وظایف امت نسبت به اهل بیت: تفاوت میان نسخهها
جز (جایگزینی متن - 'میفرماید:: {{متن قرآن' به 'میفرماید: {{متن قرآن') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
*[[وظایف]] معرفتی آن است که یک [[انسان]] [[مسلمان]]، [[بینش]] درستی از شخصیت، [[جایگاه]] [[حقوق]] و [[معارف]] [[اهل بیت]]{{عم}} داشته باشد تا در [[مقام عمل]] و [[رفتار]] نسبت به آنها درست عمل نماید. | *[[وظایف]] معرفتی آن است که یک [[انسان]] [[مسلمان]]، [[بینش]] درستی از شخصیت، [[جایگاه]] [[حقوق]] و [[معارف]] [[اهل بیت]]{{عم}} داشته باشد تا در [[مقام عمل]] و [[رفتار]] نسبت به آنها درست عمل نماید. | ||
*مهمترین [[وظایف]] معرفتی درباره [[اهل بیت]]{{عم}} چند چیز است<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۶۱.</ref>: | *مهمترین [[وظایف]] معرفتی درباره [[اهل بیت]]{{عم}} چند چیز است<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۶۱.</ref>: | ||
===[[شناخت]] | ===[[شناخت شخصیت اهل بیت|شناخت شخصیت]] و [[شناخت جایگاه اهل بیت|جایگاه اهل بیت]]{{عم}}=== | ||
===[[شناخت | ===[[شناخت حقوق اهل بیت]]{{عم}}=== | ||
===[[شناخت | ===[[شناخت سیره اهل بیت|شناخت سیره]] و [[شناخت معارف اهل بیت|معارف اهل بیت]]{{عم}}=== | ||
==[[وظایف قلبی و عاطفی امت نسبت به اهل بیت| وظایف قلبی و عاطفی با اهل بیت]]== | ==[[وظایف قلبی و عاطفی امت نسبت به اهل بیت| وظایف قلبی و عاطفی با اهل بیت]]== | ||
*پیوند قلبی و [[عاطفی]] با [[اهل بیت]]{{عم}} به این معناست که ما قلبها و احساساتمان را با [[اهل بیت]]{{عم}} پیوند بزنیم، به گونهای که همه [[اعمال]] قلبی و [[عاطفی]] ما در راستای خواست [[خدای متعال]] و [[اهل بیت]]{{عم}} باشد. برخی از مهمترین [[اعمال]] قلبی و [[عاطفی]] ما درباره [[اهل بیت]]{{عم}} چند چیز است<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۷۱.</ref>: | *پیوند قلبی و [[عاطفی]] با [[اهل بیت]]{{عم}} به این معناست که ما قلبها و احساساتمان را با [[اهل بیت]]{{عم}} پیوند بزنیم، به گونهای که همه [[اعمال]] قلبی و [[عاطفی]] ما در راستای خواست [[خدای متعال]] و [[اهل بیت]]{{عم}} باشد. برخی از مهمترین [[اعمال]] قلبی و [[عاطفی]] ما درباره [[اهل بیت]]{{عم}} چند چیز است<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۷۱.</ref>: | ||
===[[ایمان]] به [[اهل بیت]]{{عم}} و [[کفر]] به [[دشمنان]] آنها=== | ===[[ایمان]] به [[اهل بیت]]{{عم}} و [[کفر]] به [[دشمنان]] آنها=== | ||
===[[پذیرش ولایت | ===[[پذیرش ولایت اهل بیت]]{{عم}} و [[بیزاری از دشمنان اهل بیت|بیزاری از دشمنان آنها]] === | ||
===[[محبّت | ===[[محبّت به اهل بیت]]{{عم}} و [[بغض به دشمنان اهل بیت|بغض به دشمنان آنها]]=== | ||
===[[مودّت | ===[[مودّت اهل بیت]]{{عم}} و [[عداوت با دشمنان اهل بیت|عداوت با دشمنان آنها]]=== | ||
===[[صلوات | ===[[صلوات بر اهل بیت]]{{عم}} و [[لعن بر دشمنان اهل بیت|لعن بر دشمنان آنها]]=== | ||
==[[وظایف رفتاری و عملی امت نسبت به اهل بیت|وظایف رفتاری و عملی]]== | ==[[وظایف رفتاری و عملی امت نسبت به اهل بیت|وظایف رفتاری و عملی]]== | ||
*مهمترین [[وظیفه | *مهمترین [[وظیفه امت]] نسبت به [[اهل بیت]] [[عصمت]] و [[طهارت]]{{عم}}، [[عمل به دستورات]] و آموزههای آنهاست، [[وظایف معرفتی]] و [[وظایف عاطفی|عاطفی]] ما [[مسلمانان]] مقدمهای برای [[وظایف]] عملی است. چنانچه [[معرفت]]، [[عواطف]] و [[احساسات]] ما، جامه عمل نپوشاند، راه بهجایی نمیبرد. از اینرو، در ادامه به مهمترین [[وظایف]] عملی نسبت به [[اهل بیت]] [[عصمت]] و [[طهارت]]{{عم}} اشاره میشود<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۹۲.</ref>: | ||
===تمسّک به | ===[[تمسّک به اهل بیت]]{{عم}}=== | ||
===اعتصام به | ===[[اعتصام به اهل بیت]]{{عم}}=== | ||
===[[تبعیت]]=== | ===[[تبعیت از اهل بیت]]=== | ||
===[[اطاعت از اهل بیت]]{{عم}}=== | ===[[اطاعت از اهل بیت]]{{عم}}=== | ||
===[[معیت با اهل بیت]]{{عم}}=== | |||
===معیت با | ===[[وفاداری در بیعت]]=== | ||
===[[وفاداری | ===[[اجابت دعوت اهل بیت]]{{عم}}=== | ||
===[[اجابت | ===[[پرداخت حقوق مالی اهل بیت]]=== | ||
=== | ===[[تسلیم اهل بیت]]{{عم}} و [[جنگ با دشمنان اهل بیت|جنگ با دشمنان آنها]]=== | ||
===[[تسلیم | ===[[انتظار فرج اهل بیت]]{{عم}}=== | ||
===[[انتظار فرج | |||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== |
نسخهٔ ۱۶ آوریل ۲۰۲۰، ساعت ۱۸:۰۹
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
مقدمه
- در قرآن کریم و روایات علاوه بر شمردن فضایل اهل بیت(ع)، وظیفۀ عموم مسلمانان را نیز در برابر آنان تعیین کرده است، وظایفی مانند مودت، تمسّک به آنان، ولایت، مقدم دانستن آنان، اقتدا به ایشان، تکریم، پرداخت خمس، صله و پیوند، صلوات بر آنان، یاد ایشان، ذکر مصائب، زیارت و...[۱]. برخی از این وظایف عبارت است از:
- وجوب پیروی از اهل بیت: اطاعت از اهل بیت واجب است. دلایل وجوب پیروی از اهل بیت اطلاق دارد و همه بایدها و نبایدهای مربوط به زندگی مسلمانان را شامل میشود و در این جهت تفاوتی میان مسایل عبادی، اقتصادی و سیاسی و فرهنگی وجود ندارد. به عنوان مثال در آیه اولی الأمر، اطاعت از اولی الأمر همان جایگاه و گسترهای را دارد که اطاعت از پیامبر(ص) دارد. اولی الأمر چنانکه بیان گردید از ویژگی عصمت برخوردارند، و این ویژگی به اهل بیت پیامبر(ص) اختصاص دارد[۲]. حدیث ثقلین، دال بر وجوب پیروی از اهل بیت است، در این حدیث، نجات امت از گمراهی منوط به تمسک به کتاب خدا و اهل بیت پیامبر(ص) گردیده است، تمسّک به معنای درآویختن است، درآویختن به قرآن به شناخت دستورات قرآن و پیروی از آنهاست، همین گونه است درآویختن به اهل بیت، یعنی نخست باید دستورهای آنان را شناخت، سپس آنها را بهکار بست[۳]. امیرالمؤمنین(ع) میفرماید: «به خاندان پیامبرتان بنگرید و به آنسو روید که آنان میروند و پا جای پای آنان نهید، که هیچگاه شما را از طریق هدایت منحرف نکنند و به هلاکت نسپارند. اگر نشستند، بنشینید و اگر برخاستند، برخیزید. بر آنان پیشی مگیرید که گمراه شوید و از آنان واپس نمانید که هلاک شوید»[۴].[۵] حدیث سفینه نوح نیز بر وجوب پیروی از اهل بیت دلالت میکند، زیرا در این حدیث پیامبر اکرم(ص) اهل بیت خود را به کشتی نوح تشبیه کرده است که هر کس داخل آن شد از طوفان نجات یافت و هر کس از داخل شدن در آن سرباز زد هلاک گردید، بنابراین، هر کس از اهل بیت پیامبر(ص)پیروی کند، از گمراهی نجات خواهد یافت و هر کس از پیروی از آنان سرباز زند، گمراه خواهد شد[۶].
- پرسش در امور دینی: خداوند در قرآن کریم میفرماید: ﴿فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ﴾[۷] با توجه به اینکه ذکر در قرآن کریم درباره پیامبر اکرم(ص): ﴿قَدْ أَنْزَلَ اللَّهُ إِلَيْكُمْ ذِكْرًا رَسُولًا يَتْلُو عَلَيْكُمْ آيَاتِ اللَّهِ﴾[۸] و قرآن کریم: ﴿وَإِنَّهُ لَذِكْرٌ لَكَ وَلِقَوْمِكَ﴾[۹] به کار رفته است، میتوان "اهل الذکر" را با "اهلالبیت" برابر انگاشت[۱۰]، زیرا آنان نه تنها اهل و خاندان پیامبرند، بلکه به گواهی روایاتی چون متواتر ثقلین در صدر همه قرآن شناسان "اهل القرآن" جای دارند[۱۱]، از همین رو رسول خدا(ص) در برخی از احادیث، اهل ذکر را بر "ائمه" منطبق میسازد[۱۲] و در سخنان امامان معصوم(ع) تعبیراتی از این دست فراوان به چشم میخورد: «نَحْنُ أَهْلُ الذِّکْرِ وَ نَحْنُ الْمَسْئُولُون»[۱۳].[۱۴] در نگاه امام علی(ع) اهل بیت، درهای دانش و کلیدداران علوم الهی هستند. از این رو، فرمود: «به خدا سوگند، رساندن پیامها و وفای به وعدهها و معنای کلمات را به من آموختند. ابواب حکمت نزد ما اهلبیت است و چراغ دین بهدست ما افروخته. بدانید که راههای دین همه یک راه است، راهی هموار و مستقیم. هر که قدم در آن نهد به مقصد رسد و غنیمت برد و هر که بدان راه نرود گمراه شود و پشیمانی برد»[۱۵].[۱۶]
- مودت نسبت به اهل بیت: بنابر نص قرآن کریم، محبت اهل بیت بر هر مسلمانی واجب است[۱۷]. روایاتی فراوان بر این حقیقت گواهی میدهند؛ از آن جمله است روایتی از پیامبر اسلام(ص) که میفرماید: «من دوست دارم هر کس را که آنان را دوست بدارد و دشمنم با کسی که آنان را دشمن بدارد»[۱۸].[۱۹] در روایات فریقین، همانند قرآن کریم به طور صریح بر محبت اهل بیت(ع) تأکید شده است مانند: رسول الله(ص) میفرمایند: «اولاد خود را بر سه خصلت تربیت کنید:دوستی پیامبرتان، دوستی اهل بیتش و قرائت قرآن»[۲۰]؛ «خدا را دوست بدارید به جهت آنکه از نعمتهایش به شما روزی میدهد و مرا نیز به جهت دوستی خدا دوست بدارید، و اهل بیتم را به جهت دوستی من دوست بدارید»[۲۱]. در وجوب محبّت اهل بیت پیامبر(ص) نمیتوان تردید کرد. در آیۀ ﴿قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى﴾[۲۲]. مقصود از ﴿الْقُرْبَی﴾ "خویشاوندان" در این آیه همان کسانیاند که آیه تطهیر در مورد آنان نازل شده است. به نقل خوارزمی از ابن عباس، هنگامی که آیه «الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَی» نازل شد، کسانی به پیامبر(ص) گفتند: این خویشاوندان تو که مودت آنان بر ما واجب شده، چه کسانیاند؟ پیامبر(ص) پاسخ داد: «علی(ع)، فاطمه(س) و دو پسر آنها»[۲۳].[۲۴]
- تأمین منابع مالی: قرآن کریم در کنار نام خدا و رسول، ترکیب "ذِی الْقُرْبَی" را ذکر کرده است و اموالی چون خمس ﴿وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى﴾[۲۵] را بر مسلمانان واجب کرده است[۲۶].
- نثار صلوات: یکی از شیوههایی که میتواند مردم را با پیشوایان معصوم پیوند دهد، بزرگداشت یاد و نام آنان است، ازاینرو، خداوند در قرآن کریم از مؤمنان میخواهد که بر رسول گرامیاو سلام دهند و صلوات نثارش کنند: ﴿إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا﴾[۲۷]. پس از نزول آیه، گروهی از مسلمانان نزد پیامبر(ص) آمدند و از چگونگی صلوات بر ایشان پرسیدند. نکته در خور توجه در پاسخ آن حضرت آن است که درود بر آلمحمد نیز جزئی از صلوات گردیدهاست: «اللَّهُمَ صَلِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَی إِبْرَاهِیمَ وَ عَلَی آلِ إِبْرَاهِیم»[۲۸].[۲۹]
مقدمه
- وظایف امّت پیامبر اسلام درباره پیامبر و اهل بیت(ع) او را میتوان در سه بخش معرفتی، عاطفی و رفتاری دستهبندی کرد:
وظایف معرفتی
- وظایف معرفتی آن است که یک انسان مسلمان، بینش درستی از شخصیت، جایگاه حقوق و معارف اهل بیت(ع) داشته باشد تا در مقام عمل و رفتار نسبت به آنها درست عمل نماید.
- مهمترین وظایف معرفتی درباره اهل بیت(ع) چند چیز است[۳۰]:
شناخت شخصیت و جایگاه اهل بیت(ع)
شناخت حقوق اهل بیت(ع)
شناخت سیره و معارف اهل بیت(ع)
وظایف قلبی و عاطفی با اهل بیت
- پیوند قلبی و عاطفی با اهل بیت(ع) به این معناست که ما قلبها و احساساتمان را با اهل بیت(ع) پیوند بزنیم، به گونهای که همه اعمال قلبی و عاطفی ما در راستای خواست خدای متعال و اهل بیت(ع) باشد. برخی از مهمترین اعمال قلبی و عاطفی ما درباره اهل بیت(ع) چند چیز است[۳۱]:
ایمان به اهل بیت(ع) و کفر به دشمنان آنها
پذیرش ولایت اهل بیت(ع) و بیزاری از دشمنان آنها
محبّت به اهل بیت(ع) و بغض به دشمنان آنها
مودّت اهل بیت(ع) و عداوت با دشمنان آنها
صلوات بر اهل بیت(ع) و لعن بر دشمنان آنها
وظایف رفتاری و عملی
- مهمترین وظیفه امت نسبت به اهل بیت عصمت و طهارت(ع)، عمل به دستورات و آموزههای آنهاست، وظایف معرفتی و عاطفی ما مسلمانان مقدمهای برای وظایف عملی است. چنانچه معرفت، عواطف و احساسات ما، جامه عمل نپوشاند، راه بهجایی نمیبرد. از اینرو، در ادامه به مهمترین وظایف عملی نسبت به اهل بیت عصمت و طهارت(ع) اشاره میشود[۳۲]:
تمسّک به اهل بیت(ع)
اعتصام به اهل بیت(ع)
تبعیت از اهل بیت
اطاعت از اهل بیت(ع)
معیت با اهل بیت(ع)
وفاداری در بیعت
اجابت دعوت اهل بیت(ع)
پرداخت حقوق مالی اهل بیت
تسلیم اهل بیت(ع) و جنگ با دشمنان آنها
انتظار فرج اهل بیت(ع)
جستارهای وابسته
- وظایف معرفتی
- جایگاه اهل بیت
- شناخت شخصیت اهل بیت
- شناخت جایگاه اهل بیت
- خلافت اهل بیت
- نصب اهل بیت
- ولایت اهل بیت
- شهادت اهل بیت
- مقام شهادت
- عصمت اهل بیت
- حکومت اهل بیت
- رهبری اهل بیت
- مقام حکومت
- مقام رهبری
- شناخت حقوق اهل بیت
- شناخت سیره اهل بیت
- شناخت معارف اهل بیت
- وظایف قلبی
- وظایف عاطفی
- ایمان به اهل بیت
- کفر به دشمنان اهل بیت
- پذیرش ولایت اهل بیت
- تولی اهل بیت
- بیزاری از دشمنان اهل بیت
- تبری ز دشمنان اهل بیت
- محبت به اهل بیت
- بغض به دشمنان اهل بیت
- مودت اهل بیت
- عداوت با دشمنان اهل بیت
- صلوات بر اهل بیت
- لعن دشمنان اهل بیت
- وظایف رفتاری
- وظایف عملی
- تمسک به اهل بیت
- اعتصام به اهل بیت
- تبعیت از اهل بیت
- اطاعت از اهل بیت
- معیت با اهل بیت
- وفاداری در بیعت
- اجابت دعوت اهل بیت
- پرداخت حقوق مالی
- تسلیم اهل بیت
- تسلیم امر اهل بیت
- انتظار فرج اهل بیت
- پیمان با خدا
منابع
پانویس
- ↑ ر.ک. محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۱۰.
- ↑ ر.ک. ربانی گلپایگانی، علی، دانشنامه کلام اسلامی، ج۱، ص۹۴.
- ↑ ر.ک. ربانی گلپایگانی، علی، دانشنامه کلام اسلامی، ج۱، ص۹۴.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۹۶
- ↑ ر.ک. دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص ۱۵۵.
- ↑ ر.ک. ربانی گلپایگانی، علی، دانشنامه کلام اسلامی، ج۱، ص۹۴.
- ↑ «و اگر نمیدانید از دانشمندان بپرسید» سوره نحل، آیه ۴۳.
- ↑ «خداوند برای شما یادکردی فرستاده است؛ پیامبری که بر شما آیات روشنگر خداوند را میخواند» سوره طلاق، آیه ۱۰ ـ ۱۱
- ↑ «و همانا آن، یادکردی برای تو و قوم توست» سوره زخرف، آیه ۴۴.
- ↑ کافی، ج۱، ص۲۱۰ـ۲۱۱؛ تفسیر فرات الکوفی، ص۲۳۵؛ البرهان، ج۳، ص۴۲۵.
- ↑ المیزان، ج۱۲، ص۲۸۵؛ ج۱۴، ص۲۵۷.
- ↑ کافی، ج۱، ص۲۱۰؛ البرهان، ج۳، ص۴۲۳.
- ↑ جامع البیان، مج۸، ج۱۴، ص۱۴۵؛ کافی، ج۱، ص۲۱۰ـ۲۱۱؛ البرهان، ج۳، ص۴۲۳، ۴۲۹.
- ↑ ر.ک. یوسفیان، حسن، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۵، ص ۸۸
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۲۱۹
- ↑ ر.ک. دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص ۱۵۵- ۱۵۶.
- ↑ ﴿قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى﴾«بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمیخواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را» سوره شوری، آیه ۲۳.
- ↑ ذخائر العقبی، طبری/ ۱/ ۲۳.
- ↑ ر.ک. فرهنگ شیعه، ص ۱۴۴.
- ↑ «أَدِّبُوا أولادَکم علی ثلاثِ خِصَالٍ: حُبُّ نبیِّکم، وحُبُّ أهلِ بیتِه، وقراءةُ القرآنِ»؛ متقی هندی، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج۱۶، ص ۴۵۶، ح ۴۵۴۰۹؛ مناوی، فیض القدیر، ج۱، ص ۲۲۵، ح ۳۳۱.
- ↑ «أَحِبُّوا اللَّهَ لِمَا یَغْذُوکُمْ مِنْ نِعَمِهِ وَأَحِبُّونِی بِحُبِّ اللَّهِ وَأَحِبُّوا أَهْلَ بَیْتِی لِحُبِّی»؛ ترمذی، الجامع الحصیح (سنن ترمذی)، ج۵، ص۶۶۴، ح ۳۷۸۹؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص ۱۵۰.
- ↑ «بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمیخواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را» سوره شوری، آیه ۲۳.
- ↑ المناقب، حدیث ۲۶۳.
- ↑ ربانی گلپایگانی، علی، دانشنامه کلام اسلامی، ج۱، ص۹۴.
- ↑ «بدانید که آنچه غنیمت گرفتهاید از هرچه باشد یک پنجم آن از آن خداوند و فرستاده او و خویشاوند (وی) است» سوره انفال، آیه ۴۱.
- ↑ ر.ک. یوسفیان، حسن، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۵، ص ۹۳.
- ↑ «خداوند و فرشتگانش بر پیامبر درود میفرستند، ای مؤمنان! بر او درود فرستید و به شایستگی (بدو) سلام کنید» سوره احزاب، آیه ۵۶.
- ↑ صحیحالبخاری، ج۵ـ۶، ص۳۲؛ ج۷، ص۲۰۲؛ صحیح مسلم، سنوسی، ج۲، ص۲۸۷؛ سنن الترمذی، ج۵، ص۳۸.
- ↑ ر.ک. دائرة المعارف قرآن کریم، ج۵، ص ۹۳.
- ↑ مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۶۱.
- ↑ مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۷۱.
- ↑ مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۹۲.