نسخهای که میبینید نسخهای قدیمی از صفحهاست که توسط Ranjbar(بحث | مشارکتها) در تاریخ ۳۰ ژوئن ۲۰۱۹، ساعت ۲۳:۵۴ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوتهای عمدهای با نسخهٔ فعلی بدارد.
نسخهٔ ویرایششده در تاریخ ۳۰ ژوئن ۲۰۱۹، ساعت ۲۳:۵۴ توسط Ranjbar(بحث | مشارکتها)
زمان و مکان ولادت امام مهدی کجاست؟ یکی از پرسشهای مرتبط به بحث مهدویت است که میتوان با عبارتهای متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤالهای مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
«بر اساس نقل مشهور میان علمای شیعه، امام مهدی (ع) در صبح گاه جمعه، پانزدهم شعبان سال ۲۵۵ هجری قمری، در شهر سامرا چشم به جهان گشود[۱۶]. در برخی منابع، سال ولادت آن حضرت، سال ۲۵۶ هجری قمری[۱۷] و در برخی دیگر، ۲۵۷ هجری قمری ذکر شده است[۱۸].
دلایل احتمال دوم:برخی بر این باورند که حضرت مهدی (ع)، مدتی پس از ولادت، از سامراهجرت کرد، و تا رحلت پدر بزرگوارشان در مکه مکرمه زندگی میکرد. مسعودی در اثبات الوصیه، از حمیری و او از احمد بن اسحاقنقل میکند که گفت: بر امام حسن عسکری(ع) وارد شدم. فرمود: چگونهاید در مسألهای که مردم در آن تردید دارند؟ گفتم سرور من! وقتی خبر ولادت سید و مولای ما، به ما رسید مرد و زن و کوچک و بزرگ ما، آن را پذیرفتند. امام فرمود: آیا نمیدانید که زمین از حجت خدا هرگز خالی نمیماند. پس از این، امام عسکری(ع) در سال ۲۵۹ امام مهدی (ع) را همراه با مادر خود به سوی مکه و حج فرستاد و سفارشهای لازم را کرد و امور مربوط به امامت را به وی واگذاشت و به مادرش از حوادث سال آینده (سال ۲۶۰) خبر داد"[۲۳].
دلایل احتمال سوم و چهارم:حضرت مهدی (ع) یا در سامرا به دنیا آمد و به مدینه فرستاده شد و یا در مدینه به دنیا قدم نهاد و در همانجا ماندگار شد. بر این دو احتمال، میتوان روایات و گزارشات تاریخی اقامه کرد که به برخی از آنها اشاره میکنیم: ابی هاشم جعفری میگوید: "به امام حسن عسکری(ع) عرض کردم: پرسشی دارم، ولی بزرگواری شما مانع پرسیدن من است. اجازه میدهید آن را مطرح سازم؟ امام(ع) فرمود: بپرس. گفتم: سرورم، آیا شما را فرزندی هست؟ فرمود: آری. گفتم: اگر پیشآمدی شد کجا میتوان او را یافت؟ فرمود: مدینه"[۲۴]. ظاهر این صحیحه آن است که در زمان حیات امام عسکری(ع)، مهدی(ع) به دنیا آمده و در سامرا نبوده است. ابی هاشم هم از کسانی نبوده است که امام(ع) از او تقیه کند. اینکه امام(ع) فرمود: در مدینه است، به این معنی نیست که بعد از درگذشت من سراغ او را در مدینه بگیرید؛ زیرا سؤالکننده میدانست که زمین خالی از حجت نیست و وجود حجت بعد از امام یازدهم ضروری است، امام(ع) هم در جواب فرمود: آن حجت، در مدینه نگهداری میشود و نگران آینده نباشید. شاید این اشکال به ذهن بیاید که از کلمه "المدینه" نمیتوان فهمید که همان مدینهرسول الله(ص) است که پیش از آن، یثرب نام داشت، بلکه هر شهری را شامل میشود»[۲۵].
«مشهور بین علمای شیعه آن است که امام مهدی (ع) در نیمه شعبان سال ۲۵۵ هـ. ق به دنیا آمدند. کلینی میگوید: آن سرور در نیمه ماه شعبان به سال دویست و پنجاه و پنجم متولد شده است.[۲۶]شیخ مفید نیز چنین گفته است؛ امام پس از حضرتابومحمد فرزندش حضرتامام زمان (ع) است که نام و کنیهاش مساوی با نام و کنیهرسول خدا (ص) بوده پدرش حضرتابومحمد به غیر از او در باطن و ظاهر فرزندی نداشته و به طوری که پیش از این بیان کردیم آن حضرتپنهان و کسی جز معدودی از میلاد او با خبر نبودند. حضرت ولی عصر (ع) در نیمه شعبان سال دویست و پنجاه و پنج هجری متولد شد.[۲۷] ولی در منابعی که به تاریخ ولادت ایشان اشاره کردهاند، زمانهای دیگری نیز مطرح شده است؛ مانند سال ۲۵۶ هـ. ق[۲۸] و سال ۲۵۲ هـ. ق[۲۹] که این زمانها غیر مشهور است. این اختلاف در تاریخ ولادت، اختصاص به ایشان ندارد، بلکه روز ولادت برخی از پیشوایان دیگر، حتی زمان ولادت با سعادتپیامبررحمت، حضرت محمد (ص) نیز دچار اختلاف است، با آنکه میلاد آنان مخفیانه نبوده است همچنان تاریخرحلت برخی از ایشان نیز اختلافی است که به نظر میآید علت آن را باید در عدم درکلزوم تاریخنگاری و ثبت این اطلاعات جستجو کرد و اختلاف در تاریخ میلاد مولودی که به علت اوضاع نامناسب و خفقان سیاسیحکومت بنی عباس، پنهانی به دنیا آمده، طبیعی است.[۳۰] »[۳۱].
«مطابق روایتهای بسیاری از شیعه و برخی از اهل سنت، میلاد خجستهامام عصر (ع) در شب نیمه شعبان ۲۵۵ ه واقع و باعث مزید فضیلت این شب مبارک شده است. البته عده اندکی، زمانهای دیگری را نیز نقل کردهاند[۳۲]. عصام از کلینی از علی بن محمدنقل کرده است: "وُلِدَ اَلصَّاحِبُ عَلَيْهِ السَّلاَمُ فِي اَلنِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ سَنَةَ خَمْسٍ وَ خَمْسِينَ وَ مِائَتَيْنِ "[۳۳]؛ "صاحب (ع) نیمه شعبان ۲۵۵ ه به دنیا آمد". درباره چگونگی زندگی حضرت مهدی (ع) در دوران پدر بزرگوارشان، احتمالات مختلفی ذکر شده است؛ از جمله:
روایاتی که بیانگر تهنیت شیعیان، بر امام عسکری (ع) است: ابو الفضل حسین بن حسنعلوی گوید: "دَخَلْتُ عَلَى أَبِي مُحَمَّدٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ بِسُرَّ مَنْ رَأَى فَهَنَّأْتُهُ بِسَيِّدِنَا صَاحِبِ اَلزَّمَانِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ لَمَّا وُلِدَ"[۳۴]؛ "در سامرا، به منزل امام حسن (ع) رفتم و ولادت سرورمان، صاحب الزمان (ع) را به وی تبریک گفتم".
براساس این احتمال، آن حضرت مدتی پس از ولادت، به جهت مسائل امنیتی به ناگزیر سامرا را ترک کرد و به مدینه منوره برده شد. برای تأیید این دیدگاه به روایات و گزارشهای چندی اشاره شده است: ابو هاشم جعفری گوید: به امام حسن عسکری (ع) عرض کردم: بزرگواری شما مانع از آن است که من از شما پرسش کنم؛ اجازه میدهید چیزی بپرسم! حضرت فرمود: بپرس؛ گفتم: آقای من! آیا برای شما فرزندی هست؟ فرمود: بله. گفتم: اگر اتفاق ناگواری برای شما رخ داد، در کجا او را جستوجو کنم؟ فرمود: "در مدینه"[۳۵].
از این روایت استفاده میشود آن حضرت پس از ولادت، مدت نامعلومی در زادگاه خود سپری کرده است؛ آنگاه قبل از شهادت پدر خود به مدینه رفته است. البته وجود روایتهای مختلف، مبنی بر دیده شدن حضرت مهدی (ع) در زمانهای مختلف در دوران حیات امام عسکری (ع) و نماز خواندن ایشان بر پیکر مطهر پدر، این احتمال را ضعیف مینماید. علاوه بر اینکه، در این روایت اشاره شده است: پس از رخ دادن حادثهای برای امام عسکری (ع) (شهادت آن حضرت)، از مهدی (ع) در مدینه جستوجو شود. مؤید این سخن، روایاتی است که جایگاهحضرت را در مدت غیبت، در مدینه منوره ذکر کردهاند.
ابو بصیر از امام صادق (ع) روایت کرده است: "لاَ بُدَّ لِصَاحِبِ هَذَا اَلْأَمْرِ مِنْ غَيْبَةٍ وَ لاَ بُدَّ لَهُ فِي غَيْبَتِهِ مِنْ عُزْلَةٍ وَ نِعْمَ اَلْمَنْزِلُ طَيْبَةُ وَ مَا بِثَلاَثِينَ مِنْ وَحْشَةٍ "[۳۶]؛ "صاحب این امر ناگزیر از غیبتی است و در این مدت ناچار از گوشهگیری و کنارهجویی از دیگران است و طیبه (مدینه) خوش منزلی است و با وجود سی تن (یا به همراهی سی نفر) در آنجا وحشت و ترسی نیست". بنابراین حضرت مهدی (ع)، در نهان میزیست و مردم بهطور عموم از او خبر نداشتند. در این مدت جز تنی چند، کسی او را ندیده بود تا اینکه روز درگذشت امام یازدهم (روز هشتم ماه ربیع الاول سال ۲۶۰ ه) فرارسید. در این روز، چهار امر باعث شد تا حضرت مهدی (ع)، خود را به گروهی از مردم بنمایاند و کسانی که برای مراسم تشییع و خاکسپاری امام یازدهم حاضر شده بودند، او را ببینند:
یکم. باید امام بر جنازه امامنماز گزارد. حضرت مهدی (ع) برای رعایت این سنت الهی و سر ربانی، میبایست ظاهر شود و بر پیکر پدر نماز گزارد.
چهارم. ادامه جریان امامت و ولایت آن حضرت تثبیت شود و بر معتقدان معلوم گردد که پس از امام حسن عسکری (ع)، امام دوازدهم، حامل این وراثت معنوی و ولایت دینی و دنیایی است. او تولد یافته و موجود است. بر این اساس مردمی که برای انجام مراسم آمده بودند، ناگاه کودکی خردسال را دیدند که در نهایت شکوه و حشمت همچون خورشیدی فروزان، از اندرون منزل خارج شد و عمویش جعفر را- که آماده نماز گزاردن بر پیکر پیشوای یازدهم شده بود- به یک سو زد و بر پیکر پدر نماز گزارد[۳۷]»[۳۸].