پیش‌گویی شهادت امام حسین در معارف و سیره نبوی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث پیش‌گویی شهادت امام حسین است. پیش‌گویی شهادت امام حسین از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: پیش‌گویی شهادت امام حسین در حدیث - پیش‌گویی شهادت امام حسین در معارف و سیره نبوی - پیش‌گویی شهادت امام حسین در معارف و سیره فاطمی - پیش‌گویی شهادت امام حسین در معارف و سیره علوی - پیش‌گویی شهادت امام حسین در معارف و سیره حسینی - پرسش مرتبط ندارد

پیشگویی‌های پیامبر اکرم(ص)

پیامبر اکرم که از طریق اخبار الهی، از شهادت فرزندش حسین در آینده خبر داشت، در مناسبت‌های مختلف، از این موضوع سخن گفته و حتی در بعضی از احادیث به صراحت نام قاتل فرزندش حسین را متذکر شده است.

روایت انس بن حارث

انس بن حارث می‌گوید: شنیدم پیامبر می‌فرمود: «همانا این فرزند من (حسین) در زمینی از عراق کشته می‌شود. پس هرکس از شما آنجا بود، باید او را یاری کند». عن انس بن الحارث يقول سمعت رسول الله يقول: «ان ابني هذا - يعني الحسين - يقتل بارض من العراق فمن ادركه منكم فلينصره».

روایت امام باقر(ع)

امام باقر(ع) از‌ ام سلمه نقل می‌کند که رسول خدا فرمود: «حسین زمانی کشته می‌شود که سفیدی مو بر او چیره شود». «». طبرانی در ذیل این خبر می‌گوید: «قتیر» به معنای «سفیدی مو» است

روایت ابن عباس

ابن عباس از رسول خدا روایتی را نقل می‌کند که در بخش پایانی آن، حضرت می‌فرماید: «به خدا سوگند، بعد از من فرزندم حسین را خواهند کشت. خداوند شفاعت مرا هرگز نصیب آنان نگرداند». «عن ابن عباس قال: قال رسول الله... وايم الله ليقتلن بعدي ابني الحسين، لا انالهم الله شفاعتی».

روایت عبدالله بن محمد صنعانی

عبدالله بن محمد صنعانی از امام باقر(ع) نقل می‌کند که حضرت فرمود: «هرگاه حسین نزد پیامبر می‌رفت، حضرت او را به (سینه) خود می‌چسباند و سپس به امیرالمؤمنین می‌فرمود: او را نگاه دار و آنگاه خم شده، او را می‌بوسید و می‌گریست. حسین می‌پرسید: ‌ای پدر، چرا گریه می‌کنی؟ پیامبر می‌فرمود: ‌ای پسر عزیزم: جای شمشیرها را می‌بوسم و گریه می‌کنم. حسین(ع) گفت: ‌ای پدر، من کشته می‌شوم؟ رسول خدا فرمود: آری به خدا سوگند، تو، پدر و برادرت کشته خواهید شد. عرض کرد: قتلگاه ما از هم جدا خواهد بود؟ پیامبر فرمود: آری پسر عزیزم».

روایت دیگر

امام حسین(ع) دوساله بود که پیامبر به سفر رفتند. در میان راه در محلی توقف کردند و کلمه استرجاع را بر زبان راندند و چشمانشان پر از اشک شد. از ایشان علت آن را سؤال کردند. فرمودند: جبرئیل درباره زمینی که در کنار فرات قرار دارد و نامش کربلاست، برایم خبر آورد که فرزندم حسین پسر فاطمه در آن کشته می‌شود. به ایشان گفتند: چه کسی او را می‌کشد‌ ای رسول خدا؟ فرمود: مردی به نام یزید و گویا من محل به خاک افتادن و محل دفن او را می‌بینم.

پیشگویی درباره شهادت امام حسین، هنگام تولدش

از صفیه دختر عبد المطلب نقل است: هنگامی که حسین (ع) از شکم مادرش زاده شد، او را به پیامبر (ص) دادم و پیامبر (ص) زبانش را در دهان او نهاد و حسین (ع) زبان پیامبر خدا را مکید و من گمان می‌کردم که پیامبر خدا (ص) جز شیر یا عسل به او نخوراند. حسین (ع) بول کرد و پیامبر (ص) میان چشمانش را بوسید. سپس او را به من داد و در حالی که می‌گریست، فرمود: «ای پسرکم! خدا کسانی را که کشنده تو هستند، بکشد!» و سه بار، این را فرمود. گفتم: پدر و مادرم به فدایت! چه کسی او را می‌کشد؟ فرمود: «بازماندگان دسته متجاوز، از بنی امیه. خدا آنان را لعنت کند!».

پیشگویی درباره شهادتش، در یک سالگی او

در کتاب الملهوف آمده: هنگامی که امام حسین (ع) یک سالش تمام شد، دوازده فرشته بر پیامبر خدا فرود آمدند... که صورتشان [برافروخته و] قرمز و چشمانشان گریان بود و بال‌های خود را گسترده بودند و می‌گفتند: ای محمد! به زودی بر سر حسین، فرزند فاطمه، آن خواهد آمد که قابیل بر سر هابیل آورد و پاداش هابیل را به او خواهند داد و مانند گناه و مجازات قابیل بر سر قاتل او خواهد آمد. و در آسمان‌ها، فرشته مقربی نمی‌ماند، جز آنکه همگی بر پیامبر (ص) فرود می‌آیند و به او سلام می‌کنند و عزای حسین (ع) را به او تسلیت می‌گویند و پاداش اعطایی به حسین (ع) را به او خبر می‌دهند و تربت او را به وی عرضه می‌کنند و پیامبر (ص) می‌فرماید: «خدایا! هر کس او را وا گذاشت، وا بگذارش و هر کس او را کشت، بکشش و از آنچه می‌طلبد، بی‌بهره‌اش بگذار».

پیشگویی درباره شهادتش، در دو سالگی او

مسور بن مخرمه نقل می‌کند: هنگامی که حسین (ع) دو سالش کامل شد، پیامبر (ص) عازم یکی از سفرهایش شد و در جایی از راه ایستاد و کلمه استرجاع (إنا لله و إنا إلیه راجعون) بر زبان راند و چشمانش اشکبار شد و چون علت را پرسیدند، فرمود: «این، جبرئیل است که از سرزمین کنار فرات به نام کربلا برایم خبر آورده که فرزندم حسین، پسر فاطمه، در آنجا کشته می‌شود». گفته شد: ای پیامبر خدا! چه کسی او را می‌کشد؟ فرمود: «مردی به نام یزید، که خدا به عمرش برکت ندهد! گویی جایگاه به خاک افتادن و به خاک سپردنش را و سرش را که به هدیه آورده‌اند، می‌بینم. به خدا سوگند، هیچ کس به سر فرزندم حسین نمی‌نگرد و شادی نمی‌کند، جز آنکه خداوند، دل و زبانش را دوگونه می‌کند».

پیشگویی درباره شهادت او، نزدیک وفاتش

از ابن عباس نقل شده: پیامبر خدا (ص) در آن بیماری [منجر به فوتش] می‌فرمود: «محبوبم را برایم بیاورید» و مردان را یک به یک برایش فرا می‌خواندند؛ اما پیامبر (ص) از آنها روی می‌گرداند. به فاطمه (س) گفتند: کسی را به سوی علی روانه کن که به نظر ما مقصودش کسی غیر از علی نیست. فاطمه (س) به سوی علی (ع) فرستاد و چون علی (ع) آمد، پیامبر خدا (ص) چشمانش را گشود و صورتش [از خوش حالی] شکفته شد. سپس فرمود: «علی! نزدیک بیا. علی! نزدیک بیا» و پیوسته او را نزدیک کرد تا دستش را گرفت و بر بالینش نشاند و سپس از هوش رفت. حسن و حسین (ع) صیحه‌زنان و گریان آمدند و خود را بر روی پیامبر (ص) انداختند و علی (ع) خواست آنان را دور کند که پیامبر خدا به هوش آمد و فرمود: «ای علی! بگذار من آنها را ببویم و آنها نیز مرا ببویند و من از آنها توشه بگیرم و آنان نیز از من توشه بگیرند. بدان که پس از من، به این دو، ستم می‌شود و به ستم، کشته می‌شوند. لعنت خدا بر ستمکار به ایشان!» و سه بار این را فرمود.

