اخلاق الاهی ج۵ (کتاب)
این کتاب، جلد پنجم از مجموعهٔ بیست و هشت جلدی اخلاق الاهی کتابی است که با زبان فارسی به بررسی مباحث قوه شهویه میپردازد. پدیدآورندهٔ این اثر مجتبی تهرانی است و انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
| اخلاق الاهی | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| ترجمهٔ کتاب | آفات زبان (بخش دوم) |
| نویسنده | مجتبی تهرانی |
| موضوع | اخلاق اسلامی |
| مذهب | [[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]] |
| ناشر | [[:رده:انتشارات انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|انتشارات انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی]][[رده:انتشارات انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی]] |
| محل نشر | تهران، ایران |
| سال نشر |
|
| تعداد صفحه | ۳۲۴ |
| شابک | ۹۷۸-۶۰۰-۱۰۸-۱۶۳-۷ |
| شماره ملی | ۱۷۹۶۷۷۳ |
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «جلد پنجم به آفات زبان میپردازد. زبان در بین همه اعضاء و جوارح آدمی با بیشترین آفت روبرو است. به تعبیر دیگر بسیاری از آفات و امراض نفسانی به صورت مستقیم و غیر مستقیم به زبان مربوط میشود. در این میان بیماریهای درونی انسان به شکلهای گوناگون در زبان آدمی جلوه گر شده خود نمایی می‌‌کنند. آفات زبان گاه به ماده و درون مایه گفتار آدمی و گاه به حالتی که در آوا و آهنگ اوست مربوط میشود. از این رو آفات زبان را می‌‌توان به دو بخش عمده آفتهای مادی و آفتهای صوری تقسیم کرد. برخی از مطالبی که در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته و در ۱۴ فصل گردآوری و تدوین شده‌اند عبارتند از: اضلال، امر به معروف و نهی از منکر، غنا، اهانت، مدح، طعن، دوزبانی، افشای سر، تکلف در سخن، شکایت، مزاح، خنده، گریه و شعر»[۱].
فهرست کتاب
- دیباچه
- مقدمه
- فصل اول: اضلال
- مقدمه
- ۱. تعریف اضلال
- ۲. اقسام اضلال
- أ. اقسام اضلال به اعتبار قصد و آگاهی گمراه‌کننده
- ۱. اضلال آگاهانه
- ۲. اضلال ناآگاهانه
- ب. اقسام اضلال به اعتبار شمار مخاطبان
- ج. اقسام اضلال به اعتبار مسیر
- هـ. اقسام اضلال به اعتبار روش
- ۱. نفی‌باورها
- ۲. بدعت و نوآوری
- ۳. نکوهش اضلال از دید شرع و عقل
- ۴. ریشه‌های درونی اضلال
- ۱. حُبّ ریاست
- ۲. چشمداشت
- ۳. حسد
- ۴. خصومت
- ۵. جهل
- ۵. پیامدهای زشت اضلال
- ۱. خشم خدا
- ۲. شریک بودن در گناه گمراه‌شدگان
- ۳. لعن فرشتگان
- ۴. پذیرفته‌نشدن توبه
- ۶. راه‌های درمان اضلال
- فصل دوم: امر به منکر و نهی از معروف
- مقدمه
- ۱. تعریف امر به منکر و نهی از معروف
- منکر
- امر به منکر
- معروف
- نهی از معروف
- ۲. اقسام امر به منکر و نهی از معروف
- أ. تقسیم امر به منکر و نهی از معروف به اعتبار حکم منکر و معروف
- ب. تقسیم امر به منکر و نهی از معروف به اعتبار مخاطب
- ۱. امر و نهی به فرد
- ۲. امر و نهی به جمع
- ۳. نکوهش امر به منکر و نهی از معروف از دید شرع و عقل
- ۴. ریشه‌های درونی امر به منکر و نهی از معروف
- ۱. متابعت از خواهش نفسانی
- ۲. اشتباه در تشخیص
- ۳. لجباری
- ۴. چشمداشت
- ۵. پیامدهای زشت امر به منکر و نهی از معروف
- ۶. راه‌های درمان امر به منکر و نهی از معروف
- فصل سوم: غنا
- مقدمه
- أ. اقسام غنا به اعتبار مجلس
- ب. اقسام غنا به اعتبار جنسیّت خواننده و شنونده
- ۱. غنای بدون کلام
- ۲. غنیار باکلام
- د. اقسام غنا به اعتبار نوع سخن
- هـ. اقسام دیگر غنا به اعتبار پیشگفته
- و. اقسام غنا به اعتبار شنونده
- ز. اقسام غنا به اعتبار نوع تأثیر
- ۱. غنای شادی‌آفرین
- ۲. غنای غم‌انگیز
- ۳. نکوهش غنا از دید شرع
- ۴. ریشه‌های درونی غنا
- ۱. سرکشی شهوت جنسی
- ۲. طلب شهرت و مال و دنیا
- ۳. طلب شادی و سرور
- ۴. طلب زیبایی
- ۵. پیامدهای زشت غنا
- ۱. زمینه‌سازی فحشا
- ۲. نفاق
- ۳. روی‌گردانی خدا
- ۴. غفلت و قساوت قلب
- ۵. اجابت‌نشدن دعا
- ۶. تنگدرستی
- ۷. احتمال بلا و معصیّت
- ۸. کوری، لالی و کری قیامت
- ۹. دوری از رحمت خدا در قیامت
۱۰. محرومیت از آوازبهشتی ۱:۱. عذاب خوارکننده
- ۶. راه‌های درمان غنا
- ۱. اشتغال و مداومت بر ذکر خدا
- ۲. تدّبر در پیامدهای زشت غنا
- ۳. اشتغال به نغمه‌های پسندیده
- فصل چهارم: اهانت
- مقدمه
- ۱. تعریف اهانت
- ۲. اقسام اهانت
- أ. تقسیم اهانت از جهت ابزار
- ۱. اهانت گفتاری (لفظی)
- ۲. اهانت رفتاری (عملی)
- ۳. اهانت نوشتاری
- ب. تقسیم اهانت از جهت اهانت شده
- ۱. اهانت به انسان
- یک. اهانت به خود
- دو. اهانت به دیگری
- اهانت به فرد
- اهانت به جمع
- ۲. اهانت به غیر انسان
- ج. جهات قابل توّجه در تحقق اهانت
- ۱. نسبی بودن
- ۲. انتزاعی بودن
- ۳. بررسی از دید مکتب اسلام
- ۳. نکوهش اهانت از دید شرع و عقل
- ۴. ریشه‌های درونی اهانت
- ۱. دشمنی
- ۲. حسد
- ۳. تکبّر
- ۴. طمع
- ۵. بی‌ادبی
- ۵. پیامدهای اهانت
- ۱. خوار و خفیف‌شدن
- ۲. دشمنی خدا
- ۳. دشمنی مردم
- ۴. بلا و ناگواری در دنیا
- ۶. راه‌های درمان اهانت
- فصل پنجم: مدح
- مقدمه
- أ. شخص ستایش شده (ممدوح)
- ۱. خودستایی
- ۲. دیگرستایی
- ب. استحقاق ستایش شده
- اقسام ستایش لایق
- یک. ستایش کم‌تر از اندازه لیاقت
- دو. ستایش بیش‌تر از اندازه لیاقت
- سه. ستایش به اندازه لیاقت
- ج. انگیزه ستایش
- هـ. اندازه ستایش
- ۴. ریشه‌های درونی مدح نکوهیده
- ۱. طمع به دنیا (=مال و مقام)
- ۲. ترس از جان
- ۳. حفظ موقعیت
- ۴. جهل
- ۵. محبت بی‌جا
- ۵. پیامدهای زشت مدح
- أ. پیامدهای مدح برای مدح‌کننده
- انسان و مراتب حبّ‌مدح
- ۶. راه‌های درمان مدح
- أ. نابودکردن علت‌ها
- ب. یادآوری پیامدها
- ج. ستایش شایستگان
*فصل ششم: طعن (نیش سخن)
- مقدمه
- ۱. تعریف طعن
- ۲. اقسام طعن
- ۱. زخم‌زبان با عیب‌های واقعی
- ۲. زخم‌زبان با عیب‌های پنداری
- ۳. نکوهش طعن در شرع
- ۴. ریشه‌های درونی طعن
- ۱. کینه و دشمنی
- ۲. حسد
- ۳. عادت
- ۵. پیامدهای طعن
- ۱. بازگشت طعن
- ۲. مرگ بد
- ۳. نفرت و دشمنی خدا و دیگران
- ۴. تنهایی
- ۵. محروم شدن از بهشت
- ۶. استحقاق لعن
- ۶. راه‌های درمان بیماری طعن
- راه علمی درمان
- راه عملی درمان
- فصل هفتم: دوزبانی
- مقدمه
- ۱. تعریف دوزبانی
- ۲. اقسام دوزبانی
- ۱. دوزبانی در وصف اشخاص
- ۲. دو زبانی در تأیید باورها
- ۳. دوزبانی در تأیید رفتارها
- ۴. دوزبانی در وعده
- ۳. نکوهش دوزبانی از دید شرع و عقل
- ۴. ریشه‌های درونی دوزبانی
- ریشه‌های زبان بدگو
- ریشه‌های زبان ستایش‌کننده
- ۱. طمع
- ۲. ترس
- ۵. پیامدهای زشت دوزبانی
- ۱. سلب اعتماد
- ۲. تنفّر
- ۳. عذاب آخرت
- ۶. راه‌های درمان دوزبانی
- فصل هشتم: افشای سر
- مقدمه
- ۱. تعریف افشای سرّ
- تشخیص سرّ
- ۲. اقسام افشای سرّ
- أ. اقسام افشای به اعتبار نوع راز
- ۱. افشای عیب‌ها و کاستی‌ها
