امامان دوازده‌گانه از اهل بیت پیامبر خاتم: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۷ اوت ۲۰۱۹، ساعت ۰۸:۳۴

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

دوازده امام در قرآن | دوازده امام در حدیث | دوازده امام در کلام اسلامی | دوازده امام در تاریخ فرق و مذاهب

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل دوازده امام (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

دوازده امام یا ائمه اثنی عشر امامان دوازده‌گانه از اهل بیت پیامبر خاتم. شیعه اثناعشری معتقد به امامت دوازده امام معصوم است که اولین آنان علی(ع) و آخرینشان امام مهدی(ع) است، شیعه دوازده امامی^[۱].

مقدمه

عدد دوازده برای ائمه(ع)، از زبان حضرت رسول(ص) بیان شده و این‌که همه از قریش و از عترت پیامبرند.^[۲] در این زمینه احادیث متعددی از امامان نیز روایت شده است. حضرت باقر(ع) فرمود: «"الِاثْنَا عَشَرَ الْأَئِمَّةُ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ كُلُّهُمْ مُحَدَّثٌ مِنْ وُلْدِ رَسُولِ اللَّهِ (ص) وَ وُلْدِ عَلِيٍّ (ع)‏..."»^[۳] جابر بن عبد اللّه انصاری می‌گوید: خدمت حضرت فاطمه(س) رسیدم، در برابرش لوحی بود که نام اوصیا از فرزندانش در آن بود، شمردم دوازده نفر بودند، آخرینشان "قائم" بود، سه محمّد و سه علی بود.^[۴] امام باقر(ع) فرمود: ما دوازده امامیم، حسن و حسین، سپس نُه امام از فرزندان حسین(ع) از آن جمله‌اند.^[۵] هرچند در مذهب شیعه هم فرقه‌هایی به‌وجود آمد و شیعه هفت‌ امامی، چهار امامی هم داریم، لکن فرقه‌ای که کاملتر و به هدایت نبوی نزدیک‌تر است، معتقدان به دوازده امام‌اند. حضرت رسول(ص) فرمود: "امامان پس از من دوازده نفرند، اولین آنان تویی یا علی، و آخرینشان قائمی است که خدای متعال به دستان او مشرق و مغرب جهان را می‌گشاید"^[۶]. برخی کوشیده‌اند سخن پیامبر را که فرمود: ائمه(ع) دوازده نفرند و همه از قریش‌اند ^[۷]، بر خلفای حاکم پس از او تطبیق دهند و در حلّ تناقض این عدد با واقعیّت خارجی به تأویلات و تحلیل‌ها و تطبیق‌هایی بپردازند، ازاین‌رو اقوال علمای اهل سنت در معنای آن به هشت قول می‌رسد،^[۸] ولی این عدد، نه با خلفای راشدین منطبق است، نه با خلفای بنی امیه و نه با خلفای بنی عباس، تنها مصداق آن ائمه اهل بیت‌اند. عدد دوازده به این خاطر، رمزی از گرایش شیعی محسوب می‌شود و قداست دارد و تألیفات متعددی با عنوان "الإثنا عشریه" در موضوعات فقه و اصول، مدایح و مراثی، سنن و فضایل و مواعظ وجود دارد.^[۹] در سرودن شعر نیز دوازده بند از محتشم کاشانی و دیگران با عنایت به این ویژگی است، دوازده برج، دوازده مقام، دوازده منزل، دوازده فلک و. . . از ترکیبات دیگر این عدد است. در قرآن هم بحث از دوازده برج، دوازده اسباط، دوازده چشمه و دوازده ماه آمده است. این عدد، با تعداد حروف لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه‏ و لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه‏ و {{عربی| مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ } و امیر المؤمنین و علی بن ابی طالب و مُحِبَّهُمْ فِي الْجَنَّةِ و عَدُوِّهِمْ فِي النَّارِ هم مطابق است،^[۱۰] و این از لطائف است^[۱۱].

دوازده امام در موعودنامه

به عقیده اکثریت شیعه، پس از حضرت رسول (ص)، دوازده امام یکی پس از دیگری جانشین آن حضرت بودند و آنان عبارتند از:

علی بن ابی طالب، ملقّب به مرتضی و امیر المؤمنین.
حسن بن علی، ملقب به مجتبی.
حسین بن علی، ملقب به سید الشهداء.
علی بن الحسین، ملقب به زین العابدین و سجاد.
محمد بن علی، ملقب به باقر یا باقر العلوم.
جعفر بن محمّد، ملقب به صادق.
موسی بن جعفر، ملقب به کاظم.
علی بن موسی، ملقب به رضا.
محمد بن علی، ملقب به تقی و جواد.
علی بن محمد، ملقب به نقی و هادی.
حسن بن علی، ملقب به عسکری.
محمد بن حسن، ملقب به مهدی، مهدی موعود، امام زمان، امام عصر، صاحب الزمان و صاحب العصر (ع)^[۱۲].

پرسش‌های وابسته

منابع

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۴۱.
↑ بحار الأنوار، ج ۳۶ ص ۲۴۱، اثبات الهداة، ج ۲ ص ۵۱۰،۵۱۱،۵۵۵
↑ اصول کافی، ج ۱ ص ۵۳۱ ح ۷
↑ اصول کافی، ج ۱ ص ۵۳۲ ح ۱۰
↑ اصول کافی، ج ۱ ص ۵۳۳ ح ۱۶
↑ «"الْأَئِمَّةُ مِنْ بَعْدِي اثْنَا عَشَرَ أَوَّلُهُمْ أَنْتَ يَا عَلِيُّ وَ آخِرُهُمُ الْقَائِمُ الَّذِي يَفْتَحُ اللَّهُ تَعَالَى ذِكْرُهُ عَلَى يَدَيْهِ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا"»؛ بحار الأنوار، ج ۳۶ ص ۲۲۶
↑ احقاق الحق، ج ۷ ص ۴۷۷
↑ مسائل خلافیه و الرأی الحقّ فیها، علی آل محسن، ص ۱۱
↑ در الذریعه، حدود ۳۰ کتاب با همین نام معرفی شده است، ج ۱ ص ۱۱۳
↑ منتخب التواریخ، محمّد هاشم خراسانی، ص ۱۱۲
↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۴۱.
↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۳۳۳.

[1] محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۴۱.

[2] بحار الأنوار، ج ۳۶ ص ۲۴۱، اثبات الهداة، ج ۲ ص ۵۱۰،۵۱۱،۵۵۵

[3] اصول کافی، ج ۱ ص ۵۳۱ ح ۷

[4] اصول کافی، ج ۱ ص ۵۳۲ ح ۱۰

[5] اصول کافی، ج ۱ ص ۵۳۳ ح ۱۶

[6] «"الْأَئِمَّةُ مِنْ بَعْدِي اثْنَا عَشَرَ أَوَّلُهُمْ أَنْتَ يَا عَلِيُّ وَ آخِرُهُمُ الْقَائِمُ الَّذِي يَفْتَحُ اللَّهُ تَعَالَى ذِكْرُهُ عَلَى يَدَيْهِ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا"»؛ بحار الأنوار، ج ۳۶ ص ۲۲۶

[7] احقاق الحق، ج ۷ ص ۴۷۷

[8] مسائل خلافیه و الرأی الحقّ فیها، علی آل محسن، ص ۱۱

[9] در الذریعه، حدود ۳۰ کتاب با همین نام معرفی شده است، ج ۱ ص ۱۱۳

[10] منتخب التواریخ، محمّد هاشم خراسانی، ص ۱۱۲

[11] محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۴۱.

[12] تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۳۳۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

@@ خط ۱۲: / خط ۱۲: @@
 ==مقدمه==
-*عدد [[دوازده]] برای [[ائمه]]{{عم}}، از زبان [[پیامبر خاتم|حضرت رسول]]{{صل}} بیان شده و این‌که همه از [[قریش]] و از [[عترت]] پیامبرند.<ref>بحار الأنوار، ج ۳۶ ص ۲۴۱، اثبات الهداة، ج ۲ ص ۵۱۰،۵۱۱،۵۵۵</ref> در این زمینه احادیث متعددی از امامان نیز روایت شده است. [[امام باقر|حضرت باقر]]{{ع}} فرمود: {{عربی|"الِاثْنَا عَشَرَ الْأَئِمَّةُ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ كُلُّهُمْ مُحَدَّثٌ مِنْ وُلْدِ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} وَ وُلْدِ عَلِيٍّ {{ع}}‏..."}}<ref> اصول کافی، ج ۱ ص ۵۳۱ ح ۷</ref> [[جابر بن عبد اللّه انصاری]] می‌گوید: خدمت [[حضرت زهرا|حضرت فاطمه]]{{س}} رسیدم، در برابرش لوحی بود که نام اوصیا از فرزندانش در آن بود، شمردم دوازده نفر بودند، آخرینشان "[[قائم]]" بود، سه محمّد و سه علی بود.<ref> اصول کافی، ج ۱ ص ۵۳۲ ح ۱۰</ref> [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: ما دوازده امامیم، [[امام حسن|حسن]] و [[امام حسین|حسین]]، سپس نُه [[امام]] از فرزندان [[امام حسین|حسین]]{{ع}} از آن جمله‌اند.<ref> اصول کافی، ج ۱ ص ۵۳۳ ح ۱۶</ref> هرچند در مذهب [[شیعه]] هم فرقه‌هایی به‌وجود آمد و [[شیعه]] هفت‌ امامی، چهار امامی هم داریم، لکن فرقه‌ای که کاملتر و به هدایت نبوی نزدیک‌تر است، معتقدان به دوازده امام‌اند. [[پیامبر خاتم|حضرت رسول]]{{صل}} فرمود: {{عربی|"الْأَئِمَّةُ مِنْ بَعْدِي اثْنَا عَشَرَ أَوَّلُهُمْ أَنْتَ يَا عَلِيُّ وَ آخِرُهُمُ الْقَائِمُ الَّذِي يَفْتَحُ اللَّهُ تَعَالَى ذِكْرُهُ عَلَى يَدَيْهِ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا"}}<ref>«امامان پس از من دوازده نفرند، اولین آنان تویی یا علی، و آخرینشان قائمی است که خدای متعال به دستان او مشرق و مغرب جهان را می‌گشاید.» بحار الأنوار، ج ۳۶ ص ۲۲۶</ref> برخی کوشیده‌اند سخن [[پیامبر]] را که فرمود: [[ائمه]]{{عم}} دوازده نفرند و همه از قریش‌اند<ref>احقاق الحق، ج ۷ ص ۴۷۷</ref>، بر خلفای حاکم پس از او تطبیق دهند و در حلّ تناقض این عدد با واقعیّت خارجی به تأویلات و تحلیل‌ها و تطبیق‌هایی بپردازند، ازاین‌رو اقوال علمای [[اهل سنت]] در معنای آن به هشت قول می‌رسد،<ref>مسائل خلافیه و الرأی الحقّ فیها، علی آل محسن، ص ۱۱</ref> ولی این عدد، نه با خلفای راشدین منطبق است، نه با خلفای [[بنی امیه]] و نه با خلفای [[بنی عباس]]، تنها مصداق آن [[ائمه]] [[اهل بیت‌]]اند. عدد دوازده به این خاطر، رمزی از گرایش شیعی محسوب می‌شود و قداست دارد و تألیفات متعددی با عنوان "الإثنا عشریه" در موضوعات فقه و اصول، مدایح و مراثی، سنن و فضایل و مواعظ وجود دارد.<ref> در الذریعه، حدود ۳۰ کتاب با همین نام معرفی شده است، ج ۱ ص ۱۱۳</ref> در سرودن شعر نیز دوازده بند از محتشم کاشانی و دیگران با عنایت به این ویژگی است، دوازده برج، دوازده مقام، دوازده منزل، دوازده فلک و. . . از ترکیبات دیگر این عدد است. در [[قرآن]] هم بحث از دوازده برج، دوازده اسباط، دوازده چشمه و دوازده ماه آمده است. این عدد، با تعداد حروف {{عربی|لا اله الاّ اللّه}} و {{عربی|لا اله الاّ اللّه}} و {{عربی|محمّد رسول اللّه}} و [[امام علی|امیر المؤمنین]] و [[امام علی|علی بن ابی طالب]] و {{عربی|محبهم فی الجنّه}} و {{عربی|عدوّهم فی النّار}} هم مطابق است،<ref>منتخب التواریخ، محمّد هاشم خراسانی، ص ۱۱۲</ref> و این از لطائف است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۴۱.</ref>.
+*عدد [[دوازده]] برای [[ائمه]]{{عم}}، از زبان [[پیامبر خاتم|حضرت رسول]]{{صل}} بیان شده و این‌که همه از [[قریش]] و از [[عترت]] پیامبرند.<ref>بحار الأنوار، ج ۳۶ ص ۲۴۱، اثبات الهداة، ج ۲ ص ۵۱۰،۵۱۱،۵۵۵</ref> در این زمینه احادیث متعددی از امامان نیز روایت شده است. [[امام باقر|حضرت باقر]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|"الِاثْنَا عَشَرَ الْأَئِمَّةُ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ كُلُّهُمْ مُحَدَّثٌ مِنْ وُلْدِ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} وَ وُلْدِ عَلِيٍّ {{ع}}‏..."}}<ref> اصول کافی، ج ۱ ص ۵۳۱ ح ۷</ref> [[جابر بن عبد اللّه انصاری]] می‌گوید: خدمت [[حضرت زهرا|حضرت فاطمه]]{{س}} رسیدم، در برابرش لوحی بود که نام اوصیا از فرزندانش در آن بود، شمردم دوازده نفر بودند، آخرینشان "[[قائم]]" بود، سه محمّد و سه علی بود.<ref> اصول کافی، ج ۱ ص ۵۳۲ ح ۱۰</ref> [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: ما دوازده امامیم، [[امام حسن|حسن]] و [[امام حسین|حسین]]، سپس نُه [[امام]] از فرزندان [[امام حسین|حسین]]{{ع}} از آن جمله‌اند.<ref> اصول کافی، ج ۱ ص ۵۳۳ ح ۱۶</ref> هرچند در مذهب [[شیعه]] هم فرقه‌هایی به‌وجود آمد و [[شیعه]] هفت‌ امامی، چهار امامی هم داریم، لکن فرقه‌ای که کاملتر و به هدایت نبوی نزدیک‌تر است، معتقدان به دوازده امام‌اند. [[پیامبر خاتم|حضرت رسول]]{{صل}} فرمود: "[[امامان]] پس از من [[دوازده]] نفرند، اولین آنان تویی [[یا علی]]، و آخرینشان قائمی است که [[خدای متعال]] به دستان او [[مشرق]] و [[مغرب]] [[جهان]] را می‌گشاید"<ref>{{متن حدیث|"الْأَئِمَّةُ مِنْ بَعْدِي اثْنَا عَشَرَ أَوَّلُهُمْ أَنْتَ يَا عَلِيُّ وَ آخِرُهُمُ الْقَائِمُ الَّذِي يَفْتَحُ اللَّهُ تَعَالَى ذِكْرُهُ عَلَى يَدَيْهِ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا"}}؛ بحار الأنوار، ج ۳۶ ص ۲۲۶</ref>. برخی کوشیده‌اند سخن [[پیامبر]] را که فرمود: [[ائمه]]{{عم}} دوازده نفرند و همه از قریش‌اند <ref>احقاق الحق، ج ۷ ص ۴۷۷</ref>، بر خلفای حاکم پس از او تطبیق دهند و در حلّ تناقض این عدد با واقعیّت خارجی به تأویلات و تحلیل‌ها و تطبیق‌هایی بپردازند، ازاین‌رو اقوال علمای [[اهل سنت]] در معنای آن به هشت قول می‌رسد،<ref>مسائل خلافیه و الرأی الحقّ فیها، علی آل محسن، ص ۱۱</ref> ولی این عدد، نه با خلفای راشدین منطبق است، نه با خلفای [[بنی امیه]] و نه با خلفای [[بنی عباس]]، تنها مصداق آن [[ائمه]] [[اهل بیت‌]]اند. عدد دوازده به این خاطر، رمزی از گرایش شیعی محسوب می‌شود و قداست دارد و تألیفات متعددی با عنوان "الإثنا عشریه" در موضوعات فقه و اصول، مدایح و مراثی، سنن و فضایل و مواعظ وجود دارد.<ref> در الذریعه، حدود ۳۰ کتاب با همین نام معرفی شده است، ج ۱ ص ۱۱۳</ref> در سرودن شعر نیز دوازده بند از محتشم کاشانی و دیگران با عنایت به این ویژگی است، دوازده برج، دوازده مقام، دوازده منزل، دوازده فلک و. . . از ترکیبات دیگر این عدد است. در [[قرآن]] هم بحث از دوازده برج، دوازده اسباط، دوازده چشمه و دوازده ماه آمده است. این عدد، با تعداد حروف {{عربی|لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه‏}} و {{عربی|لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه‏}} و {{عربی| مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ } و [[امام علی|امیر المؤمنین]] و [[امام علی|علی بن ابی طالب]] و {{عربی|مُحِبَّهُمْ فِي الْجَنَّةِ}} و {{عربی| عَدُوِّهِمْ فِي النَّارِ }} هم مطابق است،<ref>منتخب التواریخ، محمّد هاشم خراسانی، ص ۱۱۲</ref> و این از لطائف است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۴۱.</ref>.
 ==دوازده امام در موعودنامه==