امنیت
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
- مدخل‌های وابسته به این بحث:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امنیت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
مفهوم‌شناسی امنیت
- امنیت، اصطلاحی است که در جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، فقه، علوم تربیتی، و روان‌شناسی مورد کاربرد قرار گرفته است. از جهت روان‌شناختی، احساس امنیت عبارت است از احساس آزادی نسبی از خطر. این احساس، وضع خوشایندی را ایجاد می‌کند و فرد در آن دارای آرامش روحی و جسمی است[۱]. بنابراین،امنیت، به معنای فقدان تهدید نسبت به ارزش‌های حیاتی و اولیه، یا به معنای نبود ترس از تهدید است[۲]. امنیت، یک موهبت بزرگ الهی و نیاز مهم فطری انسان است. احساس امنیت روانی، از برجسته‌ترین ویژگی‌های شخصیتی افراد خلاق و سالم است. احساس امنیت روانی، آن زمان می‌تواند به صورت مطلوب در میان مردم یک جامعه وجود داشته باشد، که افراد بدون دغدغه خاطر و به دور از اندیشه پیدا کردن فردی صاحب نفوذ، در کوتاه‌ترین زمان ممکن و در تمام اوقات شبانه‌روز، به امکانات مادی و معنوی دسترسی داشته باشند[۳].
ارزش و جایگاه امنیت
ضرورت امنیت
- همه انسان‌ها نیازمند امنیت و آرامش خاطرند. نیاز به امنیت، بیان‌گر نیاز فرد به یک تکیه‌گاه و حامی فرابشری است. به گفته روان‌شناسان،انسان برای تأمین امنیت خویش، همواره به حمایت دیگران نیازمند است؛ از این‌رو به پدر، مادر و گروه‌های اجتماعی وابسته و علاقه‌مند می‌شود. به گفته انیشتین، گاهی از هیچ‌کس، حتی سازمان‌های اجتماعی هم کاری بر نمی‌آید، لذا انسان به یک نیروی معنوی و ماورای بشری احساس نیاز می‌کند که در فائق آمدن بر مشکلات او را یاری کند و همواره از او پشتیبانی نماید[۴].
- یکی از اساسی‌ترین نیازهای انسان معاصر بهره‌مندی از آرامش و امنیت روانی است. در سایه آرامش و امنیت روانی، بهداشت روانی و سلامت جسمی و شخصیت سالم انسانی شکل می‌گیرد؛ و انسان‌ها می‌توانند به رشد و کمال و توسعه انسانی، اهداف عالی زندگی و سجایای اخلاقی نائل شوند[۵]. در بحث سلسله مراتب نیازها از نظر مازلو، نیازهای ایمنی از نیازهای اساسی آدمی تلقّی شده است[۶]. همان‌طوری که استرس و اضطراب سرچشمه بسیاری از اختلالات روانی است، شاید بتوان گفت احساس امنیت نیز، زیر بنای بهداشت و سلامت روانی است؛ از این‌رو اکثر مباحث بهداشت روانی به نحوی به ایجاد احساس امنیت بازگشت می‌کند[۷].
اقسام امنیت
به لحاظ فرد و اجتماع
- امنیت فردی
- امنیت اجتماعی
به لحاظ زمینه‌ها
- امنیت اقتصادی
- امنیت سیاسی
- امنیت فرهنگی
- امنیت قضایی
- امنیت اخلاقی
- امنیت روانی
مراتب امنیت
ویژگی‌ها و شرایط امنیت
خاستگاه امنیت (اسباب و عوامل امنیت)
راه کسب امنیت
موانع امنیت
نشانه‌های امنیت
فواید و کارکردهای امنیت
گستره امنیت
- احساس امنیت، به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بُعد ارتقای بهداشت روانی به این معناست که ایمان به مهدویت و باور به مُنجیِ که ولی و حجت خدا در زمین و حاضر و ناظر بر احوال مؤمنان و آگاه بر جریانات زندگی آنهاست و در بحران‌ها و خطرها مراقب و کمک‌کار آنان می‌باشد، به مؤمنان و پیروان مکتب انتظار، امنیت روانی می‌بخشد و آنان با این باور راسخ، در برابر هر گونه فشار و رویداد تنش‌زا و تهدیدها و خطرات احتمالی، بدون ترس و اضطراب و استرس، قادر به مقابله هستند. همان‌طور که پژوهش‌گران عرصه مهدویت به این واقعیت واقفند و آن را اظهار کرده‌اند: "شیعه معتقد به امام زمانی زنده و حاضر و ناظر بر اعمال خود است که او را در مواقع حسّاس کمک‌کار خواهد بود. این اعتقاد از جهت روان‌شناختی آثار عمیقی را در روحیه شیعیان خواهد داشت"[۸]. ایمان به امامت و باور به مهدویت که در مکتب شیعه به عنوان کمال دین و اتمام نعمت خداوند و یگانه راه نجات بشریت از ظلم دیرین و استبداد فراگیر و تاریخی معرفی شده است، آثار و برکات فراوان در دوران غیبت برای جامعه دین‌باور دارد. یکی از پیامدهای بسیار مثبت انتظار ظهور امام مهدی(ع)، نقش آن امنیت‌بخشی روانی و ارتقای بهداشت و سلامت روان "جامعه منتظِر" در دوران بسیار پر تنش و طاقت‌فرسای "عصر غیبت" است[۹].
- مهم‌ترین اثر روان‌شناختی مکتب انتظار، در برابر تهدیدهای فراگیر جهانی و پیش‌بینی‌های شوم و هراس‌انگیز آخرالزمانی از سرنوشت و نابودی بشر، امنیت‌بخشی آن است. در منابع روایی مربوط به مهدویت از زبان پیامبر اعظم(ص) روایت شده است: «وَ لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِكَ حَتَّى يَخْرُجَ قَائِمُنَا فَيَمْلَأَهَا قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً»[۱۰]؛ "اگر از دنیا جز روزی باقی نماند، خداوند آن روز را آن‌چنان طولانی گرداند تا قائم ما ظهور کند، پس جهان را سرشار از قسط و عدالت گرداند، چنان‌که از ظلم و ستم پر شده بود"[۱۱].
- این فرمایش پیامبر اعظم(ص)، متناظر به این وعده حتمی خداوند است که فرجام نهایی تاریخ را چنین سرشار از امنیت فراگیر ترسیم فرموده است: ﴿وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا﴾[۱۲]. بنابراین، از نظرگاه اسلام، فرد منتظِر، از جهت تفوّق یافتن شدائد روزگار بر وی، ایمن بوده و طریق راهیابی به گشایش و سهولت مسائل خویش بر او هموار است؛ این امنیت در برابر همه ناامنی‌های فردی و اجتماعی و درگیر شدن با مسائل روزمره و دغدغه‌های کنونی زندگی، بی‌بدیل بوده و تفاوت رفتاری انسان منتظر در حوزه سلامت و بهداشت روان با آن پیوند یافته است[۱۳].
عواقب نبود امنیت
احساس امنیت در سایه انتظار ظهور
امنیت یکی از دستاوردهای دولت مهدوی
پرسش مستقیم
پرسش‌های وابسته
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ شاملو، سعید، بهداشت روانی، ص۹۱.
- ↑ انصاری، رضا، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.
- ↑ افروز، غلام علی، احساس امنیت، سرمقاله مجله پیوند، نشریه ماهانه آموزشی- تربیتی، شماره ۲۳۱، تهران، دی‌ماه ۱۳۷۷: http://magpayvand.ir/index.php?route=product/category&path=۰&page=۱۹.
- ↑ سالاری‌فر، محمدرضا، بهداشت روانی با نگرش به منابع اسلامی، ص۹۹-۱۰۰.
- ↑ نظری شاری، عبدالله، فصلنامه بلاغ، نقش انتظار در بهداشت روانی، ص92، 98.
- ↑ سالاری‌فر، محمدرضا، بهداشت روانی با نگرش به منابع اسلامی، ص۹۷.
- ↑ نظری شاری، عبدالله، [[مکاتبه اختصاصی با دانشنامه امامت و ولایت
- ↑ رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص۲۰.
- ↑ نظری شاری، عبدالله، [[مکاتبه اختصاصی با دانشنامه امامت و ولایت
- ↑ خزاز رازی، علی بن محمد، کفایة الأثر، ص۱۶۵.
- ↑ نظری شاری، عبدالله، [[مکاتبه اختصاصی با دانشنامه امامت و ولایت
- ↑ «خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند -چنان‌که کسانی پیش از آنها را جانشین گردانید- و بی‌گمان دینی را که برای آنان پسندیده است برای آنها استوار می‌دارد و (حال) آنان را از پس هراس به آرامش بر می‌گرداند؛ (آنان) مرا می‌پرستند و چیزی را شریک من نمی‌گردانند و کسانی که پس از این کفر ورزند نافرمانند» سوره نور، آیه ۵۵.
- ↑ ر.ک: فقیهی مقدس، نفیسه، بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی.