روش حکومت امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)

روش حکومت امام مهدی چگونه است؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / غیبت امام مهدی / عصر غیبت کبری
مدخل اصلی	آثار انتظار
مدخل وابسته	؟

روش حکومت امام مهدی چگونه است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

سید محمد صدر

آیت‌ الله شهید سید محمد صدر در کتاب «تاریخ پس از ظهور» در این‌باره گفته‌ است:

«می‌توان دو توجیه را برای این امر بیان کرد:

1. از جمله اصول کلی در نزد پیشوایان دین، مجاز بودن کشتن مجروحان دشمن در جبهه جنگ، تعقیب شخصی فراری از میدان نبرد و کشتن اسیر و ... می‌باشد؛ جز آن که پیشوایان نخستین به دلیل شرایط عصر خویش به آن عمل نمی‌کردند. امام علی (ع) در این باره می‌فرماید: "وَ لَكِنْ تَرَكْتُ ذَلِكَ لِلْعَاقِبَةِ مِنْ أَصْحَابِي إِنْ جُرِحُوا لَمْ يُقْتَلُوا..."؛ ولی این کار را به منظور رعایت حال یارانم ترک کردم تا اگر آنها نیز زخمی شدند، کشته نشوند ... . مسلما این مصلحت‌اندیشی در زمان حضرت ولی عصر (ع) وجود نخواهد داشت.
2. اصل کلی برای پیشوایان دین، نکشتن مجروح و تعقیب نکردن دشمن فراری و ... می‌باشد و آن بزرگواران به دلیل مجاز نبودن این اعمال، آنها را به کار نبسته‌اند اما همین اقدامات برای حضرت در زمان فتح جهان، جایز می‌گردد "و او بر اساس کتابی که نزد اوست، مأمور اجرای این کار است" و این تنها یک استثناست و پس از پیروزی جهانی، دیگر مجاز نخواهد بود. در آن مرحله است که "نه خونی می‌ریزد و نه خفته‌ای را بیدار می‌سازد". سر این تفاوت (با هر کدام از دو توجیه بالا) در اختلاف سطح بسیار زیاد جامعه صدر اسلام با جامعه مهدوی است.

مهم‌ترین ویژگی جامعه مسلمانان در صدر اسلام آن است که ایمان و کفر در آن دوره، ایمان و کفر پیش از امتحانات الهی است؛ آن اجتماع هم چون جامعه پیش از ظهور نیست که از کوره آزمایش‌های طاقت فرسا گذشته باشد. ایمان و کفر در جامعه مهدوی، ایمان و کفر پس از امتحان و ابتلائات عظیم الهی است. عبور آن مردم از این دوره، چیز ساده و ناچیزی نیست بلکه کافی است بیندیشیم که در صدر اسلام امتحانات الهی شامل مؤمن قاتل و کافر مقتول نمی‌شده است و از این رو درک آنها از اهمیت آن پیکار و نتایجش، نسبت به زمانی که آنها نیز از گذرگاه ابتلائات عظیم الهی گذشته باشند، بسیار اندک بوده است؛ زیرا اگر چنین بود، اهمیت ایمان در دل مؤمن و جایگاه کفر در دل کافر یا شخص منحرف، عمق و ژرفای بیشتری می‌یافت و افق اندیشه و بینش آنها تا میزان بسیار زیادی گسترش پیدا می‌کرد.

کافری که در مرحله پیش از ابتلائات الهی قرار دارد، به دلیل سادگی و عدم پیچیدگی‌اش و نیز سطح نازل شخصیتی، شایسته چنین رفتار قاطع نظامی نیست اما کافر پس از دوره آزمایش‌های الهی، آن قدر کفر پیچیده‌ای دارد که کمترین مجازاتش، جنگ با اوست؛ زیرا او همواره در دوران امتحانات الهی با کمال هوشیاری و آگاهی به ستیز کینه‌توزانه با حق و عدل پرداخته است. از این رو رواست که پاسخی مناسب و همسان با رفتار خشن و لجاجت‌آمیز خود دریافت دارد: "لاَ يَكُفُّونَ سُيُوفَهُمْ حَتَّى يَرْضَى اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ"».

پاسخ‌های دیگر

 با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:  

۱. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛

خدامراد سلیمیان حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «پرسمان مهدویت» در این‌باره گفته است: «از روایات و قرائن مختلف، ثابت می‌شود که روش حکومتی حضرت مهدی (ع) به طور دقیق همان روش حکومتی پیامبر اکرم(ص)، امام علی(ع) و دیگر امامان(ع) است. البته نباید از نگاه دور داشت که، پیامبر(ص) و ائمه(ع) به جهت محدودیت‌ها و موانع تحمیل شده فراوان، نتوانستند تمام اهداف خود را تحقق بخشند. آنگونه که از سخنان نورانی معصومین(ع) استفاده می‌شود: تمام محدودیت‌ها و موانع که تا آن زمان از برپایی حکومتی جامع و جهانی جلوگیری می‌کرده است، از سر راه امام مهدی(ع) برداشته می‌شود و آن حضرت اهداف معصومین(ع) را تحقق خواهد بخشید. در این رابطه دو دسته روایت وجود دارد: روایاتی که می‌گوید روش آن حضرت، همان سیره و روش پیامبر(ص) و ائمه(ع) است. این روایات ناظر بر روش ایشان در امور اجرایی است. روایاتی که سخن از تفاوت روش و سیره حضرت مهدی (ع) با سیره پیامبر(ص)، امام علی(ع) و ائمه(ع) به میان آورده است. برخی از روایات دسته نخست عبارت‌اند از: عبد اللّه بن عطا گوید: از امام باقر(ع) پرسیدم: هنگامی که قائم(ع) قیام کند، به کدام روش در میان مردم رفتار خواهد کرد؟ آن حضرت فرمود: "... آنچه را بدعت و پیرایه پیش از او بوده، از اساس ویران خواهد کرد، چنانکه رسول خدا(ص) عمل کرد، و او اسلام را از نو آغاز خواهد فرمود" امام صادق(ع) نیز فرمود: "چرا به فرا رسیدن خروج قائم شتاب می‌کنید؟ به خدا قسم لباس او جز جامه درشت و خشن نخواهد بود و غذایش جز خوراک ناگوار و ناخوش نباشد و جز شمشیر برای دشمنان چیزی در کار نبوده و مرگ زیر سایه شمشیر او خواهد بود". . همچنین آن حضرت فرمود: "همانا قائم ما اهل بیت آنگاه که قیام فرماید لباس علی را بر تن خواهد داشت و بر سیره او عمل خواهد کرد" . از این روایت‌ها به روشنی استفاده می‌شود که روش آن حضرت مطابق روش پدران خود است. پاره‌ای از روایات دسته دوم عبارتند از: زراره گوید: "به امام باقر(ع) عرض کردم: صالحی از صالحان را برایم نام ببر- و منظورم حضرت قائم(ع) بود- پس فرمود: اسم او اسم من است. عرض کردم: آیا همچون محمّد(ص) رفتار می‌کند؟ فرمود: هرگز! هرگز! ای زراره رفتار او را پیش نمی‌گیرد، عرض کردم: فدایت شوم، برای چه؟! فرمود: همانا رسول خدا(ص) در امت خود چنان رفتار می‌کرد که توأم با بخشش بود و دلهای مردم را به خود جذب می‌کرد؛ ولی رفتار قائم به جهت ستم فراوانی که جهان را فرا گرفته با خشونت و کشتار است؛ زیرا در کتابی که به همراه دارد، مأمور شده است که با کشتار رفتار کند و از کسی توبه نپذیرد. وای بر کسی که با او دشمنی کند و به ستیز برخیزد!". . ابو خدیجه از امام صادق(ع) روایت کرده که فرمود: "همانا امام علی(ع) فرمود: مرا چنین اختیاری بود که فراریان از جبهه جنگ را بکشم و کار مجروحان را یکسره سازم؛ لکن من به ملاحظه آینده‌نگری برای یاران خود این کار را نکردم که چون مجروح شدند کشته نشوند. اما برای قائم مقرر است آنان را که از جنگ می‌گریزند، بکشد و کار زخمی‌ها را یکسره سازد". همچنین از امام صادق(ع) سؤال شد: آیا سیره قائم برخلاف سیره و روش امام علی(ع) است؟ حضرت فرمود: بلی! به جهت آنکه حضرت علی(ع) سیره‌اش از روی منّت و گذشت بود؛ چون می‌دانست که شیعیانش زود مغلوب خواهند شد. اما حضرت قائم(ع) چون قیام کند، با شمشیر و اسیر گرفتن است؛ چون می‌داند شیعیانش هرگز مغلوب نخواهند شد". . کوتاه سخن اینکه سیره و روش آن حضرت در جهت اجرای تمام احکام و حدود الهی است که با توجّه به شرایط خاصّ آن حضرت، تمام آن ها تحقق خواهد یافت.. صرف نظر از صحیح بودن و یا صحیح نبودن اسناد روایات دسته دوم، وجه جمع بین این دو دسته روایت، اینگونه قابل ذکر است که بر فرض اگر روش آن حضرت با امیر مؤمنان(ع) تفاوت کند، تنها به خاطر شرایطی است که در آن حکومت جهانی فراهم می‌آید. و این شرایط به دلیل‌هایی برای دیگر امامان فراهم نشده بود. فراموش نشود آنچه از آن به عنوان سختگیری‌های حضرت یاد شده فقط در مرحله آغازین ظهور و پس از اتمام حجّت بر تمام انسانها و برای نابودی ستمگران است وگرنه روایات فراوانی در دست است که مراحل بعدی حکومت را، سرشار از صلح و صفا و صمیمیت دانسته، سخن از رضایت همگانی از آن حاکمیت جهانی به میان آمده است. رسول گرامی اسلام(ص) در این باره فرمود: "بشارت باد بر شما به مهدی! در هنگام اختلاف مردمان و زلزله‌ها، در امت من برانگیخته می‌شود. زمین را آکنده از عدل و قسط می‌کند آنگونه که پر از ظلم وجور شده باشد. از او ساکنان آسمان و زمین راضی خواهند شد". چه اینکه ساکن آسمان را فرشتگان الهی بدانیم و یا اینکه آنها را انسان‌هایی بدانیم که بر اثر پیشرفت خارق العاده علم و دانش در عصر ظهور در کرات آسمانی ساکن شده‌اند، که هردو، حکایت از گزینش بهترین روش در حاکمیت توسط آن حضرت است. اما اینکه فرشتگان و ساکنان آسمان‌ها و مردگان از ظهور امام(ع) خوشحال می‌شوند به خاطر این است که کفر و ستم و بیداد و گناه از ابتدای آفرینش آنها را آزار داده و اندوهگین نموده است و وقتی می‌بینند که ظهور امام(ع) با مرگ باطل و زنده شدن حق و خاموش شدن آتش کفر و شرک و گسترش ایمان و توحید همراه است خوشحال می‌شوند، و بلکه می‌توان گفت به این خاطر، همه چیز در آسمان و زمین از ظهور آن حضرت مسرور می‌شوند. افزون بر این مطالب، چون امام واسطه نزول فیض پروردگار بر تمام موجودات عالم هستی است و ###313### پروردگار در اصل وجود اشیاء و کمّ و کیف و دیگر وجوه عنایات الهی، به موجودات، از راه امام محقق می‌شود، بنابراین بین امام(ع) و دیگر موجودات رابطه‌ای معنوی برقرار است که وقتی امام به مصیبت و اندوهی مبتلا شود آنها اندوهگین و هرگاه مسرور باشد آن‌ها مسرور می‌شوند و شکی نیست که آن حضرت نیز همچون دیگر موجودات از ظهور اراده الهی در تحقق عدل و عدالت در نهایت خوشحالی خواهد بود».

۲. آقای تونه‌ای (پزوهشگر معارف مهدویت)؛

مجتبی تونه‌ای آقای مجتبی تونه‌ای، در کتاب «موعودنامه» در این‌باره گفته است: «امام صادق (ع) می‌فرمایند: قائم بر طبق شیوه پیامبر اکرم (ص) رفتار می‌کند و آن‌چه از نشانه‌های جاهلیت باقی باشد را از میان برمی‌دارد و پس از ریشه‌کن ساختن بدعت‌ها، اسلام را از نو پیاده می‌کند"». پرسش‌های وابسته منبع‌شناسی جامع مهدویت کتاب‌شناسی مهدویت؛ مقاله‌شناسی مهدویت؛ پایان‌نامه‌شناسی مهدویت. پانویس  با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: