آیا امام مهدی در عصر غیبت در سرداب خانه خود مخفی و غایب شده است؟ (پرسش)

آیا امام مهدی در عصر غیبت در سرداب خانه خود مخفی و غایب شده است؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / غیبت امام مهدی / عصر غیبت صغری / سرداب غیبت

آیا امام مهدی(ع) در عصر غیبت در سرداب خانه خود مخفی و غایب شده است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسش‌های وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

• اهل سنت به جهت استهزای عقاید شیعه می‌گویند: شیعه قائل است که مهدی موعود بعد از تولّدش در سردابی مخفی شد و غیبت خود را از آنجا شروع کرده و تاکنون نیز در آن سرداب به سر می‌برد، و ظهورش نیز از همان سرداب خواهد بود. و لذا شیعیان هر روز از صبح تا غروب در آن سرداب به انتظار ظهورش می‌نشینند و اشک ماتم می‌ریزند.

پاسخ نخست

حبیب‌الله طاهری

حجت الاسلام و المسلمین دکتر حبیب‌الله طاهری در کتاب «سیمای آفتاب» در این‌باره گفته‌است:

• «اساساً شیعه برای حضرت مهدی محل و مکان خاصی قائل نیست تا نوبت به آن رسد که بگوییم در [[سرداب] است و یا در غیر سرداب. آری، این افتراها از امثال ابن خلدون و ابن حنجر و سرانجام مغرضین و دشمنان شیعه و اعدای اهل بیت (ع) سرچشمه گرفته و این مجعولات به دلیل روشنی با شیعه و انحراف از اهل بیت و تمایل به بنی‌امیه و دشمنان خاندان رسالت، ساخته و پرداخته شده و ما هیچ نیازی به تکذیب و رد این نوع افترها نداریم و به قول معروف آنچه که عیان است چه حاجت به بیان است، زیرا نویسندگان اهل سنت به جای اینکه عقاید و آرای شیعه را از کتاب‌های معتبر شیعه به دست آرودند، به جعل و افترا پرداخته یا جعلیات و افترائات پیشینیان خود را دست به دست می‌گردانند و آنها را ملاک و میزان تحقیق درباره عقاید شیعه قرار می‌دهند که هم خود و هم دیگران را گمراه می‌کنند. بسیارعجیب است که به قومی که هزاران نویسنده عالی مقام عقاید و آرایشان را در تألیفات خود نگاشته‌اند نسبتی داده می‌شود که در هیچ عصری احدی از آنها احتمال آن را هم نداده و احدی نگفته که امام در سرداب سامرا مخفی است، بلکه کتب و روایات شیعه و آن همه معجزات و کرامات که از آن حضرت در غیبت صغرا و غیبت کبرا نقل شده و حکایات آنان که به شرف درک حضورش در طول این غیبت مشرف شده‌اند، همه این نسبت را تکذیب می‌کنند. آری، در سامرا سردابی است که شیعه برای آن مکان احترام خاصی قائل است و آنجا را ازاماکن مقدسه می‌داند و در آنجا به نماز و دعا و زیارت حضرت مهدی می‌پردازد، لکن این کار نه برای این است که امام در آنجا مخفی و پنهان است یا کسی امام را مقیم در آنجا بداند، بلکه برای آن است که آن موضع معروف به سرداب و نواحی آن حرم عسکریین منازل و مساکن شریفه و خانه‌ها و محل ولادت آن حضرت و بروز بعضی از معجزات بوده است و تجدید خاطرات آن اعصار و یاد آن ازمنه که امام عصر(ع) و پدر و جدش در آنجا زندگی می‌کردند، از آن جمله همین مکان معروف به سرداب است که در اینجا خدا را عبادت می‌کردند و محل آمد و شد شیعه و محبان اهل بیت بوده است. اینجا نیز مصداقی از مصادیق آیه شریفه ﴿فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَن تُرْفَعَ وَيُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فِيهَا بِالْغُدُوِّ وَالآصَالِ﴾ است و احترام این مکان به این جهت است نه به جهت اختفای حضرت در آن.

به هر حال، ما در هیچ خبر و حدیثی نداریم که حضرت همچنان در سرداب مخفی است و در آنجا زندگی می‌کند. تنها روایتی که در مورد سرداب سخن گفته یک روایت است، آن هم نمی‌گوید که حضرت در آنجا مخفی است، بلکه می‌گوید حضرت از آنجا خارج شده است. در این روایت آمده که وقتی سپاه معتضد عباسی برای دستگیری امام آمده و دور خانه را محاصره کرده بودند، از سرداب صدای قرائت قرآن شنیدند، پس از دستور فرمانده لشکر برای ورود به سرداب، سربازها دیند که شخصی نورانی از در خارج شده و رفت. آنان به فرمانده‌شان گفتند: کسی که خارج شد صاحب خانه نبود؟ گفت: او را ندیدم چرا او را رها کردید؟ گفتند: ما گمان می‌کردیم تو او را می‌بینی.

بنابراین از این روایت هم که نام سرداب در آن برده شد، تنها این مطلب فهمیده می‌شود که صدای قرائت قرآن امام از سرداب به گوش می‌آمد و دیگر آنکه سربازان دیدند که امام از سرداب خارج شده و آنان به او دست پیدا نکردند و فرمانده‌شان امام را ندیده است.

حاصل اینکه موضوع مختفی بودن حضرت در سرداب، یکی از دروغهای بزرگی است که به شیعه بسته‌اند، ولی قابل انکار نیست که خانه امام حسن عسکری(ع) در دوران غیبت صغرا مقر آن حضرت بوده است. بعضی از خلفا هم این مطلب را می‌دانستند، لذا در روایت رشیق خادم است که معتضد، نشانی خانه و خادمی را که بر در آن ایستاده است به رشیق داد. برخی خلفای دیگر، مانند: معتمد، الراضی بالله و المقتدر نیز کم و بیش می‌دانستند، ولی این دلیل آن نیست که حضرت مهدی تمام عمر در آنجا مخفی است».

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

 با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:  

۱. آقای رضوانی (پژوهشگر حوزه علمیه قم)؛

علی اصغر رضوانی آقای علی اصغر رضوانی، در کتاب «موعودشناسی و پاسخ به شبهات» در این‌باره گفته است: «اولاً: سرداب عبارت است از طبقه پایین ساختمان خانه که در مناطق گرمسیر به جهت حفاظت از گرمای شدید می‌سازند، و این نوع ساختمان در غالب خانه‌های عراق مشاهده می‌شود، و سامرا نیز از آن مستثنی نبوده است. امام هادی (ع) در خانه خود به جهت آسایش اهل بیتش و محافظت از گرما، چنین سردابی را ساخته بودند که بعد از شهادتش به ارث، منتقل به امام عسکری (ع) شد. مطابق تاریخ، حضرت مهدی (ع) از زمان ولادت از دیدگان مردم خصوصاً حکّام مخفی بود. و بعد از شهادت پدرش بر جسد او نماز گزارد و رسماً غیبت خود را از آن خانه آغاز نمود. و از آنجا که سکونت حضرت و سایر اعضای خانواده در آن سرداب بوده است، لذا مکان غیبت را به آن سرداب مقدّس نسبت می‌دهند. این سرداب برای شیعیان اهل بیت (ع) از آن جهت مقدّس شمرده شده است که امام زمان و پدر و جدّش (ع) در آن سرداب به سر برده و عبادت به جای آورده‌اند و از همان مکان نیز حضرت مهدی (ع) غایب شده است. نسبت غیبت حضرت به سرداب همانند نسبت غیبت به تمام خانه و هر مکانی است که امام زمان در آن دیده شده و زندگی کرده است. و این نهایت جهل و نادانی است که کسی به شیعه نسبت دهد که آنان معتقدند که امام زمان (ع) در سرداب خانه خود غایب شده و تا هنگام خروج در آن باقی است! زیرا مطابق روایات فراوان، امام زمان (ع) در سرزمین‌های مختلف بر موالیان خود وارد می‌شوند و در مناطق مختلف گردش می‌کنند. حضرت در موسم‌های دینی همچون حجّ حاضر شده و اقامه شعائر دینی می‌نمایند و گواه بر زنده‌ها و مرده‌ها خواهند بود. لذا بهترین تعبیری که می‌توان درباره سرداب مقدس و زیارت مردم از آنجا داشت این است که حضرت مکان خاصّی ندارند، لذا شیعیان در محل‌های اختصاصی آن حضرت همچون مسجد سهله و مسجد جمکران و... دور هم جمع می‌شوند و به یاد آن حضرت ندبه کرده و از او درخواست ظهورش را می‌نمایند. و در حقیقت، سرداب مقدس از آن جهت که شروع غیبت از آنجا بوده جنبه رمزی داشته، در آنجا شیعیان گرد هم جمع می‌شوند و از خداوند طلب خروج او را می‌نمایند. علامه امینی می‌فرماید: ... شیعه اعتقاد ندارد که غیبت امام در سرداب است و خودشان او را در سرداب مخفی کرده‌اند و از همان جا نیز ظهور خواهد کرد، بلکه اعتقاد شیعه - که با احادیث تأیید شده - آن است که او از مکه معظمه، مقابل خانه خدا ظهور خواهد کرد. هرگز کسی قائل نشده که سرداب مقدّس، آن نور را در خود مخفی کرده است. بلکه آن سرداب، خانه امامان در سامرا بوده است. و این مسأله‌ای همگانی در خانه‌های عراق است که به جهت حفاظت از گرما می‌سازند. این سرداب به طور خصوص از آن جهت شرف پیدا نموده که به سه نفر از امامان دین منسوب است، خانه ای که خداوند متعال اذن داده که ارتفاع معنوی یافته و در آن اسم و ذکر خدا برده شود. ثانیاً: عقیده هر مذهب یا دینی را می‌توان از لابلای کتاب‌های علمای آن مذهب یا دین یافت. با مراجعه به کتاب‌های علمای شیعه، قبل از ولادت امام مهدی (ع) تا این زمان - که در دسترس همه است - پی خواهیم برد که هیچ یک از آنان حتّی نزد عوام از آنها چنین اعتقادی وجود ندارد که دشمنان شیعه به آنها نسبت می‌دهند».

1. سرداب سامرا چه ویژگی‌هایی دارد؟ (پرسش)
2. مراد از سرداب غیبت چیست؟ (پرسش)
3. آیا سرداب محل سکونت امام مهدی است؟ (پرسش)
4. آیا سرداب محل غیبت امام مهدی است؟ (پرسش)
5. آیا سرداب محل زیارت است؟ (پرسش)
6. آیا امام مهدی در عصر غیبت در سرداب خانه خود مخفی و غایب شده است؟ (پرسش)
7. آیا امام مهدی از سرداب غیبت ظهور خواهد کرد؟ (پرسش)
8. ماجرای سرداب غیبت چیست؟ (پرسش)
9. دیدگاه علمای اهل سنت در مورد سرداب سامرا چیست؟ (پرسش)
10. دیدگاه علمای شیعه در مورد سرداب سامرا چیست؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع مهدویت

• کتاب‌شناسی مهدویت؛
• مقاله‌شناسی مهدویت؛
• پایان‌نامه‌شناسی مهدویت.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: