حدیث باب حطه: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
خط ۴۸: خط ۴۸:
== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
# [[پرونده:13681032.jpg|22px]] [[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[امامت اهل بیت (کتاب)|'''امامت اهل بیت''']]
# [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']]
# [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}

نسخهٔ ‏۲۳ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۴۴

حدیث باب حطه
متن حدیث
«انما مَثَلُ أَهْلِ بَيْتِي فِيکُمْ مَثَلِ بَابِ‏ حِطَّةٍ فِي‏ بَنِي‏ إِسْرَائِيلَ‏ مَنْ‏ دَخَلَهُ‏ غُفِرَ لَهُ»
ترجمه حدیث
اهل‌بیت من در بین شما همانند باب حطّه در بنی اسرائیل‌اند که هر کس داخل آن شد، آمرزیده شد
مشخصات حدیث
صادره ازپیامبر خاتم (ص)
راویان
محتوای حدیث
سبب صدوربیان شأن و مقام اهل بیت (ع)
دلالت حدیث
  • دلالت بر لزوم اطاعت از اهل بیت
  • دلالت بر هدایت‌گری اهل بیت
  • دلالت بر رجوع به اهل بیت به منظور مشمول غفران الهی شدن
منابع حدیث
منابع شیعه
منابع اهل سنت

مقدمه

در قرآن کریم، دربارۀ ورود بنی اسرائیل به بیت المقدس پس از هجرت از مصر آمده است که به آنان گفته شد وارد اورشلیم (شهر خدا) شوید و هنگام ورود، به سجده بیفتید و بگویید: "حطّه"، تا گناهان شما آمرزیده شود: ﴿وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُواْ هَذِهِ الْقَرْيَةَ فَكُلُواْ مِنْهَا حَيْثُ شِئْتُمْ رَغَدًا وَادْخُلُواْ الْبَابَ سُجَّدًا وَقُولُواْ حِطَّةٌ نَّغْفِرْ لَكُمْ خَطَايَاكُمْ وَسَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ [۱]، ﴿وَإِذْ قِيلَ لَهُمُ اسْكُنُواْ هَذِهِ الْقَرْيَةَ وَكُلُواْ مِنْهَا حَيْثُ شِئْتُمْ وَقُولُواْ حِطَّةٌ وَادْخُلُواْ الْبَابَ سُجَّدًا نَّغْفِرْ لَكُمْ خَطِيئَاتِكُمْ سَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ [۲]. "باب حطّه"، یعنی دری که هنگام ورود از آن حطّه می‌گفتند تا آمرزیده شوند. البته به نقل قرآن و منابع روایی، آنان از روی استهزاء آن کلمه را عوض می‌کردند و به جای آن حنطه (گندم) می‌گفتند[۳].

در تفسیر آیه شریفه نکات ذیل را یادآور می‌شویم:

  1. درباره “قریه” دو دیدگاه نقل شده است: أریحا و بیت المقدس. دیدگاه دوم مشهور است. مرحوم طبرسی در این باره می‌فرماید: مفسّران بر این مسأله اتّفاق نظر دارند که مراد از قریه در آیه شریفه، بیت المقدس است و مؤید آن این آیه شریفه است که می‌فرماید: “به سرزمین مقدسی که خداوند برای شما مقرر داشته است، وارد شوید” و ابن زید می‌گوید: مراد از قریه، “أریحا” است که روستایی در نزدیکی بیت المقدس است که در آن بقایای قوم عاد که عمالقه بودند و رئیس آنان عوج بن عُنُق بود، می‌باشد[۴].
  2. گفته شده است کلمه “حِطّه” لفظی بوده که برای استغفار و توبه به‌کار می‌رفته و به معنای اغفر ذنوبنا می‌باشد[۵].[۶]

باب حطه در احادیث

اینکه اهل بیت پیامبر (ص) در روایات به عنوان باب حطه معرفی شده‌اند، یعنی این خاندان و محبت و ولایت آنان وسیلۀ آمرزش و رحمت الهی و برخورداری از نعمت‌های فراوان و برکت در زندگی است و پذیرش ولایت اهل بیت (ع) و پنج تن آل عبا زمینه‌ساز شمول رحمت الهی و رسیدن به سعادت ابدی است.

بنی اسرائیل که آن واژه را از روی استهزاء عوض کردند، کیفر الهی بر آنان نازل شد و دچار طاعون شدند. رهاکنندگان اهل بیت (ع) نیز از سعادت محرومند. امام علی (ع) فرمود: «أَنَا بَابُ حِطَّة»[۷] و پیامبر خدا (ص) فرمود: «عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ بَابُ حِطَّةٍ مَنْ دَخَلَ مِنْهُ كَانَ مُؤْمِناً وَ مَنْ خَرَجَ مِنْهُ كَانَ كَافِرا»[۸]، همچنین فرمود: «مَثَلُ أَهْلِ بَيْتِي فِيكُمْ... مَثَلِ بَابِ حِطَّةٍ مَنْ دَخَلَهُ نَجَا وَ مَنْ لَمْ يَدْخُلْهُ هَلَك‏»[۹] و نیز فرمود: « مَثَلُ أَهْلِ بَيْتِي مَثَلُ بَابِ حِطَّةٍ فِي بَنِي إِسْرَائِيل‏»[۱۰]. علامه مجلسی پس از نقل این حدیث، از تفسیر امام عسکری (ع) نقل می‌کند که: در باب حطّۀ بنی اسرائیل، نام‌های پیامبر و أئمه (ع) نوشته شده بود و به آنان امر شد که در برابر آنها خضوع و به فضیلت آنان اقرار کنند و نپذیرفتند و عذاب بر آنان نازل شد. این حدیث، از فضایل مهمّ خاندان پیامبر و علی بن ابی طالب (ع) است و شأن و مقام آنان را نزد خدای متعال نشان می‌دهد[۱۱].[۱۲]

حدیث باب حطه و وجوب تبعیت از اهل بیت(ع)

یکی از احادیثی که بر وجوب پیروی از اهل‌بیت پیامبر (ص) دلالت می‌کند، حدیث “باب حطّه” است. حاصل معنا و مدلول این حدیث آن است، همان طور که بنی اسرائیل در اثر گناهانی که کرده بودند، بایستی کارهایی می‌کردند تا مشمول مغفرت الهی قرار گیرند و از آن جمله وارد شدن به باب بیت المقدس به صورت متواضعانه و طلب مغفرت از خداوند بود، اهل بیت پیامبر (ص) نیز، حال همان باب حطّه را دارند و لذا کسی که می‌خواهد از رحمت و مغفرت الهی بهره‌مند شود باید به آنها رجوع کرده و در برابر آنها خاضع و مطیع باشد. بنابراین این حدیث بر دو مطلب دلالت دارد:

  1. اولاً: لازم است در مسائلی که مربوط به دین و هدایت است به اهل‌بیت (ع) رجوع شود؛ زیرا بحث غفران و مغفرت مربوط به دین است؛
  2. ثانیاً: این رجوع باید همراه با خضوع و اطاعت و تبعیت از آنان باشد؛ زیرا مراجعه بدون تبعیت اثر هدایتی نخواهد داشت.

پیامبر اکرم (ص) با تشبیه اهل‌بیت (ع) به باب حطّه بنی اسرائیل بیان می‌دارند که: اولاً: برای هدایت و مغفرت تنها به اهل‌بیت (ع) رجوع کنید که «أَنَا مَدِينَةُ الْعِلْمِ‏ وَ عَلِيٌّ‏ بَابُهَا» و درب دیگری را نجویید. ثانیاً: در برابر آنان نیز خاضع باشید: ﴿وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا، یعنی تبعیت و انقیاد داشته باشید. تواضع این امّت به آن است که از درب معنوی که پیامبر اکرم (ص) آن را مشخص نموده وارد شوند و در مقابل علم و کمالات اهل‌بیت (ع) تواضع کنند (و این امری فطری است و اگر کسی از نظر نفسانی سالم باشد چنین می‌کند). برای این امت محبّت به خاندان اهل‌بیت‌(ع)، سبب مغفرت قرار داده شده و روشن است که محبت کلید پیروی و پیمودن طریق آنان است[۱۳].

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

  1. و (یاد کنید) آنگاه را که گفتیم: بدین شهر در آیید و از (نعمت‌های) آن از هر جا که خواستید فراوان بخورید و با فروتنی از دروازه وارد شوید و بگویید: از لغزش ما بگذر! تا از لغزش‌های شما درگذریم، و به زودی (پاداش) نکوکاران را می‌افزاییم؛ سوره بقره، آیه۵۸.
  2. و (یاد کن) آنگاه را که به ایشان گفته شد: در این شهر (بیت المقدس) جای گیرید و از هر جای آن خواستید بخورید و بگویید: «از لغزش ما بگذر!» و از این دروازه، سجده‌کنان (به شهر) در آیید تا گناهانتان را بیامرزیم، به زودی بر (پاداش) نیکوکاران می‌افزاییم؛ سوره اعراف، آیه۱۶۱.
  3. محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۲۰۵.
  4. مجمع البیان، ج۱، ص۲۶۷.
  5. مجمع البیان، ج۱، ص۱۹۴؛ مفاتیح الغیب، ج۳، ص۵۲۳.
  6. ربانی گلپایگانی، علی، امامت اهل بیت، ص ۲۵۲.
  7. بحار الأنوار، ج ۴ ص ۹.
  8. بحار الأنوار، ج ۴ ص ۹.
  9. بحار الأنوار، ج ۴ ص ۹.
  10. بحار الأنوار، ج ۴ ص ۹.
  11. دربارۀ این حدیث، از جمله ر. ک: احقاق الحق، ج ۷ص ۱۴۳، بحار الأنوار، ج ۲۳ ص ۱۰۴، اهل البیت فی الکتاب و السّنة ص ۸۹، دانشنامه امام علی، ج ۱۰ ص ۲۸۰.
  12. محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۲۰۵.
  13. ربانی گلپایگانی، علی، امامت اهل بیت، ص ۲۵۲.