امام حسن مجتبی در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
خط ۱۶: خط ۱۶:
*[[امام حسن]]{{ع}} [[پس از شهادت امام علی]]{{ع}} در ۲۱ [[رمضان]] سال ۴۰ هجری، [[امامت]] و [[خلافت]] را به دست گرفت. هر چند [[خلافت]] آن [[امام]] چند ماه بیش‌تر طول نکشید، هشت سال [[منصب امامت]] را بر عهده داشت.[[مقام امامت]] [[حضرت]] [[حسن بن علی]]{{ع}} از طرق متعدد ثابت شده است؛ از جمله تصریح [[پیامبر اسلام]]{{صل}} و [[حضرت علی]]{{ع}}. [[پیامبر]]{{صل}} بر [[امامت]] او تصریح کرده و فرموده است که پس از [[علی]]{{ع}}، [[حسن]]{{ع}} [[وصی]] و [[جانشین]] من است<ref>ینابیع الموده‌، ۱۳۶.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 99.</ref>.
*[[امام حسن]]{{ع}} [[پس از شهادت امام علی]]{{ع}} در ۲۱ [[رمضان]] سال ۴۰ هجری، [[امامت]] و [[خلافت]] را به دست گرفت. هر چند [[خلافت]] آن [[امام]] چند ماه بیش‌تر طول نکشید، هشت سال [[منصب امامت]] را بر عهده داشت.[[مقام امامت]] [[حضرت]] [[حسن بن علی]]{{ع}} از طرق متعدد ثابت شده است؛ از جمله تصریح [[پیامبر اسلام]]{{صل}} و [[حضرت علی]]{{ع}}. [[پیامبر]]{{صل}} بر [[امامت]] او تصریح کرده و فرموده است که پس از [[علی]]{{ع}}، [[حسن]]{{ع}} [[وصی]] و [[جانشین]] من است<ref>ینابیع الموده‌، ۱۳۶.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 99.</ref>.
*[[احادیث]] دیگری همانند [[حدیث کساء]]، [[ثقلین]] و سفینه در این باره از [[پیامبر]]{{صل}} [[نقل]] شده‌اند. [[قرآن]] در آیاتی همچون [[آیه تطهیر]]<ref>{{متن قرآن| وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الأُولَى وَأَقِمْنَ الصَّلاةَ وَآتِينَ الزَّكَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا }}؛ سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref> و [[مباهله]]<ref>{{متن قرآن|فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءنَا وَنِسَاءكُمْ وَأَنفُسَنَا وأَنفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَةَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ}}؛ سوره آل عمران، آیه ۶۱.</ref> بر این [[حقیقت]] اشارت برده است. [[امیر مؤمنان علی]]{{ع}} نیز هنگام [[شهادت]] در حضور [[خانواده]] خویش و بزرگان [[شیعه]]، کتاب و [[سلاح]] خود را به او سپرد و فرمود که [[حسن]]{{ع}} [[وصی]] من است<ref>اعلام الوری‌، ۲۰۹- ۲۰۶.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 100.</ref>.
*[[احادیث]] دیگری همانند [[حدیث کساء]]، [[ثقلین]] و سفینه در این باره از [[پیامبر]]{{صل}} [[نقل]] شده‌اند. [[قرآن]] در آیاتی همچون [[آیه تطهیر]]<ref>{{متن قرآن| وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الأُولَى وَأَقِمْنَ الصَّلاةَ وَآتِينَ الزَّكَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا }}؛ سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref> و [[مباهله]]<ref>{{متن قرآن|فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءنَا وَنِسَاءكُمْ وَأَنفُسَنَا وأَنفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَةَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ}}؛ سوره آل عمران، آیه ۶۱.</ref> بر این [[حقیقت]] اشارت برده است. [[امیر مؤمنان علی]]{{ع}} نیز هنگام [[شهادت]] در حضور [[خانواده]] خویش و بزرگان [[شیعه]]، کتاب و [[سلاح]] خود را به او سپرد و فرمود که [[حسن]]{{ع}} [[وصی]] من است<ref>اعلام الوری‌، ۲۰۹- ۲۰۶.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 100.</ref>.
==[[صلح]] [[امام حسن]]{{ع}}==
==[[صلح امام حسن]]{{ع}}==
*از مهم‌ترین حوادث [[زندگی]] [[مبارک]] [[امام حسن]]{{ع}} [[صلح]] او با [[معاویه]] است. از آن رو که برخی کسان [[دلایل]] تن دادن [[امام]]{{ع}} به [[صلح]] با [[معاویه]] را ندانسته‌اند، بر آن خرده گرفته‌اند. برای راه یافتن به [[دلایل]] [[صلح]] [[امام حسن]]{{ع}}، بررسی دو موضوع ضروری می‌نماید: نخست شرایط نابسامان [[اجتماعی]] آن روزگار که [[امام]]{{ع}} را به [[صلح]] واداشت<ref>پیشوایان ما، ۱۱۷- ۱۰۵.</ref> و دیگر، [[مقام]] والای [[امامت]] و اینکه شخص [[امام]] با [[دانش]] آسمانی خویش همواره [[بهترین]] راه را بر می‌گزیند و از این رو، [[اطاعت]] از او بی‌چون و چرا [[واجب]] است<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 100.</ref>:
*از مهم‌ترین حوادث [[زندگی]] [[مبارک]] [[امام حسن]]{{ع}} [[صلح]] او با [[معاویه]] است. از آن رو که برخی کسان [[دلایل]] تن دادن [[امام]]{{ع}} به [[صلح]] با [[معاویه]] را ندانسته‌اند، بر آن خرده گرفته‌اند. برای راه یافتن به [[دلایل]] [[صلح امام حسن]]{{ع}}، بررسی دو موضوع ضروری می‌نماید: نخست شرایط نابسامان [[اجتماعی]] آن روزگار که [[امام]]{{ع}} را به [[صلح]] واداشت<ref>پیشوایان ما، ۱۱۷- ۱۰۵.</ref> و دیگر، [[مقام]] والای [[امامت]] و اینکه شخص [[امام]] با [[دانش]] آسمانی خویش همواره [[بهترین]] راه را بر می‌گزیند و از این رو، [[اطاعت]] از او بی‌چون و چرا [[واجب]] است<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 100.</ref>:
#[[جامعه]] روزگار [[امام حسن]]{{ع}} به [[دلیل]] جنگ‌های فراوان و کشمکش‌های [[سیاسی]] بسیار، در کمند اضطراب‌ها و نابسامانی‌ها گرفتار آمده بود و این امر، [[خلافت امام]] [[حسن]]{{ع}} را با وضعیتی پیچیده و دشوار رو به رو ساخته بود. از مشکلات بزرگ، وجود دسته‌ها و احزاب پرشمار در [[کوفه]] بود؛ همانند [[امویان]]، [[خوارج]]، مذبذبین فرصت‌طلب و سربازان نافرمان. دسیسه‌های [[معاویه]]- که از هیچ گونه [[قانون]] [[اخلاقی]] و انسانی [[پیروی]] نمی‌کرد- مشکلی دیگر بود<ref>مصنفات شیخ مفید، ۱۱/ ۲/ ۱۹- ۱۶.</ref> مشکل سوم، کمی [[یاران امام]] و همراه نبودن [[مردم]] و [[خیانت]] و [[دنیاپرستی]] برخی سران [[لشکر]] بود. از این رو، [[امام]] برای [[حفظ اسلام]] چاره‌ای جز [[صلح]] ندید. رهاورد [[صلح]] [[امام حسن]]{{ع}} عبارت بودند از:
#[[جامعه]] روزگار [[امام حسن]]{{ع}} به [[دلیل]] جنگ‌های فراوان و کشمکش‌های [[سیاسی]] بسیار، در کمند اضطراب‌ها و نابسامانی‌ها گرفتار آمده بود و این امر، [[خلافت امام]] [[حسن]]{{ع}} را با وضعیتی پیچیده و دشوار رو به رو ساخته بود. از مشکلات بزرگ، وجود دسته‌ها و احزاب پرشمار در [[کوفه]] بود؛ همانند [[امویان]]، [[خوارج]]، مذبذبین فرصت‌طلب و سربازان نافرمان. دسیسه‌های [[معاویه]]- که از هیچ گونه [[قانون]] [[اخلاقی]] و انسانی [[پیروی]] نمی‌کرد- مشکلی دیگر بود<ref>مصنفات شیخ مفید، ۱۱/ ۲/ ۱۹- ۱۶.</ref> مشکل سوم، کمی [[یاران امام]] و همراه نبودن [[مردم]] و [[خیانت]] و [[دنیاپرستی]] برخی سران [[لشکر]] بود. از این رو، [[امام]] برای [[حفظ اسلام]] چاره‌ای جز [[صلح]] ندید. رهاورد [[صلح امام حسن]]{{ع}} عبارت بودند از:
##[[حفظ جان]] و [[مال]] و آبروی [[شیعیان]]؛
##[[حفظ جان]] و [[مال]] و آبروی [[شیعیان]]؛
##[[آشکار]] ساختن چهره پلید [[معاویه]] و حفظ [[خلافت]] از لغزیدن به [[نظام]] موروثی؛
##[[آشکار]] ساختن چهره پلید [[معاویه]] و حفظ [[خلافت]] از لغزیدن به [[نظام]] موروثی؛
##در [[امان]] داشتن [[کشور اسلامی]] از [[طمع]] و تعرض [[دشمنان خارجی]]<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 100.</ref>.
##در [[امان]] داشتن [[کشور اسلامی]] از [[طمع]] و تعرض [[دشمنان خارجی]]<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 100.</ref>.
#[[امام]] [[معصوم]]{{ع}} از [[دانش الهی]] بهره‌مند است و آنچه می‌کند، به [[فرمان خداوند]] است و از این رو، [[سرپیچی]] از [[فرمان]] او روا نیست و [[مؤمنین]] می‌باید بی‌چون و چرا از [[امام]] [[معصوم]]{{ع}} [[پیروی]] کنند. [[شیعیان]] با چنین ایمانی به [[امام]] [[معصوم]]{{ع}} برآن‌اند که [[صلح]] [[امام حسن]]{{ع}} را [[مصلحت]] و منفعت‌هایی بسیار مهم بوده است و راه نیافتن خِرَد ما به این [[مصلحت]] و منفعت‌ها به معنای ناصواب بودن [[تدبیر امام]]{{ع}} نیست. [[پیامبر اسلام]]{{صل}} می‌فرماید: "[[حسن]] و [[حسین]] امام‌اند چه بنشینند و چه [[قیام]] کنند"<ref>تفسیر نور الثقلین‌، ۶/ ۵۸.</ref>. [[شیعیان]] با [[الهام]] از چنین روایاتی، [[مطیع]] بی‌چون و چرای [[امام]] معصوم‌اند چه همانند [[حضرت]] [[حسن بن علی]]{{ع}} راه [[صلح]] را [[مصلحت]] زمان خویش بداند و چه همانند [[حضرت]] [[حسین بن علی]]{{ع}} برخیزد و راهی دیگر را [[مصلحت]] بشمارد<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 101.</ref>.
#[[امام]] [[معصوم]]{{ع}} از [[دانش الهی]] بهره‌مند است و آنچه می‌کند، به [[فرمان خداوند]] است و از این رو، [[سرپیچی]] از [[فرمان]] او روا نیست و [[مؤمنین]] می‌باید بی‌چون و چرا از [[امام]] [[معصوم]]{{ع}} [[پیروی]] کنند. [[شیعیان]] با چنین ایمانی به [[امام]] [[معصوم]]{{ع}} برآن‌اند که [[صلح امام حسن]]{{ع}} را [[مصلحت]] و منفعت‌هایی بسیار مهم بوده است و راه نیافتن خِرَد ما به این [[مصلحت]] و منفعت‌ها به معنای ناصواب بودن [[تدبیر امام]]{{ع}} نیست. [[پیامبر اسلام]]{{صل}} می‌فرماید: "[[حسن]] و [[حسین]] امام‌اند چه بنشینند و چه [[قیام]] کنند"<ref>تفسیر نور الثقلین‌، ۶/ ۵۸.</ref>. [[شیعیان]] با [[الهام]] از چنین روایاتی، [[مطیع]] بی‌چون و چرای [[امام]] معصوم‌اند چه همانند [[حضرت]] [[حسن بن علی]]{{ع}} راه [[صلح]] را [[مصلحت]] زمان خویش بداند و چه همانند [[حضرت]] [[حسین بن علی]]{{ع}} برخیزد و راهی دیگر را [[مصلحت]] بشمارد<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 101.</ref>.
*وانگهی، از [[روایات]] بر می‌آید که تنها راه درست در روزگار [[امام حسن]]{{ع}} [[صلح]] بوده است؛ از آن جمله است روایتی از همان [[امام]] که می‌فرماید: "به [[خدا]] [[سوگند]] اگر من با [[معاویه]] می‌جنگیدم، [[مردم]] مرا [[تسلیم]] او می‌کردند... به [[خدا]] [[سوگند]]، آنچه من کردم، برای [[شیعیان]] بهتر است از هر آنچه [[خورشید]] بر آن می‌تابد و غروب می‌کند. آیا نمی‌دانید که من [[امام]] شمایم و فرمانبرداری‌ام بر شما فریضه است؟ آیا نشنیده‌اید که [[پیامبر خدا]] مرا یکی از دو سالار [[جوانان]] بهشتی دانسته است؟ پس [[شک]] مکنید که من برای [[مصلحت]] [[امت]] و پاسداشت [[خون]] آنان به [[صلح]] تن دادم"<ref>بحارالانوار، ۴۴/ ۱۹، ۲۱ و ۵۶.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 101.</ref>.
*وانگهی، از [[روایات]] بر می‌آید که تنها راه درست در روزگار [[امام حسن]]{{ع}} [[صلح]] بوده است؛ از آن جمله است روایتی از همان [[امام]] که می‌فرماید: "به [[خدا]] [[سوگند]] اگر من با [[معاویه]] می‌جنگیدم، [[مردم]] مرا [[تسلیم]] او می‌کردند... به [[خدا]] [[سوگند]]، آنچه من کردم، برای [[شیعیان]] بهتر است از هر آنچه [[خورشید]] بر آن می‌تابد و غروب می‌کند. آیا نمی‌دانید که من [[امام]] شمایم و فرمانبرداری‌ام بر شما فریضه است؟ آیا نشنیده‌اید که [[پیامبر خدا]] مرا یکی از دو سالار [[جوانان]] بهشتی دانسته است؟ پس [[شک]] مکنید که من برای [[مصلحت]] [[امت]] و پاسداشت [[خون]] آنان به [[صلح]] تن دادم"<ref>بحارالانوار، ۴۴/ ۱۹، ۲۱ و ۵۶.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 101.</ref>.
==[[شهادت]]==
==[[شهادت]]==
*چون مدتی بر [[صلح امام حسن]]{{ع}} گذشت، [[معاویه]] دریافت که مفاد [[صلحنامه]] به زیان او است و از این رو، در پی [[قتل]] [[امام]] برآمد و سر انجام [[جعده]]- [[همسر]] [[امام]]- را [[فریب]] داد و به [[قتل]] شوهر برانگیخت. [[جعده]] به [[امام]] زهر خورانید و بدین‌سان [[امام حسن مجتبی]]{{ع}} به [[روز ۲۸ صفر]] سال ۵۰ ه. در [[چهل]] و هشت سالگی به [[شهادت]] رسید و در [[قبرستان بقیع]] [[مدینه]] به [[خاک]] سپرده شد<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 101.</ref>.
*چون مدتی بر [[صلح امام حسن]]{{ع}} گذشت، [[معاویه]] دریافت که مفاد [[صلحنامه]] به زیان او است و از این رو، در پی [[قتل]] [[امام]] برآمد و سر انجام [[جعده]]- [[همسر]] [[امام]]- را [[فریب]] داد و به [[قتل]] شوهر برانگیخت. [[جعده]] به [[امام]] زهر خورانید و بدین‌سان [[امام حسن مجتبی]]{{ع}} به [[روز ۲۸ صفر]] سال ۵۰ ه. در [[چهل]] و هشت سالگی به [[شهادت]] رسید و در [[قبرستان بقیع]] [[مدینه]] به [[خاک]] سپرده شد<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 101.</ref>.

نسخهٔ ‏۹ اوت ۲۰۱۹، ساعت ۱۳:۲۹

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
این مدخل از زیرشاخه‌های بحث اهل بیت پیامبر خاتم است. "امام حسن مجتبی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام حسن مجتبی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

فضائل و مناقب

امامت

صلح امام حسن(ع)

  1. جامعه روزگار امام حسن(ع) به دلیل جنگ‌های فراوان و کشمکش‌های سیاسی بسیار، در کمند اضطراب‌ها و نابسامانی‌ها گرفتار آمده بود و این امر، خلافت امام حسن(ع) را با وضعیتی پیچیده و دشوار رو به رو ساخته بود. از مشکلات بزرگ، وجود دسته‌ها و احزاب پرشمار در کوفه بود؛ همانند امویان، خوارج، مذبذبین فرصت‌طلب و سربازان نافرمان. دسیسه‌های معاویه- که از هیچ گونه قانون اخلاقی و انسانی پیروی نمی‌کرد- مشکلی دیگر بود[۱۵] مشکل سوم، کمی یاران امام و همراه نبودن مردم و خیانت و دنیاپرستی برخی سران لشکر بود. از این رو، امام برای حفظ اسلام چاره‌ای جز صلح ندید. رهاورد صلح امام حسن(ع) عبارت بودند از:
    1. حفظ جان و مال و آبروی شیعیان؛
    2. آشکار ساختن چهره پلید معاویه و حفظ خلافت از لغزیدن به نظام موروثی؛
    3. در امان داشتن کشور اسلامی از طمع و تعرض دشمنان خارجی[۱۶].
  2. امام معصوم(ع) از دانش الهی بهره‌مند است و آنچه می‌کند، به فرمان خداوند است و از این رو، سرپیچی از فرمان او روا نیست و مؤمنین می‌باید بی‌چون و چرا از امام معصوم(ع) پیروی کنند. شیعیان با چنین ایمانی به امام معصوم(ع) برآن‌اند که صلح امام حسن(ع) را مصلحت و منفعت‌هایی بسیار مهم بوده است و راه نیافتن خِرَد ما به این مصلحت و منفعت‌ها به معنای ناصواب بودن تدبیر امام(ع) نیست. پیامبر اسلام(ص) می‌فرماید: "حسن و حسین امام‌اند چه بنشینند و چه قیام کنند"[۱۷]. شیعیان با الهام از چنین روایاتی، مطیع بی‌چون و چرای امام معصوم‌اند چه همانند حضرت حسن بن علی(ع) راه صلح را مصلحت زمان خویش بداند و چه همانند حضرت حسین بن علی(ع) برخیزد و راهی دیگر را مصلحت بشمارد[۱۸].

شهادت

منابع

جستارهای وابسته

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ↑ فرهنگ شیعه، ص 98.
  2. ↑ بحار الانوار، ۴۳/ ۶۶ و ۳۰۶.
  3. ↑ اعیان الشیعة، ۱/ ۵۶۴.
  4. ↑ سیر اعلام النبلاء، ۳/ ۲۵۳ و ۲۶۷.
  5. ↑ فرهنگ شیعه، ص 99.
  6. ↑ فرهنگ شیعه، ص 99.
  7. ↑ ینابیع الموده‌، ۱۳۶.
  8. ↑ فرهنگ شیعه، ص 99.
  9. ↑ ﴿ وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الأُولَى وَأَقِمْنَ الصَّلاةَ وَآتِينَ الزَّكَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا ﴾؛ سوره احزاب، آیه ۳۳.
  10. ↑ ﴿فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءنَا وَنِسَاءكُمْ وَأَنفُسَنَا وأَنفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَةَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ﴾؛ سوره آل عمران، آیه ۶۱.
  11. ↑ اعلام الوری‌، ۲۰۹- ۲۰۶.
  12. ↑ فرهنگ شیعه، ص 100.
  13. ↑ پیشوایان ما، ۱۱۷- ۱۰۵.
  14. ↑ فرهنگ شیعه، ص 100.
  15. ↑ مصنفات شیخ مفید، ۱۱/ ۲/ ۱۹- ۱۶.
  16. ↑ فرهنگ شیعه، ص 100.
  17. ↑ تفسیر نور الثقلین‌، ۶/ ۵۸.
  18. ↑ فرهنگ شیعه، ص 101.
  19. ↑ بحارالانوار، ۴۴/ ۱۹، ۲۱ و ۵۶.
  20. ↑ فرهنگ شیعه، ص 101.
  21. ↑ فرهنگ شیعه، ص 101.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=امام_حسن_مجتبی_در_کلام_اسلامی&oldid=223252»