آیا پیامبران پیش از آغاز وحی و نبوت و امامان پیش از تصدی امامت از علم ویژه معصوم برخوردار بوده‌اند؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
(←پانویس) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
::::::حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[محمد تقی شاکر]]''' نويسنده مقاله ''«[[مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران (مقاله)|مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران]]»'' در پاسخ به این پرسش گفته است: | ::::::حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[محمد تقی شاکر]]''' نويسنده مقاله ''«[[مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران (مقاله)|مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران]]»'' در پاسخ به این پرسش گفته است: | ||
::::::«تصور صحیح از مقوله علم در انسان فوق بشری یعنی [[انبیاء]] و اوصیاءٰ؛ بهره‌مندی تدریجی و گام به گام از مراتب علم است. این مسئله در کنار بی نهایت بودن دانش {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| وَفَوْقَ كُلِّ ذِي عِلْمٍ عَلِيمٌ }}﴾}} <ref> و ز هر داننده‌ای داناتری هست؛ سوره یوسف، آیه: ۷۶.</ref> به این نتیجه راهبردی منتج می‌شود که دانش برای ما سوی الله دانشی ذاتی نیست بلکه دانشی اکتسابی یا اعطائی است. [[آیا علم غیب پیامبران و امامان از لحاظ مرتبه یکسان یا متفاوت است؟ (پرسش)|بر اساس مجموعه روایات مرتبط با مسئله علم انبیاء و اوصیاء ایشان میان مراتب درجات معنوی ایشان تفاوت‌هایی در بهره‌مند شدن از علم الهی وجود دارد.]] بر این اساس هر چند نمی‌توان وجود دانش غیبی پیش از آغاز [[وحی]] را انکار کرد اما از سوی دیگر نمی‌توان دانش نبی یا وصی پیش و پس از [[نبوت]] و وصایت را یکسان دانست همچنان که [[آیا علم غیب معصوم قابلیت افزایش دارد؟ (پرسش)|دانش نبی و وصی در هر سال، ماه، روز و ساعت نسبت به دانش سال ماه، روز و ساعت گذشته کامل‌تر و در روند تصاعد و افزایش است.]] آیاتی از قرآن که به نفی غیب پیش از ارسال وحی اشاره دارد همانند {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| [[آیا آیه ۴۹ سوره هود علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)|مَا كُنتَ تَعْلَمُهَا أَنتَ وَلاَ قَوْمُكَ مِن قَبْلِ هَذَا]]}}﴾}} <ref> تو و قومت پیش از این آنها را نمی‌دانستید ؛ سوره هود، آیه: ۴۹.</ref> مطابق دیدگاه مفسران به اجمال و تفصیل بازگشت دارد یعنی علم اعطایی پس از وحی علمی تفصیلی تر کامل‌تر و عمیق‌تر است در حالی که علم پیش از وحی علمی اجمالی و گاه مبهم است. [[آیا علم غیب در شب قدر نازل می‌شود؟ (پرسش)|افزایش یافتن علم امام در هر شب قدر]]، افزون شدن علم امام در هر شب جمعه که در روایات امامیه مطرح شده است گواه بر صدق این گفتار است»<ref>مکاتبه اختصاصى [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>. | ::::::«تصور صحیح از مقوله علم در انسان فوق بشری یعنی [[انبیاء]] و اوصیاءٰ؛ بهره‌مندی تدریجی و گام به گام از مراتب علم است. این مسئله در کنار بی نهایت بودن دانش {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| وَفَوْقَ كُلِّ ذِي عِلْمٍ عَلِيمٌ }}﴾}} <ref> و ز هر داننده‌ای داناتری هست؛ سوره یوسف، آیه: ۷۶.</ref> به این نتیجه راهبردی منتج می‌شود که دانش برای ما سوی الله دانشی ذاتی نیست بلکه دانشی اکتسابی یا اعطائی است. [[آیا علم غیب پیامبران و امامان از لحاظ مرتبه یکسان یا متفاوت است؟ (پرسش)|بر اساس مجموعه روایات مرتبط با مسئله علم انبیاء و اوصیاء ایشان میان مراتب درجات معنوی ایشان تفاوت‌هایی در بهره‌مند شدن از علم الهی وجود دارد.]] بر این اساس هر چند نمی‌توان وجود دانش غیبی پیش از آغاز [[وحی]] را انکار کرد اما از سوی دیگر نمی‌توان دانش نبی یا وصی پیش و پس از [[نبوت]] و وصایت را یکسان دانست همچنان که [[آیا علم غیب معصوم قابلیت افزایش دارد؟ (پرسش)|دانش نبی و وصی در هر سال، ماه، روز و ساعت نسبت به دانش سال ماه، روز و ساعت گذشته کامل‌تر و در روند تصاعد و افزایش است.]] آیاتی از قرآن که به نفی غیب پیش از ارسال وحی اشاره دارد همانند {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| [[آیا آیه ۴۹ سوره هود علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)|مَا كُنتَ تَعْلَمُهَا أَنتَ وَلاَ قَوْمُكَ مِن قَبْلِ هَذَا]]}}﴾}} <ref> تو و قومت پیش از این آنها را نمی‌دانستید ؛ سوره هود، آیه: ۴۹.</ref> مطابق دیدگاه مفسران به اجمال و تفصیل بازگشت دارد یعنی علم اعطایی پس از وحی علمی تفصیلی تر کامل‌تر و عمیق‌تر است در حالی که علم پیش از وحی علمی اجمالی و گاه مبهم است. [[آیا علم غیب در شب قدر نازل می‌شود؟ (پرسش)|افزایش یافتن علم امام در هر شب قدر]]، افزون شدن علم امام در هر شب جمعه که در روایات امامیه مطرح شده است گواه بر صدق این گفتار است»<ref>مکاتبه اختصاصى [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>. | ||
==پاسخ‌های دیگر== | |||
{{جمع شدن|۳. آقای دکتر رستمی و خانم آل‌بویه؛}} | |||
[[پرونده:11522.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[محمد زمان رستمی|رستمی]]]] | |||
دکتر '''[[محمد زمان رستمی]]''' (استادیار دانشگاه قم) و خانم '''[[طاهره آل‌بویه]]''' (پژوهشگر جامعة الزهراء) در کتاب ''«[[علم امام ۲ (کتاب)|علم امام]]»'' در این‌باره گفته‌‌اند: | |||
::::::«امام در شکم مادر، بعد از چهل روز از انعقاد نطفه می‌شنود و وقتی زاده شد برای او یک عمودی از نور میان آسمان و زمین ساطع می‌شود که به وسیله آن، اعمال تمام مخلوقات بر روی زمین و تمام دنیا و آنچه در آن است را می‌بیند و چیزی از آن بر وی پوشیده نمی‌ماند و سپس عمود دیگری از نور از سوی خدا بر وی تابیده می‌شود تا هرگاه اراده کند علوم بیشتری از غیب بر وی منکشف گردد.<ref>همان، ج۹، ص۴۵۱.</ref> بعضی از اصحاب امام جواد{{ع}} به عرض رسانیدند که جمعی در امامت شما به جهت کمی سن گفت‌وگو دارند. حضرت فرمود: خدای تعالی به سوی داوود وحی فرستاد که سلیمان را خلیفه خود گرداند و حال آن‌که سلیمان طفلی بود که گوسفند می‌چرانید و خدای تعالی سلیمان را در این سن، وارث پدر او در خلافت گردانید.<ref>[[شریف لاهیجی]]، تفسیر شریف لاهیجی، ج۳، ص۴۱۱.</ref> قرآن نیز اشاره دارد که به برخی انبیا در دوران کودکی، علوم وافری اعطا گردید. از جمله آیه شریفه {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|يَا يَحْيَى خُذِ الْكِتَابَ بِقُوَّةٍ وَآتَيْنَاهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا * وَحَنَانًا مِّن لَّدُنَّا وَزَكَاةً}}﴾}}<ref>«ای یحیی، کتاب (آسمانی) را با توانمندی بگیر! و ما به او در کودکی (نیروی) داوری دادیم * و از نزد خویش مهر و پاکیزگی ارزانی داشتیم و او پرهیزگار بود»؛ سوره مریم، آیات ۱۲-۱۳.</ref> دلالت دارد که به حضرت یحیی{{ع}} در دوران کودکی، نبوت و حکمت داده شده است که ملازمه آن، علم کثیر و خارق‌العاده می‌باشد. علامه می‌فرماید: مراد از حُکم، علم به معارف حق الهی و کشف حقایقی که در پرده غیب است و از نظر عادی پنهان است می‌باشد، و این علم در حالی به او داده شده که کودکی نابالغ بوده است. مراد از حنان یک نوع گرایش و انجذاب مخصوصی است میان یحیی و پروردگارش، که در غیر او سابقه و مانند ندارد و مقصود از زکات این است که خدا به او لطف دارد و امور او را خودش اصلاح می‌نماید و او هم در زیر سایه عنایت خدا رشد و نمو می‌کند، و یا این است که او نسبت به خدا عشق می‌ورزد، و مجذوب پروردگار خویش است و بر همین اساس جذبه و عشق، رشد و نمو می‌کند، و مقصود از نمو، نمو روح است.<ref>طباطبایی، ترجمه المیزان، ج۱۴، ص۲۳-۲۴.</ref> همچنین آیه شریفه {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|قَالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتَانِيَ الْكِتَابَ وَجَعَلَنِي نَبِيًّا}}﴾}}<ref>«(نوزاد) گفت: بی‌گمان من بنده خداوندم، به من کتاب (آسمانی) داده و مرا پیامبر کرده است»؛ مریم، آیه۳۰.</ref> دلالت بر علوم خارق‌العاده حضرت مسیح در گهواره می‌کند. عیسی{{ع}} در گهواره با جمله {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ}}﴾}} به عبودیت خود برای خدا اعتراف نمود و در جمله {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|آتَانِيَ الْكِتَابَ}}﴾}} از دادن انجیل از سوی خدا به او خبر داد، و در جمله {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|وَجَعَلَنِي نَبِيًّا}}﴾}} به نبوت خود اعلام فرمود<ref>کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۳۸۸.</ref>»<ref>[[علم امام ۲ (کتاب)|علم امام]]، ص۱۴۹-۱۵۱.</ref>. | |||
{{پایان جمع شدن}} | |||
==پرسش‌های وابسته== | ==پرسش‌های وابسته== | ||
{{پرسش‌های وابسته}} | {{پرسش‌های وابسته}} | ||
نسخهٔ ۲۹ مارس ۲۰۱۸، ساعت ۱۴:۴۱
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
| آیا پیامبران پیش از آغاز وحی و نبوت و امامان پیش از تصدی امامت از علم ویژه معصوم برخوردار بوده‌اند؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ علم معصوم |
| مدخل اصلی | علم معصوم |
آیا پیامبران پیش از آغاز وحی و نبوت و امامان(ع) پیش از تصدی امامت از علم ویژه معصوم(ع) برخوردار بوده‌اند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم معصوم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم معصوم مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ نخست
- حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد تقی شاکر نويسنده مقاله «مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران» در پاسخ به این پرسش گفته است:
- «تصور صحیح از مقوله علم در انسان فوق بشری یعنی انبیاء و اوصیاءٰ؛ بهره‌مندی تدریجی و گام به گام از مراتب علم است. این مسئله در کنار بی نهایت بودن دانش ﴿﴿ وَفَوْقَ كُلِّ ذِي عِلْمٍ عَلِيمٌ ﴾﴾ [۱] به این نتیجه راهبردی منتج می‌شود که دانش برای ما سوی الله دانشی ذاتی نیست بلکه دانشی اکتسابی یا اعطائی است. بر اساس مجموعه روایات مرتبط با مسئله علم انبیاء و اوصیاء ایشان میان مراتب درجات معنوی ایشان تفاوت‌هایی در بهره‌مند شدن از علم الهی وجود دارد. بر این اساس هر چند نمی‌توان وجود دانش غیبی پیش از آغاز وحی را انکار کرد اما از سوی دیگر نمی‌توان دانش نبی یا وصی پیش و پس از نبوت و وصایت را یکسان دانست همچنان که دانش نبی و وصی در هر سال، ماه، روز و ساعت نسبت به دانش سال ماه، روز و ساعت گذشته کامل‌تر و در روند تصاعد و افزایش است. آیاتی از قرآن که به نفی غیب پیش از ارسال وحی اشاره دارد همانند ﴿﴿ مَا كُنتَ تَعْلَمُهَا أَنتَ وَلاَ قَوْمُكَ مِن قَبْلِ هَذَا﴾﴾ [۲] مطابق دیدگاه مفسران به اجمال و تفصیل بازگشت دارد یعنی علم اعطایی پس از وحی علمی تفصیلی تر کامل‌تر و عمیق‌تر است در حالی که علم پیش از وحی علمی اجمالی و گاه مبهم است. افزایش یافتن علم امام در هر شب قدر، افزون شدن علم امام در هر شب جمعه که در روایات امامیه مطرح شده است گواه بر صدق این گفتار است»[۳].
پاسخ‌های دیگر
| ۳. آقای دکتر رستمی و خانم آل‌بویه؛ |
|---|
 دکتر محمد زمان رستمی (استادیار دانشگاه قم) و خانم طاهره آل‌بویه (پژوهشگر جامعة الزهراء) در کتاب «علم امام» در این‌باره گفته‌‌اند:
|
پرسش‌های وابسته
- اقسام و انواع علم معصوم کدام‌اند؟ (پرسش)
- علم معصوم مطلق چیست و مصداق‌های آن کدام‌اند؟ (پرسش)
- آیا علم معصوم مراتب و درجات دارند؟ (پرسش)
- علم باطنی معصوم به چه معناست؟ (پرسش)
- علم ذاتی معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم غیر ذاتی معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم اکتسابی یا علم مستفاد معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم موهوبی و موهبتی یا علم لدنی معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم تام یا کامل معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم محدود معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم دفعی معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم تدریجی معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم اجمالی معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم تفصیلی معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم حصولی معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم حضوری معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم فعلی یا دائمی معصوم به چه معناست؟ (پرسش)
- علم شأنى یا استعدادی یا ارادی و اختیاری معصوم به چه معناست؟ (پرسش)
- فرق بین علم فعلی و شأنى معصوم چیست؟ (پرسش)
- آیا علم معصوم متوقف بر اراده اوست یا بر صرف التفات و توجه؟ (پرسش)
- آیا علم معصوم مراتب و درجات دارد؟ (پرسش)
- فرق علم پیامبر با امام چیست؟ (پرسش)
- آیا علم پیامبران از لحاظ مرتبه یکسان است؟ (پرسش)
- آیا علم پیامبران و امامان از لحاظ مرتبه یکسان یا متفاوت است؟ (پرسش)
- فرق بین علم معصوم و علم فرشتگان چیست؟ (پرسش)
- آیا پیامبران پیش از آغاز وحی و نبوت و امامان پیش از تصدی امامت از علم ویژه معصوم برخوردار بوده‌اند؟ (پرسش)
- آیا علم معصوم در شب قدر نازل می‌شود؟ (پرسش)
- آیا علم معصوم در شب جمعه نازل می‌شود؟ (پرسش)
- امام معصوم از چه زمانی صاحب علم ویژه می‌شود؟ (پرسش)
- آیا غیر معصوم می‌تواند از علوم ویژه معصوم آگاهی یابد؟ (پرسش)
- تفاوت علم خدا و معصوم چیست؟ (پرسش)
- آیا مقام علم معصوم به غیر معصوم داده می‌شود؟ (پرسش)
- شرایط دستیابی غیر معصوم به علم معصوم چیست؟ (پرسش)
- غیر معصوم از چه راهی می‌تواند به علم معصوم آگاهی یابد؟ (پرسش)
- آیا غیر معصوم وظیفه دارد به دنبال فراگیری علوم معصوم باشد؟ (پرسش)
- آیا آگاهی غیر معصوم از علم ویژه معصوم با حکمت الهی در امتحان او منافات ندارد؟ (پرسش)
- آیا از راه غیر مشروع می‌توان به علم ویژه معصوم دست یافت؟ (پرسش)
- رابطه علم معصوم با علم مکنون یا مستأثر چیست؟ (پرسش)
- رابطه علم معصوم با اجتباء الهی چیست؟ (پرسش)
- رابطه علم معصوم با بداء الهی چیست؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع علم معصوم
پانویس
- ↑ و ز هر داننده‌ای داناتری هست؛ سوره یوسف، آیه: ۷۶.
- ↑ تو و قومت پیش از این آنها را نمی‌دانستید ؛ سوره هود، آیه: ۴۹.
- ↑ مکاتبه اختصاصى دانشنامه مجازی امامت و ولایت.
- ↑ همان، ج۹، ص۴۵۱.
- ↑ شریف لاهیجی، تفسیر شریف لاهیجی، ج۳، ص۴۱۱.
- ↑ «ای یحیی، کتاب (آسمانی) را با توانمندی بگیر! و ما به او در کودکی (نیروی) داوری دادیم * و از نزد خویش مهر و پاکیزگی ارزانی داشتیم و او پرهیزگار بود»؛ سوره مریم، آیات ۱۲-۱۳.
- ↑ طباطبایی، ترجمه المیزان، ج۱۴، ص۲۳-۲۴.
- ↑ «(نوزاد) گفت: بی‌گمان من بنده خداوندم، به من کتاب (آسمانی) داده و مرا پیامبر کرده است»؛ مریم، آیه۳۰.
- ↑ کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۳۸۸.
- ↑ علم امام، ص۱۴۹-۱۵۱.