خبر دادن به فاطمه (س) از شهادت او

حسن بن زید از امام صادق، از پدرش (ع) نقل می‌کند: پیامبر (ص)، فاطمه (س) را از کشته شدن حسین (ع) باخبر کرد. فاطمه (س) گریست. پیامبر (ص) فرمود: «ای فاطمه! صبر کن و تسلیم باش». گفت: صبر کردم و تسلیم گشتم، ای پیامبر خدا! کشتن او کجا اتفاق می‌افتد؟ فرمود: «در سرزمینی به نام کربلا و دور از اهل و عشیره کشته می‌شود و - ای فاطمه - گروهی او را زیارت می‌کنند».

خبر دادن به ام سلمه از شهادت او

از داوود نقل است: ام سلمه گفت: حسین (ع) بر پیامبر (ص) در آمد و پیامبر خدا بی‌تاب شد. ام سلمه گفت: ای پیامبر خدا! چه شده است؟ فرمود: «جبرئیل به من خبر داد که این پسرم کشته می‌شود و خشم خدا بر کسی که او را می‌کشد، شدت می‌گیرد».

خبر دادن به عایشه از شهادت او

از حسین بن ابی غندر، از یکی از راویان شیعه از امام صادق (ع) نقل شده است: روزی حسین (ع) در دامان پیامبر (ص) بود و پیامبر (ص) با او بازی می‌کرد و او را می‌خنداند. عایشه گفت: ای پیامبر خدا! چه قدر از این بچه خوشت می‌آید! پیامبر (ص) به او فرمود: «وای بر تو، وای بر تو! چگونه او را دوست نداشته باشم و از او خوشم نیاید، در حالی که میوه دلم و روشنی چشم من است؟! هان که امتم او را به زودی می‌کشند و هر کس او را پس از وفاتش زیارت کند، خداوند، حجی را [برابر یکی] از حج‌های من، برایش می‌نویسد».

پیشگویی پیامبر (ص) درباره تاریخ شهادت او

از ام سلمه نقل است: پیامبر خدا (ص) فرمود: «حسین بن علی، شصت سال پس از هجرت من، کشته می‌شود».

پیشگویی درباره مکان شهادت او

سرزمین کربلا

در کتاب تاریخ دمشق از جمهان نقل شده: جبرئیل، خاکی از خاک‌های سرزمینی را که حسین (ع) در آن کشته شد، برای پیامبر (ص) آورد. گفته شد که نام آن، کربلاست. پس پیامبر فرمود: کرب و بلا.

سرزمین طف

عایشه از پیامبر خدا (ص) نقل می‌کند: جبرئیل به من خبر داد که پسرم حسین، پس از من در سرزمین طف، کشته می‌شود و این خاک را برایم آورد و به من خبر داد که آرامگاه او، در آنجاست.

سرزمین عراق

از ام‌سلمه نقل شده: پیامبر خدا شبی برای خوابیدن، دراز کشیده بود که سراسیمه بیدار شد. سپس دراز کشید و به خواب فرو رفت؛ ولی دوباره با پریشانی کمتری نسبت به بار نخست، بیدار شد. آن‌گاه دوباره خوابید و چون بیدار شد، خاکی سرخ در دست داشت که آن را می‌بوسید. گفتم: ای پیامبر خدا! این خاک سرخ چیست؟ فرمود: «جبرئیل - که درود و سلام بر او باد - درباره حسین به من خبر داد که: این، در سرزمین عراق، کشته می‌شود و من به جبرئیل گفتم: خاک سرزمینی را که در آن کشته می‌شود، به من نشان بده. و این، خاک همان‌جاست».

سرزمین بابل

در کتاب الطبقات الکبری آمده: عمره دختر عبدالرحمان، در نامه‌ای به امام حسین (ع)، کار او را که می‌خواست انجام بدهد، بزرگ شمرد و به او سفارش کرد تا اطاعت کند و همراه جماعت باشد و به او خبر داد که به سوی قتلگاه خود، گام بر می‌دارد و گفت: گواهی می‌دهم که عایشه برایم گفت که از پیامبر خدا شنیده که فرموده است: «حسین در سرزمین بابل کشته می‌شود». امام حسین (ع) هنگامی که نامه او را خواند، فرمود: «پس در این صورت باید به قتلگاه خود بروم» و رفت.

کناره فرات

عامر شعبی از امام علی از پیامبر خدا نقل می‌کند: جبرئیل به من خبر داد که حسین در کناره فرات، کشته می‌شود.

نشان داده شدن خاکی که خون او در آنجا می‌ریزد، به پیامبر (ص)

ابو اسامه زید شحام از امام صادق نقل می‌کند: جبرئیل خبر شهادت حسین (ع) را در خانه ام سلمه به پیامبر خدا داد. حسین (ع) بر پیامبر (ص) در آمد و جبرئیل که نزد ایشان بود، گفت: امت تو، این را می‌کشند. پیامبر خدا فرمود: «خاکی را که خونش در آن ریخته می‌شود، به من نشان بده» و جبرئیل یک مشت از آن را بر گرفت. خاکی سرخ‌رنگ بود.

از عایشه نقل شده: حسین بن علی بر پیامبر خدا (ص) در آمد و پیامبر (ص) فرمود: «ای عایشه! آیا شگفت‌زده‌ات نکنم؟ هم‌اکنون فرشته‌ای بر من در آمد که تاکنون نزد من نیامده بود و گفت که این پسرم، کشته می‌شود و گفت: اگر بخواهی، خاکی را که در آن کشته می‌شود، به تو نشان می‌دهم. و با دستش از آنجا بر گرفت و خاکی سرخ را به من نشان داد».

دعوت پیامبر (ص) از امت خویش برای یاری او

از سحیم نقل است: انس بن حارث گفت: شنیدم که پیامبر خدا می‌فرماید: «این پسرم، حسین، در سرزمینی به نام کربلا کشته می‌شود. هر کس از شما که در آنجا حاضر بود، یاری‌اش دهد». انس بن حارث به سوی کربلا روانه شد و همراه حسین (ع) کشته شد.

پیشگویی پیامبر (ص) درباره ویژگی‌های قاتل او

در کتاب عیون أخبار الرضا از امام علی، از پیامبر خدا آمده است: بدترین فرد امت، حسین را می‌کشد و کسی از فرزندان حسین تبری می‌جوید که به من کفر می‌ورزد.

عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب از پیامبر خدا نقل است: «پسرم حسین، با شمشیر کشته می‌شود. او را طغیانگر فرزند طغیانگر، بی‌نسب فرزند بی‌نسب، منافق فرزند منافق می‌کشد.

در کتاب الأمالی از امام زین العابدین (ع)، از اسماء بنت عمیس نقل شده: حسین (ع) که هفت روزه شد، پیامبر (ص) نزد من آمد و فرمود: «پسرم را برایم بیاور»... و سپس فرمود: «ای ابا عبدالله! بر من گران است» و سپس گریست. گفتم: پدر و مادرم فدایت باد! امروز که روز اول است، چنین کردی؟ ماجرا چیست؟ فرمود: «بر این پسرم می‌گریم. او را دسته‌ای متجاوز کافر از بنی امیه می‌کشند. خدا، شفاعت مرا در روز قیامت، نصیبشان نکند! مردی او را می‌کشد که به دین، ضربه می‌زند و به خدای بزرگ، کفر می‌ورزد».

ابن عمرو از پیامبر خدا (ص) نقل می‌کند: «یزید! خداوند، یزید، آن طعنه‌زن نفرین‌گو را برکت ندهد! هان! خبر درگذشت محبوبم و فرزند نازنینم، حسین، به من رسید. خاک مرقدش را برایم آوردند و قاتلش را دیدم. هان که او پیش چشم گروهی کشته نمی‌شود و یاری‌اش نمی‌کنند، جز آنکه خدا همه آنان را کیفر می‌دهد!.

پیشگویی پیامبر (ص) درباره چگونگی شهادت او

ابن عباس از پیامبر خدا (ص) نقل می‌کند: هنگامی که حسین را دیدم، آنچه را پس از من با او می‌کنند، به یاد آوردم. گویی که می‌بینم به حرم و قبر من پناه آورده؛ اما پناهش نمی‌دهند و در رؤیایش، او را به سینه‌ام می‌چسبانم و به او فرمان کوچ از هجرتگاهم می‌دهم و او را به شهادت، مژده می‌دهم، و او از آنجا به سوی قتلگاه و جایگاه بر خاک افتادنش، بار می‌بندد؛ [به سوی] سرزمین کرب و بلا و قتل و فنا. گروهی از مسلمانان، او را یاری می‌دهند. آنان از سروران شهیدان امت من در روز قیامت هستند. گویی به او می‌نگرم که تیر خورده و از اسبش به زمین افتاده و سپس مانند گوسفند، سرش را مظلومانه می‌برند.

