اطاعت از حاکم جائر در نظام امامت و خلافت (کتاب)
| اطاعت از حاکم جائر در نظام امامت و خلافت و تأثیر آن بر جنبش‌های معاصر شیعی و اهل سنت (با تأکید بر انقلاب اسلامی ایران و اخوان المسلمین) | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | محمد علی میرعلی |
| موضوع | امامت و خلافت |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۹۶ ش |
| چاپ | دوم |
| تعداد صفحه | ۵۵۲ |
| شابک | ۹۷۸-۶۰۰-۴۴۴-۰۳۲-۵ |
| شماره ملی | ۴۴۴۴۲۹۴ |
اطاعت از حاکم جائر در نظام امامت و خلافت و تأثیر آن بر جنبش‌های معاصر شیعی و اهل سنت (با تأکید بر انقلاب اسلامی ایران و اخوان المسلمین)، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی موضوع اطاعت از حاکم جائر یکی از مسائل بنیادین در فقه سیاسی شیعه می‌پردازد. این کتاب اثر محمد علی میرعلی است و انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی نشر آن را به عهده داشته است.
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «مسئله فقهی اطاعت از حاکم جائر یکی از مسائل بنیادین در فقه سیاسی شیعه و اهل سنت است که به دلیل تفاوت در دیدگاه، نقش دو سویه‌ای در تحولات سیاسی کشورهای اسلامی ایفا می‌کند. نوشتار حاضر به اطاعت از حاکم جائر و تأثیر آن بر جنبش‌های معاصر شیعی و اهل سنت با تأکید بر انقلاب اسلامی ایرانی و اخوان المسلمین پرداخته است».
فهرست کتاب
- مقدمه معاونت پژوهش
- مقدمه
- فصل نخست: مفاهیم و کلیات
- مقدمه
- گفتار نخست: مفاهیم
- گفتار دوم: کلیات
- ١. نظام امامت و ویژگی‌های آن
- ۱-۱. نصب الهی
- ۱-۲. پذیرش مردمی
- ۱-۳. صفات و شرایط حاکم در نظام امامت
- ۱-۳-۱. ویژگی‌های حاکم در عصر حضور
- ۱-۳-۲. ویژگی‌های حاکم در عصر غیبت
- ۲. نظام خلافت و ویژگی‌های آن
- ۲-۱. پسینی بودن نظریه‌های خلافت
- ۲-۲. انتخاب مردمی
- ۲-۳. عدالت خلیفه
- ۲-۳-۱. اعتبار نداشتن شرط عدالت
- ۲-۳-۲. چرایی بی‌اعتباری شرط عدالت
- ۲-۴. اهمیت شوکت پادشاه
- ٣. نیم‌نگاهی به انقلاب اسلامی ایران
- ۴. نیم‌نگاهی به اخوان المسلمین
- جمع‌بندی
- فصل دوم: نظریه اطاعت از حاکم جائر در نظام امامت
- مقدمه
- گفتار نخست: حرمت اطاعت از حاکم جائر و لزوم مبارزه با او
- ۱. ادله حرمت اطاعت از حاکم جائر
- ۱-۱. آیات
- ۱-۱-۱. مشروعیت نداشتن حاکمیت جائر
- ۱-۱-۲. نفی رهبری سیاسی حاکمان ظالم
- ۱-۱-۳. مبارزه با ستمگر
- ۱-۱-۴. نافرمانی از حاکم جائر
- ۱-۲. روایات
- ۲. مبارزه با حاکم جائر
- ۲-۱. وجوب جهاد با حاکم جائر
- ۲-۲. جهاد با بغات
- ۲-۳. امر به کفر ورزیدن به طاغوت
- ۲-۴. امر به معروف و نهی از منکر و مقابله با حاکم جائر
- ۲۵. امام حسین (ع) و مبارزه با حاکم جائر
- ۲۶. امام عصر و مبارزه با حاکم جائر
- ۲-۷. سیره مسلمانان
- ٣. روش اهل بیت (ع) در رویارویی با حاکمان جائر
- ۳-۱. مبارزه و جهاد
- ۳-۲. همکاری
- ۳۳. همکاری نکردن
- ۳-۴. تقیه
- ۴. روایات مروج انزوای سیاسی و اطاعت‌پذیری از سلطان جائر
- بررسی و نقد
- گفتار دوم: حرمت همکاری با حاکم جائر
- ۱. بررسی اقوال فقها
- ٢. ادله حرمت یاری‌رسانی به حاکم جائر و همکاری با او
- ۲-۱. آیات
- ۲-۲. روایات
- ۲-۳. عقل
- ۲-۴. اجماع
- ۲-۵. برداشت صحابه و تابعین از مشارکت و همکاری در نظام جور
- ٣. بررسی احکام برخی از مصادیق کمک به حاکم جائر
- ۳-۱. مسافرت به قصد کمک به حاکم جائر
- ۳-۲. جهاد در رکاب حاکم جائر
- ۳-۳. مشروعیت قاضی منصوب از سوی حاکم جائر
- ۳-۴. روابط مالی با حاکم جائر
- ۳-۴-۱. هدایا و جوایز حاکم جائر و عمال او
- ۳-۴-۲. خراج، مقاسمه و زکات
- گفتار سوم: آرای فقهای شیعه درباره حرمت پذیرش ولایت حاکم جائر
- ۱. ادله حرمت پذیرش ولایت حاکم جائر
- ۱-۱. ادله عام
- ۱-۱-۱. نکوهش ظلم‌پذیری
- ۱-۱-۲. مبارزه با ستمگر
- ۱-۲. ادله خاص
- ۲. موارد جواز (استثنای) پذیرش ولایت حاکم جائر
- ۲-۱. امکان تأمین مصالح عباد (مردم) و اجرای حدود الهی
- ۲-۲. ولایت تحمیلی و اکراهی
- جمع‌بندی
- فصل سوم: نظریه اطاعت از حاکم جائر در نظام خلافت
- مقدمه
- گفتار نخست: اطاعت از حاکم جائر
- ۱ ۱. نکوهش و کیفر حاکم جائر در متون روایی اهل سنت
- ۲. آرای فقهای اهل سنت درباره وجوب اطاعت از حاکم جائر
- ٣. ادله روایی اطاعت از حاکم جائر
- ۴. بررسی برخی از احکام و مسائل حاکم جائر
- ۴-۱. جهاد در رکاب حاکم جائر
- ۴-۲. پرداخت زکات به حاکم جائر
- گفتار دوم: عزل حاکم جائر و خروج علیه او
- نظریه نخست: حرمت خروج
- ادله
- الف) روایات
- ب) دلیل عقلی
- ج) سیره صحابه و تابعین
- نظریه دوم: جواز خروج
- گفتار سوم: جواز انعقاد خلافت با قهر و غلبه (کودتای نظامی)
- گفتار چهارم: زمینه‌های تکوین نظریه اطاعت از حاکم جائر
- ۱. زمینه‌های کلامی
- ۱-۱. مرجئه
- ۱-۲. اشاعره
- ٢. زمینه‌های اجتماعی
- ۱-۲. دستگاه خلافت
- ۲-۲. خلفای بنی امیه
- ۲-۳. خلفای بنی عباس
- نظریه‌پردازان امارت استیلا
- الف) غزالی
- ب) ابن جماعه
- ۲-۴. نقش نظریه«عدالت صحابه» در توجیه نظریه اطاعت از حاکم جائر
- جمع‌بندی
- فصل چهارم: نظریه اطاعت از حاکم جائر و انقلاب اسلامی ایران
- مقدمه
- گفتار نخست: احیا و استمرار نظریه اطاعت نکردن از حاکم جائر در ایران معاصر
- ۱. تحریم تنباکو؛ نخستین مقاومت منفی علیه استبداد در ایران معاصر
- ٢. جنبش مشروطه و استبدادستیزی
- جریان مشروطه‌خواه
- جریان مشروعه‌خواه
- ٣. علمای شیعه و مبارزه با گفتمان سکولار پهلوی
- ۳-۱. مبارزه در چارچوب قانون اساسی مشروطه و با تعامل و همکاری
- ۳-۲. مبارزه در قالب سکوت
- ۳-۳. فدائیان اسلام، مبارزه فراتر از قانون اساسی
- ۳-۴. علما و مبارزۀ محدود در دهه چهل
- گفتار دوم: مبارزه و قیام علیه حاکم جائر از دیدگاه امام خمینی
- ۱. نگاهی به تاریخچه مبارزات سیاسی حضرت امام
- ۱-۱. مبارزات امام در دهه‌های بیست و سی
- ۱-۲. مبارزات امام در دهه چهل
- ۱-۲-۱. انجمن‌های ایالتی و ولایتی؛ نخستین مقاومت همگانی امام و علما
- ۱-۲-۲. انقلاب سفید؛ تقابل شاه با امام و علما
- ۱-۲-۳. قیام پانزده خرداد؛ تقابل شاه و ملت
- ۱-۲-۴. کاپیتولاسیون؛ مبارزه امام با وابستگی شاه
- ۱-۲-۵. امام خمینی و مبارزه در تبعید
- ٢. ادله مبارزه با حاکم جائر از دیدگاه حضرت امام
- ۲-۱. آیات
- ۲-۲. روایات
- ۲-۳. سیره پیشوایان دینی
- ۲-۴. هدف بعثت انبیا
- ٣. اهداف مبارزه با حاکم جائر از دیدگاه حضرت امام
- ۳-۱. تحقق حکومت اسلامی بر پایه عدالت
- ۳-۲. احیای دین و اجرای حدود الهی
- ۳-۳. حمایت از مستضعفان
- ۳-۴. تربیت افراد مؤمن
- ۳۵. برقراری وحدت اسلامی
- گفتار سوم: امام خمینی و بازسازی برخی از مفاهیم اسلامی (زمینه‌سازی فکری مبارزه)
- ۱. رابطه دین و سیاست
- ۲. تقیه
- ٣. تکلیف‌گرایی
- ۴. شهادت و شهادت‌طلبی
- ۵. انتظار فرج
- ۶. اجتهاد
- گفتار چهارم: مبارزه با حاکم جائر در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
- ۱. قانون اساسی و استکبار و ظلم‌ستیزی
- ۱-۱ نفی ستم
- ۱-۲. نفی سلطه‌گری
- ۱-۳. نفی سلطه‌پذیری
- ۱-۴. حمایت‌های انسانی در سطح جهان
- ۱-۴-۱. حمایت از مستضعفان
- ۱-۴-۲. حمایت از پناهندگان
- ۱-۴-۳. حمایت از مسلمانان
- ۱۵. استکبارستیزی و تعهد نداشتن در برابر سلطه
- ۲. روش‌های مقابله با استبداد در قانون اساسی
- ۲-۱. آزادی‌های عمومی
- ۲-۲. حاکمیت خدا و مردم
- ۲-۳. احترام به حقوق مخالفان و امکان جابه‌جایی قدرت
- ۲-۴. حاکمیت قانون
- ۲۵. نظارت مردم
- جمع‌بندی
- فصل پنجم: نظریه اطاعت از حاکم جائر و جنبش اخوان المسلمین
- مقدمه
- گفتار نخست: دوره معاصر و تغییر در گفتمان اطاعت از حاکم جائر
- ۱. استبداد سلطان عبدالحمید و شکل‌گیری جنبش (گفتمان) مقاومت ملی علیه خلافت
- ۲. علمای معاصر اهل سنت و چالش در نظریه اطاعت از حاکم جائر
- ۲-۱. سیدجمال و نفی استبداد
- ۲-۲. عبده و نفی استبداد
- ۲-۳. نظریه نفی خلافت علی عبدالرازق
- ۲-۴. نظریه استبدادستیزی کواکبی
- گفتار دوم: اخوان المسلمین و مبارزه با حاکم جائر
- ۱. حسن البناء و مبارزه با حاکم جائر (۱۹۰۶-۱۹۴۹م)
- ۱-۱. روش مبارزاتی اخوان
- ۱-۲. اخوان و گفتمان مقاومت سازش‌کارانه با حاکم جائر (دهه ۱۹۵۰ م)
- ۲. مودودی و مبارزه با حاکم جائر
- ۲-۱. ماهیت خلافت اسلامی از دیدگاه مودودی
- ۲-۲. مودودی و مبارزات سیاسی
- ۲-۳. مودودی و انقلاب
- ۲-۴. مودودی و جهاد
- ٣. سید قطب و مبارزه با حاکم جائر
- ۴. الازهر از نگاه اخوان المسلمین
- گفتار سوم: مبارزه با حاکم جائر در آرای اندیشمندان معاصر
- ٢. وهبه الزحیلی
- ۳. صالح اللحیدان
- ۴. یوسف قرضاوی
- ۵. علمای الازهر و فقدان رهبری
- ۶. علمای معاصر اهل سنت و راه‌پیمایی علیه حاکم جائر
- ۷. بررسی و نقد
دربارهٔ پدیدآورنده