- ۲. افشای نیکی‌ها
- ب. اقسام افشا به اعتبار افراد
- ۱. افشای سرّ خود
- ۲. افشای سرّ دیگری
- ج. اقسام افشا به اعتبار تعداد افراد
۱) افشای سرّ افراد ۲) افشای سرّ امت مسلمان
- حکم افشای سرّ
- موار جواز افشای سرّ
- ۱. ظلم و ستم
- ۲. نصیحت مستشیر
- ۳. رفع یا دفع منکر
- ۴. گواهی‌دادن نزد قاضی
- ۴. ریشه‌های درونی افشای سر
- ۱. ریشه‌های غیبت
- ۲. چشمدات
- ۵. پیامدهای زشت افشای سرّ
- ۱. سلب اعتماد
- ۲. نفرت و دشمنی
- ۳. خواری و حقارت
- ۴. عذاب آسیب‌های احتمالی
- ۵. بار سنگین گناه فاش‌شده
- ۶. اسارت
- ۷. اندوه
- ۶. راه‌های درمان افشای سرّ
فصل نهم: تکلف در سخن
- مقدمه
- ۱. تعریف تکلّف در سخن
- ۲. اقسام تکلّف در سخن
- ۱. فصاحت بی‌مورد
- ۲. فصاحت بیش از اندازه
- ۳. تکلّف در کلمه
- ۴. تکلّف در لحن
- ۳. نکوهش تکلّف در سخن از دید شرع
- ۴. ریشه‌های درونی تکلّف در سخن
- ۱. خودنمایی
- ۲. چشمداشت
- ۳. تکبّر
- ۴. عادت
- ۵. معرفی
- ۶. ارتقای فرهنگ
- ۵. پیامدهای زشت تکلّف در سخن
- ۱. نفرت، دشمنی و دوری از اولیای خدا
- ۲. اتلاف نیرو
- ۳. دورساختن دعا از اجابت
- ۶. راه‌های درمان تکلّف در سخن
- فصل دهم: شکایت
- مقدمه
- ۱. تعریف شکایت
- تفاوت شکایت با عرض حال
- ۲. اقسام شکایت
أ. تقسیم شکایت به اعتبار انتساب امر ناملایم به دیگری
- ۱. شکایت، با انتساب ناگواری به دیگری
- ۲. شکایت، بدون انتساب ناگواری به دیگری
ب. تقسیم شکایت به اعتبار کسی که از او شکایت میشود
- ج. تقسیم شکایت به اعتبار چیزی که درباره‌اش شکایت میشود
- ۱. شکایت از ناگواری‌های مادّی
- ۲. شکایت از ناگواری‌های معنوی
- تقسیم دیگر به اعتبار پیشگفته
- ۱. شکایت از ناگواری‌های طبیعی
- ۲. شکایت از ناگواری‌های غیرطبیعی
- تقسیمی دیگر به اعتبار پیشگفته
- ۱. شکایت از ناگواری‌های خود
- ۲. شکایت از ناگواری‌های دیگران
- د. تقسیم شکایت به اعتبار کسی که شکایت به پیشگاه او عرضه میشود
- ۱. شکایت به پیشگاه خدا
- ۲. شکایت به پیشگاه همنوع
- ۱. شکایت در دل
- ۲. شکایت بازبان
- و. تقسیم شکایت به اعتبار هدف از آن
- ۱. شکایت برای رفع ناملایمات
- ۲. شکایت برای مجازات پدیدآورنده ناملایمات
- ۳. شکایت برای جبران خسارت
- ۴. شکایت برای تخلیه روحی
- ۳. نکوهش شکایت از دید شرع
- ۴. ریشه‌های درونی شکایت نکوهیده
- ۱. خشم
- ۲. دشمنی
- ۳. حسد
- ۴. جهل
- ۵. پیامدهای زشت شکایت نکوهیده
- ۱. خواری و سبکی
- ۲. نابودی رفتارهای نیک
- ۳. خشم خدا
- ۶. راه‌های درمان شکایت نکوهیده
- فصل یازدهم: مزاح (شوخی)
- مقدمه
- ۱. تعریف مزاح
- ۲. اقسام مزاح
أ. تقسیم مزاح از جهت انگیزه و هدف
- یک. جرأت دادن به مخاطب برای پرسش یا بیان مطلب
- دو. زدودن اندوه
- سه. سرعت و کیفیت آموزش
- چهار. رفع خستگی و کسالت
- پنج. یادآوری
ب. چگونگی عبارت‌ها و کلمات در مزاح
- ۱. مزاح با عبارت‌های ناشایست
- ۲. مزاح با عبارت‌های شایسته
- ج. چگونگی لحن شخص در مزاح
- ۱. سنّ مخاطب مزاح
- ۲. شخصیت مخاطب مزاح
- ۳. زمان و مکان مزاح
- ۴. اندازه مزاح
- ۴. ریشه‌های درونی مزاح نکوهیده
- ۱. طمع مال و مقام
- ۲. کینه
- ۳. لهو و لعب
- ۵. پیامدهای زشت مزاح
- ۱. نابودی آبرو
- ۲. نابودی ایمان
- ۳. کاهش وقار
- ۴. کاهش جوانمردی
- ۵. دشمنی و کینه
- ۶. کاهش نیروی خِرَد
- ۷. کاهش ارزش انسانی
- ۸. از دست‌دادن فرصت‌ها
- ۶. راه‌های درمان مزاح
- فصل دوازدهم: خنده
- مقدمه
- ۱. تعریف خنده
- ۲. اقسام خنده
أ. اقسام خنده از جهت شکل و صورت
- ۱. خنده بی‌صدا (تبسم)
- ۲. خنده باصدا
- یک. خنده عادی
- دو. قهقهه
- ب. اقسام خنده از جهت موضوع
- ۱. خنده برای موضوعی که خنده‌دار نیست
- ۲. خنده برای موضوع خنده‌دار
- ج. اقسام خنده از جهت انگیزه
- ۶. راه‌های درمان خنده نکوهیده
- فصل سیزدهم: گریه
- مقدمه
أ. اقسام گریه از جهت چیزی که بر آن می‌‌گویند
- ۱. گریه بر کاستی‌های مادی
- ۲. گریه بر کاستی‌های معنوی
- ۳. گریه از ترس مجازات آخرت
- ۴. گریه از ترس مجازات دنیایی
- ۵. گریه از دوری و هجران محبوب
- ۶. گریه برستمدیدگان
- ۷. گریه برناتوانان، محرومان و گرفتاران
- ۸. گریه شوق
- ۹. گریه برای گرفتن حاجت
- ب. اقسام گریه از جهت شکل و صورت
- ۱. گریه عادی و آرام
- ۲. گریه بلند یا جَزَع و فَزَع
- ۳. نکوهش و ستایش گریه از دید شرع
- ۴. ریشه‌های درونی گریه
- ۵. پیامدهای زشت و زیبای گریه
- ب. پیامدهای زیبای گریه ستوده
- ۱. روشنایی دل
- ۲. نگهداری از بازگشت به گناه
- ۳. کلید رحمت
- ۴. آمرزش گناهان
- ۶. راه‌های درمان گریه نکوهیده
- فصل چهاردهم: شعر
- مقدمه
- ۱. تعریف شعر
أ. سخن در پردازنده خیال ب. سخن موزون، یا قافیه و آهنگین
- ۲. اقسام شعر
أ. سخن دربردارنده خیال
- ۱. سخن دربردارنده خیال‌های زیبا
- ۲. سخن دربردارنده خیال‌های ### 313###
ب. سخن موزون، با قافیه و آهنگین
- ۴. ریشه‌های درونی شعر نکوهیده
- ۱. چشمداشت
- ۲. سرگرمی
- ۳. دشمنی و کینه
- ۴. حسد
- ۵. پیامدهای زشت شعر نکوهیده
- ۱. زمینه‌سازی گناه
- ۲. گمراهی
- ۳. تقویت ستمگران و گناه‌کاران
- ۴. دشمنی و کینه
- ۶. راه‌های درمان شعر نکوهیده
- کتابنامه
- نمایه
دربارهٔ پدیدآورنده
کتاب‌های وابسته
- اصل مجموعه؛
- اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۲ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۳ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۴ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۶ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۷ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۸ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۹ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۱۰ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۱۱ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۱۲ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۱۳ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۱۵ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۱۶ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۱۷ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۱۸ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۱۹ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۲۰ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۲۱ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۲۲ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۲۳ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۲۴ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۲۵ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۲۶ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۲۷ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۲۸ (کتاب)؛