
| |
|
| ===[[حدیث]] دوم: «[[حدیث سفینه]]»=== | | ===[[حدیث]]: «[[حدیث سفینه]]»=== |
| دومین [[حدیثی]] که بر [[عصمت]] دلالت دارد حدیث سفینه است. حدیثی که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرمود: | | دومین [[حدیثی]] که بر [[عصمت]] دلالت دارد حدیث سفینه است. حدیثی که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرمود: |
| {{متن حدیث|مَثَلُ أَهْلِ بَيْتِي مَثَلُ سَفِينَةِ نُوحٍ، مَنْ رَكِبَهَا نَجَا وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا غَرِقَ}}<ref>المستدرک علی الصحیحین، ج۲، ص۳۴۳؛ المعجم الأوسط، ج۵، ص۳۵۵؛ مناقب علی بن أبی‌طالب{{ع}} و ما نزل من القرآن فی علی{{ع}}، ص۲۱۴، ش۲۹۷؛ الجامع الصغیر، ج۲، ص۵۳۳، ش۸۱۶۲؛ کنز العمال، ج۱۲، ص۹۵، ش۳۴۱۵۱؛ الدر المنثور، ج۳، ص۳۳۴.</ref>؛ | | {{متن حدیث|مَثَلُ أَهْلِ بَيْتِي مَثَلُ سَفِينَةِ نُوحٍ، مَنْ رَكِبَهَا نَجَا وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا غَرِقَ}}<ref>المستدرک علی الصحیحین، ج۲، ص۳۴۳؛ المعجم الأوسط، ج۵، ص۳۵۵؛ مناقب علی بن أبی‌طالب{{ع}} و ما نزل من القرآن فی علی{{ع}}، ص۲۱۴، ش۲۹۷؛ الجامع الصغیر، ج۲، ص۵۳۳، ش۸۱۶۲؛ کنز العمال، ج۱۲، ص۹۵، ش۳۴۱۵۱؛ الدر المنثور، ج۳، ص۳۳۴.</ref>؛ |
| خط ۴۴: |
خط ۴۴: |
| #راه [[نجات]] [[قوم نوح]] منحصر در [[سوار شدن]] بر کشتی بود<ref>{{متن قرآن|تَجْرِي بِأَعْيُنِنَا}} «که زیر نظر ما روان بود» سوره قمر، آیه ۱۴.</ref> و جز آن هیچ راه دیگری وجود نداشت و پایان همه راه‌ها نابودی بود. برای [[امت اسلامی]] نیز جز [[تبعیت]] و [[تمسک به اهل بیت]] [[پیامبر]]{{صل}} راه نجاتی نیست و هر راه دیگری غیر از آن به [[هلاکت]] می‌انجامد. | | #راه [[نجات]] [[قوم نوح]] منحصر در [[سوار شدن]] بر کشتی بود<ref>{{متن قرآن|تَجْرِي بِأَعْيُنِنَا}} «که زیر نظر ما روان بود» سوره قمر، آیه ۱۴.</ref> و جز آن هیچ راه دیگری وجود نداشت و پایان همه راه‌ها نابودی بود. برای [[امت اسلامی]] نیز جز [[تبعیت]] و [[تمسک به اهل بیت]] [[پیامبر]]{{صل}} راه نجاتی نیست و هر راه دیگری غیر از آن به [[هلاکت]] می‌انجامد. |
| # [[کشتی نوح]] با [[نام خدا]] در جریان بود<ref>{{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ مَجْرَاهَا وَمُرْسَاهَا}} «راه افتادن و لنگر گرفتن آن با نام خداوند است» سوره هود، آیه ۴۱.</ref> و کشتی نشستگان را با [[هدایت الهی]] به [[ساحل]] نجات رساند. [[اهل بیت پیامبر]]{{عم}} نیز لحظه به لحظه، با توجه و هدایت الهی [[پیروان]] خویش را به [[رستگاری]] و نجات رهنمون میشوند و آنکه تحت توجه و [[هدایت]] دائمی [[پروردگار]] باشد، قطعاً [[معصوم]] است و این همان اهمیت جایگاه [[عصمت]] است که برای نجات و هدایت دیگران ضروری است.<ref>[[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام ج۲ (کتاب)|جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام]]، ج۲، ص ۱۳۵-۱۴۳.</ref>. | | # [[کشتی نوح]] با [[نام خدا]] در جریان بود<ref>{{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ مَجْرَاهَا وَمُرْسَاهَا}} «راه افتادن و لنگر گرفتن آن با نام خداوند است» سوره هود، آیه ۴۱.</ref> و کشتی نشستگان را با [[هدایت الهی]] به [[ساحل]] نجات رساند. [[اهل بیت پیامبر]]{{عم}} نیز لحظه به لحظه، با توجه و هدایت الهی [[پیروان]] خویش را به [[رستگاری]] و نجات رهنمون میشوند و آنکه تحت توجه و [[هدایت]] دائمی [[پروردگار]] باشد، قطعاً [[معصوم]] است و این همان اهمیت جایگاه [[عصمت]] است که برای نجات و هدایت دیگران ضروری است.<ref>[[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام ج۲ (کتاب)|جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام]]، ج۲، ص ۱۳۵-۱۴۳.</ref>. |
|
| |
| ===[[حدیث]] سوم: «[[حدیث منزلت]]»===
| |
| ==== [[راویان حدیث منزلت]] ====
| |
| [[حدیث منزلت]] را صحابه‌ای همچون:
| |
| # [[أمیر المؤمنین]]{{ع}}؛
| |
| # [[عبد الله بن مسعود]]؛
| |
| # [[سعد بن ابی‌وقاص]]؛
| |
| # [[عمر بن خطاب]]
| |
| # [[ابوسعید خدری]]؛
| |
| # [[براء بن عازب رامین]] و کرداری ساری؛
| |
| # [[جابر بن سمره]]؛
| |
| # [[ابوهریره]]؛
| |
| # [[زید بن ارقم]]؛
| |
| # [[انس بن مالک]]؛
| |
| # [[ابوایوب انصاری]]؛
| |
| # [[عقیل بن ابو طالب]].
| |
| # معاویه و برخی دیگر نقل کرده‌اند.
| |
| همچنین [[راویان]] [[زن]] این [[حدیث]] عبارتند از:
| |
| # [[حضرت زهرا]]{{س}}؛
| |
| # [[اسماء بنت عمیس]]؛
| |
| # [[أم سلمه]].
| |
| و از راویان این حدیث در قرون مختلف نیز می‌توان به راویان زیر اشاره کرد:
| |
| # [[بخاری]]؛
| |
| # مسلم؛
| |
| # [[احمد بن حنبل]]؛
| |
| # [[ابن ماجه]]؛
| |
| # [[ترمذی]]؛
| |
| # [[نسائی]]؛
| |
| # [[ابن حبان]]؛
| |
| # [[ابوبکر بزّار]]؛
| |
| # [[ابویعلی]]؛
| |
| # [[محمد بن جریر طبری]]؛
| |
| # [[ابو القاسم طبرانی]]؛
| |
| # [[حاکم نیشابوری]]؛
| |
| # [[ابن مردویه]]؛
| |
| # [[ابونعیم اصفهانی]]؛
| |
| # [[ابوبکر خطیب بغدادی]]؛
| |
| # [[ابن عبدالبر اندلسی]]
| |
| # [[بغوی]]؛
| |
| # [[ابن عساکر]]؛
| |
| # [[فخر رازی]]؛
| |
| # [[ابن اثیر]]؛
| |
| # [[نووی]]؛
| |
| # [[ابن سید الناس]]؛
| |
| # [[ابن کثیر دمشقی]]؛
| |
| # [[خطیب بغدادی]]؛
| |
| # [[ابن حجر عسقلانی]]؛
| |
| # [[جلال الدین سیوطی]]؛
| |
| # [[ابن حجر مکی]]؛
| |
| # [[ولی الله دهلوی]].
| |
|
| |
| ==== [[تواتر حدیث]] ====
| |
| حدیث منزلت به اعتراف حاکم نیشابوری<ref>کفایة الطالب فی مناقب علی بن أبی طالب، ص۲۸۳.</ref>، جلال الدین سیوطی<ref>قطف الأزهار المتناثرة فی الأحادیث المتواترة، حرف الف.</ref>، صفدی<ref>الوافی بالوفیات، ج۲۱، ص۱۷۸.</ref>، [[ابن عبدالبر]]<ref>الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۳، ص۱۰۹۷.</ref>، [[مزّی]]<ref>الوافی بالوفیات، ج۲۰، ص۴۸۳.</ref> و ملّا علی [[متقی هندی]]<ref>مختصر قطف الأزهار، حرف الف.</ref> [[متواتر]] است.
| |
| متقی هندی به طرق و اسانید مختلف این حدیث را نقل کرده است<ref>کنز العمال، ج۱۳، ص۱۰۵ - ۱۹۲.</ref>.
| |
| ابن عساکر نیز این [[حدیث شریف]] را از ۲۰ نفر [[صحابی پیامبر]] نقل کرده است<ref>تاریخ مدینة دمشق، ج۱، ص۳۰۶ - ۳۹۳.</ref>.
| |
|
| |
| ابن عبدالبر و [[مزی]] در اعتبار این حدیث می‌گویند:
| |
| {{عربی|و هو من أثبت الآثار وأصحها}}<ref>الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۳، ص۱۰۹۷؛ تهذیب الکمال، ج۲۰، ص۴۸۳.</ref>؛
| |
| حدیث منزلت از ثابت‌ترین و صحیح‌ترین احادیثی است که از [[پیامبر]] [[روایت]] شده است.
| |
|
| |
| ==== [[متن حدیث]] در نقل راویان ====
| |
| بخاری در صحیح با سند خود از [[سعد بن ابی‌وقاص]]، [[حدیث منزلت]] را این‌گونه نقل کرده است:
| |
| [[رسول الله]]{{صل}} به علی{{ع}} فرمود:
| |
| {{متن حدیث|أَ مَا تَرْضَى أَنْ تَكُونَ مِنِّي بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى}}<ref>صحیح البخاری، ج۴، ص۲۰۹.</ref>.
| |
| در موضع دیگری از [[صحیح بخاری]] آمده است: [[رسول خدا]] برای [[جنگ تبوک]] از [[مدینه]] خارج شد و علی{{ع}} را به عنوان [[خلیفه]] خود در مدینه باقی گذاشت. در آن هنگام علی{{ع}} عرضه داشت: آیا مرا خلیفه خود برای نگه داری از [[کودکان]] و [[زنان]] قرار می‌دهی؟ [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: آیا به این که جایگاه تو نسبت به من، به مانند جایگاه [[هارون]] نسبت به [[موسی]] باشد [[راضی]] نیستی؟<ref>صحیح البخاری، ج۵، ص۱۲۹.</ref>
| |
| سعید بن مسیّب، از عامر (فرزند سعد بن ابی‌وقاص) و او از پدرش [[سعد]] حدیث منزلت را این‌گونه نقل کرده است:
| |
| {{متن حدیث|أَنْتَ مِنِّي بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى}}.
| |
|
| |
| اما برای این که مطمئن شود می‌گوید:
| |
| {{عربی|فأحببت أن أشافه بها سعدا، فلقيت سعدا فحدثته بما حدثني عامر، فقال سعد: أنا سمعته، فقلت: أنت سمعته؟ قال: فوضع إصبعيه على أذنيه فقال: نعم وإلا فاستكتا}}<ref>صحیح مسلم، ج۷، ص۱۲۰.</ref>؛
| |
| [[دوست]] داشتم [[حدیث]] را از خود سعد بشنوم، از این رو به دیدار سعد رفتم و حدیث منزلت را که از عامر (فرزند سعد) شنیده بودم نقل کردم. سعد گفت: خود این حدیث را شنیدم. به او گفتم تو خود شنیدی؟ سعد در حالی که انگشتانش را روی گوش‌های خود قرار داد، گفت: اگر با این دو گوش نشنیده باشم کر بشوم و اگر ندیده بودم [[کور]] بشوم.
| |
| [[تعجب]] [[سعید بن مسیب]] و پیگیری وی، دلالت بر اهمیت حدیث منزلت دارد.
| |
| حدیث منزلت در [[صحیح مسلم]] به نقل از سعد بن ابی‌وقاص این‌گونه آمده است: آن وقتی که معاویه برای [[حج]] به [[حجاز]] آمد، نشستی ترتیب داد و بزرگان به دیدار او رفتند. وقتی سعد بن ابی‌وقاص به نزد او رفت، معاویه در همان مجلس به او امر کرد تا [[امیر المؤمنین]]{{ع}} را [[لعن]] کند. سعد بن ابی‌وقاص از [[لعن]] [[امیر المؤمنین]] خودداری کرد و به سه مورد از خصوصیات [[امیرالمؤمنین]] اشاره کرد که از جمله آنها [[حدیث منزلت]] است. سعد گفت: تا وقتی این [[احادیث]] را به یاد داشته باشم، هرگز او را لعن نخواهم کرد. در این نقل این‌گونه آمده است:
| |
| {{عربی|وَ مِنْهَا: أَ مَا تَرْضَى أَنْ تَكُونَ مِنِّي بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى}}<ref>صحیح مسلم، ج۷، ص۱۲۰.</ref>.
| |
|
| |
| ==== [[بازی]] با [[حقایق]] ====
| |
| از نظر سند هیچ تردیدی در صدور این [[حدیث]] وجود ندارد، با این [[حال]] برخی از [[دشمنان اهل بیت]]{{عم}} کوشیده‌اند تا به رغم نقل این حدیث در کتب معتبر و صحیح نزد [[اهل سنت]]، در سند آن خدشه کنند.
| |
| در [[مواقف]] آمده است که [[سیف الدین آمدی]]<ref>وی از عالمان اصولی است. کتاب وی به الإحکام فی أصول الأحکام معروف است و آراء و انظار وی مستند به این کتاب است.</ref> سند حدیث منزلت را تمام نمی‌دانسته است<ref>المواقف، ج۳، ص۶۱۸؛ همچنین ر.ک: شرح المواقف، ج۸، ص۳۶۲ - ۳۶۳؛ الصواعق المحرقة، ج۱، ص١٢٢.</ref>.
| |
| ولیکن «سیف الدین آمدی» کسی است که در [[منابع اهل سنت]] در شرح حال وی مطالبی حاکی از [[بی‌دینی]] نوشته‌اند از جمله این که «تارک الصلاة» بوده است<ref>میزان الاعتدال، ج۲، ص۲۵۹، ش۳۶۴۷؛ لسان المیزان، ج۳، ص۱۳۴، ش۴۷۰؛ تاریخ الإسلام، ج۴۶، ص۷۶؛ سیر أعلام النبلاء، ج۲۲، ص۳۶۶.</ref>.
| |
|
| |
| اما خدشه در سند این حدیث ناممکن است، بدین روی برخی از متعصبین پس از [[نا امیدی]] در بحث سندی، در صدد [[تحریف]] محتوای آن برآمده‌اند تا آنجا که در برخی منابع حدیث منزلت این‌گونه نقل شده است:
| |
| {{عربی|علي مني بمنزلة قارون من موسى}}<ref>تاریخ بغداد، ج۸، ص۲۶۲؛ تاریخ مدینة دمشق، ج۱۲، ص۳۴۹؛ تهذیب الکمال، ج۵، ص۵۷۷؛ تاریخ الإسلام، ج۱۰، ص۱۲۲.</ref>؛
| |
| [[جایگاه علی]] نسبت به من جایگاه [[قارون]] نسبت به [[موسی]] است!
| |
| این‌گونه [[تحریفات]] و تلاش‌های مضحک و حرکات مذبوحانه برای [[کتمان حق]]، هم از این [[واقعیت]] حکایت دارد که حدیث منزلت از نظر سند و دلالت بسیار محکم و روشن است و هم نشانگر [[بغض]] و [[کینه]] برخی نسبت به [[اهل بیت]] [[رسول خدا]]{{عم}} است؛ اما این کارها به نفع [[حقیقت]] است و بازگو کننده [[ناتوانی]] متعصّبین در [[انکار حدیث]] [[منزلت]] است.
| |
| [[جعل حدیث]] از دیگر اقداماتی است که در مقابله با [[عظمت]] [[حدیث منزلت]] واقع شده است. از سوی برخی از [[اهل تسنن]] و در پاره‌ای از منابع آنها آمده است:
| |
| {{عربی|أبو بكر و عمر مني بمنزلة هارون من موسى}}<ref>تمهید الأوائل، ص۴۶۳؛ الکامل (ابن عدی)، ج۵، ص۷۵؛ تاریخ بغداد، ج۱۱، ص۳۸۳، ش۶۲۵۷؛ تاریخ مدینة دمشق، ج۳۰، ص۶۰ و ۲۰۶.</ref>.
| |
|
| |
| جعلی بودن این [[حدیث]] به قدری روشن است که آنان در کتاب‌های خود به [[دروغین]] بودن آن تصریح کرده‌اند<ref>ر.ک: العلل المتناهیة، ج۱، ص۱۹۹، ش۳۱۲؛ میزان الاعتدال، ج۳، ص۱۲۲ و ۱۷۱-۱۷۲، ذیل شماره ۶۰۰۹ و ۳۹۰، ذیل شماره ۶۸۹۴؛ لسان المیزان، ج۲، ص۲۳؛ جامع الأحادیث، ج۱، ص۲۳؛ جامع الأحادیث، ج۱، ص۱۵۰، ش۲۳۶.</ref>.
| |
|
| |
| ==== بررسی دلالت حدیث منزلت ====
| |
| برای روشن شدن دلالت حدیث منزلت، بررسی [[مقامات]] [[حضرت هارون]] و جایگاه او نسبت به [[حضرت موسی]] ضروری می‌نماید.
| |
|
| |
| '''مقامات حضرت هارون'''
| |
| # حضرت هارون [[معصوم]] است؛ زیرا به تصریح [[قرآن مجید]] او [[نبی]] بوده و همه [[انبیاء]] معصومند.
| |
| # حضرت هارون [[وزیر]] حضرت موسی بوده است. حضرت موسی از [[خداوند سبحان]] درخواست می‌کند: {{متن قرآن|وَاجْعَلْ لِي وَزِيرًا مِنْ أَهْلِي * هَارُونَ أَخِي}}<ref>«و از خانواده‌ام دستیاری برایم بگمار * هارون برادرم را» سوره طه، آیه ۲۹-۳۰.</ref> [[خداوند]] دعای او را [[مستجاب]] می‌کند: {{متن قرآن|وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَجَعَلْنَا مَعَهُ أَخَاهُ هَارُونَ وَزِيرًا}}<ref>«و به راستی ما به موسی کتاب دادیم و برادرش هارون را وزیری همراه او گرداندیم» سوره فرقان، آیه ۳۵.</ref>.
| |
| # حضرت هارون در [[رسالت]] حضرت موسی [[شریک]] بوده است، آنجا که حضرت موسی از [[خدا]] خواست: {{متن قرآن|اشْدُدْ بِهِ أَزْرِي * وَأَشْرِكْهُ فِي أَمْرِي}}<ref>«پشتم را به او استوار دار * و او را در کارم شریک ساز» سوره طه، آیه ۳۱-۳۲.</ref>.
| |
| #از دیگر مقامات حضرت هارون{{ع}} که از [[روایات]] برداشت می‌شود، اختصاص ورود و سکونت وی در [[مسجد]] به همراه [[خانواده]] اوست. هیچ کس غیر از [[هارون]] و ذریه‌اش [[حق]] نداشت در [[بیت المقدس]] [[سکونت]] داشته باشد. [[ابن عساکر]] در این باره چنین نقل می‌کند:
| |
| {{متن حدیث|خَطَبَ النَّبِيُّ{{صل}} خُطْبَةً وَ قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَمَرَ لِمُوسَى وَ هَارُونَ أَنْ تَبَوَّءا لِقَوْمِكُما بِمِصْرَ بُيُوتاً وَ أَمَرَهُمَا أَنْ لَا يَبِيتَ فِي مَسْجِدِهِمَا جُنُبٌ وَ لَا يَقْرَبُوا فِيهِ النِّسَاءَ إِلَّا مُوسَى وَ هَارُونَ وَ ذُرِّيَّتُهُمَا وَ إِنَّ عَلِيّاً هُوَ بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى وَ ذُرِّيَّتُهُ كَذُرِّيَّةِ هَارُونَ وَ لَا يَحِلُّ لِأَحَدٍ أَنْ يَقْرَبَ النِّسَاءَ فِي مَسْجِدِ رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} وَ لَا يَبِيتَ فِيهِ جُنُبٌ إِلَّا عَلِيٌّ وَ ذُرِّيَّتُهُ}}<ref>تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۱۴۱-۱۴۲. همچنین ر.ک: الدر المنثور، ج۳، ص۳۱۴-۳۱۵.</ref>؛
| |
| همانا [[رسول خدا]] در خطابه‌ای فرمود: به [[درستی]] که [[خداوند]] به [[موسی]] و هارون امر کرد که برای سکونت قومشان خانه‌هایی بسازند. خداوند همچنین از سکونت در [[مسجد]] با [[حال]] جنابت و نزدیکی با [[زنان]] در مسجد منع کرد، مگر هارون و خانواده‌اش.
| |
|
| |
| در این [[زمان]] نیز برای احدی نزدیکی با زنان در مسجد و ماندن با حال جنابت جایز نیست مگر برای علی و خانواده‌اش.
| |
| نکته بسیار مهم اینجاست که نه فقط [[حضرت هارون]] از ممنوعیت سکونت در مسجد استثنا شده؛ بلکه ایشان موجب [[طهارت]] و [[پاکی]] مسجد است. [[پیامبر]]{{صل}} می‌فرماید:
| |
| {{متن حدیث|إن موسى سأل ربه أن يطهر مسجده بهارون و إني سألت ربي أن يطهر مسجدي بك و بذريتك}}؛
| |
| همانا موسی از [[پروردگار]] درخواست نمود که مسجدش را به وسیله هارون [[پاکیزه]] گرداند و به درستی که من نیز از خداوند می‌خواهم که مسجد من را به وسیله تو علی و [[خانواده]] ات پاکیزه گرداند.
| |
| در ادامه [[پیامبر اکرم]] به دنبال [[ابو بکر]] می‌فرستند و [[فرمان]] بستن درِ خانه‌اش را که به مسجد باز می‌شد صادر می‌کنند. در این هنگام {{عربی|فاسترجع ابوبكر}}؛ [[ابوبکر]] با گفتن {{متن قرآن|إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ}}<ref>«ما از آن خداوندیم و به سوی او باز می‌گردیم» سوره بقره، آیه ۱۵۶.</ref> [[ناراحتی]] خود را اظهار می‌کند؛ چراکه به [[حقیقت]] بستن دری که به [[مسجد]] [[رسول الله]] باز می‌شد سخت است، اما چاره‌ای جز [[اطاعت]] ندارد. آنگاه [[رسول خدا]]{{صل}} به دنبال عمر و عباس می‌فرستند تا آنان نیز درِ خانه‌های خود را ببندند. سپس [[پیامبر]] فرمود:
| |
| {{متن حدیث|مَا أَنَا سَدَدْتُ أَبْوَابَكُمْ وَ فَتَحْتُ بَابَ عَلِيٍّ، وَ لِكُنَ اللَّهَ فَتَحَ بَابَ عَلِيٍّ وَ سَدَّ أَبْوَابَكُمْ}}<ref>مسند البزار، ج۱، ص۱۰۷، ح۵۰۶؛ جامع الأحادیث، ج۲۹، ص۲۷۸، ش۳۲۱۳۷؛ اللآلی المصنوعة، ج۱، ص۳۲۱؛ کنز العمال، ج۱۳، ص۱۷۵، ح۳۶۵۲۱؛ مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۱۴ - ۱۱۵؛ المعجم الأوسط، ج۴، ص۱۸۶؛ القول المسدد فی مسند أحمد، ص۲۹ - ۳۰؛ السیرة الحلبیة، ج۳، ص۴۶۰. قابل ذکر است که حلبی کلمه استرجاع ابوبکر را (که همگی ذکر کرده‌اند) حذف کرده است و می‌نویسد: ابوبکر بلافاصله گفت: {{عربی|سمعاً و طاعةً}}.</ref>؛
| |
| من درهای خانه‌های شما را نبستم و درِ [[خانه علی]] را باز نگزاردم، بلکه [[خدا]] درِ خانه علی را باز گذاشت و درِ خانه‌های شما را بست.
| |
|
| |
| حضرت خطاب به همه آنها فرمودند: [[گمان]] نکنید این کار را از روی تصمیم خود انجام داده‌ام تا در [[مقام]] گله‌مندی برآیید؛ چراکه این [[فرمان الهی]] است.
| |
| این واقعه نیز بیان‌گر [[عصمت]] [[اهل بیت پیامبر]]{{عم}} است.
| |
| در کتاب [[مسند]] [[احمد بن حنبل]]<ref>مسند أحمد، ج۴، ص۳۶۹.</ref>، المستدرک علی الصحیحین<ref>المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۲۵. وی در ادامه حدیث می‌نویسد: {{عربی|هذا حديث صحيح الإسناد ولم يخرجاه}}.</ref>، [[مجمع الزوائد]]<ref>مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۱۴.</ref>، [[تاریخ مدینة دمشق]]<ref>تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۱۳۸.</ref> و کتاب‌های دیگر<ref>ر.ک: الریاض النضره، ج۱، ص۲۶۴؛ السنن الکبری (نسائی)، ج۵، ص۱۱۸، ح۸۴۲۳؛ السیرة الحلبیة، ج۳، ص۴۵۹ - ۴۶۱؛ میزان الإعتدال، ج۴، ص۲۳۶، ش۸۹۷۱؛ البدایة والنهایة، ج۷، ص۳۷۹؛ المناقب (خوارزمی)، ص۳۲۷، ش۳۳۸؛ کنز العمال، ج۱۱، ص۵۹۹، ش۳۲۸۷۷ و ۶۱۸، ش۳۳۰۰۴؛ فتح الباری، ج۷، ص۱۲ - ۱۳؛ الصواعق المحرقة، ج۲، ص۳۶۳؛ جامع الأحادیث، ج۶، ص۳۲۰، ش۵۲۶۱؛ فضائل الصحابة (أحمد بن حنبل)، ج۲، ص۵۸۱؛ مرقاة المفاتیح، ج۱۷، ص۴۵۳.</ref> از [[زید بن ارقم]] آمده است که گفت:
| |
| {{عربی|كانت لنفر من أصحاب رسول الله{{صل}} أبواب شارعة في المسجد فقال يوماً سدوا هذه الأبواب إلا باب علي، قال: فتكلم في ذلك ناس، فقام [[رسول الله]]{{صل}} فحمد [[الله]] وأثني عليه ثم قال: أما بعد، فإني أمرت بسد هذه الأبواب غير باب علي، فقال فيه قائلكم؛ والله ما سددت شيئا ولا فتحته ولكني أمرت بشيء فاتبعته}}؛
| |
| [[زید بن ارقم]] گوید: برخی از [[اصحاب رسول الله]]{{صل}} دری داشتند که به [[مسجد پیامبر]] باز می‌شد، روزی [[پیامبر]] فرمود: همه این درها را ببندید مگر درِ [[خانه علی]]. عده‌ای زبان به [[گله]] گشوده و [[شکایت]] کردند. آنگاه [[رسول خدا]] برخاستند و پس از [[حمد]] و [[ثنای الهی]] فرمودند: اما این که من به شما دستور دادم تا درِ [[خانه‌ها]] بسته شود مگر در خانه علی، موجب شد تا بعضی از شما سخنانی از روی شکایت بگویید! [[سوگند]] به [[خدا]]، دری را نبستم و نگشودم مگر آنکه [[مأمور]] به انجام آن شدم، پس از آن امر [[پیروی]] کردم.
| |
|
| |
| برای کسانی که دری به [[مسجد]] داشتند این مسأله گران تمام شد تا جایی که سر و صدا و حتی [[بی‌ادبی]] و [[اعتراضات]] تند از جانب برخی هم چون عباس - [[عموی پیامبر]] نقل شده است<ref>در برخی از مصادر از جمله مجمع الزوائد، جلد ۶، صفحه ۱۱۵ به جای عباس نام حمزه را آورده‌اند، در حالی که واقعه بسته شدن درب‌ها در اواخر حیات رسول خدا اتفاق افتاده است و حضرت حمزه در جنگ «احد» شهید شده بود. علاوه بر این، جناب حمزه اهل اعتراض بر پیامبر اکرم نبوده است.</ref>.
| |
|
| |
| '''اشکالی [[علمی]]''': بحث ما در دلالت [[حدیث منزلت]] بر [[عصمت امیر المؤمنین]]{{ع}} به پایان رسید.
| |
| این [[حدیث]] دارای نکات فراوانی است که به وجوه متعدد بر [[امامت]] [[امیر المؤمنین]]{{ع}} دلالت دارد که در [[آینده]] به آن خواهیم پرداخت.
| |
| عمده اشکالی که بزرگان [[اهل تسنن]] در این حدیث مطرح می‌کنند عبارت از این است که:
| |
| این حدیث به هنگام خروج [[پیامبر اکرم]]{{صل}} برای [[جنگ تبوک]] صادر شده است. بر اساس این قرینه، [[خلافت]] امیر المؤمنین{{ع}} به [[زمان غیبت]] [[حضرت رسول]] از [[مدینه]] اختصاص دارد و [[جانشینی حضرت امیر]] [[مؤمنان]] به این مقطع زمانی [[مقید]] می‌گردد، در نتیجه نمی‌توان آن را [[دلیل بر امامت]] آن حضرت برشمرد<ref>ر.ک: منهاج السنة، ج۷، ص۲۳۶.</ref>.
