اخلاق الاهی ج۵ (کتاب)
| اخلاق الاهی | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| ترجمهٔ کتاب | آفات زبان (بخش دوم) |
| نویسنده | مجتبی تهرانی |
| موضوع | اخلاق اسلامی |
| مذهب | [[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]] |
| ناشر | [[:رده:انتشارات انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|انتشارات انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی]][[رده:انتشارات انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی]] |
| محل نشر | تهران، ایران |
| سال نشر |
|
| شابک | ۹۷۸-۶۰۰-۱۰۸-۱۶۳-۷ |
| شماره ملی | ۱۷۹۶۷۷۳ |
این کتاب، جلد پنجم از مجموعهٔ بیست و هشت جلدی اخلاق الاهی کتابی است که با زبان فارسی به بررسی مباحث قوه شهویه میپردازد. پدیدآورندهٔ این اثر مجتبی تهرانی است و انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «جلد پنجم به آفات زبان میپردازد. زبان در بین همه اعضاء و جوارح آدمی با بیشترین آفت روبرو است. به تعبیر دیگر بسیاری از آفات و امراض نفسانی به صورت مستقیم و غیر مستقیم به زبان مربوط میشود. در این میان بیماریهای درونی انسان به شکلهای گوناگون در زبان آدمی جلوه گر شده خود نمایی می‌‌کنند. آفات زبان گاه به ماده و درون مایه گفتار آدمی و گاه به حالتی که در آوا و آهنگ اوست مربوط میشود. از این رو آفات زبان را می‌‌توان به دو بخش عمده آفتهای مادی و آفتهای صوری تقسیم کرد. برخی از مطالبی که در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته و در ۱۴ فصل گردآوری و تدوین شده‌اند عبارتند از: اضلال، امر به معروف و نهی از منکر، غنا، اهانت، مدح، طعن، دوزبانی، افشای سر، تکلف در سخن، شکایت، مزاح، خنده، گریه و شعر»[۱].
فهرست کتاب
- دیباچه
- مقدمه
- فصل اول: اضلال
- مقدمه
- ۱. تعریف اضلال
- ۲. اقسام اضلال
- أ. اقسام اضلال به اعتبار قصد و آگاهی گمراه‌کننده
- ۱. اضلال آگاهانه
- ۲. اضلال ناآگاهانه
- ب. اقسام اضلال به اعتبار شمار مخاطبان
- ج. اقسام اضلال به اعتبار مسیر
- هـ. اقسام اضلال به اعتبار روش
- ۱. نفی‌باورها
- ۲. بدعت و نوآوری
- ۳. نکوهش اضلال از دید شرع و عقل
- ۴. ریشه‌های درونی اضلال
- ۱. حُبّ ریاست
- ۲. چشمداشت
- ۳. حسد
- ۴. خصومت
- ۵. جهل
- ۵. پیامدهای زشت اضلال
- ۱. خشم خدا
- ۲. شریک بودن در گناه گمراه‌شدگان
- ۳. لعن فرشتگان
- ۴. پذیرفته‌نشدن توبه
- ۶. راه‌های درمان اضلال
- فصل دوم: امر به منکر و نهی از معروف
- مقدمه
- ۱. تعریف امر به منکر و نهی از معروف
- منکر
- امر به منکر
- معروف
- نهی از معروف
- ۲. اقسام امر به منکر و نهی از معروف
- أ. تقسیم امر به منکر و نهی از معروف به اعتبار حکم منکر و معروف
- ب. تقسیم امر به منکر و نهی از معروف به اعتبار مخاطب
- ۱. امر و نهی به فرد
- ۲. امر و نهی به جمع
- ۳. نکوهش امر به منکر و نهی از معروف از دید شرع و عقل
- ۴. ریشه‌های درونی امر به منکر و نهی از معروف
- ۱. متابعت از خواهش نفسانی
- ۲. اشتباه در تشخیص
- ۳. لجباری
- ۴. چشمداشت
- ۵. پیامدهای زشت امر به منکر و نهی از معروف
- ۶. راه‌های درمان امر به منکر و نهی از معروف
- فصل سوم: غنا
- مقدمه
- أ. اقسام غنا به اعتبار مجلس
- ب. اقسام غنا به اعتبار جنسیّت خواننده و شنونده
- ۱. غنای بدون کلام
- ۲. غنیار باکلام
- د. اقسام غنا به اعتبار نوع سخن
- هـ. اقسام دیگر غنا به اعتبار پیشگفته
- و. اقسام غنا به اعتبار شنونده
- ز. اقسام غنا به اعتبار نوع تأثیر
- ۱. غنای شادی‌آفرین
- ۲. غنای غم‌انگیز
- ۳. نکوهش غنا از دید شرع
- ۴. ریشه‌های درونی غنا
- ۱. سرکشی شهوت جنسی
- ۲. طلب شهرت و مال و دنیا
- ۳. طلب شادی و سرور
- ۴. طلب زیبایی
- ۵. پیامدهای زشت غنا
- ۱. زمینه‌سازی فحشا
- ۲. نفاق
- ۳. روی‌گردانی خدا
- ۴. غفلت و قساوت قلب
- ۵. اجابت‌نشدن دعا
- ۶. تنگدرستی
- ۷. احتمال بلا و معصیّت
- ۸. کوری، لالی و کری قیامت
- ۹. دوری از رحمت خدا در قیامت
۱۰. محرومیت از آوازبهشتی ۱:۱. عذاب خوارکننده
- ۶. راه‌های درمان غنا
- ۱. اشتغال و مداومت بر ذکر خدا
- ۲. تدّبر در پیامدهای زشت غنا
- ۳. اشتغال به نغمه‌های پسندیده
- فصل چهارم: اهانت
- مقدمه
- ۱. تعریف اهانت
- ۲. اقسام اهانت
- أ. تقسیم اهانت از جهت ابزار
- ۱. اهانت گفتاری (لفظی)
- ۲. اهانت رفتاری (عملی)
- ۳. اهانت نوشتاری
- ب. تقسیم اهانت از جهت اهانت شده
- ۱. اهانت به انسان
- یک. اهانت به خود
- دو. اهانت به دیگری
- اهانت به فرد
- اهانت به جمع
- ۲. اهانت به غیر انسان
- ج. جهات قابل توّجه در تحقق اهانت
- ۱. نسبی بودن
- ۲. انتزاعی بودن
- ۳. بررسی از دید مکتب اسلام
- ۳. نکوهش اهانت از دید شرع و عقل
- ۴. ریشه‌های درونی اهانت
- ۱. دشمنی
- ۲. حسد
- ۳. تکبّر
- ۴. طمع
- ۵. بی‌ادبی
- ۵. پیامدهای اهانت
- ۱. خوار و خفیف‌شدن
- ۲. دشمنی خدا
- ۳. دشمنی مردم
- ۴. بلا و ناگواری در دنیا
- ۶. راه‌های درمان اهانت
- فصل پنجم: مدح
- مقدمه
- أ. شخص ستایش شده (ممدوح)
- ۱. خودستایی
- ۲. دیگرستایی
- ب. استحقاق ستایش شده
- اقسام ستایش لایق
- یک. ستایش کم‌تر از اندازه لیاقت
- دو. ستایش بیش‌تر از اندازه لیاقت
- سه. ستایش به اندازه لیاقت
- ج. انگیزه ستایش
- هـ. اندازه ستایش
- ۴. ریشه‌های درونی مدح نکوهیده
- ۱. طمع به دنیا (=مال و مقام)
- ۲. ترس از جان
- ۳. حفظ موقعیت
- ۴. جهل
- ۵. محبت بی‌جا
- ۵. پیامدهای زشت مدح
- أ. پیامدهای مدح برای مدح‌کننده
- انسان و مراتب حبّ‌مدح
- ۶. راه‌های درمان مدح
- أ. نابودکردن علت‌ها
- ب. یادآوری پیامدها
- ج. ستایش شایستگان
*فصل ششم: طعن (نیش سخن)
- مقدمه
- ۱. تعریف طعن
- ۲. اقسام طعن
- ۱. زخم‌زبان با عیب‌های واقعی
- ۲. زخم‌زبان با عیب‌های پنداری
