دین مسیحیت: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (جایگزینی متن - '، ص:' به '، ص')
جز (جایگزینی متن - 'هیأت' به 'هیئت')
خط ۳۹: خط ۳۹:
*[[مسیحیت]] به سه فرقۀ بزرگ [[کاتولیک]]، ارتدکس و [[پروتستان]] انشعاب یافته است. تشکیل کلیسای ارتدکس و جدایی آن از کلیسای [[کاتولیک]] [[روم]]، نخستین انشعاب مهم در [[مسیحیت]] بود که [[اختلافات]] [[سیاسی]] [[روم]] و بیزانس بدین انشعاب دامن زدند. ارتدکس‌ها به بارداری بی‌شائبۀ [[حضرت مریم]] {{ع}} و مصون بودن [[مقامات]] والای کلیسایی از [[خطا]] و اشتباه [[معتقد]] نیستند. کشیش‌های ارتدکس [[ازدواج]] را برای خود روا می‌دانند و [[عبادات]] شفاهی را به زبان رایج [[مردم]] انجام می‌دهند. سختگیری کلیسای [[کاتولیک]]، وجود مقررات دست و پاگیر و زیر فشار نهادن [[مؤمنان]] [[مسیحی]] قرون وسطی، گروهی از روشنفکران کلیسای [[روم]] را به [[اعتراض]] واداشت. این حرکت اعتراض‌آمیز، [[نهضت]] [[پروتستان]] نام گرفت که مارتین لوتر از [[رهبران]] این [[نهضت]] بود. همۀ فرقه‌های [[مذهب]] پروتستان‌ها مخالف [[قدرت الهی]] پاپ اند و معتقدند [[مؤمنین]] در ارتباط با [[خدا]] [[نیازمند]] کشیش نیستند و [[کشیشان]] می‌توانند [[ازدواج]] کنند. همچنین، [[اعتراف به گناه]] را [[واجب]] نمی‌شمارند و به [[برزخ]] و دوشیزگی [[حضرت مریم]] {{ع}} [[اعتقاد]] ندارند<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۲۵۹.</ref>.
*[[مسیحیت]] به سه فرقۀ بزرگ [[کاتولیک]]، ارتدکس و [[پروتستان]] انشعاب یافته است. تشکیل کلیسای ارتدکس و جدایی آن از کلیسای [[کاتولیک]] [[روم]]، نخستین انشعاب مهم در [[مسیحیت]] بود که [[اختلافات]] [[سیاسی]] [[روم]] و بیزانس بدین انشعاب دامن زدند. ارتدکس‌ها به بارداری بی‌شائبۀ [[حضرت مریم]] {{ع}} و مصون بودن [[مقامات]] والای کلیسایی از [[خطا]] و اشتباه [[معتقد]] نیستند. کشیش‌های ارتدکس [[ازدواج]] را برای خود روا می‌دانند و [[عبادات]] شفاهی را به زبان رایج [[مردم]] انجام می‌دهند. سختگیری کلیسای [[کاتولیک]]، وجود مقررات دست و پاگیر و زیر فشار نهادن [[مؤمنان]] [[مسیحی]] قرون وسطی، گروهی از روشنفکران کلیسای [[روم]] را به [[اعتراض]] واداشت. این حرکت اعتراض‌آمیز، [[نهضت]] [[پروتستان]] نام گرفت که مارتین لوتر از [[رهبران]] این [[نهضت]] بود. همۀ فرقه‌های [[مذهب]] پروتستان‌ها مخالف [[قدرت الهی]] پاپ اند و معتقدند [[مؤمنین]] در ارتباط با [[خدا]] [[نیازمند]] کشیش نیستند و [[کشیشان]] می‌توانند [[ازدواج]] کنند. همچنین، [[اعتراف به گناه]] را [[واجب]] نمی‌شمارند و به [[برزخ]] و دوشیزگی [[حضرت مریم]] {{ع}} [[اعتقاد]] ندارند<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۲۵۹.</ref>.
*جنبش اطلاح‌طلبانه پروتستان‌ها با "[[مسیحیت یهودی]]" در قرن شانزدهم ارتباط‍‌ پیدا می‌کند، به طوری که پروتستان‌ها اعتبار و آبروی [[یهودیان]] را به آنها بازگرداندند و [[عهد قدیم]] ([[یهودیان]]) بالاترین منبع [[اعتقادی]] پروتستان‌ها شد. با [[انقلاب]] پورتانی‌ها در قرن هفده، [[یهودی]] شدن [[مسیحیت]] به اوج خود رسید تاجایی که برخی از آنها [[نماز]] و [[کتاب مقدس]] را به زبان عبری می‌خواندند<ref>ر.ک: [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۶۳.</ref>.
*جنبش اطلاح‌طلبانه پروتستان‌ها با "[[مسیحیت یهودی]]" در قرن شانزدهم ارتباط‍‌ پیدا می‌کند، به طوری که پروتستان‌ها اعتبار و آبروی [[یهودیان]] را به آنها بازگرداندند و [[عهد قدیم]] ([[یهودیان]]) بالاترین منبع [[اعتقادی]] پروتستان‌ها شد. با [[انقلاب]] پورتانی‌ها در قرن هفده، [[یهودی]] شدن [[مسیحیت]] به اوج خود رسید تاجایی که برخی از آنها [[نماز]] و [[کتاب مقدس]] را به زبان عبری می‌خواندند<ref>ر.ک: [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۶۳.</ref>.
*در حال حاضر "[[مسیحیت صهیونیستی]]" جریانی [[فرهنگی]] ـ [[سیاسی]] است که با تکیه بر آموزه‌های [[تورات]]، [[تمایلات]] [[سیاسی]] [[صهیونیستی]] و امکانات نظامی [[آمریکا]] سعی در کسب سلطۀ کامل بر جغرافیای [[فرهنگی]] و خاکی [[مسلمین]] (از نیل تا [[فرات]]) دارد. این جریان موضوع [[زمینه‌سازی ظهور]] [[مقدس]] را بهانۀ حضور در خاورمیانه، [[حمایت]] از [[اسرائیل]]، تسلط‍‌ بر [[عراق]] و... ساخته و "[[ظهور حضرت عیسی]] {{ع}}" را مشروط‍‌ به تشکیل [[اسرائیل]] بزرگ، انهدام [[بیت المقدس]]، بنای هیکل [[سلیمان]] و بالاخره واقعۀ "[[آرماگدون]]" می‌شناسند و حذف عوامل تحقق این [[استراتژی]]، مقابله با [[مسلمین]] و [[روحیه]] جهادی [[شیعیان]]، سلطۀ کامل بر [[ایران]] [[اسلامی]] و قتل‌عام [[مخالفان]] [[سلطه]] [[صهیونیسم]] بر [[سرزمین‌های اسلامی]] را مقدمۀ لازم به شمار می‌آورد. متمسک شدن به موضوع "قریب الوقوع بودن [[ظهور]] [[حضرت مسیح]] {{ع}} "برای محتوم جلوه دادن سلطۀ [[یهودیت]] و [[مسیحیت]] بر کل [[جهان]] در هیأت [[حکومت جهانی]]، حکایت از طرح زیرکانه و سلطه‌جویانۀ آنها دارد<ref>ر.ک: [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۶۱.</ref>.
*در حال حاضر "[[مسیحیت صهیونیستی]]" جریانی [[فرهنگی]] ـ [[سیاسی]] است که با تکیه بر آموزه‌های [[تورات]]، [[تمایلات]] [[سیاسی]] [[صهیونیستی]] و امکانات نظامی [[آمریکا]] سعی در کسب سلطۀ کامل بر جغرافیای [[فرهنگی]] و خاکی [[مسلمین]] (از نیل تا [[فرات]]) دارد. این جریان موضوع [[زمینه‌سازی ظهور]] [[مقدس]] را بهانۀ حضور در خاورمیانه، [[حمایت]] از [[اسرائیل]]، تسلط‍‌ بر [[عراق]] و... ساخته و "[[ظهور حضرت عیسی]] {{ع}}" را مشروط‍‌ به تشکیل [[اسرائیل]] بزرگ، انهدام [[بیت المقدس]]، بنای هیکل [[سلیمان]] و بالاخره واقعۀ "[[آرماگدون]]" می‌شناسند و حذف عوامل تحقق این [[استراتژی]]، مقابله با [[مسلمین]] و [[روحیه]] جهادی [[شیعیان]]، سلطۀ کامل بر [[ایران]] [[اسلامی]] و قتل‌عام [[مخالفان]] [[سلطه]] [[صهیونیسم]] بر [[سرزمین‌های اسلامی]] را مقدمۀ لازم به شمار می‌آورد. متمسک شدن به موضوع "قریب الوقوع بودن [[ظهور]] [[حضرت مسیح]] {{ع}} "برای محتوم جلوه دادن سلطۀ [[یهودیت]] و [[مسیحیت]] بر کل [[جهان]] در هیئت [[حکومت جهانی]]، حکایت از طرح زیرکانه و سلطه‌جویانۀ آنها دارد<ref>ر.ک: [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۶۱.</ref>.