| |
|
| |
| '''[[پاسخ به شبهه]]''':
| |
| پاسخ این [[شبهه]] روشن است. در [[علم اصول]] -که [[اهل سنت]] مدعی تأسیس آن هستند - قاعده‌ای عام وجود دارد که مورد قبول همه [[علما]] است و تخصیص‌پذیر نیز نمی‌باشد و آن قاعده این است که «مورد، مخصّص نیست».
| |
| بر اساس این قاعده، حتی اگر [[حدیث منزلت]] فقط در آن شرائط صادر شده باشد اختصاص به آن مورد نخواهد داشت، لیکن این [[حدیث شریف]] بیش از ده بار و در جایگاه‌های مختلف<ref>برای اطلاع بیشتر از این موارد ر.ک: نفحات الأزهار، جلد ۱۷.</ref> وارد شده است. به عبارت دیگر حضرت رسول این [[کلام]] را از ابتدای [[بعثت]] تا پایان عمر شریفشان، در موارد مختلف و به مناسبت‌های گوناگون فرموده‌اند. پس شبهه از اساس مردود است<ref>«حدیث ثقلین» و حدیث «من کنت مولاه» را بارها و بارها پیامبر{{صل}} فرموده‌اند و اختصاص به موارد خاصی ندارد. هر چند حدیث «من کنت مولاه» در روز غدیر خم از مواردی است که مشهور و معروف گشته است. مواردی را که حدیث منزلت از دو لب گوهربار پیامبر صادر شده است را در رساله‌ای به رشته تحریر در آورده‌ایم.</ref>.<ref>[[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام ج۲ (کتاب)|جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام ج۲]]، ص ۱۴۸-۱۶۱.</ref>.
| |
|
| |
| ===[[حدیث]] چهارم: {{متن حدیث|عَلِيٌّ مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ مَعَ عَلِيٍّ}}===
| |
| از جمله احادیثی که بر [[عصمت امیرالمؤمنین]]{{ع}} دلالت دارد حدیث {{متن حدیث|عَلِيٌّ مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ مَعَ عَلِيٍّ}} است.
| |
| [[راویان]] این [[حدیث شریف]] عبارتند از:
| |
| # [[ابن ابی شیبه]]؛
| |
| # [[ابو یعلی موصلی]]؛
| |
| # [[دار قطنی بغدادی]]؛
| |
| # [[ابو القاسم طبرانی]]؛
| |
| # [[حاکم نیشابوری]]؛
| |
| # [[ابوبکر بیهقی]]؛
| |
| # [[ابن مردویه اصفهانی]]؛
| |
| # [[شهردار دیلمی]]؛
| |
| # [[شمس الدین ذهبی]]؛
| |
| # [[نورالدین هیثمی]]؛
| |
| # [[ابن حجر مکی]]؛
| |
| # [[جلال الدین سیوطی]]؛
| |
| # [[علی متقی هندی]]؛
| |
| # [[عبدالرئوف مناوی]].
| |
| غالباً سندهای این راویان به حضرت [[اُم سلمه]] منتهی می‌شود. در برخی از سندها نیز به [[حضرت زهرا]]{{س}} و [[امام مجتبی]]{{ع}} منتهی می‌شود که این دو [[بزرگوار]] از [[پیامبر]]{{صل}} این حدیث را [[روایت]] می‌کنند.
| |
|
| |
| '''متن چند حدیث''': حاکم نیشابوری به سند خود از [[ابوسعید تیمی]]، و او از [[ابو ثابت]] - [[غلام ابوذر]] - روایت می‌کند که ابو ثابت گفت:
| |
| {{عربی|كنت مع علي رضي الله عنه يوم الجمل، فلما رأيت عايشة واقفة دخلني بعض ما يدخل الناس، فكشف الله عني ذلك عند صلاة الظهر فقاتلت مع امير المؤمنين، فلما فرغ ذهبت إلى المدينة فأتيت أم سلمة فقلت: إني والله ما جئت أسأل طعاماً ولا شراباً ولكني مولى لأبي ذر فقالت مرحباً فقصصت عليها قصتي، فقالت أين كنت حين طارت القلوب مطائرها؟ قلت: إلى حيث كشف الله ذلك عني عند زوال الشمس، قال: أحسنت سمعت رسول الله{{صل}} يقول: {{متن حدیث|عَلِيٌّ مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ مَعَ عَلِيٍّ لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ}}}}؛
| |
| در [[روز]] [[واقعه جمل]] با علی{{ع}} بودم. در آن هنگام که [[عایشه]] ایستاده بود و نگاه من به او افتاد. شکی که در [[قلوب]] بعضی از [[مردم]] بود در من نیز به وجود آمد. آنگاه [[خداوند متعال]] این [[شک]] را به هنگام [[نماز ظهر]] از من برطرف نمود تا در رکاب [[امیرالمؤمنین]] به [[جنگ]] پرداختم. زمانی که جنگ تمام شد و به [[مدینه]] بازگشتم، به نزد [[أم سلمه]] رفتم و گفتم: [[سوگند]] به [[خدا]]، به [[درستی]] که من برای آب و غذا به اینجا نیامدم؛ چراکه من [[غلام ابوذر]] هستم. [[ام سلمه]] گفت: آفرین. سپس داستان جَمَل و آن [[شک]] را تعریف کردم. ام سلمه گفت: از کجا به [[حق]] رسیدی در آن وقتی که قلب‌ها در کشاکش تردید به سر می‌برد؟
| |
| گفتم: از آن جایی که [[خداوند متعال]] به هنگام زوال ظهر مرا [[نجات]] داد و تردید را از من برطرف نمود. [[أم سلمه]] گفت: احسنت، شنیدم که [[رسول خدا]]{{صل}} می‌فرمود: «علی با [[قرآن]] همراه است و قرآن با او تا این که هر دو در کنار [[حوض]] بر من وارد شوند.
| |
|
| |
| [[حاکم]] در پایان این [[حدیث]] می‌گوید:
| |
| {{عربی|هذا حديث صحيح الإسناد. وأبو سعيد التيمي هو عقيصاء ثقة مأمون، ولم يخرجاه}}<ref>المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۲۴.</ref>؛
| |
| سند این [[حدیث صحیح]] است و [[ابوسعید تیمی]] که عقیصاء نام دارد مورد [[اطمینان]] است، هر چند که این حدیث را مسلم و [[بخاری]] نیاورده‌اند.
| |
| [[ذهبی]] نیز در [[تلخیص المستدرک]] به [[صحت]] این اسناد [[اقرار]] می‌کند<ref>المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۳۴، ش۴۶۲۸.</ref>.
| |
| آری! به [[راستی]] چه حسابی در کار است که هم علی با قرآن و هم قرآن با علی است؟ مگر برای [[همراهی]] این دو گفتن {{عربی|علي مع القرآن}} کفایت نمی‌کرد، پس چرا [[پیامبر اکرم]]{{صل}} دوباره تکرار می‌کند و می‌فرماید {{عربی|والقرآن مع علي}}؟
| |
| شاید این تکرار برای تأکید و دفع شک و [[شبهه]] باشد؛ زیرا ممکن است دیگری هم این ادعا را داشته باشد که اقوال و [[افعال]] او مطابق قرآن است و از قرآن جدا نیست، لکن [[رسول الله]] می‌خواهد بفرماید که قرآن نیز همراه علی و مصدِّق افعال و اقوال او است و [[تصدیق]] قرآن همان تصدیق [[خدا]] است؛ چراکه قرآن [[کلام الهی]] است، پس «علی{{ع}}» در همه احوال، أقوال و افعال مورد قبول و تصدیق خدا است.
| |
|
| |
| '''[[روایت]] [[ابن عقده]]''': بنا به [[دستور پیامبر]]، تمامی [[مردم]] باید با [[لشکر اسامه]] [[حرکت]] کنند و خارج از [[مدینه]] [[اردو]] بزنند. کسانی که از این [[فرمان]] سر باز زنند مورد [[لعن]] [[پیامبر]] هستند. [[عایشه]] خبر مریضی پیامبر را به [[ابوبکر]] می‌رساند. با رسیدن این خبر، ابوبکر به همراه عده بسیاری از [[دستور پیامبر]] [[اکرم]]{{صل}} [[سرپیچی]] کرده و با ترک [[لشکر اسامه]] نزد [[پیامبر]] آمدند. پیامبر در بستر [[احتضار]] و در لحظات آخر عمر خویش [[مردم]] را به [[تمسک به اهل بیت]]{{عم}} سفارش می‌کند و [[مقام امیرالمؤمنین]]{{ع}} را یادآور می‌شود. [[ابن عقده]] می‌نویسد: [[حضرت زهرا]]{{س}} که در موقع [[رحلت پیامبر]] در کنار ایشان حضور داشته‌اند، از پدر بزرگوارشان نقل می‌کنند که فرمود:
| |
| {{متن حدیث|أَيُّهَا النَّاسُ، يُوشِكُ أَنْ أُقْبَضَ قَبْضاً سَرِيعاً فَيَنْطَلِقَ بِي، وَ قَدْ قَدَّمْتُ إِلَيْكُمُ الْقَوْلَ مَعْذِرَةً إِلَيْكُمْ، أَلَا إِنِّي مُخَلِّفٌ فِيكُمْ كِتَابَ اللَّهِ (عَزَّ وَ جَلَّ) وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي. ثُمَّ أَخَذَ بِيَدِ عَلِيٍّ{{ع}} فَرَفَعَهَا فَقَالَ: هَذَا عَلِيٌّ مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ مَعَ عَلِيٍّ، خَلِيفَتَانِ بَصِيرَانِ لَا يَفْتَرِقَانِ حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ، فَأَسْأَلُهُمَا مَا ذَا خُلِّفْتُ فِيهِمَا}}<ref>کتاب الولایة، ص۲۴۲.</ref>؛
| |
| ای [[مردمان]]، به زودی و به سرعت [[قبض روح]] من فرامی‌رسد و [[کلامی]] را برای شما مقدم می‌کنم که جای هیچ عذری نماند. همانا من در میان شما کتاب [[پروردگار]] و [[اهل بیت]] خودم را به جای می‌گذارم، سپس دست علی را گرفت و گفت: این علی با [[قرآن]] است و قرآن با اوست، جدایی نمی‌پذیرند تا این که در کنار [[حوض]] بر من وارد شوند و در آن [[روز]] من از شما سؤال می‌کنم که با آن دو بعد از من چگونه بودید؟
| |
|
| |
| این [[روایت]] در [[ینابیع المودة]]<ref>ینابیع المودة، ج۱، ص۱۲۴، ش۵۶.</ref> نیز به همین صورت آمده است، ولی [[ابن حجر]] در صواعق محرقه، پس از تصرفاتی در روایت می‌نویسد:
| |
| {{متن حدیث|و في رواية أنه قال في مرض موته: أيها الناس، يوشك أن أقبض قبضا سريعا فينطلق بي وقد قدمت إليكم القول معذرة إليكم. ألا إني مخلف فيكم كتاب ربي و عترتي أهل بيتي ثم أخذ بيد علي فرفعها فقال: هذا «علي مع القرآن والقرآن مع علي لا يفترقان حتى يردا علي الحوض فأسألهما ما خلفت فيهما}}<ref>الصواعق المحرقة، ج۲، ص۳۶۶.</ref>.
