جمعه
جمعه از چند منظر متفاوت، بررسی میشود: جمعه در معارف مهدویت - جمعه در معارف دعا و زیارات - جمعه در معارف و سیره سجادی - پرسش مرتبط نداردجمعه نام روز آخر هفته، و روزی است که مردم برای نماز جمعه گرد هم می‌‌آیند. اهمیت و فضیلت شب و روز جمعه در احادیث بسیاری بیان شده و اعمال و ادعیۀ فراوانی برای آن مقرر گشته است. برخی از اعمال روز جمعه عبارت است از: عبادت، دید و بازدید، رفتن سر خاک مردگان، دادن صدقه، شرکت در نماز جمعه و ... . روز جمعه از روزهایی است که از چند جهت اختصاص به امام زمان (ع) دارد، یکی آنکه ولادت حضرت در آن روز بوده است، همچنین ظهور آن جناب در روز جمعه خواهد بود.
معناشناسی
«جمعه» نام روز آخر هفته، روز تعطیلی مسلمانان و روزی است که مردم برای نماز جمعه گرد هم می‌‌آیند و به عقیدۀ برخی، جمعه از آنرو جمعه نامیده شده است که در آن روز جهت نماز اجتماع می‌کنند[۱].
اولین کسی که جمعه را جمعه نامید «کعب بن لؤی بن غالب» ـ یکی از اجداد پیامبر (ص) ـ بود، پیش از آن، این روز را «عروبة» می‌گفتند[۲].[۳]
«جُمعه» از ریشه «جمع» به معنای ضمیمه‌کردن چیزی به چیز دیگر[۴] و نام یکی از روزهای هفته است[۵] که در عرب جاهلی به آن «یوم العَرُوبه» می‌گفتند.[۶] بنا به نقلی کعب‌بن‌لوی از اجداد پیامبر(ص) نخستین کسی بود که آن را به «یوم الجمعه» تغییر داد[۷] و طبق نقل دیگری مردم مدینه پیش از هجرت پیامبر(ص) این روز را برای عبادت و تجمع انتخاب کردند و آن را به روز جمعه تغییر نام دادند.[۸] نماز جمعه در اصطلاح، نمازی دو رکعتی همراه با دو خطبه است که در روز جمعه و به جای نماز ظهر به جماعت و با شرایطی خوانده میشود.[۹].[۱۰]
روایات درباره جمعه
اهمیت و فضیلت شب و روز جمعه در احادیث بسیاری بیان شده و اعمال و ادعیۀ فراوانی برای آن مقرر گشته است. برخی از احادیثی که در فضیلت روز جمعه وارد شده عبارت‌اند از:
- راوی می‌‌گوید: خدمت امام هادی (ع) رسیدم و گفتم: ای سید من! حدیثی از رسول خدا (ص) روایت شده که معنای آن را نمی‌‌فهمم. فرمودند: چیست؟ گفتم: «لَا تُعَادُوا الْأَیَّامَ فَتُعَادِیَکُمْ» یعنی با روزها دشمنی نکنید که آنها با شما دشمنی خواهند کرد. حضرت فرمودند: «مراد از ایام، ما هستیم مادامی که آسمان‌‌ها و زمین بپاست. شنبه اسم رسول خدا (ص) و یکشنبه امیر المؤمنین (ع) و دوشنبه امام حسن و امام حسین (ع) و سه‌شنبه علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد (ع) و چهارشنبه موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی (ع) و منم و پنجشنبه فرزندم حسن (ع) و جمعه فرزند فرزندم است و به سوی او اهل حق جمع می‌شوند و روزی است که در آن روز ظهور خواهد نمود»[۱۱].
- پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «روز جمعه، بهترین روزها‌ست و نزد خداوند از روز عید قربان و عید فطر ارجمند‌تر است»[۱۲].
- امام باقر (ع) فرمودند: «خوبی و بدی در روز جمعه دو چندان میشود»[۱۳].