==منابع==
==منابع==

نسخهٔ ‏۱۹ فوریهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۵:۳۷

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل دین مسیحیت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

زندگی نامه حضرت عیسی(ع)

کتاب دینی مسیحیت

رسمیت یافتن مسیحیت

تصلیب و تثلیث

آیین های مقدس

  1. تعمید: نخستین و مهم‌ترین آیینی که برای ورود به جهان مسیحیت لازم و ضروری است که خدا با آن، همۀ آثار زندگی و مرگ عیسی (ع) را به فرد اعطا می‌‌کند. تعمید نوعی از شستشو بوده که همراه آن، کشیش این عبارت را می‌‌خواند: تو را به نام پدر، پسر و روح‌القدس تعمید می‌دهم: مسیحیان معمولاً در روز عید پاک که مهمترین جشن دینی مسیحیان، به خاطر یادآوری برخاستن مسیح از میان مردگان در روز سوم پس از تصلیب است، تعمید می‌‌گیرند[۲۴].
  2. تأیید: پس از فدا که نجات از گناه و ورود به دنیای ایمان است، نوبت به تأیید می‌‌رسد، که آن شهادت و گواهی فرد به چیزی است که خدا به وسیلۀ عیسی برای بشریت محقق ساخته و کمک خواستن از روح‌القدس برای انجام این وظیفه است. تأیید توسط اسقف یا جانشین او با خواندن این عبارت انجام می‌‌شود: روح‌القدس را بپذیر، تا بتوانی به مسیح شهادت دهی[۲۵].
  3. اعتراف: مسیحیان در آیین اعتراف از گناهان خود توبه می‌‌کنند و از این طریق بخشش و مغفرت خداوند را طلب می‌‌نمایند که امروزه بیشتر به صورت فردی و در حضور پدران روحانی انجام می‌‌شود[۲۶].
  4. تدهین: آیین تدهین مخصوص بیماران و با روغن مقدس است و نشانۀ وجود خدا و محبت اوست، به اینکه آنها تنها نیستند، بلکه عیسی با ایشان است و آنان را به سمت خدا هدایت می‌‌کند[۲۷].
  5. عشای ربانی: یادبود و بازسازی شام آخر عیسی با حواریون، در شب قبل از مرگ اوست که عیسی در آن هنگام، نان و شراب به شاگردان خود داد، تا آن را به عنوان خون مسیح بنوشند که به جهت آمرزش گناهان ریخته می‌‌شود. در این آیین دو مسئله، اساسی و ثابت است: یکی خواندن مقداری از کتاب مقدس و دیگری خوردن قربانی مقدس[۲۸].

انشعابات مسیحیت

منابع

جستارهای وابسته

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۲۱۵.
  2. ﴿وَقَفَّيْنَا عَلَى آثَارِهِمْ بِعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْرَاةِ وَآتَيْنَاهُ الْإِنْجِيلَ فِيهِ هُدًى وَنُورٌ وَمُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْرَاةِ وَهُدًى وَمَوْعِظَةً لِلْمُتَّقِينَ«و از پی آنان عیسی بن مریم را فرستادیم در حالی که تورات پیش از خود را راست می‌شمرد و به او انجیل دادیم که در آن رهنمود و روشنایی بود و تورات پیش از خود را راست می‌شمرد و رهنمود و پند برای پرهیزگاران بود» سوره مائده، آیه ۴۶.
  3. ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۳۲۴.
  4. سوره مریم، آیه ۱۵-۳۵.
  5. ﴿قَالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتَانِيَ الْكِتَابَ وَجَعَلَنِي نَبِيًّا وَجَعَلَنِي مُبَارَكًا أَيْنَ مَا كُنْتُ وَأَوْصَانِي بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ مَا دُمْتُ حَيًّا«(نوزاد) گفت: بی‌گمان من بنده خداوندم، به من کتاب (آسمانی) داده و مرا پیامبر کرده است و هر جا باشم مرا خجسته گردانیده و تا زنده‌ام به نماز و زکاتم سفارش فرموده است» سوره مریم، آیه ۳۰ ـ ۳۱
  6. ﴿إِذْ قَالَ اللَّهُ يَا عِيسَى إِنِّي مُتَوَفِّيكَ وَرَافِعُكَ إِلَيَّ وَمُطَهِّرُكَ مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا وَجَاعِلُ الَّذِينَ اتَّبَعُوكَ فَوْقَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ«آنگاه خداوند فرمود: ای عیسی! من بازگیرنده تو و فرابرنده تو سوی خویش و رهایی‌بخش تو از گروه کافرانم و پیروان تو را تا روز رستخیز بر کافران برتر می‌گمارم سپس بازگشت شما به سوی من است و در آنچه اختلاف می‌داشتید میان شما داوری خواهم کرد» سوره آل عمران، آیه ۵۵.
  7. ﴿إِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِنْهُ اسْمُهُ الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ وَجِيهًا فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِينَ«آنگاه فرشتگان گفتند: ای مریم! خداوند تو را به کلمه‌ای از خویش نوید می‌دهد (که) نامش مسیح پسر مریم است، در این جهان و در جهان واپسین آبرومند و از نزدیک‌شدگان (به خداوند) است» سوره آل عمران، آیه ۴۵؛ ﴿وَقَوْلِهِمْ إِنَّا قَتَلْنَا الْمَسِيحَ عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ رَسُولَ اللَّهِ وَمَا قَتَلُوهُ وَمَا صَلَبُوهُ وَلَكِنْ شُبِّهَ لَهُمْ«و (این) گفتارشان که «ما مسیح عیسی فرزند مریم، پیامبر خداوند را کشتیم» در حالی که او را نکشتند و به صلیب نکشیدند، بلکه بر آنان مشتبه شد و آنان که در این (کار) اختلاف کردند نسبت بدان در تردیدند، هیچ دانشی بدان ندارند، جز پیروی از گمان و به یقین او را نکشت» سوره نساء، آیه ۱۵۷.
  8. ﴿إِنَّمَا الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ رَسُولُ اللَّهِ وَكَلِمَتُهُ أَلْقَاهَا إِلَى مَرْيَمَ وَرُوحٌ مِنْهُ«ای اهل کتاب! در دینتان غلوّ نورزید و درباره خداوند جز راستی سخنی بر زبان نیاورید؛ جز این نیست که مسیح عیسی پسر مریم، پیامبر خداوند و «کلمه اوست»» سوره نساء، آیه ۱۷۱.
  9. ﴿قَالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتَانِيَ الْكِتَابَ وَجَعَلَنِي نَبِيًّا«(نوزاد) گفت: بی‌گمان من بنده خداوندم، به من کتاب (آسمانی) داده و مرا پیامبر کرده است» سوره مریم، آیه ۳۰.
  10. ﴿إِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِنْهُ اسْمُهُ الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ وَجِيهًا فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِينَ«آنگاه فرشتگان گفتند: ای مریم! خداوند تو را به کلمه‌ای از خویش نوید می‌دهد (که) نامش مسیح پسر مریم است، در این جهان و در جهان واپسین آبرومند و از نزدیک‌شدگان (به خداوند) است» سوره آل عمران، آیه ۴۵؛ ﴿إِنَّمَا الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ رَسُولُ اللَّهِ وَكَلِمَتُهُ أَلْقَاهَا إِلَى مَرْيَمَ وَرُوحٌ مِنْهُ«ای اهل کتاب! در دینتان غلوّ نورزید و درباره خداوند جز راستی سخنی بر زبان نیاورید؛ جز این نیست که مسیح عیسی پسر مریم، پیامبر خداوند و «کلمه اوست»» سوره نساء، آیه ۱۷۱.
  11. ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۳۲۴-۳۲۵؛ فرهنگ شیعه، ص ۲۵۷.
  12. ﴿إِنَّ مَثَلَ عِيسَى عِنْدَ اللَّهِ كَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ«داستان عیسی نزد خداوند چون داستان آدم است که او را از خاک آفرید و سپس فرمود: باش! و بی‌درنگ موجود شد» سوره آل عمران، آیه ۵۹.
  13. ﴿إِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِنْهُ اسْمُهُ الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ وَجِيهًا فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِينَ«آنگاه فرشتگان گفتند: ای مریم! خداوند تو را به کلمه‌ای از خویش نوید می‌دهد (که) نامش مسیح پسر مریم است، در این جهان و در جهان واپسین آبرومند و از نزدیک‌شدگان (به خداوند) است» سوره آل عمران، آیه ۴۵.
  14. ﴿لَقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ قُلْ فَمَنْ يَمْلِكُ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا إِنْ أَرَادَ أَنْ يُهْلِكَ الْمَسِيحَ ابْنَ مَرْيَمَ وَأُمَّهُ وَمَنْ فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا وَلِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ«به راستی آنان که گفتند خداوند همان مسیح پسر مریم است کافر شدند؛ بگو: اگر خداوند بخواهد مسیح پسر مریم و مادرش و همه آنان را که روی زمینند هلاک گرداند کسی در برابر او چه اختیاری دارد؟ و فرمانفرمایی آسمان‌ها و زمین و آنچه میان آنهاست از آن خداوند است؛ هر» سوره مائده، آیه ۱۷ و ﴿لَقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ ثَالِثُ ثَلَاثَةٍ وَمَا مِنْ إِلَهٍ إِلَّا إِلَهٌ وَاحِدٌ وَإِنْ لَمْ يَنْتَهُوا عَمَّا يَقُولُونَ لَيَمَسَّنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ«به راستی آنان که گفتند خداوند یکی از سه (اقنوم) است کافر شدند و هیچ خدایی جز خدای یگانه نیست و اگر از آنچه می‌گویند دست نکشند به یقین به کافران ایشان عذابی دردناک خواهد رسید» سوره مائده، آیه ۷۳.
  15. ﴿وَقَوْلِهِمْ إِنَّا قَتَلْنَا الْمَسِيحَ عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ رَسُولَ اللَّهِ وَمَا قَتَلُوهُ وَمَا صَلَبُوهُ وَلَكِنْ شُبِّهَ لَهُمْ وَإِنَّ الَّذِينَ اخْتَلَفُوا فِيهِ لَفِي شَكٍّ مِنْهُ مَا لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِلَّا اتِّبَاعَ الظَّنِّ وَمَا قَتَلُوهُ يَقِينًا بَلْ رَفَعَهُ اللَّهُ إِلَيْهِ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا«و (این) گفتارشان که «ما مسیح عیسی فرزند مریم، پیامبر خداوند را کشتیم» در حالی که او را نکشتند و به صلیب نکشیدند، بلکه بر آنان مشتبه شد و آنان که در این (کار) اختلاف کردند نسبت بدان در تردیدند، هیچ دانشی بدان ندارند، جز پیروی از گمان و به یقین او را نکشت بلکه خداوند او را نزد خویش فرا برد و خداوند پیروزمندی فرزانه است» سوره نساء، آیه ۱۵۷ ـ ۱۵۸
  16. ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۲۶۰.
  17. ر.ک: فرهنگ شیعه ص ۲۵۶-۲۵۷.
  18. ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۲۵۷.
  19. ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۳۲۷.
  20. ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۳۲۷-۳۲۸؛ فرهنگ شیعه، ص ۲۵۷.
  21. ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۲۵۸.
  22. ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۳۲۹.
  23. ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۳۲۸.
  24. ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۳۲۹-۳۳۰.
  25. ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۳۳۰.
  26. ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۳۳۰.
  27. ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۳۳۰.
  28. ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۳۳۰.
  29. ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۲۵۹.
  30. ر.ک: مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص۶۶۳.
  31. ر.ک: مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص۶۶۱.