- ۳. نکوهش طعن در شرع
- ۴. ریشه‌های درونی طعن
- ۱. کینه و دشمنی
- ۲. حسد
- ۳. عادت
- ۵. پیامدهای طعن
- ۱. بازگشت طعن
- ۲. مرگ بد
- ۳. نفرت و دشمنی خدا و دیگران
- ۴. تنهایی
- ۵. محروم شدن از بهشت
- ۶. استحقاق لعن
- ۶. راه‌های درمان بیماری طعن
- راه علمی درمان
- راه عملی درمان
- فصل هفتم: دوزبانی
- مقدمه
- ۱. تعریف دوزبانی
- ۲. اقسام دوزبانی
- ۱. دوزبانی در وصف اشخاص
- ۲. دو زبانی در تأیید باورها
- ۳. دوزبانی در تأیید رفتارها
- ۴. دوزبانی در وعده
- ۳. نکوهش دوزبانی از دید شرع و عقل
- ۴. ریشه‌های درونی دوزبانی
- ریشه‌های زبان بدگو
- ریشه‌های زبان ستایش‌کننده
- ۱. طمع
- ۲. ترس
- ۵. پیامدهای زشت دوزبانی
- ۱. سلب اعتماد
- ۲. تنفّر
- ۳. عذاب آخرت
- ۶. راه‌های درمان دوزبانی
- فصل هشتم: افشای سر
- مقدمه
- ۱. تعریف افشای سرّ
- تشخیص سرّ
- ۲. اقسام افشای سرّ
- أ. اقسام افشای به اعتبار نوع راز
- ۱. افشای عیب‌ها و کاستی‌ها
- ۲. افشای نیکی‌ها
- ب. اقسام افشا به اعتبار افراد
- ۱. افشای سرّ خود
- ۲. افشای سرّ دیگری
- ج. اقسام افشا به اعتبار تعداد افراد
۱) افشای سرّ افراد ۲) افشای سرّ امت مسلمان
- حکم افشای سرّ
- موار جواز افشای سرّ
- ۱. ظلم و ستم
- ۲. نصیحت مستشیر
- ۳. رفع یا دفع منکر
- ۴. گواهی‌دادن نزد قاضی
- ۴. ریشه‌های درونی افشای سر
- ۱. ریشه‌های غیبت
- ۲. چشمدات
- ۵. پیامدهای زشت افشای سرّ
- ۱. سلب اعتماد
- ۲. نفرت و دشمنی
- ۳. خواری و حقارت
- ۴. عذاب آسیب‌های احتمالی
- ۵. بار سنگین گناه فاش‌شده
- ۶. اسارت
- ۷. اندوه
- ۶. راه‌های درمان افشای سرّ
فصل نهم: تکلف در سخن
- مقدمه
- ۱. تعریف تکلّف در سخن
- ۲. اقسام تکلّف در سخن
- ۱. فصاحت بی‌مورد
- ۲. فصاحت بیش از اندازه
- ۳. تکلّف در کلمه
- ۴. تکلّف در لحن
- ۳. نکوهش تکلّف در سخن از دید شرع
- ۴. ریشه‌های درونی تکلّف در سخن
- ۱. خودنمایی
- ۲. چشمداشت
- ۳. تکبّر
- ۴. عادت
- ۵. معرفی
- ۶. ارتقای فرهنگ
- ۵. پیامدهای زشت تکلّف در سخن
- ۱. نفرت، دشمنی و دوری از اولیای خدا
- ۲. اتلاف نیرو
- ۳. دورساختن دعا از اجابت
- ۶. راه‌های درمان تکلّف در سخن
- فصل دهم: شکایت
- مقدمه
- ۱. تعریف شکایت
- تفاوت شکایت با عرض حال
- ۲. اقسام شکایت
أ. تقسیم شکایت به اعتبار انتساب امر ناملایم به دیگری
- ۱. شکایت، با انتساب ناگواری به دیگری
- ۲. شکایت، بدون انتساب ناگواری به دیگری
ب. تقسیم شکایت به اعتبار کسی که از او شکایت میشود
- ج. تقسیم شکایت به اعتبار چیزی که درباره‌اش شکایت میشود
- ۱. شکایت از ناگواری‌های مادّی
- ۲. شکایت از ناگواری‌های معنوی
- تقسیم دیگر به اعتبار پیشگفته
- ۱. شکایت از ناگواری‌های طبیعی
- ۲. شکایت از ناگواری‌های غیرطبیعی
- تقسیمی دیگر به اعتبار پیشگفته
- ۱. شکایت از ناگواری‌های خود
- ۲. شکایت از ناگواری‌های دیگران
- د. تقسیم شکایت به اعتبار کسی که شکایت به پیشگاه او عرضه میشود
- ۱. شکایت به پیشگاه خدا
- ۲. شکایت به پیشگاه همنوع
- ۱. شکایت در دل
- ۲. شکایت بازبان
- و. تقسیم شکایت به اعتبار هدف از آن
- ۱. شکایت برای رفع ناملایمات
- ۲. شکایت برای مجازات پدیدآورنده ناملایمات
- ۳. شکایت برای جبران خسارت
- ۴. شکایت برای تخلیه روحی
- ۳. نکوهش شکایت از دید شرع
- ۴. ریشه‌های درونی شکایت نکوهیده
- ۱. خشم
- ۲. دشمنی
- ۳. حسد
- ۴. جهل
- ۵. پیامدهای زشت شکایت نکوهیده
- ۱. خواری و سبکی
- ۲. نابودی رفتارهای نیک
- ۳. خشم خدا
- ۶. راه‌های درمان شکایت نکوهیده
- فصل یازدهم: مزاح (شوخی)
- مقدمه
- ۱. تعریف مزاح
- ۲. اقسام مزاح
أ. تقسیم مزاح از جهت انگیزه و هدف
- یک. جرأت دادن به مخاطب برای پرسش یا بیان مطلب
- دو. زدودن اندوه
- سه. سرعت و کیفیت آموزش
- چهار. رفع خستگی و کسالت
- پنج. یادآوری
ب. چگونگی عبارت‌ها و کلمات در مزاح
- ۱. مزاح با عبارت‌های ناشایست
- ۲. مزاح با عبارت‌های شایسته
- ج. چگونگی لحن شخص در مزاح
- ۱. سنّ مخاطب مزاح
- ۲. شخصیت مخاطب مزاح
- ۳. زمان و مکان مزاح
- ۴. اندازه مزاح
- ۴. ریشه‌های درونی مزاح نکوهیده
- ۱. طمع مال و مقام
- ۲. کینه
- ۳. لهو و لعب
- ۵. پیامدهای زشت مزاح
- ۱. نابودی آبرو
- ۲. نابودی ایمان
- ۳. کاهش وقار
- ۴. کاهش جوانمردی
- ۵. دشمنی و کینه
- ۶. کاهش نیروی خِرَد
- ۷. کاهش ارزش انسانی
- ۸. از دست‌دادن فرصت‌ها
- ۶. راه‌های درمان مزاح
- فصل دوازدهم: خنده
- مقدمه
- ۱. تعریف خنده
- ۲. اقسام خنده
أ. اقسام خنده از جهت شکل و صورت
- ۱. خنده بی‌صدا (تبسم)
- ۲. خنده باصدا
- یک. خنده عادی
- دو. قهقهه
- ب. اقسام خنده از جهت موضوع
- ۱. خنده برای موضوعی که خنده‌دار نیست
- ۲. خنده برای موضوع خنده‌دار
- ج. اقسام خنده از جهت انگیزه
- ۶. راه‌های درمان خنده نکوهیده
- فصل سیزدهم: گریه
- مقدمه
أ. اقسام گریه از جهت چیزی که بر آن می‌‌گویند
- ۱. گریه بر کاستی‌های مادی
- ۲. گریه بر کاستی‌های معنوی
- ۳. گریه از ترس مجازات آخرت
- ۴. گریه از ترس مجازات دنیایی
- ۵. گریه از دوری و هجران محبوب
- ۶. گریه برستمدیدگان
- ۷. گریه برناتوانان، محرومان و گرفتاران
- ۸. گریه شوق
- ۹. گریه برای گرفتن حاجت
- ب. اقسام گریه از جهت شکل و صورت
- ۱. گریه عادی و آرام
- ۲. گریه بلند یا جَزَع و فَزَع
- ۳. نکوهش و ستایش گریه از دید شرع
- ۴. ریشه‌های درونی گریه
- ۵. پیامدهای زشت و زیبای گریه
- ب. پیامدهای زیبای گریه ستوده
- ۱. روشنایی دل
- ۲. نگهداری از بازگشت به گناه
- ۳. کلید رحمت
- ۴. آمرزش گناهان
- ۶. راه‌های درمان گریه نکوهیده
- فصل چهاردهم: شعر
- مقدمه
- ۱. تعریف شعر
أ. سخن در پردازنده خیال ب. سخن موزون، یا قافیه و آهنگین
- ۲. اقسام شعر
أ. سخن دربردارنده خیال
- ۱. سخن دربردارنده خیال‌های زیبا
- ۲. سخن دربردارنده خیال‌های ###313###
ب. سخن موزون، با قافیه و آهنگین
- ۴. ریشه‌های درونی شعر نکوهیده
- ۱. چشمداشت
- ۲. سرگرمی
- ۳. دشمنی و کینه
- ۴. حسد
- ۵. پیامدهای زشت شعر نکوهیده
- ۱. زمینه‌سازی گناه
- ۲. گمراهی
- ۳. تقویت ستمگران و گناه‌کاران
- ۴. دشمنی و کینه
- ۶. راه‌های درمان شعر نکوهیده
- کتابنامه
- نمایه
دربارهٔ پدیدآورنده
آیت‌الله مجتبی شهیدی کلهری معروف به مجتبی تهرانی (متولد ۱۳۱۶ ش، تهران، متوفی ۱۳۹۱ش، تهران)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: امام خمینی، سید حسین بروجردی، محمد حسین طباطبائی، سید محمد رضا گلپایگانی و سید محمد محقق داماد به اتمام رساند. تدریس دروس اخلاق به طلاب و عموم مردم از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس فقه و اصول تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشتهٔ تحریر درآورده است. «رسائل بندگی»، «سلوک عاشورایی»، «خطبه فدک»، «آراستگی به آداب الهی»، «اخلاق الاهی»، «ادب سرلوحه دعوت انبیا»، «آداب الهی قلب نسبت به نبوت»، «بیداری در کلام امام حسین» و «درباره قیام و انقلاب حسینی» برخی از این آثار است.[۲]
کتاب‌های وابسته
- اصل مجموعه؛
- اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۲ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۳ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۴ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۶ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۷ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۸ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۹ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۱۰ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۱۱ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۱۲ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۱۳ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۱۵ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۱۶ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۱۷ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۱۸ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۱۹ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۲۰ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۲۱ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۲۲ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۲۳ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۲۴ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۲۵ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۲۶ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۲۷ (کتاب)؛
- اخلاق الاهی ج۲۸ (کتاب)؛
پانویس