| |
| ابن حجر مکی نام [[صدیقه]] [[طاهره]] را که ناقل [[حدیث]] است نمی‌آورد و می‌گوید: «فی روایة».
| |
| وی همچنین از [[اجتماع]] [[اصحاب]] داخل [[حجره]] [[پیامبر]] سخنی به میان نمی‌آورد. وی همچنین واژه «فأسألکم»؛ شما را بازخواست می‌کنم را به «فأسألهما»؛ آن دو را مورد سؤال قرار می‌دهم [[تغییر]] می‌دهد.
| |
|
| |
| به هر صورت، این حدیث را که [[حاکم نیشابوری]] با سند خود نقل کرده صحیح است و دلالت آن بر [[عصمت]] بر کسی پوشیده نیست؛ چراکه اگر کسی با [[قرآن]] باشد و قرآن هم از او جدا نشود، [[معصوم]] خواهد بود؛ [[قرآنی]] که خود نیز معصوم است:
| |
| {{متن قرآن|لَا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ}}<ref>«در حال و آینده آن، باطل راه ندارد، فرو فرستاده (خداوند) فرزانه ستوده‌ای است» سوره فصلت، آیه ۴۲.</ref>.<ref>[[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام ج۲ (کتاب)|جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام]]، ج۲، ص ۱۶۱-۱۶۴.</ref>.
| |
|
| |
| ===[[حدیث]] پنجم: «حدیث [[باب حطّه]]»===
| |
| از دیگر احادیثی که بر [[عصمت امیرالمؤمنین]]{{ع}} و [[اهل بیت]] [[طاهرین]] [[سلام]] [[الله]] علیهم دلالت می‌کند، حدیث {{متن حدیث|علي باب حطة}} است. [[راویان]] بزرگی این حدیث را [[روایت]] کردند که عبارتند از:
| |
| # [[دار قطنی]]؛
| |
| # دیلمی؛
| |
| # [[ابن حجر مکی]]؛
| |
| # [[سیوطی]]؛
| |
| # [[متقی هندی]].
| |
|
| |
| '''باب حطة چیست؟''' [[خداوند متعال]] برای [[امتحان]] [[بنو اسرائیل]] دستور می‌دهد که از دری مخصوص وارد [[بیت المقدس]] شوند و به هنگام ورود، فروتنانه، سجده‌کنان و در حالی که [[طلب مغفرت]] می‌کنند داخل شوند. اما بنو اسرائیل [[فرمان الهی]] را به مسخره و [[استهزاء]] گرفته و به خلاف آن از پشت وارد شدند و به جای حطة که به معنای طلب مغفرت و [[آمرزش]] است، واژه حنطة را بر زبان جاری می‌کردند و در نهایت در این امتحان مردود شدند.
| |
| [[خدای تعالی]] در این باره می‌فرماید:
| |
| {{متن قرآن|وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هَذِهِ الْقَرْيَةَ فَكُلُوا مِنْهَا حَيْثُ شِئْتُمْ رَغَدًا وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَقُولُوا حِطَّةٌ نَغْفِرْ لَكُمْ خَطَايَاكُمْ وَسَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ}}<ref>«و (یاد کنید) آنگاه را که گفتیم: بدین شهر در آیید و از (نعمت‌های) آن از هر جا که خواستید فراوان بخورید و با فروتنی از دروازه وارد شوید و بگویید: از لغزش ما بگذر! تا از لغزش‌های شما درگذریم، و به زودی (پاداش) نکوکاران را می‌افزاییم» سوره بقره، آیه ۵۸.</ref>.
| |
| [[پیامبر گرامی اسلام]]{{صل}} [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} را به «[[باب حطه]]» در [[قوم]] بنو اسرائیل [[تشبیه]] می‌کند، همان‌طور که باب حطّه [[میزان]] و ترازویی برای سنجش [[ایمان]] بنو اسرائیل بود، امیرالمؤمنین هم بابی است برای سنجش ایمان [[امت پیامبر]].
| |
|
| |
| '''[[متن حدیث]]''':
| |
| ابن حجر مکی از [[ابن عباس]] این گونه نقل می‌کند:
| |
| {{متن حدیث|أَنَّ النَّبِيُّ{{صل}} قَالَ: عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ بَابُ حِطَّةٍ مَنْ دَخَلَ مِنْهُ كَانَ مُؤْمِناً وَ مَنْ خَرَجَ مِنْهُ كَانَ كَافِراً}}<ref>الصواعق المحرقة، ج۲، ص۳۶۶؛ همچنین ر.ک: الجامع الصغیر، ج۲، ص۱۷۷، ش۵۵۹۲؛ میزان الاعتدال، ج۱، ص۵۳۲، ذیل شماره ۱۹۸۶.</ref>؛
| |
| [[پیامبر]] فرمود: علی{{ع}} باب حطه است؛ هر آن کس در آن داخل شود [[مؤمن]] و هر آنکه از آن خارج شود [[کافر]] است.
| |
| در بعضی [[روایات]] این‌گونه آمده است:
| |
| {{متن حدیث|مثل أهل بيتي فيكم مثل باب حطة في بني إسرائيل من دخله غفر له}}<ref>الصواعق المحرقة، ج۲، ص۴۴۶؛ جامع الأحادیث، ج۱۰، ص۸، ح۸۹۵۶؛ مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۶۸؛ المعجم الصغیر، ج۲، ص۲۲؛ المعجم الأوسط، ج۶، ص۸۵.</ref>.
| |
|
| |
| دیلمی از [[عبدالله بن عمر]] چنین نقل می‌کند:
| |
| {{متن حدیث|عن النبي: علي بن أبي طالب باب حطة؛ من دخل منه كان مؤمناً، ومن خرج منه كان كافراً}}<ref>ر.ک: کشف الخفاء العجلونی، ج۱، ص۲۰۴؛ نفحات الأزهار، ج۱۰، ص۲۱۸.</ref>.
| |
| در روایتی دیگر، [[دارقطنی]] از [[عبدالله بن عباس]] چنین نقل می‌کند:
| |
| {{متن حدیث|قال رسول الله: علي بن أبي طالب باب حطة؛ من دخل منه كان مؤمنا، ومن خرج منه كان كافرا}}<ref>کنز العمال، ج۱۱، ص۶۰۳، ش۳۲۹۱۰؛ سبل الهدی والرشاد، ج۱۱، ص۲۹۸.</ref>؛
| |
| [[پیامبر]] فرمودند: [[علی بن ابی طالب]] درِ [[دین]] است؛ هر آن کس از آن در داخل شد [[مؤمن]]، و هرکس خارج شد کافر است.
| |
| نکته جالب اینجاست که [[سیوطی]] در [[الدر المنثور]]، پس از بیان روایات و اقوال در این باره، به نقل از [[ابن ابی شیبه]] [[حدیثی]] را در ذیل [[آیه]] مذکور این‌گونه نقل می‌کند:
| |
| {{متن حدیث|عن علي بن أبي طالب قال: إنما مثلنا في هذه الأمة كسفينة نوح، و كباب حطة في بني اسرائيل}}<ref>الدر المنثور، ج۱، ص۷۱ – ۷۲؛ همچنین ر.ک: المصنف (ابن أبی شیبه)، ج۷، ص۵۰۳، ش۵۲.</ref>؛
| |
| مثال ما [[اهل بیت]] در این [[امت]] مانند [[کشتی نوح]] و [[باب حطه]] در [[قوم]] [[بنو اسرائیل]] است.
| |
|
| |
| اگر [[امیرالمؤمنین]] [[معصوم]] نباشد، چگونه می‌تواند [[میزان]] و معیار [[ایمان]] و [[کفر]] قرار گیرد؟!
| |
| شایان ذکر است که در کتاب‌های [[اهل تسنن]]، اهل بیت نیز به باب حطه [[تشبیه]] شده‌اند و [[عصمت]] آنها نیز به خوبی از این تشبیه استفاده می‌شود. [[طبرانی]] در [[المعجم الکبیر]] به یک سند از [[ابوذر غفاری]] [[روایت]] می‌کند که گفت:
| |
| {{متن حدیث|سمعت رسول الله{{صل}} يقول: مثل [[أهل]] بيتي فيكم كمثل سفينة نوح في [[قوم نوح]]؛ من ركبها نجا، و من [[تخلف]] عنها هلك، و مثل باب حطة في بني اسرائيل}}<ref>المعجم الکبیر، ج۳، ص۴۶، ح۲۶۳۷. همچنین ر.ک: المعجم الأوسط، ج۴، ص۱۰؛ کنز العمال، ج۱۲، ص۹۸ – ۹۹، ح۳۴۱۷۰؛ الإکمال فی أسماء الرجال، ص۶۰.</ref>؛
| |
| از [[رسول خدا]] شنیدم که می‌فرمود: مثل [[اهل بیت]] من در میان شما به‌سان [[کشتی نوح]] در بین [[قوم نوح]] است. هر کس سوار شود [[نجات یافته]] و هر آنکه [[مخالفت]] ورزد به [[هلاکت]] می‌رسد و همچنین مثال اهل بیت من مثل [[باب حطه]] در [[بنو اسرائیل]] است!
| |
|
| |
| وی همین [[حدیث]] را در [[المعجم الصغیر]] [[روایت]] می‌کند:
| |
| {{متن حدیث|عن عطية عن أبي سعيد الخدري سمعت رسول الله{{صل}} يقول: إنما مثل [[أهل]] بيتي فيكم كمثل سفينة نوح، من ركبها نجا، ومن [[تخلف]] عنها [[غرق]]. وإنما مثل أهل بيتي فيكم مثل باب حطة في بني إسرائيل، من دخله غفر له}}<ref>المعجم الصغیر، ج۲، ص۲۲؛ همچنین ر.ک: مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۶۸.</ref>.<ref>[[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام ج۲ (کتاب)|جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام]]، ج۲، ص ۱۶۶.</ref>.
| |
|
| |
| ===حدیث ششم: {{متن حدیث|إن عليا لا يفعل إلا بما يؤمر}}<ref>امیرالمؤمنین{{ع}} به غیر آن چه دستور دارد عمل نمی‌کند.</ref>===
| |
| [[پیامبر اکرم]]{{صل}} پس از اعزام [[خالد بن ولید]] در رأس لشکری به [[یمن]]، لشکری را نیز به [[فرماندهی]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} به سوی یمن رهسپار کردند و دستور دادند که در صورت رسیدن دو [[لشکر]] به یکدیگر، [[فرمانده]] هر دو [[لشکر علی]]{{ع}} باشد.
| |
|
| |
| در این [[جنگ]]، [[لشکریان]] [[اسلام]] به فرماندهی [[امیر المؤمنین]]{{ع}} به [[پیروزی]] رسیدند. یکی از [[غنائم جنگی]] دختر یا [[زن]] [[جوانی]] بود که امیرالمؤمنین{{ع}} او را برای خود [[اختیار]] کردند<ref>البته این موضوع محل تأمل است، ولی چون در اینجا موضوع بحث ما نیست، از پرداختن به آن خو‌داری می‌کنیم.</ref>. خالد بن ولید که با امیرالمؤمنین [[دشمنی]] خاصی داشت<ref>جای تأسف است که چنین مطالبی گفته نمی‌شود و شخصیت اشخاص ناشناخته می‌ماند و معلوم نمی‌شود که چه کسانی حتی در زمان خود پیامبر با امیرالمؤمنین{{ع}} دشمنی داشته‌اند.</ref> به همراه «بُریده» -که او نیز به کدورتش با علی{{ع}} [[اقرار]] می‌کند- و عده‌ای دیگر دور هم جمع شده در صدد برآمدند که خبر این قضیه را به عنوان نقطه ضعفی از علی{{ع}} به [[پیامبر اکرم]]{{صل}} برسانند. به همین جهت خالد [[نامه]] نوشت و به دست بریده سپرد و سه نفر دیگر را همراه وی کرد تا با سرعت خود را به [[مدینه]] رسانده و در آنجا با [[همراهی]] و [[هماهنگی]] برخی دیگر [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} را نزد [[رسول خدا]]{{صل}} کوچک کنند و علی{{ع}} را از چشم پیامبر اکرم بیاندازند<ref>ر.ک: مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۲۸.</ref>. آنان با این قصد نزد آن حضرت رفته زبان به [[شکایت]] گشودند.
| |
|
| |
| آن چهار نفر به ترتیب برخاسته و درباره امیرالمؤمنین{{ع}} و عملکرد او [[بدگویی]] کردند. پاسخ [[پیامبر]] به آنها بسیار شنیدنی است. در [[روایات]] آمده است:
| |
| {{متن حدیث|فأقبل إليهم رسول الله{{صل}} والغضب في وجهه فقال: ما تريدون من علي}}<ref>السنن الکبری (نسائی)، ج۵، ص۱۳۳، ش۸۴۷۴؛ خصائص أمیر المؤمنین{{ع}} (نسائی)، ص۹۸؛ المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۱۱؛ مسند أبی‌یعلی: ج١، ص۲۹٣، ح۳۵۵؛ المصنف (ابن أبی شیبه)، ج۷، ص۵۰۴، ش۵۸؛ سنن الترمذی، ج۵، ص۲۹۷، ش۳۷۹۶؛ صحیح ابن حبان، ج۱۵، ص۳۷۴؛ کنز العمال، ج۱۳، ص۱۴۲، ش۳۶۴۴۴؛ تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۱۹۹؛ سیر أعلام النبلاء، ج۸، ص۱۹۹؛ میزان الإعتدال، ج۱، ص۴۱۰؛ المناقب (خوارزمی)، ص۱۵۳، ش۱۸۰. ذهبی بیش از سه چهارم احادیث حاکم را تضعیف می‌کند، اما وقتی به این حدیث می‌رسد، سکوت می‌کند.</ref>؛
| |
| پیامبر در حالی که چهره‌اش غضب‌ناک بود به آنان رو کرد و فرمود: از جانِ علی چه می‌خواهید؟
| |
| در بعضی از نقل‌ها رسول خدا سه مرتبه {{متن حدیث|ما تريدون من علي}} را تکرار کردند<ref>ر.ک: سنن الترمذی، ج۵، ص۲۹۶، ش۳۷۹۶؛ کنز العمال، ج۱۱، ص۵۹۹، ش۳۲۸۸۳، أسد الغابة، ج۴، ص۲۷؛ تاریخ الإسلام، ج۱۱، ص۷۱؛ صحیح ابن حبان، ج۱۵، ص۳۷۴؛ سیر أعلام النبلاء، ج۸، ص۱۹۹.</ref>.
| |
|
| |
| بریده که خود یکی از چهار [[خبرچین]] است، [[حال]] پیامبر را این‌گونه توصیف می‌کند:
| |
| {{عربی|فرأيت رسول الله{{صل}} [[غضب]] غضبا لم أره غضب [[مثله]] إلا يوم قريظة والنضير، فنظر إليّ فقال: {{متن حدیث|يا بريدة، أحب عليا، فإنما يفعل ما يؤمر به}}. قال: فقمت وما من [[الناس]] [[أحد]] أحب إلي منه}}<ref>ر.ک: المعجم الأوسط: ج۵، ص۱۱۷؛ مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۲۹. شایان ذکر است که این حدیث از جمیع ابعاد موردبررسی خواهد گرفت.</ref>؛
| |
| [[رسول خدا]] چنان غضبی کرد که هرگز مثل آن دیده نشده بود مگر در [[روز]] واقعه [[یهودیان]] [[بنو قریظه]] و [[بنو نضیر]]. آنگاه رسول خدا به من نگاه کرد و فرمود: ای بریده، علی را [[دوست]] بدار؛ زیرا فقط علی هر آن چه را که به او امر شده است انجام می‌دهد. بریده گفت: برخاستم در حالیکه محبوب‌ترین [[مردم]] در نزد من [[علی بن ابی طالب]] شد.
| |
| این [[حدیث]] در کتاب‌های معتبر و با [[سندهای صحیح]] موجود است که برخی از آنها عبارت {{متن حدیث|فإنما يفعل ما يؤمر به}} را دارد.
| |
|
| |
| [[ابن عساکر]] نیز از قول بریده چنین [[روایت]] می‌کند
| |
| فنظر إلی فقال: {{متن حدیث|يا بريدة، إن عليا وليكم بعدي، فأحب عليا، فإنه يفعل ما يؤمر}}<ref>تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۱۹۱.</ref>؛
| |
| [[پیامبر]] به من نگاه کرد و آنگاه فرمود: ای بریده، پس از من علی [[سرپرست]] شماست، از این رو او را دوست بدار؛ زیرا به [[درستی]] که او هر چه انجام دهد [[امر الهی]] است.
| |
| این حدیث قسمتی از [[حدیث ولایت]] است که آن نیز بر [[عصمت]] دلالت دارد. بر اساس این حدیث، تمامی حرکات و سکنات [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} به امر الهی است. اگر [[سکوت]] کردند، سخن گفتند، [[شمشیر]] کشیدند و یا در [[خانه]] نشستند همه و همه به [[فرمان]] [[پروردگار]] است، و این نیست مگر همان عصمت [[حضرت امیر المؤمنین]]{{ع}}.
| |
| حدیث {{متن حدیث|إنما يفعل ما يؤمر به}} می‌تواند صغرایی شود برای [[آیه]] شریفه‌ای که در وصف [[ملائکه]] آمده است. [[خدای تعالی]] در [[قرآن]] در وصف ملائکه و [[عبودیت]] آنان نزد خویش می‌فرماید:
| |
| {{متن قرآن|بَلْ عِبَادٌ مُكْرَمُونَ * لَا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُمْ بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ}}<ref>«بلکه (فرشته‌ها تنها) بندگانی ارجمندند * در گفتار بر او پیشی نمی‌جویند و آنان به فرمان وی کار می‌کنند» سوره انبیاء، آیه ۲۶-۲۷.</ref>
| |
| بلکه آنان بندگانی گرامی هستند در گفتار بر او پیشی نمی‌گیرند و آنان فقط به فرمان او عمل می‌کنند<ref>در میان منابع حدیثی شیعه روایاتی است که {{متن قرآن|عِبَادٌ مُكْرَمُونَ}} را به اهل بیت{{عم}} تأویل و تفسیر کرده‌اند؛ ر.ک: تأویل الآیات: ج۱، ص۳۲۸، ح۱۰؛ بحار الأنوار، ج۲۴، ص۹۱ و ج۲۵، ص۲۷۸ و ج۴۶، ص۲۷۵.</ref>.
| |
|
| |
| از جمله شواهد بر این معنا، [[کلام امیرالمؤمنین]]{{ع}} است. آن حضرت در سال [[روز غدیر خم]]، در [[شهر کوفه]] خطبه‌ای مفصّل ایراد کردند<ref>این خطبه دارای فرازهایی بسیار پرمعنا و ارزشمند است و عبارات خطبه، گواه بر صدور آن از امیرالمؤمنین{{ع}} است.</ref> و در ضمن آن فرمودند:
| |
| {{متن حدیث|وَ أَنَّ اللَّهَ تَعَالَى اخْتَصَّ لِنَفْسِهِ بَعْدَ نَبِيِّهِ{{صل}} مِنْ بَرِيَّتِهِ خَاصَّةً عَلَّاهُمْ بِتَعْلِيَتِهِ وَ سَمَا بِهِمْ إِلَى رُتْبَتِهِ وَ جَعَلَهُمُ الدُّعَاةَ بِالْحَقِّ إِلَيْهِ وَ الْأَدِلَّاءَ بِالْإِرْشَادِ عَلَيْهِ لِقَرْنٍ قَرْنٍ وَ زَمَنٍ زَمَنٍ.
| |
| أَنْشَأَهُمْ فِي الْقِدَمِ قَبْلَ كُلِّ مَذْرُوٍّ وَ مَبْرُوٍّ أَنْوَاراً أَنْطَقَهَا بِتَحْمِيدِهِ وَ أَلْهَمَهَا شُكْرَهُ وَ تَمْجِيدَهُ وَ جَعَلَهَا الْحُجَجَ عَلَى كُلِّ مُعْتَرِفٍ لَهُ بِمَلَكَةِ الرُّبُوبِيَّةِ وَ سُلْطَانِ الْعُبُودِيَّةِ.
| |
| وَ اسْتَنْطَقَ بِهَا الْخَرَسَاتِ بِأَنْوَاعِ اللُّغَاتِ بُخُوعاً لَهُ فَإِنَّهُ فَاطِرُ الْأَرَضِينَ وَ السَّمَاوَاتِ.
| |
| وَ أَشْهَدَهُمْ خَلْقَهُ وَ وَلَّاهُمْ مَا شَاءَ مِنْ أَمْرِهِ.
| |
| جَعَلَهُمُ تَرَاجِمَ مَشِيَّتِهِ وَ أَلْسُنَ إِرَادَتِهِ عَبِيداً {{متن قرآن|لَا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُمْ بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ * يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى وَهُمْ مِنْ خَشْيَتِهِ مُشْفِقُونَ}}<ref>«در گفتار بر او پیشی نمی‌جویند و آنان به فرمان وی کار می‌کنند * آینده و گذشته آنان را می‌داند و (آنان) جز برای کسی که (خداوند) از او خرسند باشد میانجیگری نمی‌کنند و خود از بیم او هراسانند» سوره انبیاء، آیه ۲۷-۲۸.</ref> وَ أَشْهَدَهُمْ خَلْقَهُ وَ وَلَّاهُمْ مَا شَاءَ مِنْ أَمْرِهِ.
| |
| جَعَلَهُمُ تَرَاجِمَ مَشِيَّتِهِ وَ أَلْسُنَ إِرَادَتِهِ عَبِيداً {{متن قرآن|لَا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُمْ بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ * يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى وَهُمْ مِنْ خَشْيَتِهِ مُشْفِقُونَ}}}}<ref>مصباح المتهجد، ص۷۵۳ - ۷۵۴؛ بحار الأنوار، ج۹۴، ص۱۱۳ - ۱۱۴.</ref>؛
| |
| [[خداوند متعال]] پس از پیامبرش عده‌ای از مخلوقاتش را به خود اختصاص داد و آنان را به بزرگواریش خودش [[برتری]] داد و ایشان را بسان مرتبه خود نام نهاد و آنان را [[دعوت]] کنندگان به حقی که به سوی خودش می‌خوانند قرار داد. [[خداوند]] [[راهنمایان]] به راه هدایتش در هر [[قرن]] قرنی و هر [[زمان]] زمانی قرار داد و آنها را پیش از آنکه خلقی را [[خلق]] کند به وجود آورد و ایشان را انواری قرار داد که [[ستایش]] او می‌کردند، [[شکر]] و تمجیدش را به آنها [[الهام]] می‌نمود و آنها را بر همه کسانی که به [[فرمان روایی]] [[خداوند متعال]] و [[بندگی]] خود [[اقرار]] می‌کردند [[حجت]] قرار داد. به واسطه آنان زبان‌های گنگ را به سخن‌گویی در انواع لغت‌ها به جهت پذیرش [[ربوبیت]] [[قادر]] ساخت؛ چراکه او [[خالق]] [[زمین‌ها]] و آسمان‌هاست و آنان را [[شاهد بر خلق]] [[مخلوقات]] خود قرار داد و به ایشان در آن چه از امرش تعلق گرفته بود [[ولایت]] داد. آنها را بازگو کنندگان [[مشیت]] و ترجمان [[اراده]] خود قرار داد و با تمام این اوصاف آنان [[بنده]] او هستند.
| |
|
| |
| در گفتار بر او پیشی نمی‌گیرند و فقط به [[فرمان]] او عمل می‌کنند. (هر آن چه از ازل کرده و تا ابد مرتکب شوند را [[خدا]] می‌داند و از کسی [[شفاعت]] نمی‌کنند، مگر آنکه خدا از او [[راضی]] باشد و پیوسته از [[ترس]] خداوند متعال بیمناک و هراسان هستند).
| |
| آری، با وجودی که اینان [[مقام]] و عظمتی بالا و والا دارند، اما هرگز بر خداوند پیشی نمی‌گیرند و خود را در برابر [[پروردگار]] بنده و عبد می‌شمارند. تمام حرکات و سکنات آنها انعکاس خواسته [[الهی]] است و ایشان در همه [[حال]] عبد خداوندند.
| |
| این سخن هرگز [[غلو]] و [[گزافه‌گویی]] نیست و به [[حکم عقل]] و بر اساس روایاتی که به [[سختی]] به دست ما رسیده است و از [[توطئه]] محوکنندگان [[روایات]] در [[امان]] مانده است، این [[حقایق]] به روشنی ثابت می‌شود.<ref>[[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام ج۲ (کتاب)|جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام]]، ج۲، ص ۱۶۹.</ref>.
| |
|
| |
| ===[[حدیث]] هفتم: {{متن حدیث|مَنْ فَارَقَ عَلِيّاً...}}===
| |
| از دیگر [[احادیث]] درر باری که از دو لب [[مبارک]] [[پیامبر]]{{صل}} صادر شده است و بر [[عصمت امیرالمؤمنین]]{{ع}} دلالت می‌کند، حدیث شریفی است که [[پیامبر]] فرمود:
| |
| {{متن حدیث|مَنْ فَارَقَنِي فَقَدْ فَارَقَ اللَّهَ وَ مَنْ فَارَقَ عَلِيّاً فَقَدْ فَارَقَنِي}}<ref>المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۲۴؛ تاریخ مدینة دمشق، ج۲۲، ص۳۰۷؛ میزان الاعتدال، ج۲، ص۱۸، ش۲۶۳۸.</ref>؛
| |
| کسی که از من فاصله بگیرد و جدا شود، همانا از [[خدا]] جدا شده است و آن کسی که از تو ای علی جدا شود، از من جدا شده است.
| |
| این [[روایت]] با الفاظ مشابه دیگری نیز وارد شده است<ref>مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۳۵.</ref>.
| |
|
| |
| '''[[راویان حدیث]]''':
| |
| [[راویان]] این [[حدیث]] از طبقه [[صحابه]] بسیارند که به بزرگ‌ترین آنان اشاره می‌کنیم:
| |
| # [[سلمان]]؛
| |
| # [[ابوذر]]؛
| |
| # [[ابن عباس]]؛
| |
| # جابر؛
| |
| # [[عبد الله بن عمر]]؛
| |
| # [[أبولیلی غفاری]].
| |
| اما از طبقه [[محدثین]] و [[عالمان اهل سنت]] می‌توان به [[عالمان]] زیر اشاره نمود:
| |
| # [[احمد بن حنبل]]؛
| |
| # [[ابو القاسم طبرانی]]؛
| |
| # [[حاکم نیشابوری]]؛
| |
| # [[ابوبکر بزّار]]؛
| |
| # [[ابوبکر بیهقی]]؛
| |
| # [[ابن عساکر دمشقی]]؛
| |
| # [[شهردار دیلمی]]؛
| |
| # [[ابوبکر هیثمی]]؛
| |
| # [[محب الدین طبری]]؛
| |
| # [[ملا علی متقی هندی]] و جمعی دیگر.
| |
|
| |
| '''[[متن حدیث]]''':
| |
| [[حاکم]] در مستدرک به سند خود روایت می‌کند:
| |
| {{متن حدیث|يا علي، من فارقني فقد فارق الله، ومن فارقك يا علي، فقد فارقني}}.
| |
| در نقل حاکم دو مرتبه «[[یا علی]]» آمده است<ref>المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۲۴؛ همچنین ر.ک: تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۳۰۷ و منابع دیگر.</ref>. وی درباره [[سند حدیث]] می‌گوید:
| |
| {{عربی|صحيح الإسناد}}<ref>المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۲۴.</ref>.
| |
| [[حافظ]] هیثمی در [[مجمع الزوائد]] این حدیث را به سند [[ابوبکر بزار]] از ابوذر روایت کرده و درباره سند آن می‌گوید:
| |
| {{عربی|رجاله ثقات}}<ref>مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۳۵. همچنین مناوی در فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، ج۴، ص۴۷۰، ش۵۵۹۴، به نقل از هیثمی.</ref>؛
| |
| راویان حدیث از راستگویانند.
| |
|
| |
| هیثمی در جای دیگر همین روایت را از [[ابوالقاسم طبرانی]] این‌گونه روایت می‌کند:
| |
| {{متن حدیث|من فارق عليا فارقني، ومن فارقني فقد فارق الله}}<ref>المعجم الکبیر، ج۱۲، ص۳۲۴؛ کنز العمال، ج۱۱، ص۶۱۴، ح۳۲۹۷۴؛ المناقب (خوارزمی)، ص۱۰۵، ش۱۰۹.</ref>.
| |
| ابن عساکر در [[تاریخ مدینة دمشق]] به سند خود از ابن عباس چنین نقل می‌کند:
| |
| {{متن حدیث|ستكون فتنة، فمن أدركها منكم فعليه بخصلتين: كتاب الله و علي بن أبي طالب؛ فإني سمعت رسول الله{{صل}} يقول وهو آخذ بيد علي: هذا أول من آمن بي و أول من يصافحني وهو [[فاروق]] هذه الأمة يفرق بين [[الحق]] والباطل وهو يعسوب المؤمنين، والمال يعسوب الظلمة، وهو الصديق الأكبر، وهو بابي الذي أوتي منه، وهو خليفتي من بعدي}}<ref>ر.ک: [[تاریخ مدینة دمشق]]، ج۴۲، ص۴۲، ش۱۰۴۸۴ و منابع دیگر. برای بحث [[القاب]] یا به تعبیر دیگر [[تقابل]] انتساب القاب به این که آیا «فاروق» [[لقب]] [[امیرالمؤمنین]] است یا لقب [[عمر بن خطاب]]؟ [[صدّیق]] لقب امیرالمؤمنین یا [[ابوبکر]] است؟ ر.ک: [[المعجم الکبیر]]، ج۶، ص۲۶۹، ح۶۱۹۷؛ [[أسد]] الغابة، ج۵، ص۲۷۰؛ الإصابة فی [[تمییز]] الصحابة، ج۷، ص۲۹۴.
| |
| نکته قابل توجه این است که پس از بررسی‌های فراوان هرگز [[حدیثی]] از [[پیامبر]]{{صل}} که عمر را با عنوان «فاروق» معرفی کرده باشد [[مشاهده]] نمی‌شود، بلکه در مصادر معتبر [[اهل سنت]] آمده است: {{عربی|لقبه بذلك اهل الكتاب}}؛ [[یهود]] عمر را به فاروق ملقب کردند؛ ر.ک: البدایة والنهایة، ج۷، ص۱۵۰.</ref>؛
| |
|
| |
| به زودی فتنه‌ای به وجود خواهد آمد. هر آن کس از شما آن را [[درک]] کردید، پس بر شما باد به دو [[خصلت]]: [[کتاب خدا]] و [[علی بن ابی طالب]]؛ چراکه از [[رسول خدا]]{{صل}} شنیدم که در حالی که دست علی را گرفته بود می‌فرمود: این علی نخستین کسی است که به من [[ایمان]] آورد و نخستین کسی است که [[روز قیامت]] با من [[مصافحه]] خواهد کرد. او جدا کننده این [[امت]] و فرق گزارنده میان [[حق و باطل]] است. او [[امیر مؤمنان]] است و [[مال]] [[دنیا]] [[امیر]] [[گمراهان]]. و او بزرگ‌مردِ [[راستگویان]] است و او دری است که اگر کسی بخواهد به من برسد باید از آن در وارد شود و او [[خلیفه]] پس از من است.
| |
| دو عبارت از این [[حدیث]] بر [[عصمت]] دلالت دارد:
| |
| #{{عربی|هو فاروق هذه الأمة}}؛
| |
| #{{عربی|هو بابي الذي أوتي منه}}.
| |
| در توضیح عبارت نخست باید گفت: اگر کسی [[معصوم]] نباشد، نمی‌تواند [[میزان]] و جدا کننده میان حق و باطل باشد؛ چراکه اگر [[خطا]] [[نسیان]] و یا اشتباهی مرتکب شود، دیگر نمی‌تواند الگوی [[شناخت حق]] از [[باطل]] بشود.
| |
| در عبارت دوم نیز [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} بابی معرفی شده که برای رسیدن به [[رسول خدا]]{{صل}} باید از آن وارد شد.
| |
| [[حال]] اگر در راه رسیدن به [[پیامبر]]، از مسیر [[منحرف]] شود و ما را به راهی [[انحرافی]] ببرد - هر چند از روی [[خطا]]، [[سهو]] و [[نسیان]] باشد - دیگر به پیامبر نخواهیم رسید. از همین رو امیرالمؤمنین باب و راه رسیدن به پیامبر است و مسیر رسیدن به پیامبر از مسیر او محقق می‌شود و راه ورود به [[علم پیامبر]] بابی است به نام امیرالمؤمنین{{ع}} و این معنی فقط با [[عصمت]] ایشان محقق می‌شود.
| |
|
| |
| جدایی از رسول خدا و نرسیدن به او همانا جدایی از خداست و [[جدایی از خدا]] همان [[شرک]]، [[کفر]] و [[ضلالت]] است.
| |
| [[حدیث]] {{متن حدیث|مَنْ فَارَقَ عَلِيّاً فَارَقَنِي وَ مَنْ فَارَقَنِي فَارَقَ اللَّهَ}} را [[طبرانی]] از [[عبدالله ابن عمر]] [[روایت]] کرده است<ref>المعجم الکبیر، ج۱۲، ص۳۲۳. ذهبی و ابن حجر عسقلانی حدیثی را که به همین معنا از ابو هریره نقل شده است را مورد خدشه سندی قرار می‌دهند. هر چند خدشه آنها قابل رفع باشد، ولی به حدیثی که مورد خدشه اهل تسنن است استدلال نمی‌کنیم، مگر آنکه با بررسی سندی، سند را تصحیح کنیم. ذکر این نکته ضروری است که زمان‌های سابق اگر علماء شیعه به کتاب‌های دانشمندان متأخر اهل سنت استدلال می‌کردند به خاطر دسترسی نداشتن به منابع دست اول آنها بوده است؛ اما با توجه به شرایط فعلی و دسترسی به منابع اصلی اهل سنت، دیگر ضرورتی به استفاده از کتاب‌های متأخرین نیست و در مقام الزام و احتجاج باید به گونه‌ای استدلال کرد که طرف مقابل راه گریزی برای فرار از قبول حق نداشته باشد.</ref>.
| |
|
| |
| نزدیک به [[کلام]] [[ابن عباس]] را ابولیلای [[غفاری]] از پیامبر{{صل}} نقل می‌کند که فرمود:
| |
| {{متن حدیث|سَيَكُونُ بَعْدِي فِتْنَةٌ فَإِذَا كَانَ ذَلِكَ فَالْزَمُوا عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ}}؛
| |
| به زودی بعد از من [[فتنه]] پدیدار می‌شود، اگر در این فتنه قرار گرفتید، پس با [[علی بن ابی طالب]] ملازم شوید.
| |
| این [[حدیث]] حکایت از آن دارد که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} از وقایع پس از [[رحلت]] خویش [[آگاه]] بودند و برای [[نجات]] [[امت]] از این [[فتنه]]، [[مردم]] را به [[التزام]] نسبت به [[امیرالمؤمنین]] امر کردند و فرمودند: با علی ملازم باشید و از او جدا نشوید.
| |
|
| |
| در ادامه [[پیامبر]]{{صل}} می‌فرمایند:
| |
| {{متن حدیث|فَإِنَّهُ أَوَّلُ مَنْ يَرَانِي، وَ أَوَّلُ مَنْ يُصَافِحُنِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ، وَ هُوَ الصِّدِّيقُ الْأَكْبَرُ، وَ هُوَ فَارُوقُ هَذِهِ الْأُمَّةِ، يُفَرِّقُ بَيْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِلِ، وَ هُوَ يَعْسُوبُ الْمُؤْمِنِينَ، وَ الْمَالُ يَعْسُوبُ الْمُنَافِقِينَ}}<ref>الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۷۴۴، ش۳۱۵۷؛ أسد الغابة، ج۵، ص۲۸۷؛ الإصابة فی تمییز الصحابة، ج۷، ص۲۹۴، ش۱۰۴۸۴؛ کنز العمال، ج۱۱، ص۶۱۲، ش۳۲۹۶۴؛ تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۴۵۰.</ref>؛
| |
| همانا او نخستین کسی است که به من [[ایمان]] آورد و نخستین کسی است که در [[روز قیامت]] با من [[مصافحه]] خواهد کرد و مرا [[ملاقات]] می‌کند. او بزرگ‌مرد [[راستگویان]] و [[فاروق]] این امت است. وی امیرمؤمنین و [[مال]] [[دنیا]] [[امیر]] [[منافقین]] است.
| |
|
| |
| [[یعسوب المؤمنین]] در مقابل «مال دنیا» که امیر منافقین است قرار گرفته است. این [[تقابل]]، تقابل [[هدایت]] و [[ضلالت]] است؛ یعنی امیرالمؤمنین{{ع}} [[وسیله نجات]] و هدایت است و آن چه باعث ضلالت و [[گمراهی]] است، [[حب]] مال دنیا است.
| |
| [[هیثمی]] در [[مجمع الزوائد]] پس از نقل این [[روایت]] از [[ابوذر]] و [[سلمان]]، همین روایت را نیز به نقل از [[طبرانی]] و بزار از ابوذر روایت می‌کند<ref>مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۰۲.</ref>.<ref>[[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام ج۲ (کتاب)|جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام]]، ج۲، ص ۱۷۴.</ref>.
| |
|
| |
|
| == پانویس == | | == پانویس == |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
