برهان هدایت باطنی چگونه بر وجود امام مهدی دلالت دارد؟ (پرسش)

برهان هدایت باطنی چگونه بر وجود امام مهدی دلالت دارد؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / آشنایی با امام مهدی / وجود امام مهدی / ضرورت عقلی وجود امام مهدی
مدخل اصلی	برهان هدایت باطنی
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

برهان هدایت باطنی چگونه بر وجود امام مهدی دلالت دارد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

علی رضا امامی میبدی

حجت الاسلام و المسلمین علی رضا امامی میبدی، در کتاب «آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی» در این‌باره گفته است:

• «ثبوت ولایت و حامل آن: براساس آموزه‌های قرآنی، انسان غیر از این حیات مادی دنیوی که از میان خواهد رفت، دارای حیات دیگری نیز می‌باشد که «حیات معنوی» نامیده می‌شود. این معنویت، در لسان قرآن «حیات» نامیده شده و حقیقتاً یک واقعیت زنده و حقیقی بوده و از قبیل مقامات و موقعیت‌های پنداری و قراردادی اجتماعی مانند ریاست و مالکیت و فرمانفرمایی و نظایر آنها نیست.

به همین جهت، دین که مجموعه‌ای از دستورات اعتقادی و عملی، و برنامه‌های فردی و اجتماعی زندگی انسان در این نشئه برای رسیدن به سعادت آخرت است، و از طریق وحی و نبوت و تداوم بعثت انبیاء (ع) به دست انسان‌ها رسیده است، در هر دو جهت دنیوی و معنوی، دارای برنامه مناسب می‌باشد، تا علاوه بر سعادت دنیوی و مادی، سعادت اخروی و معنوی نیز تأمین شود. لازمه این حقیقت، این است که قوانین و مقررات مربوط به زندگی انسان و آخرت او، به هم پیوستگی تامی داشته باشد، و عمل به این نوامیس و مقررات دینی یا ترک آنها، واقعیت‌های معنوی و اخروی خاصی را برای انسان در پی داشته باشد؛ واقعیتی که در پس پرده حس، ذخیره و پس از انتقال انسان به نشئه آخرت و پاره شدن پرده غفلت و حجاب انیّت، ظاهر و مکشوف خواهد شد.

بنابراین در زیر لفّافه زندگی انسانی که با رعایت نوامیس دینی بسر می‌برد، واقعیتی است زنده و حیاتی است معنوی، که نعمت‌های اخروی و خوشبختی‌های همیشگی از آن سرچشمه گرفته و به عبارت دیگر، مظاهرِ وی می‌باشند، این حقیقت و واقعیت «ولایت» نامیده می‌شود.

مرحوم علامه پس از مطالب فوق، بیان می‌کند که در ثبوت و تحقق صراط ولایت که در آن انسان مراتب کمال باطنی خود را طی کرده و در موقف قرب الهی مستقر می‌شود، تردیدی نیست؛ زیرا چنانکه دانسته شد، ظواهر اعمال دینی بدون یک واقعیت باطنی و زندگی معنوی تصور ندارد و دستگاه آفرینش که برای انسان، ظواهر دینی را تهیه نموده و وی را به سوی آن دعوت کرده است، ضرورتاً این واقعیت باطنی را که نسبت به ظواهر دینی به منزله روح است، آماده خواهد ساخت.

با توجه به این مباحث روشن می‌شود که رفع نیازمندی دنیوی و اخروی انسان، از طریق وحی و در چارچوب دین محقق و با ارسال انبیاء و دوام آن، به پا نگاه داشته می‌شود؛ همین دلیل بر ثبوت، دوام و فعلیت سازمان ولایت نیز دلالت می‌کند، چرا که چگونه متصور است مرتبه‌ای از مراتب توحید و یا حکمی از احکام دین، امر زنده بالفعل داشته باشد، در حالی که واقعیت باطنی که در بر دارد، در وجود نباشد و یا رابطه عالم انسانی با آن مرتبه، مقطوع بوده باشد. لذا باطن شریعت که مرحله حیات معنوی انسان و مقامات قرب و ولایت است، حامل و حافظ و قافله‌سالاری لازم دارد، و چنان که در محاذات سازمان ظاهری شریعت، سازمانی باطنی وجود دارد، در محاذات مقام پیشوایی ظاهر نیز مقام پیشوایی باطن قرار دارد. به همین علت خداوند - عزّ اسمه - در هر عصری یک فرد از افراد انسان را با یک تأیید مخصوصی، برمی‌گزیند و بر این مقام که مقام کمال انسانی است، هدایت می‌فرماید، و به واسطه وی دیگران را به درجات مختلف این مقام رهبری می‌نماید.

امام، حامل ولایت: کسی که حامل درجات قرب و امیر قافله اهل ولایت بوده و رابطه انسانیت را با این واقعیت حفظ می‌کند، در لسان قرآن «امام» نامیده می‌شود. امام یعنی کسی که از جانب حق سبحانه، برای پیشروی صراط ولایت، اختیار شده و زمام هدایت معنوی را در دست گرفته، و انوار ولایت که به قلوب بندگان حق می‌تابد، اشعه و خطوط نوری هستند از کانون نوری که پیش اوست، و موهبت‌های معنوی متفرقه، جوی‌هایی هستند متصل به دریای بیکرانی که نزد وی می‌باشد؛ معنی امامت در قرآن کریم همین است.

مرحوم علامه در جای دیگری و در پاسخ به سؤالات دکتر کربن به توضیح مقام ولایت پرداخته و می‌گوید: نظام اعتقاد و عمل که اسلام برای بشریت تهیه دیده و تنظیم نموده است و همچنین سایر ادیان آسمانی، به سوی آن دعوت نموده‌اند از یک سلسله مقامات روحی و معنوی سرچشمه می‌گیرند، که انسان با عبودیت و اخلاص خود، در باطن امر در آنها سیر می‌کند، و پس از برداشته شدن پرده غفلت، در این نشئه، یا پس از مرگ، آنها را مشاهده خواهد نمود. آنها درجات قرب و مقامات ولایت می‌باشند، که فهم عادی از درک کنه آنها و وصف کمال و نورانیت و طهارت و زیبایی آنها، کوتاه است؛ و در حقیقت صراط و جاده‌ای است که از اولین مقام ایمان شروع کرده، به حظیره قرب خدای پاک - عزّ اسمه - منتهی می‌گردد. البته نه به این معنا که راهی است تصوری، که تشریفاً راه نامیده می‌شود، بلکه یک حقیقت و واقعیت نورانی زنده‌ای است که به عالم انسانی احاطه داشته و انسانیت را به سوی خود، به وسیله اعتقاد حق و عمل صالح و با تفاوت مراتب، هدایت می‌کند و اوست واسطه میان خدا و خلق، که انسانیت را رهبری کرده و به خدا نزدیک می‌نماید. این حقیقت زنده و نورانیت معنوی هرگز سقوط نمی‌کند و پیوسته از میان افراد انسان حاملی دارد، که به رهبری مردم قیام می‌نماید. این فرد همان است که در عرف قرآن و حدیث، به نام «امام» نامیده می‌شود.

امام گاهی یکی از انبیای گرامی بوده؛ مانند: نوح (ع)، ابراهیم (ع)، موسی‌ (ع)، عیسی (ع)، محمد (ص) و پیغمبران دیگری که قرآن کریم آنها را به امامت معرفی می‌کند. این افراد دارای دو منصب می‌باشند: یکی نبوت، که گرفتن «وحی» و رسانیدن به مردم است، و دیگری امامت، که پیشوایی و رهبری باطنی مردم است در صراط سعادت حقیقی. گاهی نیز نبوت را نداشته، و تنها امامت و مقام ولایت را دارا می‌باشند، مانند اوصیای بعضی از انبیا (ع) و اوصیای گرامی پیغمبر اسلام (ع)، و در هر حال هرگز زمین از امام خالی نخواهد ماند، اگرچه ممکن است از نبی و رسول خالی بماند.

چنانکه در چند جای کلام فوق تصریح شده است، در هر زمانی باید فردی به عنوان امام که حامل ولایت باطنی است وجود داشته باشد و به هدایت باطنی بشر بپردازد و چنانچه در ذیل عبارت اخیر آمده است، از جمله مصادیق تحقق مقام ولایت، اوصیای گرامی پیامبر اسلام (ص) می‌باشند، که آخرین آنها امام عصر (ع) می‌باشد».

پرسش‌های وابسته

1. دلیل عقلی بر خالی نبودن هیچ زمانی از امام معصوم چیست؟ (پرسش)
2. دلیل عقلی بر وجود امام مهدی چیست؟ (پرسش)
   1. برهان لطف چگونه بر وجود امام مهدی دلالت دارد؟ (پرسش)
   2. برهان فطرت چگونه بر وجود امام مهدی‏ دلالت دارد؟ (پرسش)
   3. برهان علت غایی چگونه بر وجود امام مهدی‏ دلالت دارد؟ (پرسش)
   4. برهان هدایت باطنی چگونه بر وجود امام مهدی‏ دلالت دارد؟ (پرسش)
   5. برهان حفظ شریعت چگونه بر وجود امام مهدی‏ دلالت دارد؟ (پرسش)
   6. برهان واسطه در فیض چگونه بر وجود امام مهدی دلالت دارد؟ (پرسش)
   7. اگر وجود امام لطف است چرا در هر منطقه‏‌ای امامی وجود ندارد؟ (پرسش)
   8. برهان عنایت چگونه بر وجود امام مهدی‏ دلالت دارد؟ (پرسش)
   9. برهان واسطه در فیض چگونه بر وجود امام مهدی دلالت دارد؟ (پرسش)
   10. با برهان امکان اشرف چگونه بر وجود امام مهدی استدلال می‌‏شود؟ (پرسش)
   11. برهان مظهر جامع بر وجود امام مهدی‏ را چگونه تقریر می‏‌نمایید؟ (پرسش)
   12. برهان تجلی اعظم چگونه بر وجود امام مهدی‏ دلالت دارد؟ (پرسش)
   13. برهان تقابل قطبین چگونه بر وجود امام مهدی دلالت دارد؟ (پرسش)
   14. قانون عدم‏ تبعیض در فیض چگونه بر وجود امام مهدی‏ دلالت دارد؟ (پرسش)
   15. برهان لزوم عقل بالفعل چگونه بر وجود امام مهدی‏ دلالت دارد؟ (پرسش)
   16. آیا می‌‏توان از راه حساب احتمالات وجود امام مهدی را به اثبات رساند؟ (پرسش)
   17. چه برهان فلسفی بر وجود امام مهدی می‌توان برشمرد؟ (پرسش)
   18. آیا دلیلی عرفانی بر وجود امام مهدی می‌توان اقامه کرد؟ (پرسش)
   19. آیا می‌توانید برهانی جامعه شناختی بر وجود امام مهدی بنویسید؟ (پرسش)
   20. چه برهان ریاضی بر وجود امام مهدی می‌توان ذکر کرد؟ (پرسش)
3. آیا ادله عقلی وجود امام مهدی معینی را اثبات می‏‌کند؟ (پرسش)
4. دلیل عقلی بر اثبات وجود امام مهدی چیست؟ (پرسش)