- پیامبر (ص) فرمودند: «خداوند در روز جمعه، ششصد هزار نفر را از آتش آزاد میسازد که همه مستحق دوزخ بودهاند»[۱۴].
- امام صادق (ع) فرمودند: «قائم ما اهل بیت در روز جمعه خروج می‌کند»[۱۵].[۱۶]
- در روایاتی آمده است: «روزی که پیامبر اکرم (ص) حضرت علی (ع) را در غدیر خم نصب فرمود، جمعه بود و روز قیام قائم (ع) جمعه خواهد بود و روز برپایی رستاخیز جمعه خواهد بود»[۱۷]. البته بین این سه رخداد عظیم، وجوه مشترک فراوانی وجود دارد[۱۸].
اعمال جمعه
برخی از اعمال روز جمعه عبارت‌اند از: نظافت، عبادت، دید و بازدید، رفتن سر خاک مردگان، دادن صدقه، اطعام، شرکت در نماز جمعه، خواندن "سورۀ جمعه" در شب و روز جمعه، مستحب بودن "غسل جمعه"، صلوات فرستادن که بنابر روایتی منقول از امام صادق (ع) پرفضیلت‌‌ترین عمل در روز جمعه است[۱۹].
جمعه و انتساب به امام زمان (ع)
روز جمعه از چند جهت اختصاص به امام زمان (ع) دارد، یکی آنکه ولادت حضرت در آن روز بوده است و نیز ظهور آن جناب در روز جمعه خواهد بود[۲۰] و انتظار فرج در این روز بیشتر از روزهای دیگر است، بلکه عید بودن روز جمعه به جهت آن است که در این روز زمین را از لوث شرک و کفر و از وجود ملحدین و کافرین پاک میفرماید[۲۱].
از مهمترین اعمال مؤمنان در روز جمعه، توجه به حضرت مهدی (ع) و انتظار فرج آن بزرگوار است. و زیارت آن حضرت و دعا برای تعجیل فرج او مستحب است[۲۲]. در زیارت امام زمان (ع) که امام هادی (ع) برای روز جمعه فرمودند، آمده است: «بگو ای مولای من، ای صاحب الزمان! صلوات خدا بر تو و بر اهل بیت تو؛ این روز، جمعه است، روز توست که در آن ظهور تو انتظار می‌‌رود و راحتی و گشایش امور مؤمنین به دست تو و نابودی کافران به شمشیر تو در این روز خواهد بود. من در این روز مهمان تو هستم و به همجواری تو آمده‌ام. ای مولای من، تو بخشندهای و از خاندان بخشنده هستی و تو (از جانب خداوند) عهدهدار مهمانداری و پناه دادن (مؤمنین) هستی، پس مرا به مهمانی طلب و پناهم ده. صلوات بر تو و خاندان پاک تو»[۲۳].[۲۴]
پرسش مستقیم
پرسش‌های وابسته
- امام مهدی چه زمانی ظهور می‌کند؟ (پرسش)
- امام مهدی در چه روزی ظهور می‌کند؟ (پرسش)
- در زمان ظهور امام مهدی جهانیان چگونه از آمدن ایشان باخبر می‌شوند؟ (پرسش)
- آیت الله بهجت حتی به پیران نیز بشارت داده که ظهور نزدیک است؟ (پرسش)
- آیا صحت دارد که روز ذی القعده روز ظهور امام مهدی خواهد بود؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی جمعه ظهور می‌کند؟ (پرسش)
- چرا امام مهدی در روز جمعه ظهور می‌کنند؟ (پرسش)
- حکمت معین نبودن وقت ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آیا تعیین وقت ظهور صحیح است؟ (پرسش)
- آیا می‌توان وقت ظهور را پیشبینی کرد؟ (پرسش)
- با توجه به کتاب نوسترآداموس آیا می‌توان زمان ظهور حضرت را پیشبینی نموده به گفته آنها اعتماد کرد؟ (پرسش)
- عدم آگاهی امام مهدی از زمان ظهور نقصی برای امام و مقام امامت محسوب نمیشود؟ (پرسش)
- راز نهان بودن زمان ظهور چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی از چه راهی می‌فهمد که موقع ظهورش فرا رسیده است؟ (پرسش)
- اینکه گفته میشود ظهور نزدیک است به چه معناست؟ (پرسش)
منابع
پانویس
- ↑ راغب اصفهانی، مفردات.
- ↑ معارف و معاریف، ج ۲، ص ۵۶۰.
- ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۲۵۰.
- ↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغه، ۱/۴۷۹.
- ↑ فیومی، المصباح المنیر، ۱۰۹.
- ↑ فراهیدی، کتاب العین، ۲/۱۲۸؛ زمخشری، الکشاف، ۴/۵۳۲؛ صالحی شامی، سبل الهدی و الرشاد، ۱/۲۷۸.
- ↑ ابن‌منظور، لسان العرب، ۱/۵۹۳.
- ↑ طبرسی، جوامع الجامع، ۴/۳۹۲.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۱/۱۳۳؛ امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۲۱۸.
- ↑ برزگران، حسین، مقاله «نماز جمعه»، دانشنامه امام خمینی، ج۱۰، ص۱۱۱–۱۱۹.
- ↑ ر.ک: حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۲۰۶.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۸۹، ص ۳۶۷.
- ↑ «اَلْخَیْرُ وَ اَلشَّرُّ یُضَاعَفُ یَوْمَ اَلْجُمُعَةِ»؛ ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الاعمال، ج۲، ص۱۴۲.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۸۹، ص ۲۶۸؛ ج ۵۹، ص ۳۶.
- ↑ «یخرج قائمنا أهل‌البیت یوم الجمعه»؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۹۹، ص ۲۱۵.
- ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۲۵۰.
- ↑ .«وَ کَانَ الْیَوْمُ الَّذِی نَصَبَ فِیهِ ـ رَسُولُ اللَّهِ (ص) أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (ع) ـ بِغَدِیرِ خُمٍ یَوْمَ الْجُمُعَةِ وَ قِیَامُ الْقَائِمِ(ع) یَکُونُ فِی یَوْمِ الْجُمُعَةِ وَ تَقُومُ الْقِیَامَةُ فِی یَوْمِ الْجُمُعَة»؛ ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص ۴۲۲.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۱۶۱ ـ ۱۶۲.
- ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، خصال، ص ۳۹۴.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۷۹.
- ↑ مفاتیح الجنان، اعمال روز جمعه.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۱۶۱ ـ ۱۶۲؛ محدثی، جواد، فرهنگنامه دینی، ص۱۴.
- ↑ «يَا مَوْلَايَ يَا صَاحِبَ الزَّمَانِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ عَلَى آلِ بَيْتِكَ هَذَا يَوْمُ الْجُمُعَةِ وَ هُوَ يَوْمُكَ الْمُتَوَقَّعُ فِيهِ ظُهُورُكَ وَ الْفَرَجُ فِيهِ لِلْمُؤْمِنِينَ عَلَى يَدِكَ وَ قَتْلُ الْكَافِرِينَ بِسَيْفِكَ وَ أَنَا يَا مَوْلَايَ فِيهِ ضَيْفُكَ وَ جَارُكَ وَ أَنْتَ يَا مَوْلَايَ كَرِيمٌ مِنْ أَوْلَادِ الْكِرَامِ وَ مَأْمُورٌ بِالضِّيَافَةِ وَ الْإِجَارَةِ فَأَضِفْنِي وَ أَجِرْنِي صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِكَ الطَّاهِرِينَ»؛ جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع، ص۳۸.
- ↑ ر.ک: حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۲۰۶.