پیشگویی پیامبر (ص) درباره مزار او و زائرانش

در کتاب الإرشاد آمده است: پیامبر (ص) روزی نشسته بود و علی و فاطمه و حسن و حسین (ع) گردش را گرفته بودند. پیامبر (ص) به آنان فرمود: «شما در چه حالی خواهید بود، هنگامی که بر خاک بیفتید و مرقدهایتان پراکنده شود؟». حسین (ع) به پیامبر (ص) گفت: ما به مرگ طبیعی می‌میریم، یا کشته می‌شویم؟ پیامبر (ص) فرمود: «پسرکم! تو به ستم، کشته می‌شوی و برادرت نیز به ستم، کشته می‌شود و فرزندانتان در زمین، رانده و پراکنده می‌شوند». حسین (ع) گفت: چه کسی ما را می‌کشد، ای پیامبر خدا؟ فرمود: «بدترین مردمان». گفت: پس از کشته شدن ما، کسی ما را زیارت می‌کند؟ فرمود: «آری؛ گروهی از امتم، که شما را به قصد نیکی و پیوند با من زیارت می‌کنند. چون روز قیامت شود، در ایستگاه حسابرسی، نزدشان می‌آیم و بازوهایشان را می‌گیرم و از هراس‌ها و سختی‌های آن، نجاتشان می‌دهم».

خبر شهادت امام حسین(ع)

رسول خدا(ص) خبر شهادت امام حسین(ع) در عراق و ثواب زیارتش را بیان کرده بود. امام صادق(ع) فرمود: امیرالمؤمنین(ع) همراه مردم برای جهاد حرکت کرد تا به یک یا دو میلی کربلا رسید. جلوتر از آنان حرکت کرد تا به جایگاه شهادت شهیدان رسید و فرمود: در اینجا دویست پیامبر و دویست وصی قبض روح شده‌اند و دویست سبط توسط پیروانشان شهید می‌شدند. حضرت با استرش گردش می‌کرد و چنین می‌فرمود: اینجا جای توقف مرکب‌های آنان و جای افتادن شهدای آنان است. کسانی که قبلاً بودند، بر آنان سبقت نمی‌گیرند و کسانی که بعداً می‌آیند، به آنان نمی‌رسند. (زیرا مقام آنان بسیار بلندمرتبه است).

در خبر دیگری امام صادق(ع) می‌فرماید: امام علی(ع) با دو تن از یارانش به کربلا گذر کردند. وقتی به آنجا رسید، اشک در چشمانش حلقه زد و فرمود: اینجا جای توقف مرکب‌های آنان و جای انداختن وسایلشان است و اشاره کرد در این مکان خون‌های آنان ریخته می‌شود. اصبغ بن نباته مشابه این خبر را از حضرت علی(ع) نقل کرده است. جویریة بن مسهر عبدی نیز خبری مشابه نقل کرده است. در پایان آن خبر آمده است که مردم از امیر مؤمنان(ع) پرسیدند نام این موضع چیست، فرمود: «هَذَا كَرْبَلَاءُ يُقْتَلُ فِيهِ قَوْمٌ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ... بِغَيْرِ حِسابٍ‌»: اینجا کربلاست. در اینجا مردمی به شهادت می‌رسند که بدون حساب وارد بهشت می‌شوند». جویریه گوید: مردم از تأویل سخن حضرت آگاه نبودند تا اینکه برای ابوعبدالله حسین بن علی(ع) و اصحابش (آن حادثه) در طف اتفاق افتاد؛ پس مصداق آن را در آنچه حضرت خبر داده بود، شناختند. از این سخن استفاده می‌شود که امام علی(ع) در جمع مردم نام امام حسین(ع) را نبرده است، گرچه ممکن است به خواص گفته باشد. این خبر در وقعة صفین نیز نقل شده است..

منابع

1. پیشوایی، مهدی، مقتل جامع سیدالشهداء ج۱
2. محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین
3. ذاکری، علی اکبر، سیره نظامی معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه